ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN NGUYỄN THANH HẬU CHIẾN LƯỢC VIỆC LÀM CỦA PHỤ NỮ TRONG NÔNG HỘ Ở HUYỆN BA TRI, TỈNH BẾN TRE (Khảo sát xã An Hòa Tây) LUẬN VĂN THẠC SỸ XÃ HỘI HỌC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, 04/ 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN NGUYỄN THANH HẬU CHIẾN LƯỢC VIỆC LÀM CỦA PHỤ NỮ TRONG NÔNG HỘ Ở HUYỆN BA TRI, TỈNH BẾN TRE (Khảo sát xã An Hòa Tây) Chuyên ngành Xã hội học Mã ngành: 60.31.30 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC Trần Thị Kim Xuyến THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, 04/ 2015 LỜI CẢM ƠN Trong q trình viết hồn thành luận văn này, có nhiều chia sẻ, hỗ trợ, xin bày tỏ lòng biết ơn tất người: Trước nhất, xin chân thành cám ơn cô Trần Thị Kim Xuyến tận tình hướng dẫn, dìu dắt tơi để tơi hồn thành đề tài Xin cám ơn gia đình tạo điều kiện, đặc biệt cám ơn người bạn đời hỗ trợ cơng việc gia đình, chăm sóc ln động viên để tơi vững lịng vượt qua khó khăn, trở ngại Cám ơn quan Hội LHPN huyện Ba Tri tạo điều kiện thời gian, cám ơn đồng nghiệp chia sẻ công việc; cám ơn chị em Hội LHPN xã An Hoà Tây, Trưởng ấp An Phú 1, An Phú chi Hội trưởng dành thời gian đưa đến hộ gia đình; cám ơn anh Khoa, phó Chủ tịch UNBD xã nhiệt tình giúp đỡ tìm tư liệu, văn xã Cám ơn bạn bè, em đồng hành, giúp đỡ Xin chân thành cám ơn! CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập – Tự – Hạnh phúc Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 19 tháng 01 năm 2015 GIẤY CAM ĐOAN Tôi tên Nguyễn Thanh Hậu, sinh năm 1980, học viên cao học, Khoa Xã hội học, khoá 2012-2014, Trường Đại học KHXH & NV Tp HCM Đề tài “Chiến lược việc làm phụ nữ nông hộ huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre (khảo sát xã An Hoà Tây) thực Từ xây dựng đề cương đến thu thu thông tin, xử lý thông tin viết luận văn GVHD: P.GS.TS Trần Thị Kim Xuyến tận tình hướng dẫn tơi xin cam đoan liệu sử dụng luận văn tôi, không vi phạm quyền đồng ý cho Trường Đại học KHXH NV Tp.HCM dùng luận văn làm tài liệu tham khảo Tôi xin cam đoan, luận văn với đề tài hồn tồn tơi, có sai sót tơi hồn tồn chịu trách nhiệm Người viết cam đoan Nguyễn Thanh Hậu Chiến lược việc làm phụ nữ nông hộ huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre MỤC LỤC  TÓM TẮT LUẬN VĂN Trang PHẦN I: MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Đối tượng, khách thể phạm vi nghiên cứu 2.1 Đối tượng nghiên cứu 2.2 Khách thể nghiên cứu 2.3 Phạm vi nghiên cứu Mục tiêu nghiên cứu 3.1 Mục tiêu tổng quát .6 3.2 Mục tiêu cụ thể .6 Câu hỏi nghiên cứu .7 Ý nghĩa khoa học thực tiễn Những hạn chế đề tài Kết cấu luận văn PHẦN 2: NỘI DUNG CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Tổng quan tình hình nghiên cứu 1.1 Vấn đề nông nghiệp, nông dân nông thôn 10 1.1.1 Vai trị nơng nghiệp nơng dân 10 1.1.2 Các hình thức nơng nghiệp phát triển nơng nghiệp 11 1.1.3 Thực trạng việc làm lao động nữ nông thôn 13 1.2 Vai trị giới sản xuất nơng nghiệp gia đình 18 1.3 Các nghiên cứu sinh kế 21 Chiến lược việc làm phụ nữ nông hộ huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre Cơ sở lý luận 27 2.1 Cách tiếp cận lý thuyết áp dụng nghiên cứu 27 2.1.1 Cách tiếp cận 27 2.1.1.1 Cách tiếp cận quan điểm giới 27 2.1.1.2 Tiếp cận sinh kế 28 2.1.2 Lý thuyết áp dụng 31 2.2 Các khái niệm 32 2.2.1 Khái niệm sinh kế 32 2.2.2 Việc làm 32 2.2.3 Nông hộ 33 2.3 Phương pháp luận phương pháp nghiên cứu 33 2.3.1 Phương pháp luận 33 2.3.2 Phương pháp nghiên cứu 36 Vài nét đặc điểm kinh tế - xã hội xã An Hoà Tây, huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre 36 3.1 Đặc điểm tự nhiên 36 3.2 Tình hình kinh tế, văn hố, xã hội 38 3.2.1 Kinh tế 38 3.2.2 Văn hoá, xã hôi 41 Mô tả đặc trưng mẫu nghiên cứu 42 CHƯƠNG II: ĐẶC TRƯNG CÁC LOẠI VỐN VÀ SỰ TIẾP CẬN CÁC NGUỒN LỰC TRONG CHIẾN LƯỢC VIỆC LÀM CỦA PHỤ NỮ TRONG NÔNG HỘ Đặc điểm kinh tế, xã hội hộ gia đình 46 1.1 Nguồn vốn người 46 1.2 Nguồn vốn tài nguyên 51 1.3 Nguồn vốn vật chất 59 1.4 Nguồn vốn tài 62 1.5 Nguồn vốn xã hội 71 Chiến lược việc làm phụ nữ nông hộ huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre Đặc trưng chiến lược việc làm phụ nữ nông hộ xã An Hoà Tây, Huyện Ba Tri, Tỉnh Bến Tre 79 2.1 Các hoạt động sinh kế người nơng dân nói chung người phụ nữ nói riêng chịu ảnh hưởng bối cảnh KT – XH địa bàn nơi 79 2.2 Cơ cấu