9 PHẦN MỘT HOẠT ĐỘNG ĐỐI NGOẠI NHÂN DÂN GÓP PHẦN VÀO THẮNG LỢI CỦA CÁCH MẠNG VIỆT NAM NHỮNG QUAN ĐIỂM CƠ BẢN VỀ HOẠT ĐỘNG ĐỐI NGOẠI NHÂN DÂN Theo quan điểm vật biện chứng vật lịch sử chủ nghĩa Mác, quần chúng nhân dân làm lịch sử Lịch sử xã hội lịch sử người người tạo thông qua hoạt động tồn chủ yếu hoạt động sáng tạo Quan hệ dân tộc, quốc gia trao đổi sản phẩm thừa lạc trải qua thời kỳ lịch sử mở rộng không gian lĩnh vực (buôn bán, giao lưu hữu nghị, hiểu biết lẫn hịa bình, giao lưu văn hóa…) Trong nước dân gốc Đường lối trị sách đối nội, đối ngoại phủ nước có đáp ứng nhu cầu, lợi ích nguyện vọng nhân dân nhân dân chấp nhận, thực có hiệu Thái độ nhân dân có tác động định tồn khả hoạt động phủ V.I Lênin từ nhận thức vai trò nhân dân ngày tăng lịch sử đến kết luận ảnh hưởng ngày mạnh mẽ dân tộc sách đối ngoại quốc gia Trong trình hoạt động cách mạng, Lênin coi trọng công tác vận động quốc tế ủng hộ cách mạng nhân dân nước Nga, đặc biệt vận động nhân dân, cá nhân tổ chức trị - xã hội nước Sau Cách mạng tháng Mười 1917, Lênin với Đảng Nhà nước Xô viết, đảng an hem nước vận động phong trào nhân dân rộng lớn ủng hộ bảo vệ quyền Xô viết Hoạt động đối ngoại nhân dân (ngoại giao nhân dân) nước Nga Xô viết sau Liên Xơ góp phần quan trọng thực nguyên tắc đối ngoại Nhà nước Xô viết, chủ yếu nguyên tắc chủ nghĩa quốc tế vơ sản ngun tắc tồn hịa bình nước có chế độ trị khác Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập ngoại giao Việt Nam đại, có cơng tác đối ngoại nhân dân Khi tìm đường cứu nước vận động thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, Nguyễn Ái Quốc bước hình thành phát triển quan điểm, nguyên tắc nội dung, phương thức công tác đối ngoại nhân dân công tác đối ngoại Đảng Con đường cứu nước “độc lập dân tộc chủ nghĩa xã hội” đưa cách mạng nước ta hịa nhập vào trào lưu giải phóng nhân loại: giải 10 phóng dân tộc, giải phóng xã hội, giải phóng người, đặt cách mạng nước ta vào vị trí phận khăng khít cách mạng giới Nhờ cách mạng nước ta từ đầu có khả kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, sức mạnh nước với sức mạnh quốc tế, tạo cho sức mạnh tổng hợp to lớn để giành thắng lợi Để khả trở thành thực, yếu tố định kết hợp nhuần nhuyễn chủ nghĩa yêu nước chân với chủ nghĩa quốc tế giai cấp cơng nhân đường lối, sách hoạt động đối ngoại Như vậy, độc lập dân tộc chủ nghĩa xã hội nguồn gốc, mục tiêu nội dung ngoại giao Việt Nam đại mà Chủ tịch Hồ Chí Minh người sáng lập phát triển, có cơng tác đối ngoại nhân dân Trong năm 1920, Người xác định trực tiếp tổ chức thực hai quan điểm đối ngoại: là, đoàn kết với giai cấp vô sản dân tộc bị áp giới; hai là, gắn cách mạng thuộc địa với cách mạng nhân dân lao động Pháp Hoạt động đối ngoại, vận động quốc tế lúc hoạt động đối ngoại nhân dân Năm 1928 - 1929, Thái Lan Nguyễn Ái Quốc đề nhiệm vụ “ngoại giao nhân dân” cho Việt kiều với hiệu “Việt – Thái thân thiện” làm cho người Thái Lan có cảm tình với người Việt Nam cách mạng Việt Nam Người viết báo, viết sách, nói chuyện tình cảnh nước ta chế độ thực dân Pháp, tổ chức vận động nhân dân nước Pháp nhiều nước châu Âu, châu Á, châu Phi đồng tình ủng hộ đấu tranh giải phóng dân tộc nhân dân Việt Nam Từ thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, Đảng Chủ tịch Hồ Chí Minh ln trọng đẩy mạnh công tác đối ngoại, vận động quốc tế Đảng nhân dân Từ sau Cách mạng tháng Tám 1945, ngoại giao đại Việt Nam hình thành cách hồn chỉnh, bao gồm công tác đối ngoại Đảng, ngoại giao nhà nước đối ngoại nhân dân, tạo nên sức mạnh tổng hợp mặt trận đối ngoại Với tư cách người đứng đầu Đảng Nhà nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh lãnh đạo trực tiếp tiến hành công tác đối ngoại Đảng, ngoại giao nhà nước công tác đối ngoại nhân dân phù hợp với hoàn cảnh đối tượng cụ thể Chủ tịch Hồ Chí Minh Đảng ta coi trọng cơng tác đối ngoại nhân dân xác định công tác đối ngoại nhân dân phận cấu thành công tác đối ngoại chung, hỗ trợ phối hợp chặt chẽ với công tác đối ngoại Đảng ngoại giao nhà nước việc thực nhiệm vụ, đường lối, sách đối ngoại Đảng Cơng tác đối ngoại nhân dân thực chất công tác dân vận, vận động đối tượng quần chúng nhân dân nước ta quần chúng nhân dân nước 11 để thực đường lối đối ngoại độc lập tự chủ, hịa bình, hữu nghị hợp tác nước ta Công tác đối ngoại nhân dân có tiếng nói tiến hành biện pháp đối ngoại số vấn đề nước, khu vực hoàn cảnh cụ thể mà công tác đối ngoại Đảng ngoại giao nhà nước khơng có điều kiện làm làm khơng thuận lợi mong muốn Lực lượng hoạt động đối ngoại nhân dân bao gồm có đồn thể tổ chức nhân dân, tổ chức trị - xã hội, hội nghề nghiệp, doanh nghiệp rộng tầng lớp nhân dân, mà tổ chức Đảng, quan nhà nước cấp lực lượng vũ trang nhân dân (tiến hành với đối tượng hình thức thích hợp); đồng thời có tổ chức trị - xã hội có nhiệm vụ chức chuyên hoạt động đối ngoại nhân dân, tổ chức hịa bình, hữu nghị, đồn kết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI Đảng tháng Mười hai 1986 đề mục tiêu đối ngoại: giữ vững hịa bình, tranh thủ điều kiện quốc tế thuận lợi để thực công đổi mới, xây dựng chủ nghĩa xã hội bảo vệ đất nước, góp phần tích cực vào nghiệp chung nhân dân giới hịa bình, độc lập dân tộc, dân chủ tiến xã hội Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII tháng Sáu 1991 nhấn mạnh: tích cực động thực đường lối độc lập tự chủ, sách rộng mở đa dạng hóa, đa phương hóa quan hệ đối ngoại Phát triển cụ thể hóa nhiệm vụ đối ngoại Đại hội lần thứ VII đề ra, Hội nghị Trung ương lần thứ ba tháng Sáu 1992 nêu cụ thể nhiệm vụ mở rộng đổi hoạt động đối ngoại nhân dân phối hợp với công tác đối ngoại Đảng ngoại giao nhà nước nhằm giữ vững hịa bình, mở rộng quan hệ hữu nghị hợp tác, tạo điều kiện quốc tế thuận lợi cho công xây dựng chủ nghĩa xã hội bảo vệ Tổ quốc, góp phần tích cực vào đấu tranh chung nhân dân giới hịa bình, độc lập dân tộc, dân chủ tiến xã hội, theo tinh thần “Việt Nam muốn bạn với tất nước cộng đồng giới, phấn đấu hịa bình, độc lập phát triển” Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII tháng Sáu 1996 nêu rõ: mở rộng quan hệ đối ngoại nhân dân, quan hệ với tổ chức phi phủ, tranh thủ đồng tình ủng hộ rộng