-1- ĐẶT VẤN ĐỀ Rối loạn lipid máu xác định có thay đổi có tính chất bệnh lý hay nhiều thành phần lipid máu cholesterol, triglycerid Vì lipid khơng hồ tan trong huyết thanh, di chuyển máu dạng lipoprotein, nên nhiều tác giả gọi cách xác chứng rối loạn lipoprotein máu [16] Rối loạn lipid máu coi yếu tố nguy quan trọng việc hình thành bệnh vữa xơ động mạch yếu tố nguy quan trọng việc gây nên tai biến thể vữa xơ động mạch vành Theo tài liệu Tổ chức Y tế giới, nước phát triển, tử vong nhiều bệnh tim (32%) mà chủ yếu vữa xơ động mạch, đến tai biến mạch máu não (13%), nhiều hẳn loại bệnh khác [16], [17], [26] Ở nước ta, bệnh vữa xơ động mạch với biểu lâm sàng suy vành, đột tử, nhồi máu tim, nhồi máu não trước gặp, có xu hướng tăng nhanh theo nhịp độ phát triển xã hội theo dự báo trở thành bệnh đáng lo ngại cho sức khỏe người có tuổi Ngồi bệnh vữa xơ động mạch, rối loạn lipid máu coi yếu tố nguy quan trọng số bệnh tim mạch khác tăng huyết áp, đái tháo đường… Giải rối loạn lipid máu trở thành mục tiêu biện pháp dự phòng tiên phát thứ phát bệnh [12], [16] Hiện với thiết bị đại, nhà nghiên cứu chứng minh điều trị chứng rối loạn lipid máu làm hạn chế tiến triển mảng xơ mạch, mà cịn làm thối triển mảng vữa xơ ngăn ngừa tai biến gây tử vong cao [16], [17], [34] -2- Y học đại có nhiều loại thuốc điều trị rối loạn lipid máu có hiệu như: Nhựa trao đổi ion, acid nicotinic, fibrat, statin Tuy nhiên thuốc cịn có số tác dụng phụ bất lợi như: Tiêu cơ, rối loạn tiêu hố, đau đầu, chóng mặt, đỏ da, ngứa, nhịp tim nhanh Hơn giá thành thuốc lại cao chưa phù hợp với điều kiện kinh tế đa số bệnh nhân Việt Nam [16], [34], [47] Y học cổ truyền Việt Nam Trung Quốc có nhiều nghiên cứu chứng rối loạn lipid máu nhận thấy chứng đàm thấp chứng rối loạn lipid máu có nhiều điểm tương đồng Vì sử dụng phương pháp điều trị chứng đàm thấp để điều trị chứng rối loạn lipid máu Một số vị thuốc, thuốc có nguồn gốc thảo mộc dùng phổ biến lâm sàng Do thuốc sẵn có, giá thành rẻ, độc tính nên dùng kéo dài [17], [49] Thuốc cholestin gồm vị thuốc y học cổ truyền bào chế dạng viên nang, dùng để điều trị cho bệnh nhân tăng cholesterol máu Song lâm sàng chưa có nghiên cứu đánh gía đầy đủ, khách quan khoa học tác dụng điều trị tác dụng khơng mong muốn thuốc Vì vậy, tiến hành nghiên cứu đề tài: “Nghiên cứu tác dụng điều trị rối loạn lipid máu viên cholestin” nhằm hai mục tiêu sau: Đánh giá tác dụng viên cholestin lên số số lâm sàng cận lâm sàng chứng rối loạn lipid máu nguyên phát Theo dõi tác dụng không mong muốn thuốc -3- CHƯƠNG TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1 HỘI CHỨNG RỐI LOẠN LIPID MÁU 1.1.1 Đại cương lipid Lipid gồm nhiều loại khác có số tính chất chung Về lý tính, lipid có tỉ trọng nhẹ nước, khơng tan nước, nguyên dạng hoà tan dung môi hữu ether, chloroform, gắn với protein huyết tương để tạo thành lipoprotein Về hoá tính, hầu hết lipid có acid béo alcol Lipid chia làm hai loại: lipid lipid tạp [2], [3], [9] Acid