thu nhập gia đình 86 Thay đổi hoạt động sinh kế 89 Nhu cầu sinh kế tương lai 93 PHẦN III: KẾT LUẬN 95 TÀI LIỆU THAM KHẢO 100 PHỤ LỤC Chiến lược việc làm phụ nữ nông hộ huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre TÓM TẮT LUẬN VĂN Đề tài “Chiến lược việc làm phụ nữ nông hộ huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre” khảo sát xã An Hồ Tây, với phương pháp nghiên cứu định tính, kết hợp quan sát Đề tài tiến hành vấn sâu 20 người phụ nữ, với nhiều nhóm khác Mục tiêu đề tài nhận diện đặc trưng chiến lược việc làm nhằm đảm bảo sinh kế phụ nữ nông hộ trước chuyển đổi kinh tế, xã hội địa bàn khảo sát Đề tài tiếp cận theo cách tiếp cận quan điểm giới, cách tiếp cận sinh kế Kết nghiên cứu tác giả sâu phân tích nội dung lớn Đề tài phân tích đặc điểm kinh tế- xã hội hộ gia đình qua năm loại nguồn vốn đặc trưng chiến lược việc làm phụ nữ nông hộ địa bàn khảo sát Qua kết nghiên cứu cho thấy, phụ nữ nông dân tiếp cận tương đối tốt năm loại nguồn vốn để sử dụng chiến lược sinh kế mình, nhiên, loại nguồn vốn có hạn chế định Đặc điểm chung phụ nữ nơng thơn trình độ học vấn thấp, khơng có chun mơn kỹ thuật,… Hạn chế tiếp cận vận dụng khoa học công nghệ vào sản xuất, cản trở đến việc đào tạo nghề Diện tích đất hộ gia đình diện tích đất bình quân đầu người xã, chưa đầu tư mua sắm máy móc, chất lượng đất khơng đồng vị trí đất khác Hệ thống thuỷ lợi chưa đảm bảo làm cho suất hộ có khác nhau… Cây hoa màu coi mạnh phổ biến gia đình phụ nữ nơng thơn phụ nữ người thực hầu hết khâu Sự đóng góp thu nhập từ trồng hoa màu lớn nguồn khác, nghề làm biển cao, nhiên tần suất thấp hoa màu Khơng có khác biệt nhiều nhóm phụ nữ khác nhau, nhóm phụ nữ trẻ tuổi có kết hợp đa dạng việc làm nhóm tuổi lớn Ngược lại, nhà nhóm tuổi lớn lại có nhà kiên cố nhiều hơn, nhiên đa số nhà hộ gia đình khảo sát nhà bán kiên cố tạm bợ Trong sản xuất, đa số phụ nữ nông dân bị phụ thuộc vào thời tiết, khí hậu, chưa chủ động đối phó khắc phục cao Thu nhập mang lại từ sản xuất phụ thuộc vào tính đa dạng động người trồng, ví dụ trồng xen canh, loại với nên thu nhập mang lại cao Chiến lược việc làm phụ nữ nông hộ huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre Đa số gia đình có kết hợp sản xuất nông nghiệp với nghề khác, gia đình có kết hợp từ đến nghề khác Nghề kết hợp chủ yếu làm biển gắn với làm nơng nghiệp, chưa có tham gia nghề phi nông nghiệp hay tiểu thu công nghiệp địa phương chưa phát triển nhiều ngành nghề này,… Từ đó, dẫn đến thu nhập thấp, bấp bênh Gia đình phụ nữ nơng dân tận dụng kết hợp nguồn vốn gia đình tương đối tốt, kết hợp trồng hoa màu, trồng lúa chăn ni bị, lấy rơm từ lúa, rau từ hoa màu để chăn nuôi, đồng thời sử dụng đất trồng suất thấp để trổng cỏ làm thức ăn cho bò; tận dụng đất thổ cư xung quanh nhà làm chuồng Đây mơ hình phát triển kinh tế hộ gia đình phổ biến địa bàn nghiên cứu Tuy nhiên, khơng phải gia đình kết hợp hình thức lại với nhau, có gia đình có hình thức Một điểm gia đình khơng cịn tình trạng dư thừa lao động nghiên cứu trước nêu, mà gia đình có bố trí lao động hợp lý, chuyển đổi bớt lao động sang làm nghề khác Nếu đất chồng làm nghề khác làm biển, làm thợ hồ, …hoặc thành viên trẻ làm cơng nhân, xuất lao động, làm ăn xa Một số gia đình có làm giáo viên, thợ làm tóc, …nhưng số lao động trẻ ít, chủ yếu có tuổi từ trung niên trở lên Người phụ nữ ngày chủ động việc phát triển kinh tế gia đình, đóng góp tài cho gia đình gần ngang với nam giới Mặc dù, số gia đình việc nội trợ khơng cịn cơng việc phụ nữ mà chia sẻ thành viên gia đình, nhiên số gia đình mà người chồng làm xa nhà người phụ nữ lại mang gánh nặng quán xuyến gia đình sản xuất phát triển kinh tế Người phụ nữ khẳng định vai trị, vị trí gia đình ngồi xã hội Chính người phụ nữ người có định phân cơng cơng việc cho thành viên, định chọn giống, bán sản phẩm,…chiếm gần đa số Đa số gia đình khơng có gởi tiền tiết kiệm hay mua vàng, mà chủ yếu để vốn cho tái sản xuất mở rộng sản xuất hay mua sắm vật dụng nhà tài sản có giá trị gia súc lớn bò, dê Đặc biệt, ngày cần vốn sản xuất người nơng dân dễ dàng tiếp cận nguồn vốn nhà nước, có hộ vay từ đến lần để sản xuất Mặc dù sản xuất nông nghiệp kết hợp làm nghề phụ thất bại nhiều, thành cơng gia đình xoay sở nguồn vốn tiết kiệm, thiếu mượn người thân, hàng xóm, nhiều vay nhà nước Đồng thời, sản xuất nông nghiệp mang lại