rãi nhân dân nước, góp phần thúc đẩy xu hịa bình, hợp tác, phát triển Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX tháng Tư 2001 nhấn mạnh: mở rộng công tác đối ngoại nhân dân, tăng cường quan hệ song phương đa phương với tổ chức phi phủ quốc gia quốc tế, góp phần tăng cường hiểu biết lẫn nhau, quan hệ hữu nghị hợp tác nhân dân ta nhân dân nước khu vực giới Hoạt động đối ngoại nhân dân nhằm: 12 Làm cho nhân dân giới hiểu rõ đất nước, người Việt Nam, sách đối nội, đối ngoại Đảng Nhà nước ta, tranh thủ thiện cảm, đồng tình ủng hộ nhân dân nước công đổi mới, nghiệp xây dựng bảo vệ Tổ quốc nhân dân ta Đồng thời, đấu tranh với quan điểm, ý đồ hành động xấu số người tổ chức nước nước ta Tranh thủ giúp đỡ nhân dân nước giới, tổ chức phi phủ quốc gia quốc tế vốn, chuyển giao công nghệ, kinh nghiệm quản lý kinh tế quản lý xã hội, đào tạo cán bộ… Làm cho nhân dân ta hiểu rõ đất nước người nước khác, tăng cường tình hữu nghị, mở rộng quan hệ hợp tác với nhân dân nước giới Bày tỏ đồn kết, ủng hộ đấu tranh nghĩa dân tộc hịa bình, độc lập, dân chủ, tiến xã hội giải vấn đề có tính tồn cầu loại trừ vũ khí hạt nhân vũ khí giết người hàng loạt khác, phịng chống bệnh hiểm nghèo, bảo vệ mơi trường… Tích cực góp phần trì đổi hoạt động tổ chức quốc tế mà nước ta thành viên phù hợp với tình hình giới1 SỰ ĐÓNG GÓP CỦA HOẠT ĐỘNG ĐỐI NGOẠI NHÂN DÂN VÀO THẮNG LỢI CỦA CÁCH MẠNG VIỆT NAM Trong thời kỳ Đảng lãnh đạo đấu tranh giành quyền (1930 – 1945) Chánh cương vắn tắt Sách lược vắn tắt Đảng thành lập Luận cương trị tháng Mười 1930 nêu rõ: Đảng phổ biến hiệu “Việt Nam tự do” đồng thời Đảng liên kết với dân tộc bị áp quần chúng vô sản giới với quần chúng vô sản Pháp Đảng Chủ tịch Hồ Chí Minh thường xuyên vận động quốc tế, tranh thủ tình hữu nghị, đồng tình ủng hộ nhân dân nước Pháp, nước thuộc địa, phụ thuộc nhân dân nước khác, đặc biệt Liên Xô, Trung Quốc, Ấn Độ nhân dân ta, thơng qua việc giới thiệu, thơng tin tình cảnh dân tộc ta bị đế quốc thực dân Pháp áp bức, bóc lột đấu tranh giành độc lập dân tộc ta Đồng thời, Đảng Chủ tịch Hồ Chí Minh ủng hộ, cổ vũ đấu tranh giải phóng dân tộc nhân dân nước thuộc địa, phụ thuộc châu Á, châu Phi, Mỹ La tinh Sau Đại hội lần thứ I Đảng tháng Ba 1935, Đảng Chủ tịch Hồ Chí Minh gắn đấu tranh giải phóng nhân dân ta với việc góp phần thực Theo tinh thần Chỉ thị số 44 – CT/TW ngày 20 tháng Chín 1994 Ban Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa VII) 13 nhiệm vụ chung nhân dân giới chống chủ nghĩa phát xít, chống chiến tranh, ủng hộ Liên Xô cách mạng Trung Quốc, ủng hộ Mặt trận nhân dân Pháp tranh thủ ủng hộ mặt trận đấu tranh giải phóng nhân dân ta Trong thời kỳ Chiến tranh giới thứ hai, Đảng Chủ tịch Hồ Chí Minh thơng qua Mặt trận Việt Minh tăng cường phối hợp đấu tranh giải phóng nhân dân Việt Nam với đấu tranh nhân dân Lào nhân dân Campuchia, ủng hộ chiến đấu chống phát xít nhân dân Liên Xơ nhân dân Trung Quốc, gắn đấu tranh nhân dân ta chống Nhật – Pháp với chiến đấu lực lượng Đồng minh chống phát xít Những hoạt động đối ngoại Đảng đối ngoại nhân dân thời kