§Ị ¸n KTCT LỜI MỞ ĐẦU Một xã hội có sách phát triển kinh tế ngày tồn diện hiệu cho địi sống tinh thần vật chất người xã hơị dó ngáy ổn dịnh phong phú ,nhưng để có xã hội khơng phảI tự nhiên mà có Thực tế chứng minh việc phát triển kinh tế việc vơ khó khăn ,đó chạy đua sơi động nước giới nhằm đạt vị trí cao truường quốc tế Muốn thực điều sách phát triển kinh tế quốc gia đòi hoỉ phảI dựa tảng sở lý thuyết vững quy luật kinh tế ,đặc biệt quy luật giá trị Vì lạu nói quy luật giá trị quy luật quan trọng ? nứơc ta kinh tế thị trướng liệu có chịu ảnh hưởng quy luật ? Nếu trả lời câu hỏi hay nói cách khác nghiên cứu quy luật giá trị ta nhận định đươc thực trạng kinh tế Việt Nam từ có lý luận chung tồn tiến hướng phát triển Mặt khác tác dụng quy luật giá trị tuỳ thuộc vào trình độ phát triển lực lượng sản suất mức độ hoàn thiện quan hệ sản xuất XHCN vào khả nhận thức vận dụng tổ chức hoạt động kinh tế thực tiễn nhà nước Hơn tác dụng quy luật giá trị tác dụng khách quan ,khả người nhận thức vận dụng quy luật quy định tính chất tiêu cực hay tích cực mà việc vận dụng mang lại cho xã hội,vì nghiên cứu để áp dụng quy luật giá trị cách khoa học hiệu tận dụng cách tối ưu ưu điểm tham gia vào kinh tế đất nước mục đích em chọn đề tài – với vai trò thành viên tương lai kinh tế việt nam Về mặt lý thuyết , quy luật giá trị phát biểu sau : “sản xuất trao đổi hàng hoá phải dựa sở lượng giá trị hàng hoá hay thời gian lao ng cn thit Đề án KTCT Trên thực tế quy luật giá trị mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng mang tính chất sau : + Điều tiết lưu thơng hàng hố: sản xuất quy luật giá trị điều tiết việc phân phối tư liệu sản xuất sức lao động giưa ngành sản xuất thông qua biến động giá hàng hố + Kích thích lực lượng sản xuất phát triển :người sản xuất muốn đứng vững phải liên tục đổi kỹ thụât kỹ thuật tiên tiến giá trị cá biệt hàng hố thấp giá trị xã hội hàng hoá người sản xuất có lãi + Thực bình tuyển tự nhiên :sự tác động quy luật giá trị bên cạnh tích cực kể cịn dẫn đến phân hố giàu nghèo người sản xuất hàng hoá người sản xuất nhỏ Vì kinh tế Việt Nam cung xây dựng sở quy luật giá trị nên tất yếu khía cạnh kinh tế mang dáng dấp đạc điểm dù thể trực tiếp hay gián tiếp nói lên phần thực trạng trình vận dụng ,thấy ưu khuyết điểm để từ có phương pháp khắc phục ,nhằm đạt hiệu tốt trình phát triển "Quy luật giá trị vận dụng quy luật giá trị Việt Nam" Trên tất vấn đề mà em tập trung nghiên cứu viết mình, nội dung đề cập hai chương bao gồm : +Chương I: lý luận chung quy luật giá trị +Chương II: thực tế vấn đề Việt Nam Cuối em xin cám ơn thầy giáo đề tài hướng dẫn cho em nghiên cứu đề tàI cách khoa học nghiêm túc Tuy nhiên đề tài bao quát tổng hợp nhiều kiến thức bà viết em khơng thể tránh khỏi thiếu sót hạn chế Em mong có bảo giúp đỡ thầy Em xin chân thành cám ơn §Ị ¸n KTCT §Ị ¸n KTCT CHƯƠNG I: 1.1 TÍNH TẤT YẾU KHÁCH QUAN VỀ QUY LUẬT NGIÁ TRỊ VÀ VAI TRỊ CỦA NĨ TRONG NỀN KTTT Thực tế lịch sử chứng minh , mợt vật tượng ,từ vi mô đến vĩ mô ,tất tồn tự nhiên tuân theo quy luật định Những quy luật chi phối tới trình hình thành phát triển vật tượng Và tất nhiên kinh tế giới nói chung kinh tế Việt Nam nói riêng khơng nằm ngồi quy luật đó.Theo thời gian ,nền kinh tế khơng ngừng biến đổi nóliên tục phân chia hình thành thêm nhiều thành phần tế có định hướng khác ,có đặc đIểm quy định riêng biệt thành viên tham gia kinh tế Chúng giống nhìn bề ngồi tưởng sản xuất trao đổi hàng hoá việc riêng thành viên họ độc lập khơng chịu chi phối Trên thực tế ,mọi người sản xuất trao đổi