thu nhập không cao, đa số phụ nữ nông dân cho hướng tới tiếp tục sản xuất nông Chiến lược việc làm phụ nữ nông hộ huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre nghiệp khơng có dự kiến thay đổi Như vậy, họ cảm thấy làm nông nghiệp dù không giàu ổn định bền vững PVV: Em tính thu nhập chị năm bốn chục triệu, tháng chị ba triệu bốn triệu mấy, thu nhập từ ơng xã chị Của chị ăn, sài bình thường, cịn ơng xã chị dư à? ừa (cười) -Hỏng có tính nên hỏng biết nhiêu Đợt Tết chị mười triệu hành với triệu cải, chị khoảng mười triệu Pvv: Còn lại vụ kia, trồng cải tháng triệu Năm chị trồng tháng? -Tổng thu nhập gia đình chị …khoảng trăm -Tháng trồng bấp bênh đâu có trồng suốt đâu, Giêng vài tháng, cịn tháng đâu có thu hoạch đâu Trồng từ tháng 12 đến tháng tư hết thu hoạch tháng Tháng triệu 15 triệu PVV: Chị thấy công việc ổn định khơng? Có muốn thay đổi cơng việc khơng? -Thay đổi cơng việc gì, trồng trọt quen PVV: Ngồi vụ cải ra, cịn vụ mùa mưa này, trồng mía khổ qua, thu hoạch sao? PVV: Chị thấy trồng trọt, chăn nuôi, nhà cửa, chị thấy có thời gian rảnh khơng? -Mùa mưa thu hoạch bấp bênh mía ngang mới…dầy nè, tới tháng 9, 10 Mía trồng xào hà, thu hoạch chừng bốn, năm triệu -Có quay quay …hỏng rảnh Có chương trình làm thêm khơng mà hỏi? PVV: ớt khoảng nhiêu? PVV: Chị có đề xuất khơng? -ớt triệu (cười) PVV: Vậy gần 40 triệu rồi, …cịn ơng xã chị? Chị ni bị có bán khơng? PVV: Chị trồng trọt chị có tấp huấn khơng? -ừa, Như năm trước đẻ nghé 5,6 tháng bán lo cho học -Khơng, hỏng có Mấy năm trước có đi, năm hỏng có PVV: Mình bán nghé nhiêu? Người trồng mà người tập huấn? -Mười triệu hà.Năm rồi…dạng ấy, ngắt ngang đâu có Mấy năm trước -(cười)…ừa * PVS, H.T.Y, 1971 (bổ sung) PVV: Chị thấy thu nhập trồng trọt ni bị, nhiều hơn? PVV: Gia đình chị sử dụng đất cho chăn ni bao nhiều ? -Trồng nhiều hơn, bị ni bị có ít, có đâu có… -Đất làm chuồng 10 m vng PVV: Chị ni bị, chị có trồng cho ăn khơng? PVV: Chị có đất để trồng cỏ khơng ? -Thì cắt cỏ đồ đó, hỏng có ni cỏ -Mùa nắng chị trồng hoa màu, mùa mưa nước ngập không trồng nên để nuôi cỏ Mùa nắng nhổ cỏ hoa màu bị ăn PVV: Có trồng rau muống cho ăn khơng? PVV: Diện tích đất dự trữ rom bao nhiêu? -Khơng, cỏ khơng hà -Rơm chất sân PVV: Giống lấy tiền trồng trọt để chăn ni bị? Ni bị PVV: Diện tích đất thổ cư nhà chị ? PVV: Ông xã chị làm hồ, tháng thu nhập nhiêu? -Chừng khoảng 420 m vuông -Theo suốt tháng bốn triệu mấy, ngày trăm rưỡi 63 PVV: Vậy diện tích nhà chị chiếm m vng ? -Gia đình tự xoay sở được, chưa tới nỗi Lúc mượn chị em đỡ, tiết kiệm trả lại -85 m vuông, gồm nhà trước nhà sau PVV: Gia đình chị có khoảng tiền để tiết kiệm hay mua vàng khơng ? PVV: Gia đình chị có canh tác hoa màu, chị đánh giá độ phì nhiêu đất nhà ? -Khơng ! năm có đứa học, làm đủ chi cho học PVV: Em biết gia đình chị lúc trước có ni bị mà bị bệnh, lúc chị xoay sở ? -Đất khơng tốt lắm, dạng trung bình, trồng khơng tốt đất người ta PVV: Nguồn nước từ đâu chị tưới hoa màu ? -Lúc run, sợ q kêu cha lên, bán rẻ cho người ta có chín triệu -Chị có xuống nước đầu trên, chạy ống xuống để tưới Do đầu gần kênh bị nhiễm phèn PVV: Trị giá bị bao nhiêu? -Lúc đầu bị trị giá chục triệu bệnh bán rẽ có triệu, bị lỗ PVV: Nguồn nước có đủ tưới không chị ? -Cũng đủ PVV: Lúc bị lỗ vốn vậy, chị có bị mắc nợ khơng ? PVV: mà chị gặp khó khăn cần giúp đỡ chị nhờ đến ai? -Lúc có vay nhà nước, nợ số tiền làm từ từ trả, trả hết -Lúc nhờ chịm xóm, kẹt q vay nhà nước PVV: Bây chị bò ? PVV: Lúc bắt đầu chăn ni, chị gặp khó khăn kĩ thuật chăn ni chị nhờ ? -Còn bò giống với bò nghé PVV: Chị sử dụng tiền có từ hoa màu để sinh hoạt ngày, đám tiệc, chăn nuôi hay ? -Lúc hỏi anh hàng xóm PVV: Vậy cịn trồng trọt chị hỏi ? -Đúng em, trồng trọt lấy ni bị, ăn uống, đám tiệc -Lúc hỏi người hàng xóm PVV: Lúc chị cần vốn chị nhờ hỗ trợ ? PVV: Chị đánh hệ thống giao thông thủy lợi địa phương có đáp ứng cho việc sản xuất khơng ? -Lúc mượn mẹ ruột, cần vốn lớn vay nhà nước Anh em nhà nghèo -Có, chị tham gia bên hội phụ nữ, họp tổ hàng tháng -Kênh bị cạn, mùa mưa nước khơng chảy nên hoa màu hay bị ngập Có đào thêm kênh nữa, có hộ dân khơng đồng ý, nên bị ngưng lại năm chưa múc tiếp PVV: Trong gia đình người hợp nhiều ? PVV: Như chị trồng hoa màu ruộng gần kênh chị có sử dụng nước tười không ? -Chị -Không, dơ PVV: Khi mà gia đình chị gặp rũi ro mùa, thiên tai … Thì gia đình chị tự xoay sở không ? PVV: Vậy chị đánh giá giao thông thủy lợi địa phương ? PVV: Chị có hay tham gia tham hội hợp địa phương không? -Chưa tốt 64 PVV: Chị nuôi bị năm ? PVV: Theo thơng tin chị có cơng hoa màu chị có canh tác hết không ? -Lúc riêng, vay nha nước ni bị Lâu q nên qn khơng nhớ -Tháng mười tới tháng làm hết, qua tháng trồng thơi, cịn lại ni cỏ PVV: Chị lấy chồng năm ? PVV: Lúc mà chị lấy chồng, chị với ơng xã làm ? -1993 PVV: Chị riêng năm ? -Lúc cha mẹ cho xào, mướn thêm xào anh trồng hoa màu -Năm 1995, năm sau ni bị, lúc trưởng ấp cho vay triệu mua bị, làm lâu trả được, sau vay thêm 10 triệu để mua thêm, sau bị bị bệnh lấy tiền xoay nên khơng mua thêm, gầy dựng lại từ bò PVV: Hiện chị làm đất ? -Đúng PVV: Lúc trước anh nhà có làm hồ khơng ? PVV: Mới đầu chị ni bị, ? -Không, hồi 5, năm -Đúng rồi, ni lâu mà có PVV: Khoảng thời gian lấy chồng chị trồng hoa màu thu nhập có khơng chị ? PVV: Chị có bán khơng ? -Trúng giá khá, gặp lúc khơng trúng giá đủ xoay sở thơi -Do khơng gầy nhiều nên đẻ bán học PVV: Chị thấy trồng thu nhập từ hoa màu chị lúc xưa so với ? PVV: Sau anh nhà lại làm hồ năm ? -Sau có điện, tưới máy nên thời gian rảnh nhiều, nên ông xã làm cu li năm lên thợ -Lúc xưa thu nhập có giá PVV: Nguyên nhân ? PVV: Từ lúc lấy chồng tới làm ăn chị có thất bại, thành công ? -Do lúc trước biết trồng, bán chạy hơn, hay trúng giá Giờ chỗ nước ngọt, biết trồng nên hoa màu rẽ -Về chăn ni có bị bị chết Trồng trọt có thất mà đủ vốn PVV: Chị với anh nhà lấy năm riêng? PVV: Lúc xưa thu nhập gia đình chị ? -4 năm -Lâu không nhớ PVV: Lúc sanh đứa đầu lịng có gặp khó khăn khơng ? PVV: Rất cám ơn chị! Chúc chị gia đình nhiều sức khỏe -Lúc hay bệnh, lúc nhờ cha mẹ hai bên, chị em giúp đỡ qua 19 P.V.S, PBL, 1980 PVV: Hiện gia đình (chị) có nguồn lực cho việc thực việc làm gia đình? (đất, vốn sức lao động) -Đất ông già cho, đất giồng 1,5 công, đất ruộng 2,8 công, công mà mút kệnh hết hai sào cịn 2,8 cơng PVV: Vốn? 65 -Hỏng có, dễ lắm, mà có đất, hể lao động làm hà Cũng vốn họ giúp á, họ bán cho -Hồi mần riêng, ơng già cho đất cho vốn ln PVV: Hiện vốn đề sản xuất? -Chắc thấy sức lao động làm được, quan trọng -Cũng rơm có sẵn mần, cịn phân mua chịu họ đó, thu hoạch xong trả lợi PVV: Hiện gia đình sản xuất nơng nghiệp với loại hình nào? Thí dụ có làm lúa hơng? PVV:Có vay nhà nước thêm khơng? -Dạ, có Lúa năm có làm mà làm có vụ hà -Khơng, vốn tự nhà Cũng rơm có, cịn phân tro có tiền mua, cịn hỏng có mua chịu người ta á, thu hoạch lên, gởi họ PVV: Làm vụ? -Một cấy lúa sỏi đá, nàng keo đồ đó, lúa sớm hỏng có làm PVV: Nhà lao động chính? -Tự làm -Nhà có ơng xã lao động chính, cịn lao động hỏng biết phụ (cười) ơng xã lao động á, cịn phu q PVV: Trồng hết cơng rưỡi ln hả? PVV: Ơng xã làm gì? PVV: Trồng có sào hà, ni cỏ cho bò hết sào -Đi biển Đi hai mươi, hai ngày PVV: Ni bị con? PVV: Về nhà ngày? -Có hà, ni á, cấy có bầu chừng 4, tháng -Thí dụ tháng hai mươi ngày mười ngày, tháng hai ngày bảy, tám ngày, PVV: Hồi ni bị định ni? -Ơng xã à, nói đất giồng nhiều q, trồng hỏng á, thơi ni bị, ni cỏ bớt để làm hỏng bắt bị ni, bắt bị ni mà tiền hỏng có ngen, tiền mượn (cười) PVV: Về có phụ trồng trọt khơng? -Về phụ cắt cỏ đồ đó, trồng hơng nữa, bị suốt á, phụ chút chút hỏng nhà làm PVV: Vốn, gia đình tự có hay là? -Ni bị mượn, mượn bà Cho mượn ni bị, có bị trả PVV: Cịn nhà tự làm hết? -Tự làm hỏng có mướn PVV: Thu nhập từ trồng trọt á, năm khoảng nhiêu? PVV: Giữa đất, vốn, với sức lao động, theo thấy quan trọng? -Có mùa hành có tiền mùa rau cải bán nhiêu ăn nhiêu hết trơn -Vốn, với đất, sức lao động hả? PVV: Thì đó, có thu hoạch có ăn chứ, tính thử coi? PVV: Có người nói có sức lao động làm -ừa, có sức lao động làm Có người nói có đất, đất quan trọng, hong có đất hong làm được.Mà điều có đất mà hong có sức khỏe khơng làm Có người nói cần phải có vốn, có đất, có sức lao động mà hỏng có vốn hong làm -Năm dư… PVV: Hỏng phải dư mà tính ln bán? -Tính ra, rau cải, hành ớt đồ ln mười triệu Cũng mùa hành bán lên 11, 12 triệu, rau cải vài triệu, ớt vài triệu 66 -Hoa màu trồng màu nắng, thơi màu mưa bị ngập, khơng có đường nước PVV: Chi phí khoảng nhiêu? -Lời khoảng 3, triệu PVV: Nước trồng hoa màu khơng ? PVV: Hết ln hả? -Nước được, PVV: ừa bị hành giống năm mắc á, hành ăn hong có giá thành hong có lời nhiều PVV: Những lúc khó khăn chị nhờ giúp đỡ ? PVV: Hơng, tính thu nhập trừ chi phí ln, ví dụ thu nhập từ hành, từ cải, kia á? -Đó chưa làm lớn lao, làm nhiêu ăn nhiêu nên nhờ cậy Những lúc ốm đau khơng có tiền nhờ chị em giúp đỡ PVV: Cũng từ hôm tháng 10 trồng hành tới nà, mưa nghỉ đó, lời – triệu cải rau đồ ln PVV: Vậy cần vốn ni bị chị nhờ ? -Cũng muốn nuôi mà chưa dám mượn vốn để mua, vay nhà nước chưa rõ vay nguồn nào, không tư vấn * PVS, P.B.L, 1981 (bổ sung) PVV: Vậy bò chị ni ? PVV: Gia đình sử dụng đất để chăn nuôi ? -Con bị người anh thấy em ham ni q nên cho mượn ni lấy bị trả lại -Tổng hết xào, đất làm chuồng m vng PVV: Vậy lúc ni cho chị cách ni ? PVV: Nhà có dự trữ rom khơng ? -Khơng -Chuyện anh cho mượn bị chỉ, hướng dẫn, thú y hỗ trợ thêm PVV: Gia đình làm lúa, theo chị đánh giá độ phì nhiêu đất ? PVV: Gia đình có hay tham gia hội hợp địa phương khơng ? thường ? -Đất thường thơi, khơng tốt -Hàng tháng có hợp tổ NDTQ, bình thường em đi, ơng xã biển hay nhà PVV: Mình trồng vụ năm ? PVV: Khi gặp rũi ro thiên tai màu gia đình có tự xoay sở khơng ? -Năm trồng có vụ thôi, đất không tốt, bị phèn làm thất nên ớn -Chắc khơng, lúc nhờ tới chị em PVV: Nguồn nước trồng lúa sau ? PVV: Vậy gia chị có tiền dự trữ gửi tiết kiệm hay mua vàng để dành khơng ? -Có xạ gặp nước ngon mạ tốt, khơng mạ chết -Khơng Làm đủ ni thơi, chưa có dư PVV: Ở kêu đồng ? -Cũng khơng rõ, nên chưa nắm rõ PVV: Chị có nhận xét hệ thống giao thông thủy lợi địa phương ? PVV: Vậy năm trồng vụ, vụ lí sau ? -Chưa tốt lắm, hạn chế -Đất phèn, nước có đủ bơm, có cạn không dám bơm sợ phèn PVV: Vậy hệ thống giao thơng nội đồng địa phương chị nhận thấy nào? PVV: Vậy đất hoa màu tốt khơng ? -Nói chung vận chuyển lúa thuận lợi, cịn thăm lúa phải băng qua kênh, lúc vận chuyển lúa giống, phân phải mượn xuồng 67 PVV: Gia đình chị đất để trồng lúa ? -Làm năm PVV: Vậy lúc bắt đầu làm chị có gặp khó khăn khơng? hỏi cách trồng -Được khoảng cơng rưỡi, trồng có mùa thơi, -Khơng Do tới vụ cấy thơi, có cha chồng làm ruộng gần nên hỗ trợ làm PVV: Vậy vụ cịn lại chị có cho làm khơng ? PVV: Đó gia đình có gặp khó khăn, thất bại hay thành cơng không ? -Không, bỏ không thôi, PVV: Vậy cịn đất hoa màu chị trồng hết khơng ? -Có năm trồng hành mưa quá, ngập úng, bị thất nên bán khơng có giá bị lỗ -Trồng hết, trồng tháng nắng thôi, tháng mưa thỉ bỏ đất khơng PVV: Vậy lúc chị có khắc phục khơng, hay mượn giúp đỡ ? PVV: Lúc mà lấy chồng, chị làm ? -Lúc nhà chồng phụ làm lúa -Lúc em mượn thêm, tự xoay không PVV: Vậy chị riêng năm ? -Được khoảng bốn năm PVV: Trước diện tích trồng lúa gia đình có thay đổi khơng? PVV: Vậy lúc riêng chị làm ? -Khơng có thay đổi, cơng rưỡi -Lúc em nhà ni thơi, khơng làm hết PVV: Ở nhà mình, Chị tự làm hết ơng xã có phụ khơng ? PVV: Lúc riêng cha mẹ có cho Chị ruộng làm khơng ? -Khơng, kêu ảnh làm khơng có gì, giống người làm nghề -Có mà chưa biết làm nên để cha mẹ làm cho lúa ăn PVV: em cám ơn chị nhiều! chúc chị gia đình có nhiều sức khỏe PVV: Chị làm lúa tới nhiêu năm ? 20 PVS, B.K.L, 1981, hộ nghèo, nhỏ PVV:Hiện gia đình có đất? -Có, bị Vay hộ nghèo 15 triệu, mượn em mười triệu -Hiện hết công, 1000m2 PVV: nhà trồng trọt làm? PVV: Một cơng trồng hết ln hả? -Mình làm khơng hà, bị ơng xã bệnh đốt sống lưng á, năm có làm hà, nhà cơm nước, giặc đồ cho đứa nhỏ Mình làm, mần -Đất cơng, trồng có xào, với cất nhà dầy nè Kiểu thu nhập bấp bênh trồng năm hong thu hoạch nên mắc nợ nè, kiểu gần kênh nên đất bị phèn, nước mặn ngập vơ PVV: Ngồi trồng trọt, chăn ni có làm thêm khơng? PVV: Mình có đất lúa khơng? -Có bắt ngêu tháng vài bửa -Khơng có Có nhiêu đó PVV: Bửa bắt nhiêu? PVV: Mình có chăn ni khơng? -Bửa bắt 50-60.000 đồng 68 có mần cịn giậm lúa trăm ngàn, họ mướn lắm, người có móc á, nhà ta làm PVV: Sao kia? -Người ta bắt hợp tác xã, người ta có phiếu bắt, bắt có sân hà Mình đâu có hợp tác xã Bị người… họ bắt hợp tác xã hết trơn Mình bắt sân họ ni riêng, có sân bắt hoài, tháng bắt 4-5 ngày vậy, nước bắt 2, bửa, hể nghêu bán họ điện cho bắt cịn hể nghêu bán khơng họ hồi Như bửa qua bửa nghỉ vạy Mấy người bắt hợp tác xã, có phiếu nên ngày trăm tám Cịn hỏng PVV: Nếu mà tính thu nhập năm nhiêu tiền? -một năm dõi chừng triệu, mần kiểu bấp bênh vậy, mắc nợ thấy ngán ghê vậy, phải hổng bệnh mần gồng gánh, cịn kiểu vầy, chị thấy nhà chỗ dột hết, ba mùa Có bửa gió chả mua dây chả chằng vịng vịng, chả sợ sập phải hỏng bệnh được, bệnh ba đứa mần hỏng có đủ đâu hết trơn Mà người ta thấy có hai bị ta tưởng khá, vịng vịng biết kiểu bệnh có đứa em bán khá cho đứa vài trăm cho ông nhỏ uông sữa đồ PVV: Thường trồng trọt, trồng định? -ở nhà bàn nói vợ chồng, hai người đồng lịng đó, năm trồng hỏng gì, thất bát,đất kiểu phèn Hơm trồng ba ớt vậy, chết hết trơn, lỗ tiền phân, xoay lại trồng cải củ, mưa vầy nè, ngập chết hết trơn, chuyến nảy lỗ triệu mấy, khơng có thu hoạch hết trơn PVV: nguồn nước sao? -nước ngọt, sài nhờ nhà đây, điện sài nhờ nhà Tưới mu-tưa, nhờ điện ln PVV: Ni bị, năm ngối năm ni có chiết bớt khơng? PVV: Cịn bình thường cuốc liếp cuốc? -chưa có trơn, ni mà có chữa hà, hai -cuốc liếp mượn ông cậu ba, cậu ruột thấy hồn cảnh xuống cuốc dùm hỏng có lấy tiền, tui phụ bâm cho cuốc, ngày hỏng mần ngày PVV: Có chửa gần đẻ chưa? -Chưa, có tháng hà PVV: Khâu chăm sóc, thu hoạch? PVV: Như nhà chăm sóc cái? -Mình làm hết bị bệnh đó, tới ngồi lâu chút chịu hỏng bệnh năm mà trị hỏng hết -Chăm sóc cái, đồ đạt đó, đâu có mần gì, kiểu ngồi lâu vầy nà, nhứt Đi trị tùm lum mà không hết PVV: Gia đình có hỗ trợ địa phương khơng?có dự án khơng? PVV: nhà trồng có mua bán thêm khơng? -Năm có dự án cho dê -Đâu có mua bán gì, làm nghêu, ví nhà mướn mần hà, hỏng biết chạy xe nên đâu có mua bán PVV: Dê đẻ chưa? -Chưa đẻ, đợt hổm cho rồi, chừng tháng chết điện dự án, kêu đem dê vơ người ta dê khác Con nhỏ, có bầu nói trời ơi, Trang dự án nói đáng lẻ cho thơi, mà thấy hồn cảnh tội nghiệp nên Trang kêu vô trổng, hôi dơ cho ảnh dê Chứ thơi hỏng có PVV: Như mần mướn mần gì? -Nhiều người ta có kêu giậm lúa, họ có gánh lúa gánh lúa PVV: Nhiêu ngày? -Cịn gánh lúa gánh bị gánh lúa nguyên ngày lận, nhứt lưng hong PVV: Gia đình có đề xuất khơng? 69 -Thiếu việc làm, thu nhập bấp bênh bà thấy nhà trước sau có hai mái…(cười) PVV: Trong gia đình tham gia hội họp nhiều ? * PVS, B.K.L (bổ sung) -Thường ơng nhà tui PVV: Diện tích đất làm chuồng chăn ni gia đình chị ? PVV: Khi chị gặp khó khăn thiên tai, mùa, … gia đình có tự xoay sở khơng ? -Chuồng bị khồng m2, chuồng dê khoảng m2 -Khơng, nhờ bà hàng xóm giúp đỡ, mùa mua phân thuốc thiếu, mua giống thiếu PVV: Chi có diện tích đất trồng cỏ khơng ? PVV: Hiện gia đình chị có khoảng tiền dự trữ hay gửi tiết kiệm khơng ? -Có, th khoảng xào -Không Chỉ đủ chi tiêu Do ông nhà bệnh, xoay sở vừa lo cho vừa lo cho chồng nên khơng có dư PVV: Chị nhận thấy độ phì nhiêu đất canh tác hoa màu ? -Đấu xấu, bị mặn, đất gần kênh PVV: Đất mà chị trồng hoa màu chị canh tác quanh năm không? PVV: Nguồn nước tưới cô sử dụng có tốt khơng ? -Trồng trồng quanh năm mùa nắng trồng hoa màu khơng tốt, hay bị thất mùa, đất bị phèn -Nước xài nhờ hàng xóm, chỗ trồng nước mặn, gần kênh, nước nuôi tôm thải PVV: Nguồn nước có đủ tưới khơng ? PVV: Đất trồng hoa màu chị hay anh nhà đứng tên ? -Khơng Mùa nắng nhín đủ -Ơng nhà đứng tên PVV: Những lúc khó khăn nhờ giúp đỡ ? PVV: Cỏ cho bò hay dê ăn ngồi nguồn cỏ ni chị có cắt thêm cỏ lài khơng ? -Nhờ ba hàng xóm, có nhờ đứa em bên chồng -Khơng Giờ trồng cắt PVV: Những lúc gia đình cần vốn sản xuất chị nhờ đến ? PVV: Chị có xem tivi nghe radio trồng trọt chăn nuôi để biết thêm kĩ thuật không ? -Lúc trước cần vốn có vay nhà nước 15 triệu, tới chưa trả hết -Có, hay xem tivi thêm PVV: Chị lấy chồng khoảng năm mấy? PVV: Khi chị gặp khó khăn kĩ thuật chăn ni trồng trọt chị nhờ hướng dẫn ? -Lấy chồng năm 2002 -Có anh hai bà gần bên hay chỉ, khơng biết hỏi PVV: Lúc lấy chồng chị làm ? -Lúc làm nghêu PVV: Gia đình có tham gia hội hợp địa phương khơng ? PPV: Vậy anh nhà làm ? -Có, tham gia hợp tổ nhân dân tự quản, người ta mời không dám không -Cũng làm nghêu năm ông nhà bệnh, nghỉ năm PVV: Chị có tham gia hội phụ địa phương không ? PVV: Hai vợ chồng làm nghêu thu nhập không? tháng ? -Không -Cũng được, tháng triệu 70 PVV: Chị trồng hoa màu năm ? Năm 2007, bỏ vốn vào nuôi nghêu khoảng 10 triệu -Về trồng năm PVV: Với khó khăn chị xoay sở PVV: Vậy lúc trước gia đình chị đâu ? -Túng thiếu lắm, gặp ông nhà bệnh lúc mượn em chồng -Lúc trước đậu bênh nhà mẹ khoảng 9, 10 năm, bắt nghêu PVV: Anh nhà bệnh có phụ cho chị khơng? PVV: Từ trước tới chị với anh có thành cơng gặp phải thất bại ? -Ơng nhà nhà cơm nước, chở học -Thành cơng khơng có, có thất bại thơi Lúc trước bắt nghêu có số vốn nên hùng làm ăn nuôi nghêu, nghêu bị chết, bị thất, trắng hết PVV: Theo chị đất, sức khỏe, vốn, …thì vấn đề quan trọng ? PVV: Chị đầu tư nuôi bao nhiêu? năm ? PVV: cám ơn chị cung cấp thơng tin Chúc chị gia đình nhiều sức khoẻ -Đất quan trọng -HẾT 71 GỠ BĂNG PHỎNG VẤN SÂU NGƯỜI CAO TUỔI 1/ PVS, V.V.T Tuổi: 63t Trình độ văn hóa 10/12 PVV: Từ năm chín mươi trở thấy phát triển kinh tế, xã hội nào? - Về vấn đề nơng nghiệp trước năm 1990 làm ruộng cày bò với trâu, làm vụ, phân thuốc Từ năm 1990 sau có máy móc cày xới, làm vụ, nơng nghiệp phát triển tương đối PVV: Chú thấy có can thiệp khoa học kĩ thuật suất ? - Cũng có hướng dẫn cho nông dân học khoa học kĩ thuật bên lúa, hướng dẫn xuống giống đồng loạt, cách làm đất, cách pha trộn thuốc, nên xuất cải thiện, lúc trước khơng đạt hecta Giờ PVV: Như lợi nhuận từ việc trồng lúa có tăng lúc trước khơng ? - Tăng tăng Nhưng mà giá lúa cịn thấp nên lãi khơng cao PVV: Vấn đề trồng trọt thấy có phát triển khơng ? - Về trồng trọt hoa màu phát triển tương đối so với lúc xưa Nhưng phụ thuộc vào thời tiết, thời tiết không thuận lợi, mưa nhiều gây ngập ảnh hưởng đến bà PVV: Chú nhận thấy công nghiệp dịch vụ đại phương ? - Cơng nghiệp dịch vụ trước phát triển, phát triển, có nhiều điểm dịch vụ Ví dụ có nhiều hàng phân thuốc PVV: Cơng nghiệp địa phương ? - Cũng phát triển, địa phương hay cho mướn đất ni tơm, bỏ vốn ni Ai có khả ni PVV: Vậy nhận định suất nuôi trồng thủy sản? - Cách năm trước suất khá, cơng ni tơm thu hoạch tấn, năm thời tiết suất khơng Năm ổn định lại, có chênh lệch giá tôm cuối năm thấp đầu năm PVV: Chú có thấy đại phương có xuất thêm cơng ty, trang trại khơng ? - Cơng ty khơng có có xuất số trang trại chăn ni bị, từ có xuất hầm bi ga, phục vụ điện, khí đốt cho gia đình PVV: Vậy có dịch vụ sản xuất phi nông nghiệp mộc lên nhiều không ? - Có nhiều cửa hàng thức ăn gia súc, thức ăn cho tôm hơn, gần với khu vực nuôi trồng PVV: Chú thấy nghành nghề phi nông nghiệp địa phương có phát triển khơng ? - Có phát triển tương đối so với lúc xưa PVV: Những hộ giàu địa phương làm nghề ? - Những hộ giàu chủ yếu phát triển nhờ nuôi trồng thủy sản, hộ bên trồng trọt chăn ni khơng PVV: Kinh tế hộ gia đình đại phương có đa dạng khơng ? - Cũng có hộ gia đình có xuất lao động, có làm ăn xa nên PVV: Vậy hộ có xuất lao động kinh tế ? - Những hộ giàu PVV: Những hộ mà sản xuất nơng địa phương cịn nhiều khơng ? - Cũng nhiều, số kết hợp nhiều nghành nghề buôn bán thêm, ghe Cũng có nhiều gia đình có làm công nhân viên chức PVV: Chú nhận thấy mức sống so với lúc xưa ? - Cũng PVV: Lối sống người dân địa phương có thay đổi so mà thời kì mở cửa? - Phong tục cịn giữ Ít bị ảnh hưởng văn hóa bên ngồi PVV: Chú nhận xét nguồn điện địa phương có khắp khơng ? - Lúc ban đầu có điện thuộc tư nhân, khơng ổn định, tới lúc cao điểm yếu Tới có lưới điện quốc gia ổn định, bà tưới tiêu thuận lợi, bà có điện sử dụng PVV: Chú đánh hệ thống thủy lợi địa phương ? - Năm trước địa phương có tổ chức nạo véc kênh, nên thuận lợi cho sản xuất, nước đầy đủ cho trồng trọt PVV: Vậy hệ thống kênh có đồng chưa, cịn hạn chế khơng ? - Cũng cịn hạn chế Những năm trước, chưa đồng loạt mùa vụ nên cho gieo lúa chỗ xã nước, sau rút kinh nghiệm ráng để thực đồng PVV: Địa phương có cống để ngăn mặn khơng ? - Ở có cống ngăn mặn hết, đơi thủy triều dâng, hay mưa nhiều bị tràn nước mặn vào PVV: Trên tổng thể nhận xét hệ thống thủy lợi đại phương ? - Trên tổng thể đồng bộ, có khúc kênh chờ định từ xuống để nạo véc Trong thời gian chờ đợi người dân gặp nhiều khó khăn PVV: Địa phương nghề nghiệp người dân ? - nói chung đa số làm ruộng, hoa màu, hộ bn bán thành phố PVV: Chú đánh phát triển xã so với xã khác ? - Tuy phát triển chưa xã khác PVV: Xã gần biển, thấy người dân có khai thác từ biển không ? - Gần biển xã khác chiếm lĩnh phát triển ngêu xị hết Xã an hịa tây khơng có, có vài hộ có ghe thơi PVV: Xã có sở đóng tàu, có phát triển khơng ? - Thì phát triển, khơng rõ sở PVV: Rất cám ơn cung cấp thơng tin Chúc gia đình nhiều sức khỏe 2/ PVS Đ.T.M, 60 tuổi PVV: Chị vui lòng cho biết chuyển biến kinh tế-xã hội xã so với năm trước, tính từ móc thời gian 1990 nào? Có chuyển biến gì? - Có nhiều chuyển biến, đánh giá mức Xã nghề nghiệp chủ yếu Nông Nghiệp:khá Chăn nuôi thủy sản, chăn ni bị, nhiều người có tàu ghe chuyển biến so với trước Bên cạnh nhiều khó khăn như: + Trồng trọt: có tiến mức độ chậm, cịn nhiều hạn chế Khó khăn: - Do biến đổi khí hậu dẫn đến mùa khơng cũ - Giống lúa chưa cải thiện tốt, có máy móc cài xới, chưa tiến khoa học kĩ thuật - Thiếu hỗ trợ kỹ thuật từ kỹ sư, chuyên gia Bên cạnh có tiến đưa khoa học kỹ thuật vào sản xuất giúp suất tăng PVV: Theo thơng tin chị cung cấp máy móc hỗ trợ sản xuất cho người nơng dân họ có nhiều thời gian nhàn rỗi nhiều khơng ? - ………………………… PVV: Vậy Chị nhận thấy xã vật ni so với hồi trước thường ni gì? - Hiện ni bị phát triển sử dụng giống bò cấy, số lượng tăng làm cho kinh tế phát triển (lúc trước chăn nuôi heo ) PVV: Như chị nói Cơng Nghiệp Dịch Vụ nào? - - Cơng Nghiệp : có Nhà máy xay xát nhỏ lẻ chất lượng chưa cao, số lượng ít, quy mơ nhỏ Có nhà máy xay bột cá, nước đá chất lượng tốt, phát triển tốt Dịch Vụ buôn bán nhỏ lẻ tăng, làm cho sức cạnh tranh cao dẫn đến tăng chất lượng sản phẩm, phục vụ chu đáo PVV: Hiện địa phương sống nghề chính? - Vẫn nơng nghiệp PVV: Chị có đánh giá kinh tế hộ gia đình nào? - Kinh tế hộ gia đình phát triển hơn, điểm phát triển Giảm chênh lệch giàu nghèo so với trước PVV: Kinh tế hộ gia đình địa phương theo chị nói nơng nghiệp chính! ngồi họ có làm thêm cơng việc khác khơng? - Nơng nghiệp chính, ngồi cịn bn bán nhỏ lẻ thêm Sắp xếp phân cơng cá nhân gia đình làm an xa thêm PVV: Phi nơng nghiệp phát triển địa phương chị? - Chưa phát triển, tự phát, cịn nhỏ lẻ, làm cơng chủ yếu thợ mộc thợ hồ chưa kể Do chưa hổ trợ từ nhà nước PVV: Chị đánh nào, thường hộ giàu địa phương họ thường làm nghề gì? - Về nơng nghiệp: Chăn ni hộ giàu nhờ ni tơm, ni bị, bn bán nhờ ghe biển, có hộ ni tơm, ni bị giàu lên vượt trội Trồng trọt có dạng trung bình PVV: Mức sống người dân so với năm 1990 chị? - Mức sống người dân hơn: Mọi em học, Chế độ ăn uống dinh dưỡng tốt PVV: Về chăm sóc sức khỏe có người dân trọng không? - Cũng trọng, tiến hơn, hàng năm có khám định kỳ số hộ dân khoảng 20-30% PVV: Tập quán lối sống người dân có thay đổi khơng? Hay giống trước kia? - Thay đổi tập quán lối sống cũ: Quan niệm thoáng hơn, bỏ bướt tập quán cũ, chủ yếu làm ăn có tết quét rác, Giữ phong mỹ tục tốt tập tục thờ cúng ông bà PVV: Nhịp sống người dân nào? - Nhịp sống người dân nhanh PVV: Sự phát triển sở hạ tầng chị đánh nào? - - Cơ sở hạ tầng dạng khá: Lộ đổ đá, bê tơng, nhựa, lộ liên ấp trải đá, bê tông rộng hơn, Nhiều trường học đời trước năm 1990 có trường mẫu giáo cấp 1, cấp chung, chia cấp trường, phát triển quản lý tăng cường, Trạm y tế phát triển có trưởng trạm bác sĩ Bên cạnh cịn khó khăn: nhựa hóa chưa phủ đầy, cịn nhiều tuyến đường lầy lội PVV: Theo chị, chị đánh giá mức độ phát triển kinh tế, xã hội xã nằm mức độ nào? - Phát triển kinh tế xã hội phát triển dạng trung bình-khá, nhà nước chưa đầu tư phát triển tốt nghành phi nông nghiệp PVV: Sự chuyển biến kinh tế xã hội xã so với xã khác có ngang hay không? - Tốc độ phát triển mức xấp xỉ, tương đối bằng, vừa giối tới so với xã khác chưa PVV: Theo chị thấy định hướng xã tới nào? Về người dân : - Mọi em điều học hành, có hộ cho em học hành tới nơi tới chốn Lực lượng sản xuất tốt, lệ thuộc vào lãnh đạo địa phương đầu tư, khai thác tốt để phát triển kinh tế xã PVV: Qua trao đổi em thấy xã có chuyển biến chị thấy q trình cơng nghiệp hóa, đại hóa tác động có phần thị hóa hay khơng? - - Nói chung kinh tế phát triển chủ yếu tự phát, tự nghiên cứu nhờ cơng nghệ thơng tin để có chiến lược làm ăn sản xuất cho hộ gia đình Nhà nước chủ yếu giúp đỡ nguồn nước tưới, đồng ruộng… chưa hỗ trợ nhiều kỹ thuật Kế hoạch, hoạch định chun mơn hóa để giúp đỡ người dân sản xuất PVV: xin chân thành cảm ơn chị! Chúc chị gia đình nhiều sức khỏe HẾT ... 100 PHỤ LỤC Chiến lược việc làm phụ nữ nông hộ huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre TÓM TẮT LUẬN VĂN Đề tài ? ?Chiến lược việc làm phụ nữ nông hộ huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre? ?? khảo sát xã An Hoà Tây,... 1.5 Nguồn vốn xã hội 71 Chiến lược việc làm phụ nữ nông hộ huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre Đặc trưng chiến lược việc làm phụ nữ nơng hộ xã An Hồ Tây, Huyện Ba Tri, Tỉnh Bến Tre 79... lực nông hộ mà người phụ nữ nông hộ tiếp cận chiến lược sinh kế Chiến lược việc làm phụ nữ nông hộ huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre - Phân tích chiến lược việc làm dựa nguồn vốn sinh kế người phụ nữ nông