béo acid carboxylic với chuỗi hydrocacbon có từ đến 36 cacbon, bão hịa khơng bão hồ Một số acid béo có nhánh vịng nhóm chứa hydroxyl Alcol phổ biến lipid glycerol, alcol bậc cao, aminoalcol sterol Acid béo bão hồ (no) có nhiều mỡ động vật Acid béo khơng bão hồ (khơng no) có nhiều dầu thực vật Lipid máu gồm thành phần: cholesterol toàn phần (cholesterol tự cholesterol este hoá), triglycerid, phospholipid acid béo tự Trong thể lipid phân bố thành khu vực : - Khu vực lipid cấu trúc, gồm lipid có màng tế bào (màng tế bào, bào tương) chủ yếu cholesterol, lipid phức tạp phospholipid - Khu vực lipid dự trữ: Tạo nên lớp mỡ mà thành phần chủ yếu triglycerid, khu vực ln có q trình sinh thối biến lipid - Khu vực lipid lưu hành: Lipid kết hợp với loại protein gọi apoprotein (Apo) để chuyển thành dạng lipoprotein máu -4- Lipoprotein hầu hết tạo thành từ gan, tồn mỡ máu: cholesterol, phospholipid, triglycerid gan sản xuất trừ triglycerid chylomycron hấp thu từ ruột non Gan nơi sản xuất Apo [2], [3], [34] 1.1.2 Cấu trúc thành phần lipoprotein: 1.1.2.1 Cấu trúc lipoprotein: o Lipoprotein có dạng hình cầu đường kính 100-500 A Cấu trúc chung lipoprotein gồm hai phần: - Phần ưa nước (phần vỏ) có apoprotein, cholesterol, phospholipid - Phần kỵ nước (trung tâm) có cholesterol este hố, triglycerid 1.1.2.2 Thành phần lipoprotein Bằng phương pháp điện di siêu ly tâm người ta phân biệt thành phần lipoprotein: - Chylomycron hạt vi thể dưỡng chấp tế bào niêm mạc ruột tạo nên từ mỡ thức ăn, mang triglycerid ngoại lai đổ vào mạch dưỡng chấp nên chylomycron có nhiều huyết sau ăn, làm đục huyết lại có đói - Very low density lipoprotein (VLDL) lipoprotein có tỷ trọng thấp, chủ yếu gan, phần ruột tổng hợp, mang triglycerid nội sinh, nồng độ huyết đói thấp - Intermediate density lipoprotein (IDL) lipoprotein có tỷ trọng trung gian gọi chất dư (remnant) cịn lại sau chuyển hố VLDL - Low density lipoprotein (LDL) lipoprotein có tỷ trọng thấp gan tổng hợp thành phần có 25% protid, cịn 75% lipid, có chức vận chuyển cholesterol từ máu đến mô, thường gây lắng đọng thành mạch Acid béo bão hồ có tác dụng làm tăng LDL -5- - High density lipoprotein (HDL) lipoprotein có tỷ trọng cao, thành phần chứa 50% protid, 50% lipid, giúp vận chuyển cholesterol từ tổ chức đến tế bào gan, có tác dụng bảo vệ thành mạch Do lượng HDL thấp khả bị vữa xơ động mạch nhiều [3], [17], [26], [35] - Các apoprotein: Dựa vào cấu trúc acid amin, phân tử lượng chức apo xếp thành nhóm khác theo thứ tự chữ A, B, C, D, E Trong nhóm lại xếp thành nhóm gồm A1, A2, A3, nhóm B gồm B48, B100, nhóm C gồm C1, C2, C4 nhóm E gồm E2, E3, E4 + Apo A đựơc tổng hợp gan ruột, thành phần chủ yếu HDL + Apo B48 sinh ruột nằm chylomycron + Apo B100 có mặt chylomycron, VLDL LDL + Apo C thành phần VLDL + Apo E thành phần chylomycron, VLDL, IDL HDL + Lipoprotein (a) gồm LDL gắn với phân tử apolipoprotein có liên quan đến q trình sinh huyết khối sinh mảng vữa xơ Apoprotein Phospholipid Cholesterol tự CE = Cholesterol este TG = Hình 1.1 Sơ đồ cấu trúc lipoprotein Triglycerid (Theo Turpin G 1991) [49] 1.1.3 Chuyển hoá lipoprotein Theo hai đường ngoại sinh nội sinh: -6- 1.1.3.1 Chuyển hoá lipoprotein ngoại sinh Con đường liên quan đến lipid thức ăn đưa vào Triglycerid, cholesterol, phospholipid từ thức ăn hấp thu qua niêm mạc ruột non chuyển thành chylomycron Chylomycron đưa theo bạch mạch để vào tuần hồn, tới mơ mỡ cơ, triglycerid tách nhờ enzym lipoprotein lipase thành glycerol acid béo, acid béo dự trữ sử dụng làm nguồn cung cấp lượng Quá trình xảy liên tục làm cho chylomycron bị apo C (trả cho HDL) tạo thành chylomycron tàn dư giàu cholesterol Chylomycron tàn dư gắn bắt tế bào gan nhờ thụ thể đặc hiệu với apo B 48 apo E có thành phần chylomycron tàn dư có đời sống ngắn Ở gan, cholesterol chuyển thành acid mật đào thải theo đường mật xuống ruột non, phần cholesterol triglycerid tham gia tạo VLDL VLDL rời gan vào hệ tuần hoàn để bắt đầu đường vận chuyển hay chuyển hoá lipid nội sinh (cịn gọi chuyển hố lipid mạch máu) 1.1.3.2 Chuyển hoá lipoprotein nội sinh Con đường liên quan đến lipid chủ yếu có nguồn gốc từ gan VLDL giàu triglycerid có apoprotein apo B 100, apo E apo C tạo thành gan (90%) phần ruột (10%) vào máu đến mơ ngoại vi Tại triglycerid bị tách tác dụng enzym lipoprotein lipase, đồng thời apo C chuyển để tạo thành HDL lại apo B 100 apo E làm cho kích thước VLDL giảm dần Một enzym khác tác động đến cholesterol VLDL enzym lecithin cholesterol acyl transferase từ gan vào huyết tương, enzym xúc tác vận chuyển acid béo từ lecithin để este hoá phân tử cholesterol tạo thành CE Như vậy, VLDL sau giải phóng triglycerid, nhận thêm CE apo C, chuyển thành IDL Ở điều -7- kiện bình thường lecithin cholesterol acyl transferase tạo 75-90% CE huyết tương, phần CE lại huyết tương gan ruột sản xuất enzym ACAT (acyl - Co A cholesterol acyl transferase) nội bào Chuyển hoá IDL xảy nhanh phần IDL bị gan giữ lại, phần IDL cịn lại tuần hồn tách apo E để tạo thành LDL Các LDL hình thành với thành phần chủ yếu cholesterol toàn phần (gồm chủ yếu CE phần nhỏ cholesterol tự do) giữ vai trị vận chuyển cholesterol đến tế bào gan tổ chức ngoại vi, qua nhận diện thụ thể màng apo B 100 LDL Các thụ thể LDL có nhiều loại tế bào, đặc biệt tế bào gan Sau gắn vào thụ thể, LDL đưa vào tế bào nhờ tượng nội nhập thực bào sau bị thuỷ phân lysosom, receptor trở lại vị trí chúng bề mặt màng tế bào Tại tế bào, cholesterol tham gia vào trình tạo hợp màng trình tổng hợp hormon dẫn xuất steroid Khi apo B (kết hợp với LDL-c) tăng, phản ánh xuất cholesterol ứ đọng cholesterol mơ Các HDL khơng đồng kích thước tỷ trọng tiết chủ yếu gan ruột, chúng đảm nhiệm việc vận chuyển cholesterol tự do, sau este hoá, nhờ tác dụng lecithin cholesterol acyl transferase mà apo A cofactor chủ yếu Cholesterol vận chuyển đến gan HDL giàu apo E, cho phép gắn chúng vào receptor đặc hiệu Sự gắn trực tiếp sau chuyển đổi từ HDL đến LDL VLDL nhờ vào cholesterol transfer protein (CETP): trình "vận chuyển ngược" cholesterol Khi trị số apo A (cùng với HDL-c) tăng, chứng tỏ chuyển hoá tốt đào thải tốt cholesterol, trị số giảm chứng tỏ xuất cholesterol ứ đọng cholesterol mô -8- Ở người bình thường, q trình tổng hợp thối hoá lipid diễn cân phụ thuộc vào nhu cầu thể, trì ổn định hàm lượng lipid lipoprotein máu Khi có bất thường, kiểu rối loạn chuyển hoá lipid xảy [2], [3], [14], [20], [22], [31] -9- Đường ngoại sinh Đường nội sinh Hình 1.2 Chuyển hố lipoprotein ngoại sinh chuyển hóa lipid nội sinh 1.1.4 Phân loại hội chứng rối loạn lipid máu: Có hai loại: - Hội chứng tăng lipid máu nguyên phát - Hội chứng tăng lipid máu thứ phát 1.1.4.1 Hội chứng tăng lipid máu nguyên phát : - Phân loại Fredrickson Năm 1965, Fredrickson dựa vào kỹ thuật điện di siêu ly tâm phân loại lipoprotein thành typ; cách phân loại nhanh chóng chấp nhận, sau người ta đề nghị tách typ II làm typ IIa có tăng LDL đơn - 10 - typ IIb có tăng LDL VLDL, cách phân loại từ năm 1970 trở thành phân loại quốc tế [16], [47] Bảng phân loại typ rối loạn lipoprotein máu (theo Fredickson) I IIa IIb III IV V Typ Tăng CT máu dưỡng chấp Tăng CT máu nguyên phát Tăng lipid máu hỗn hợp gia đình Tăng lipoprotein máu có tỷ trọng trung bình Tăng TG nội sinh Tăng CT máu hỗn hợp Cholesterol + ++ ++ + BT/+ + Triglycerid +++ BT ++ ++ ++ +++ CM LDL LDL IDL VLDL VLDL+ + + VLDL + + + CM + Lipoprotein Chú thích : ( BT) ( +) bình thường (++) tăng trung bình tăng nhẹ (+++) tăng cao - Phân loại De Gennes chia làm ba thể: + Hội chứng tăng cholesterol máu nguyên phát (vô căn): huyết đói trong, cholesterol máu tăng cao, có cao; triglycerid máu bình thường tăng nhẹ; tỷ số CT/ TG ≥ 2,5 Trên lâm sàng bệnh nhân có u vàng gân hay u vàng da + Hội chứng tăng triglycerid máu chủ yếu: huyết đói có vòng đục sữa, phần trong, cholesterol máu bình thường tăng nhẹ triglycerid máu tăng cao, tỷ số TG /CT máu ≥ 2,5 Trên lâm sàng gặp hội chứng - 81 - Tác dụng không mong muốn thuốc - Thuốc cholestin an tồn, khơng độc khơng có tác dụng không mong muốn - Trong thời gian điều trị liên tục 60 ngày thuốc không làm ảnh hưởng đến số: hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu, ure, creatinin, AST, ALT Qua gián tiếp đánh giá thuốc không ảnh hưởng đến quan tạo máu chức gan, thận KIẾN NGHỊ - 82 - - Thuốc cholestin có tác dụng điều trị rối loạn lipid máu mức độ vừa nhẹ, chưa thấy có tác dụng phụ thời gian 60 ngày điều trị, nên đưa vào ứng dụng điều trị cho bệnh nhân rối loạn lipid máu - Cần nghiên cứu với cỡ mẫu lớn hơn, thời gian dài để đánh giá xác tác dụng hạ huyết áp cholestin MỤC LỤC Rối loạn lipid máu xác định có thay đổi có tính chất bệnh lý hay nhiều thành phần lipid máu cholesterol, triglycerid Vì lipid khơng hồ tan trong huyết thanh, di chuyển máu dạng lipoprotein, nên nhiều tác giả gọi cách xác chứng rối loạn lipoprotein máu [16] Rối loạn lipid máu coi yếu tố nguy quan trọng việc hình thành bệnh vữa xơ động mạch yếu tố nguy quan trọng việc gây nên tai biến thể vữa xơ động mạch vành Theo tài liệu Tổ chức Y tế giới, nước phát triển, tử vong nhiều bệnh tim (32%) mà chủ yếu vữa xơ động mạch, đến tai biến mạch máu não (13%), nhiều hẳn loại bệnh khác [16], [17], [26] .1 Ở nước ta, bệnh vữa xơ động mạch với biểu lâm sàng suy vành, đột tử, nhồi máu tim, nhồi máu não trước gặp, có xu hướng tăng nhanh theo nhịp độ phát triển xã hội theo dự báo trở thành bệnh đáng lo ngại cho sức khỏe người có tuổi Ngồi bệnh vữa xơ động mạch, rối loạn lipid máu coi yếu tố nguy quan trọng số bệnh tim mạch khác tăng huyết áp, đái tháo đường… Giải rối loạn lipid máu trở thành mục tiêu biện pháp dự phòng tiên phát thứ phát bệnh [12], [16] .1 Hiện với thiết bị đại, nhà nghiên cứu chứng minh điều trị chứng rối loạn lipid máu làm hạn chế tiến triển mảng xơ mạch, mà cịn làm thối triển mảng vữa xơ ngăn ngừa tai biến gây tử vong cao [16], [17], [34] Y học đại có nhiều loại thuốc điều trị rối loạn lipid máu có hiệu như: Nhựa trao đổi ion, acid nicotinic, fibrat, statin Tuy nhiên thuốc cịn có số tác dụng phụ bất lợi như: Tiêu cơ, rối loạn tiêu hố, đau đầu, chóng mặt, đỏ da, ngứa, nhịp tim nhanh Hơn giá thành thuốc lại cao chưa phù hợp với điều kiện kinh tế đa số bệnh nhân Việt Nam [16], [34], [47] .2 Y học cổ truyền Việt Nam Trung Quốc có nhiều nghiên cứu chứng rối loạn lipid máu nhận thấy chứng đàm thấp chứng rối loạn lipid máu có nhiều điểm tương đồng Vì sử dụng phương pháp điều trị chứng đàm thấp để điều trị chứng rối loạn lipid máu Một số vị thuốc, thuốc có nguồn gốc thảo mộc dùng phổ biến lâm sàng Do thuốc sẵn có, giá thành rẻ, độc tính nên dùng kéo dài [17], [49] .2 CHƯƠNG .3 1.1 HỘI CHỨNG RỐI LOẠN LIPID MÁU 1.1.1 Đại cương lipid 1.1.2 Cấu trúc thành phần lipoprotein: 1.1.3 Chuyển hoá lipoprotein Con đường liên quan đến lipid thức ăn đưa vào Triglycerid, cholesterol, phospholipid từ thức ăn hấp thu qua niêm mạc ruột non chuyển thành chylomycron Chylomycron đưa theo bạch mạch để vào tuần hồn, tới mơ mỡ cơ, triglycerid tách nhờ enzym lipoprotein lipase thành glycerol acid béo, acid béo dự trữ sử dụng làm nguồn cung cấp lượng Quá trình xảy liên tục làm cho chylomycron bị apo C (trả cho HDL) tạo thành chylomycron tàn dư giàu cholesterol Chylomycron tàn dư gắn bắt tế bào gan nhờ thụ thể đặc hiệu với apo B48 apo E có thành phần chylomycron tàn dư có đời sống ngắn Ở gan, cholesterol chuyển thành acid mật đào thải theo đường mật xuống ruột non, phần cholesterol triglycerid tham gia tạo VLDL VLDL rời gan vào hệ tuần hoàn để bắt đầu đường vận chuyển hay chuyển hố lipid nội sinh (cịn gọi chuyển hoá lipid mạch máu) Các HDL không đồng kích thước tỷ trọng tiết chủ yếu gan ruột, chúng đảm nhiệm việc vận chuyển cholesterol tự do, sau este hoá, nhờ tác dụng lecithin cholesterol acyl transferase mà apo A1 cofactor chủ yếu Cholesterol vận chuyển đến gan HDL giàu apo E, cho phép gắn chúng vào receptor đặc hiệu Sự gắn trực tiếp sau chuyển đổi từ HDL đến LDL VLDL nhờ vào cholesterol transfer protein (CETP): q trình "vận chuyển ngược" cholesterol Khi trị số apo A (cùng với HDL-c) tăng, chứng tỏ chuyển hoá tốt đào thải tốt cholesterol, trị số giảm chứng tỏ xuất cholesterol ứ đọng cholesterol mơ .7 Ở người bình thường, q trình tổng hợp thoái hoá lipid diễn cân phụ thuộc vào nhu cầu thể, trì ổn định hàm lượng lipid lipoprotein máu Khi có bất thường, kiểu rối loạn chuyển hoá lipid xảy [2], [3], [14], [20], [22], [31] .8 1.1.4 Phân loại hội chứng rối loạn lipid máu: 1.1.5 Hội chứng rối loạn lipid máu vữa xơ động mạch: 11 Vữa xơ động mạch xuất bề mặt động mạch rối loạn thâm nhập lipid, làm thay đổi cấu trúc thành động mạch Ở thành động mạch, tất phân tử lớn, có lực mạnh với số thành phần lipoprotein lưu thông, với este cholesterol (thành phần có nhiều LDL) Các đại thực bào tế bào trơn có thụ thể tiếp nhận LDL Các "LDL biến đổi" tiếp xúc với tế bào nội mạc không thu nhận nữa, trừ đại thực bào tế bào trơn thành mạch Ở tế bào có thụ thể đặc hiệu cho "LDL biến đổi", lại khơng có khả tự điều hoà cholesterol nên thu nhận tất "LDL biến đổi" trở thành tế bào bọt, tổn thương sớm vữa xơ động mạch điểm báo trước tổn thương cấp diễn Cholesterol tích tụ tế bào đến mức tải làm căng vỡ tế bào Tiếp theo chết tế bào, toán dọn dẹp chúng tế bào có chức "làm sạch" đại thực bào Các tế bào lại bị chết để lại ngổn ngang nham nhở lịng động mạch, từ làm tăng kết tụ tiểu cầu rối loạn huyết động, dẫn đến dày lên, xơ cứng, làm hẹp lòng động mạch dẫn đến biến chứng nhồi máu tim, tai biến mạch máu não Thuốc phần nhiều mỡ bảo hoà yếu tố đẩy nhanh thêm qúa trình nhiểm mỡ vữa hố tự nhiên [2], [13], [15], [17] .12 1.1.6 Điều trị hội chứng rối loạn lipid máu : 14 1.2 QUAN NIỆM CỦA Y HỌC CỔ TRUYỀN VỀ RỐI LOẠN LIPID MÁU .18 1.2.1 Chứng đàm thấp: 19 1.2.2 Sự tương đồng chứng đàm thấp chứng rối loạn lipid máu 21 1.2.3 Điều trị chứng đàm thấp .22 1.2.4 Tình hình nghiên cứu thuốc ứng dụng thuốc y học cổ truyền điều trị chứng rối loạn lipid máu 24 + Ngưu tất: Phạm Khuê Bùi Thị Nguyệt (1995), làm giảm cholesterol 82,6% bệnh nhân có cholesterol máu cao sau hai tháng điều trị [27] 24 + Nghệ vàng: Tiến hành thực nghiệm Nguyễn Khang, Đặng Mai An Trên lâm sàng Phạm Tử Dương, Nguyễn Thế Khánh, Bùi Văn Hối, dùng cao lỏng viên nén nghệ với lượng tương đương với 10g nghệ tươi/ ngày tháng thấy giảm 11,7% cholesterol máu, 18,7% trị số burstein 7,7% lipid toàn phần [25] 24 + Tỏi: Võ Hiền Hạnh, Lương Thuý Quỳnh thấy có tác dụng làm giảm cholesterol máu 75% số bệnh nhân, mức độ hạ từ 30-50% mg [19] 24 - Nghiên cứu thuốc: 24 + Phan Việt Hà (1998), nghiên cứu tác dụng thuốc "Giáng chi ẩm" điều trị hội chứng rối loạn lipid máu, kết cho thấy làm giảm 13,54 % cholesterol, 32,67% triglycerid, 15,23 % LDL-c; tăng 17,07 % HDL-c [18] 24 + Trần Viết Hoàng (1998), nghiên cứu tác dụng thuốc THB 94 điều trị chứng rối loạn lipid máu thể đàm thấp, kết cho thấy giảm 11,5% cholesterol, 39% triglycerid, 19% LDL-c; tăng 11,5% HDL-c [23] .24 + Đoàn Quốc Dũng (2001), nghiên cứu tác dụng điều chỉnh hội chứng rối loạn lipid máu thuốc "Nhị trần gia giảm", kết cho thấy có tác dụng làm giảm 18,4% cholesterol; 32,21% triglycerid; giảm 16,5% LDL-c làm tăng 18,97% HDL-c [14] 24 + Vương Kim Chi (2001), nghiên cứu tác dụng dưỡng sinh góp phần điều chỉnh chứng rối loạn lipid máu, kết giảm 15,76% cholesterol; giảm 34,29% triglycerid; giảm LDL-c 13,77%; tăng 23,68% HDL-c [8] 25 + Bùi Thị Mẫn (2004) Nghiên cứu tác dụng điều trị hội chứng rối loạn lipid máu viên BCK, kết cho thấy làm giảm 18,34% cholesterol; 27,7% triglycerid; 18,3 % LDL-c; tăng 18,6 % HDL-C [36] 25 1.3 THUỐC NGHIÊN CỨU .27 1.3.1 Thành phần thuốc nghiên cứu .27 1.3.2 Các nghiên cứu làm với viên nang cholestin .28 CHƯƠNG 29 2.1 CHẤT LIỆU NGHIÊN CỨU 29 2.1.1 Thuốc nghiên cứu: CHOLESTIN .29 2.1.2 Thuốc đối chứng : CHOLESTAN .29 2.2.2.Tiêu chuẩn loại khỏi nhóm nghiên cứu: 31 2.3 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: 31 2.4 CHỈ TIÊU THEO DÕI 32 2.4.1 Lâm sàng: 32 - Mạch, huyết áp đo tư nằm, huyết áp kế thủy ngân, tuần đo lần bệnh nhân không mắc bệnh tim mạch, đo lần/ ngày bệnh nhân có tăng huyết áp 32 - Chỉ số khối thể (BMI): .32 + Cân nặng (kg) đo chiều cao (m): Bệnh nhân mặc áo quần bệnh viện, bỏ giày dép trước cân, cân vào buổi sáng lúc đói, kết hợp với đo chiều cao, đo chiều cao bệnh nhân đứng thẳng tư thoải mái; chẩm, mông, gót chân mặt phẳng, cân đo cân y tế (SMIC) Trung Quốc, trước sau điều trị 32 + BMI tính theo công thức: BMI = cân nặng (kg)/ (chiều cao)2m 32 - Các triệu chứng theo y học cổ truyền: đau đầu, chóng mặt, tức ngực, tê bì, ngủ, mệt mỏi, lưỡi bệu, rêu lưỡi trắng nhờn, mạch hoạt 32 - Các thói quen sinh hoạt bệnh nhân: Uống rượu thường xuyên, ăn nhiều dầu mỡ, tập thể dục 32 - Các biểu bất thường (nếu có) 32 2.4.2 Cận lâm sàng: .32 - Các số huyết học: số lượng hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu làm máy đếm tự động ABBOT (USA) Theo nguyên tắc kỷ thuật đếm tế bào tự động theo dịng dựa kích thước tế bào Các bước tiến hành: bệnh nhân lấy máu tĩnh mạch xilanh 1ml, vào buổi sáng trước ăn, chống đông citrat 3,8%, mẫu máu bảo quản nhiệt độ độ C, sau đưa vào phân tích tự động, sau phút cho kết (máu lấy xong không để giờ) 33 - Các số sinh hóa: 33 + CT, TG, HDL-c, LDL-c 33 + ALT, AST, ure, creatinin 33 Bệnh nhân lấy máu tĩnh mạch vào buổi sáng trước ăn, sau ly tâm tách huyết Các kỷ thuật định lượng hoạt độ ALT, AST, định lượng ure, creatinin máy tự động Hitachi 705 33 2.5 TIÊU CHUẨN ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ .33 Đánh giá kết nghiên cứu theo mức độ lâm sàng cận lâm sàng dựa theo nhóm nghiên cứu lâm sàng Bộ Y tế Trung Quốc đề xuất [55] .33 2.5.1 Tiêu chuẩn đánh giá cận lâm sàng: .33 2.5.2 Tiêu chuẩn đánh giá triệu chứng lâm sàng theo y học cổ truyền: 34 2.5.3 Các tiêu khác: 34 2.6 PHƯƠNG PHÁP XỬ LÝ SỐ LIỆU 35 CHƯƠNG 36 3.1 ĐẶC ĐIỂM CỦA NHÓM NGHIÊN CỨU 36 HDL-c