hàng hoá chịu chi phối quy luật giá trị Đúng Mac “ở đâu có sản xuất trao đổi hàng hố có quy luật giá trị” (1) hay nói cách khác quy luật thống sối kinh tế thị trường.Các quy luật khác chịu chi phối quy luật phần biểu yêu cầu nó: Nền kinh tế kinh tế thị trường có tín hiệu nhạy bén giá lại chịu sư chi phối quy luật giá trị nói quy luật giá trị có ảnh hưởng sâu sắc tới kinh tế hoàn toàn phù hợp mang tính tất yếu Hơn việc vận dụng phương pháp chuẩn mực dựa sở quy luật giá trị việc tính tốn hao phí lao động xã hội cần thiết ta định hướng kế hoạch kinh tế quốc dân Nhờ mà ta phân tích có bước cụ thể cho kinh t cỏc thi k tip theo Đề án KTCT (1):Tư III STH 1978 Tr.309 Bản thân quy luật giá trị biểu ngang tiêu chuẩn dùng làm sở để xây dựng quan hệ người sản xuất hàng hoá nói lên tính chất ngang giá cúa việc trao đổi họ với Từ điểm cho thấy việc chi phối mặt kinh tế thị trường quy luật giá trị vấn đề tất yếu ,đã thực tế kiểm nghiệm chứng minh khẳng đinhl.! 1.2 CÁC QUAN ĐIỂM VỀ QUY LUẬT GIÁ TRỊ Quy luật giá trị quy luật kinh tế sản xuất hàng hoá , đâu có sản xuất hàng hố tồn quy luật , dù xã hội tư hay xã hội xã hội chủ nghĩa Nó sẽthể đặc điểm khác thuộc vào điều kiện hồn cảnh kinh tế trị xã hội mà tồn Trong sản xuất hàng hoá dựa chế độ tư hưu tư liệu sản xuất , ngưới sản xuất tách rời liên kết với phân cơng lao động xã hội – có đối kháng lợi ích họ với , họ với toàn xã hội ,trong đIũu kiện ,trao đổi lượng lao động phương thức để thực lợi ích kinh tế người sản xuất Còn sản xuất hàng hoá xã hội chủ nghĩa , chế độ cơng hữuvề tư liệu sản xuất tính chất lao đôngj xã hội trực tiếp sinh từ chế độ sở huữu ,đã tạo trí lợi ích thành viên xã hội ,nhất trí lợi ích cá nhân tập thể người sản xuất từ đầu đa ý thức rõ việc tiêu phí lao động riêng với tư cách mọt phận toàn lao động xã hội Quy luật giá trị chủ nghĩa xã hội yêu cầu việc sản suất trao đổi hàng hố phải tiến hành sở hao phí lao động xã hội cần thiết ,nhằm bảo đảm thống lợi ích : lợi ích xã hội ,lợi ích tập thể ,lợi ích cá nhân Sự thống lợi ích mang lại cho quy luật giá trị nội dung đinh tính khacs với quy luật giá trị trước nó: s kt hp cỏc li ớch Đề án KTCT lượng giá trị Theo yêu cầu cũa quy luật việc xác định đắn thời gian lao động xã hội cần thiết có tầm quan trọng đặc biệt Trong xã hội dựa chế độ tư hữu tư liệu lao đọng sản xuất , thời gian lao động xã hội cần thiết hình thành cách tự phát thơng qua đường vịng xã hội trao đổi hàng hố Cịn chủ nghĩa xã hội kế hoạch hố việc hình thành thời gian lao đọng xã hội cần thiết đưọc nhận thức xác lập từ trình sản xuất , tính tốn đầy đủ mối quan hệ giá trị sử dụng giá trị lợi ích kinh tế cuả cá nhân người lao động ,của xí nghiệp ,và xã hội phù hợp với đIũu kiện kinh tế xã hội thơ kỳ: “ Trong chủ nghĩa xã hội , thống trị chế độ công hữu xã hội chủ nghĩa tư liệu sản xuất , quy luật giá trị biểu quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa giưa người người ,hoạt động hệ thống quy luật chủ nghĩa xã hội ,trong mối liên hệ lẫn quy luật sử dụng để quản lý có kế hoạch sản xuất “ (2) Quy luật giá trị trừu tượng, Nó thể vận động giá hàng hoá biểu tiền giá trị từ làm cho làm cho giá hàng hoá lên suống xung quanh giá trị Mac quan niệm “ vẻ đẹp quy luật giá trị “ (3) Quy luật giá trị, với tư cách quy luật sản xuất hàng hoá, tạo cho người mua người bán động lực quan trọng Trên thị trường, người mua muốn tối đa hố lợi ích sử dụng Vì người mua luôn muốn ép giá thị trường với mức thấp Ngược lại, người bán muốn tối đa hố lợi nhuận muốn bán với giá cao Để tồn phát triển, người bán mặt phảI phấn đấu giảm chi phí ( đặc biệt giai đoạn trước đưa hàng hố thị trường ) để chi phí cá biệt nhỏ bàng chi phí xã hội trung bình Họ cố gắng dùng thủ đoạn biện pháp nhằm bán hàng với giá cao nhằm tối đa hoá lợi nhuận Như quy luật giá trị tác động tới người bán theo hướng thúc đẩy họ nâng cao giá thị trường lên “ giỏ c l hỡnh thc biu Đề án KTCT tiền giá trị Gía trị quy luật giá Gía phương thức vận động quy luật giá trị có nghĩa quy luật giá trị thông qua biến động giá để tác động đến kinh tế, giá chế chủ yếu để vận dụng quy luật giá trị “(4) Những quan đIểm cho thấytầm quan trọng quy luật gia trị tất xuất phát từ học thuyết Mac xit :cơ chế thị trường chế tự vận động hệ thống quy luật trước hết quy luật giá trị khác giữahọc thuyết kinh tế mac với kinh tế hoạ đại Kinh tế học phương tây đề cao quy luật cung cầu họ (2) (3) Bài viết “những đặc trưng chủ yếu chế thị trường TB CN “của PTS Nguyễn Văn Ký – “một số lý luận KTCT thực tế kinh tếViệtNam“Tr29Họcviện trị quốc gia 1995(4) “Vai trò quản lý nhà nước giá KTTTnước ta “ Tr9 PGS.PTS Trần Hởu Thự_ NXB trị quốc gia 1994 coi quy luật cung cầu quy luật tạo cân sản xuất , chi phối định giá A.Smith lại đề cao tính tự ,trật tự tự nhiên không thấy quy luật giá trị trung tâm chế thị trường ngược lại Mac quan niệm quy luật cung cầu không định giá trị giá hàng hoá Mac chứng minh cung cầu cân giá biến động Mặt khác theo Mac quy luật giá trị quy luật kinh tế hàng hoá nên quy luật giả trị tồn chủ nghĩa xã hội tồn kinh tế hàng hố Xét theo góc độ quy luật giá trị quy luật chung tồn nhiều phương thức Vì quy luật trung, quy luật giá trị chủ nghĩa xã hội có nội dung chung giống với quy luật giá trị trong phương thức sản xuất trước Đồng thời phép biện chứng riêng toàn thể ,cái chung phận , chung nằm riêng lại cho phép khẳng định quy luật giá trị chủ §Ị ¸n KTCT nghĩa xã hơị lại tồn thể vừa chứa đựng nội dung chung giống quy luật trước vừa chứa đựng nội dung riêng phản ánh chất quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa Như rõ ràng quy luật giá trị tồn chủ nghĩa xã hội Không phải tái nguyên vẹn quy luật giá trị trước mà quy luật khác , quy luật giá trị kinh tế hàng hoá xã hội chủ nghĩa ,quy luật chủ nghĩa xã hội – giai đoạn đầu chủ nghĩa cộng sản Trên sở quan điểm áp dụng với kinh tế Việt Nam Đảng nhà nước ta khẳng định : Nền kinh tế nước ta kinh tế thị trường tồn quy luật gía trị tất yếu có học thuyết Mac xit đặt địa vị quy luật giá trị chế thị trường (chủ nghĩa Mac vạch rõ thực chất chế thị trường chế phân phối tư phân phối lợi nhuận để tìm kiếm lợi nhuận tối đa cho giai cấp tư bản) Nước ta tiến lên chủ nghĩa xã hội điều kiện hệ thống kinh tế xã hội chủ nghĩa giới lớn mạnh phân công quốc tế xã hội chủ nghia điều kiện kinh tế quan trọng để phát triển kinh tế mơĩ nứơc , cần thiết có đầy đủ khả tham gia vào phân công quốc tế Yêu cầu tham gia phát huy mạnh nước, bổ xung vào phát triển toàn diện tất nước Với kinh tế sản xuất nhỏ chủ yếu,khi tham gia vào phân công quốc tế mâu thuẫn sản xuất hàng hoá gay gắt thêm Trong điều kiện hàng hố có hạn phải phân phối cho hợp lý nhu cầu hàng hoá tiêu dùng nước với nhu cầu hàng hố xuất theo phân cơng quốc tế để đạt cânđối tối ưu địi hỏi khó khăn Mặt khác giao lưu tăng tiến phân cơng quốc tế mà có , tạo nhu cầu ngày đổi đa dạng , vượt khả đáp ứng sản xuất nước mặt giá trị phát sinh mâu thuân giá hàng hoá nước với hàng hoá nước thành viên Vấn đề cần giải phỏt Đề án KTCT trin sn xut hng hố nước ta nhằm đáp ứng quan hệ phân cơng hợp tác quốc tế phải quy hoạch lại ,sản xuất kế hoạch hoá chặt chẽ, tập trung vào trọng đIểm để tạo nguồn hàng tham gia vào phân công giảI nhu cầu nước Sự hợp tác mặt kế hoạch có tầm quan trọng đặc biệt phát triển kinh tế hàng hoá ỏ nước ta: ”Phát huy tác dụng quy luật giá trị kinh tế xã hội chủ nghĩa, hạn chế tác động quy luật giá trị kinh tế không xã hội chủ nghĩa yêu cầu sách giá quản lý thị trường nước ta thời kỳ độ “ (5) Đảng ta rõ : thời kỳ tiến lên xã hộ chủ nghĩa tồn ba loại quan hệ sản xuất hàng hoá nên quy luật giá trị tồn ba loại hình sản xuất , nhiên cách thức biểu lại khác ,trong sản xuất hàng hoá giản đơn quy luật giá trị có yêu cầu bảo đảm lợi ích cá nhân người lao đọng riêng biệt ,trong sản xuất hàng hoá tư chủ nghĩa quy luật giá trị có yêu cầu mang lại giá trị thặng dư nhiều tốt cho nhà tư Trong sản xuất hàng hoá xã hội chủ nghĩa quy luật giá trị bảo đảm thống hài hồ loựi ích xã hội , lợi ích tập thể lợi ích người lao động làm chủ ã hội Gắn liền với đấu tranh ba loại hình sản xuất hàng hố có đấu tranh quy luật giá trị Đó đấu tranh giá thị trường làm nảy sinh hai khuynh hướng phát triển :ổn định rối loạn , có kế hoạch vơ phủ , xã hội chủ nghĩa tư bảnchủ nghĩa Vấn đề đặt cho nước ta phải vận dụng quy luật giá trị kinh tế xã hội chủ nghiã , hạn chế hướng dẫn quy luật giá trị hai thành phần kinh tế phi xã hội chủ nghĩa Đảng ta nêu rõ : “ giai đoạn nước ta kinh tế xã hội chủ nghĩa không chịu tác động quy luật kinh tế xã hội chủ nghĩa m cũn chu tỏc ng ca cỏc Đề án KTCT (5) (6) BàI “vai trò quản lý nhà nước giá KTTT nước ta “Tr57 PGS.PTS TrầnHậu Thư NXBchính trị quốc gia 1994 quy luật giá trị thành phần kinh tế không xã hội chủ nghĩa thể việc số xí nghiệp chạy theo giá thị trường khơng tổ chức , bán sản phẩm với giá cao giá quy định để thu chênh lệch giá ,cho lợi ích riêng xí nghiệp”(6) Điều cho thấy Đảng nhà nước đánh giá toàn tầm quan trọng quy luật giá trị kinh tế nước ta 2.3 KINH NGHIỆM CỦA MỘT SỐ NƯỚC VỀ VIỆC VẬN DỤNG QUY LUẬT GIÁ TRỊ C ó thể nói Liên Xơ nước đầu hệ thống nước xã hội chủ nghĩa vấn đề cơng nghiệp hố đại hoá phát triển kinh tế quốc gia hiểu rõ áp dụngquy luật giá trị vào sản xuất , không tránh khỏi sai sót để lại nhiều dấu ấn kinh tế nước Nga nói riêng kinh tế giới nói chung Sau cách mạng tháng mười Nga thành cơng ,chính quyền xơ viết tranh thủ giải vấn đề cụ thể ,cấp bách, củng cố quyền giai cấp vơ sản ,đặt móng cho việc xây dựng kinh tế xã hội chủ nghĩa.Để làm điều thiết phải tìm đường đổi quy cách kinh tế Nga lúc giờ, Đảng Cộng Sản :hướng đắn cấn thiết lúc phát triển kinh tế hàng hoá theo định hướng xã hội chủ nghĩa có nghĩa phát triển kinh tế tuân thủ theo quy luật kinh tế xã hội chủ nghĩa mà dẫn đầu quy luật giá trị Trong thời kỳ chiến tranh việc bao cấp quy định giá đóng góp vị trí quan trọng việc chiến thắng xây dựng kinh tế tự lực tự cường phát triển Liên Xơ.Để đảm bảo thống lợi ích xã hội ,của tập thể cá nhân Liên Xô tiến hành xây dựng mt nn kinh t da trờn nn 10 Đề án KTCT Chiến lược công nghiệp nhật Bản bao gồm hai giai đoạn : ,chính sách thay nhập hạn chế để bảo vệ ngành công nghiệp cịn non trẻ (chảng hạn ,ơ tơ điện tử )thơng qua hảngào nhập ,sau phát triểnthành chiến lược tập trung vào viêc xâu dụng thị trường xuất hay chiến lược tăng trưởng kinh tế xuất dẫn dắt Đó thực tế sau chiến tranh Nhật Bản Nó làm cho kinh tế Nhật Bản phát Triển không ngừng đạt thành tựu to lớn “trong khoảng 20 năm sau chiến tranh (1952-1973) ,nền kinh tế nhật Bản phát Triển với nhịp độ nhanh chóng Nhiều nhà kinh tế giới coi giai đoại phát Triển”thần kì “của kinh tế Nhập Bản ”Từ nước bị chiến tranh bị tàn phá nghiêm trọng ,Nhật Bản trở thành cường quốc kinh tế thứ hai giới tư (sau Mĩ).Từ năm 1950 đến 1960,tốc độ tăng tổng sản phẩm nước trung bình hàng năm Nhật Bản 8.5%,trong tốc độ tăng Anh 2.4% ,Mĩ:2.9%,Pháp:4.6% ;từ 1960-1969,Nhật Bản : 10.8%,Anh:2.7%,Mĩ:4.8%,CHLB Đức :5.2So với năm 1950đến 1973 giá trịtổng sản phaarm nước tăng 20 lần ,từ 20tỉ đô la lên 402tỉ đo la , vượt Anh,Pháp ,CHLBĐức Tốc độ phát Triển cơng nghiệp trung bình hàng năm thời kì 19501960:15.9%;1960-1969:13.5%/Giá trị tổng sản lượng cơng nghiệp tăng từ 4.1tỉ đô la năm 1960lên 56.4tỉ đô la năm 1960.Đúng 100năm sau cảI cách Minh Trị (18681968),Nhật Bản dẫn đàu nước tư tàu biển ,xe máy ,máy khau ,máy ảnh ,vơ tuyến truyền hình ;đứng thứ hai sản lượng thép, ô tô ,xi măng ,sản phẩm hoá chát ,hàng dệt …”(13) (13) BàI “nền kinh tế NHật Bản “tr71 sách Lịch sử kinh tế quc dõn NXBgiỏo dc-1999 16 Đề án KTCT 17 Đề ¸n KTCT CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG VIỆC ÁP DỤNG QUY LUẬT GIÁ TRỊ VÀO NỀN KINH TẾ Ở VIỆT NAM Mác khảng định đâu có kinh tế sản xuất hàng hố có quy luật giá tị kinh tế nước ta giai đoạn hình thành phát Trion cở chế thị trường việc vận dụng quy luật giá trị quan đIểm tất yếu không tránh khởi Nền kinh tế Việt Nam trai qua nhiều giai đoạn khác ,quy luật giá trị lai phát áp dụng theo nhiều cách khau phong phú đa dạngphù họp đặc đIún thời kỳ Với chế kế hoạch tập trung quan liêu bao cấp mà đạc trưng nhà nước tiếp đIều khiển kinh tế hệ thống tiêu pháp lệnh : tiêu sản lượng ,về thu nhập ,về nộp ngân sách tiêu thụ ,về vốn lãI suất tín dụng ngân hàng … giá nhà nước quy định thực chất tiêu pháp lệnh mà giá lại biểu quy luật giá trị Chính nói thời kỳ quy luật giá trị áp dụng cách cứng nhắc ,áp đặt vào kinh tế thông qua việc định giá theo tiêu có sẵn mà khơng để ý đến thực trạng kinh tế Việt Nam Cho đến năm 1964, miền Bắc ,hệ thống giá đạo Nhà nước hìnhthành trếco sở lấy giá thóc sản xuất nước làm xác định giá chuẩn tỷlệ trao đổi vật Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 10 (khoáIII ) năm 1964 ,về công tác thương nghiệp giá đánh giá : Hai hệ thống giá thu mua nốngản giá bán lể hàng tiêu dùng xây dụng tương đối hoàn chinhr họplý ,tỷ giá hàng nơng sản hàng cơng nghiệp nói chung thể mối quan hệ lớn kinh tế quốc dân Hệ thống giá thực năm 1980 ,trong đIều kiện sản xuất ,lưu thông ,thị trường nước quan hệ kinh tế đối ngoại có thay đổi lớn Hệ thóng giá đạo nhà nước ngày thấp xa so với giá thị trường tự Việc trì giá mua nơng sản thấp ,giá bỏn hng cụng nghip 18 Đề án KTCT cng thpnguyờn nhân chủ yếu kìm hãm phát Trion sản xuất nông nghiẹep ,sản xuất công nghiệp ,lầm rối loạn phân phố lưu thơng gây khó khăn cho ngân sách Nhà nước Việc trì hệ thống giá chủ yếu có viện trợ to lớn Liên Xô, Trung Quốcvà nước Đông Âu trước Có thể khái quát trinh diễn biến giá cho đên đầu năm 1991 sau :Hầu hết hàng hố dịch vụ lưu thơng xã hội theo đạo Nhà nước ( ví dụ giá gạo 0.4đ/kg ,bán theo định lượng ) Suốt thời kỳ Nhà nước đạo giá trước cải cách giá năm1981 thị trường có hai hệ thống giá :giá đạo Nhà nước áp dụng thị trường có tổ chức giá thị trường tự biến động theo quan hệ cung cầu Đặc điểm giá đạo không ý đến quan hệ cung cầu gần bất biến Cả giá đạo Nhà nước giá thị trườngtự khơng có quan hệ với giá thị trường giới Tỷ giá khu vực áp dụng Từ NĂM 1958-1980 5.644đ/rúp (tỷ giá kết toán nội bộ) Đây sở quan trọng để an định toàn giá nội địa mà thực chất bao cấp qua giá tư liệu sản xuất Các quan điểm để đạo sách giá thời kỳ này: 1)Hệ thông giá kinh tế phải đạo tập trung ,do Nhà nước quy định đưa vào sống tiêu pháp lệnh kế hoạch Nhà nước 2)Giá phải an định Nhà nước chủ trương phấn đấu tạo đIều kiện đẻ hạ giá 3)Quan hệ cung cầu có ảnh hưởng đến giá hàng hố khơng thiết yếu khơng có vị trí quan trọng kinh tế 4)Giá xây dựng sở lấ giá thị trường nước làm ,tách rời hệ thống giá quốc tế theo chử chương xây dụng hệ thống giá độc lập ,tự chủ Thực tiễn phát Trion kinh tế qua thập kỷ qua cho ta thấy,khi đánh giá sách giá cần phải xem trọng hai yu t : 19 Đề án KTCT Mt l mụ hình chế kinh tế quản ký kinh tế kiểu cũ với đặc trưng no liên quan mật thiết đến sách, đến hình thành giá hai thập kỷ Hai thực tiễn vận hành sách giá ,nhất thời kỳ 1964-1975 Yừu tố thứ định tính kế hoạch caođộ ,tính tập trung ,pháp lệnh sách giá cả.Yếu tố thứ hai có tác động bật yêu cầu ổn định lâu dà i hệ thốnggiá Song ,điều đáng ý từ năm 1975 ,sau ngày miền Nam giải phóng ,cùng với q trình thống đất nước trị quân ,việc thống thể chế kinh tế xúc tiến khảng định Nghị Đại hội Đảng lầnIV tháng 12năm 1976 Quá trình thống thể chế kinh tế nước ,trên thực tế dập khuôn gần toàn thể chế kinh tế tồn trước miềnBắc Để thực thể chế kinh tế thống ,địi hởi phảI tiến hành miền Nam cảI tạo công thương nghiệp tư tư doanh với quy mô rộng khắp nhằm quốc hữu hố sở cơng thương nghiệp tư nhân ,xoá bỏ tư thương tổ chức lại thị trường theo hướng quốc doanh ,hợp tác xã tổ hợp ,tiến hành hợp tác xá nông nghiệp với mức độ khác Như ,lịch sử phát Triển kinh tế nước ta lần lại lặp lại thời kỳ trì trệ ,bảo thủ Sự thống đất nước ,đáng lẽ phảI mở thời kỳ ,phát huy cao độ động lục kinh tế hàng hố làm cho chúng trở thành địn bảy mạnh mễ thúc đảy kinh tế đI lên Song thực tế không diễn Trong thời kỳ 1976-1980,khi chiến tranh chấm dứt ,cả nước chuyển sang nhiệm vụ xây dựng kinh tế làm trọng tâm chế giá “thời chiến” khơng cịn lý tồn Trước ,chúng ta mắc sai lầm cường điệu tínhhợp lý hệ thống giá mua ,giá bán lẻ giá tư kiệu sản xuất nhập vơI tỷ giá kết toán nội 20 §Ị ¸n KTCT 5.644địng /rúp mậu dịch ,được định sau kháng chiến chống Pháp thắng lợi Trong giai đoạn ,cùng với việc thống thể chế kinh tế ,nhiều vấn đề nảy sinh Đất nước thống tạo niềm phấn khởi lạc quan xã hội kinh tế Tuy nhiên ,những khó khăn xuất Trước hết thiếu hụt nguồn tàI trợ ,sự bùng nổ tiêu dùng ,về công ăn việc làm bị dồn nén qua nhiều năm chiến tranh Cuộc cảI tạo công thương nghiệp tư tư doanh tỉnh phía Nam thực tế khong thu k ết mong muốn Một phận khu vực kinh tế quốc doanh hoá tập thể hoá ,nhưng hiệu thấp Một phận khác tiếp tục tồn phát Triển thông qua thị trường tự ,trong phận chuyển thành kinh tế ngầm Thị trường tiếp tục bị phân hoá mậnh ,hàng hoá ngày khan ,chủ nghĩa vị ,cục phát Triển mạnh với chế cấp phát vật tư ,tiền vốn theo tiêu kế hoạch kính thich địa phương hình thành hàng loạt tổ chức kinh tế quốc doanh ,hoạt dộng bất chấp hiệu kinh tế ,nhằm bòn rút ,giành giật vốn liếng từ trung ương để kinh doanh ,mua bán lại ăn giá chênh lệch giá ,stăng thêm nguồn thu cho ngân sách địa phương Để bảo vệ lợi ích cục ,chính quyền địa phương sử dụng biện pháp hành nhằm “ngăn sông ,cấm chợ “ ,chia cắt thị trường theo địa giới hành ,làm cho hàng hố ,tiền tệ bị ách tắc nghiêm trọng ”Theo số liệu thống kê thời kỳ ,mức tăng trưởng bình qn cơng nghiệp nói chung đạt 0.6%năm Nền kinh tế bước vào giai đoạn suy thoái nghiêm trọng ,lợi tức đầu tư giảm sút Tổng giá trị đầu tư tăng bình quân 5.7%năm ,riêng đầu tư cho công nghiệp tăng 14%, nông nghiệp –0.9%, lâm nghiệp –11.8%; tổng sảm phẩn xã hội tăng bình quân –1.4% tổng hàng háo bán lẻ giảm 3.5%năm ,xuất không đáng kể Cơ cấu đầu tư thực theo nguyên tắc cũ yêu tiên phát Triển công nghiệp nặng ,mà chủ yếu công nghiệp hướng nội Tỷ trọng vốn đầu t 21 Đề án KTCT cho cụng nghip nng chim 42-48%;nông nghiệp –19-20% ;công nghiệp nhẹ công nghiệp chế biến chiếm 10-11%” (14) Cơ cấu đầu tư không tận dụng tiềm lực tài nguyên nguồn nhân lực phong phu đất nước ,và kỹ thuật tiên tiến giới ,do đầu tư hiệu giảm sút ,tình trạng thiếu vốn ,thiếu hàng hoa ,thiếu công ăn việc làm ngày gay gắt Cùng với việc tổ chức kinh tế quốc doanh địa phương mọc lên nhanh chóng ,bộ máy hành chinh kinh tế từ trung ương đến tỉnh ,huyện ,xã phình lên ,tạo tình trạng thừa người thiếu việc làm nghiêm trọng Trong kinh tế quốc doanh máy Nhà nước hình thành hệ thống quan liêu mà ngày cịn gánh nặng tồn kinh tế Việc trì sách tàI ,tín dụng ,chính sách giá tiền lương theo kiểu cấp phát ,giao nộp vật bình quân kinh tế thời chiến gây tác hại nghiêm trọng kinh tế Đồng thời xuất mức chênh lệch ngày lớn mặt giá doNhà nước quy định mặt giá thị trương tự ,trong giá thị trương tự cao gấp 7-8lần giá Nhà nước quy định Trên thực tế ,sự đánh giá cao tiềm kinh tế miền Nam sau ngày giảI phóng ,vận dụng cách ý chi chế kinh tế cũ phạm vi nước sai lầm sách đầu tư ,trong cảI tạo kinh tế tư nhân làm đảo làm đảo lộn kế hoạch phát Triển năm năm 1976-1980 : “ tiêu kế hoạch sản lượng lương thực dự định đến năm 1980 21 triệu đạt 14triệu ,băngd 69% than đạt 52% ,gỗ 455 ,đIện 72% ,xi măng 32% … mục tiêu cải thiện đời sống (14) “Vai trò nhà nước giá kinh tế thị trường nước ta “ PGS.PTS Trần Hậu Thự Tr30 NXBchính trị quốc gia 1994 nâng cao phúc lợi xã hội không thực tiềm lực phát Triển bị kìm hãm ,động lực kinh t b vụ hiu hoỏ (15) 22 Đề án KTCT Đời sống nông dân ,công nhân viên chức lực lượng vũ trang giảm xút nghiêm trọng Thực trạng kinh tế làm lung lay các tư tưởng cổ đIển làm xuất ý tưởng cải tạo số lĩnh vực kinh tế nóng bỏng sách giá ,cơ chế kế hoạch hố sách tàI chính sách đầu tư hiệu kinh tế quốc dân , Nhiều tranh luận đá diễn sôI động Hai vấn đề trọng tâm đề cập nghị hội nghị Trung ương Đảng lần thứ nâng cao hiệu kinh tế sản xuất hạn chế bước chếquản lý hành tậ trung , ý đến sản xuất công nghiệp nhỏ sản xuất hàng tiêu dùng địa phương thừa nhận kinh tế tư nhân thị trường tự thành phần kinh tế quốc dân thị trường xã hội Nhờ , kinh tế tư nhân , cơng nghiệp tiểu thủ công nghiệp phục hồi phát Trion bước , thị trường trở nên sôI động TUY nhiên khu vực kinh tế quốc doanh , tình hình cịn khó khăn trì trệ , sản xuất tiếp tục giảm sút cuối năm 1980 phủ đưa định 96-cp bãI bỏ chế độ giao nghĩa vụ nộp nông sản theo giá thấp chuyển sang thu mua theo hợp đồng kinh tế hai chiều Đồng thời cho phếp nông dân bán nông sản thừa theo giá thoả thuận thay việc mua theo giá khuyến khích Tuy nhiên sách chưa phát huy tác dụng năm 2980 mà phảI sau năm thực có tác động tốt Cần phải nói thêm , tư tưởng cải cách nghị hội nghị trung ương ( 9/1970) tiếng chuông thức tỉnh kinh tế Các biện pháp chưa đụng chạm đến thể chế kinh tế cũ Kế hoạch nhà nước tiếp tục quy định hàng loạt tiêu pháp lệnh cung ứng vật tư kỹ thuật , cung ứng vốn giao nộp sản phẩm , thu mua nông sản nhà nước quy định với tỷ lệ thấp xa so với thị trường tự Nói tóm lại , Nghị trung ương đánh dấu bước chuyển nhận thức tư công cải cách kinh tế nc ta , vch 23 Đề án KTCT phng hướng thay đổi sách chế kinh tế , lấy việc thay đổi sách giá tiền kương bước đột phá (15) “vai trò quản lý nhà nước KTTTở nước ta “ Tr 32 Trần Hậu Thự NXBchính trị quốc gia 1994 Đây bước đầu việc vận dụng cách sáng tạo quy luật giá trị để đạt hiệu cụ thể mở đầu cho trình đổi đất nước Tiếp tục tư tưởng hội nghị trung ương , sau năm 1981 nước ta có hàng loạt cải cách nhằm dduwa kinh tế phát Trion theo hướng Đảng ta thẳng thắn nhận biết phê phán sai lầm sách kinh tế thời kỳ trước , phê phán yêu cầu sửa đổi sách hệ thống giá hành , phê phán tư tưởng kinh tế “ phi thị trường “ chỗ dựa lâu dàI vững chác hệ thống giá lúc Việc đổi bắt đầu tạo lập móng cho chuyển biến từ tư giá phi thị trường sang tư giá thị trường Nó tiến hành đIều chỉnh giá để kích thích sản xuất , tiến tới cảI cách toàn hệ thống giá nhà nước theo hướng làm cho giá phản ánh đầy đủ chi phí hợp lý sản xuất lưu thơng , đảm bảo cho người sản uất có lợi nhuận thoả đáng Gía phù hợp với sức mua đồng tiền có tính đến giá thị trường giới hàng nhập , xoá bỏ bù lỗ bất hợp lý nhà nước chấm dứt tình trạng xí nghiệp sản xuất kinh doanh bị lỗ vốn nhà nước quy định giá khơng xác Tiếp tục xây dựng kinh tế nhiều thành phần đổi quản lý kinh tế : nỗ lực phát huy mạnh thành phần kinh tế , vừa cạnh tranh vừa hợp tác bổ xung cho kinh tế quốc dân Để thực điều Đảng ta định khẩn trương xếp lại đổi quản lý kinh tế quốc doanh phát Trion có hiêụ nắm vững lĩnh vực ngành then chốt để phát huy hiệu kinh tế Tip 24 Đề án KTCT tc i mi v kin toàn kinh tế tập thể theo nguyên tắc tự nguyện , dân chủ ,bình đẳng phát huy kết hợp hài hoà sức mạnh tập thể xã viên Bên cạnh kinh tế tư nhân tiếp tục phát Triển , đặc biệt lĩnh vực sản xuất , theo quản lý nhà nước hướng kinh tế tư tư nhân phát Triển theo đường tư nhà nước nhiều hình thức Từng bước hình thành mở rộng đồng thị trường hàng tiêu dùng , tư liệu sản xuất , dịch vụ … tiếp tục đổi hoàn thiện công cụ quản lý vĩ mô trọng yếu nhà nước Xây dựng sách tài quốc gia thực cải cách tài nhà nước theo hướng thúc đẩy khai thác tiềm tự nhiên tầng lớp nhân dân , vừa tích tụ vốn đơn vị kinh tế vừa đảm bảo nguồn vốn tập trung nhà nước Sau hàng loạt công tác cải tiến kinh tế Việt Nam đạt thành tựu đáng kể : “ Tính trung năm năm , GDP tăng hàng năm 5.2% (trong thời kỳ 19861990) 8.2% ( 1991-1995) kế hoạch đề 5.5-6.5% Cũng năm (19911995 ) hàng năm nông nghiệp tăng 4.5% , công nghiệp tăng 13.5% kim ngạch xuất tăng 20% Trong sản xuất nơng nghiệp có kết bật sản lượng lương thực quy thóc tăng nhanh từ 21.5 triệu (1990) lên 27.5 triệu (1995) “ (16) “ tỷ trọng công nghiệp xây dựng GDP tăng từ 22.6% (1990) lên 30.3% (1995) tỷ trọng dịch vụ từ 38.6% lên 42.5% “(17) 2.1.2 NHỮNG ƯU ĐIỂM VÀ CÁC MẶT CỊN TỒN TẠI Trong q trình phát Triển kinh tế tiến lên chủ nghĩa xã hội , kinh tế Việt Nam đạt thắng lợi bước đầu to lớn khơng biểu số phản ánh trình tăng trưởng mà thể khăcs phục tách rời người lao động khỏi tư liệu sản xuất nên đảm bảo tính tập thể viẹec tổ chức sản xuất xã hội Đó biết vận dụng chức tổ chức xã hội quy luật giá trị Bên cạnh biết kết hợp lợi ích cá nhân với lợi ích kinh tế tập thể tồn xã hơị nên việc thực cơng xã hội kích thích nỗ 25 ... Gía trị quy luật giá Gía phương thức vận động quy luật giá trị có nghĩa quy luật giá trị thông qua biến động giá để tác động đến kinh tế, giá chế chủ yếu để vận dụng quy luật giá trị “(4) Những... (2) Quy luật giá trị trừu tượng, Nó thể vận động giá hàng hoá biểu tiền giá trị từ làm cho làm cho giá hàng hoá lên suống xung quanh giá trị Mac quan niệm “ vẻ đẹp quy luật giá trị “ (3) Quy luật. .. giá lại chịu sư chi phối quy luật giá trị nói quy luật giá trị có ảnh hưởng sâu sắc tới kinh tế hồn tồn phù hợp mang tính tất yếu Hơn việc vận dụng phương pháp chuẩn mực dựa sở quy luật giá trị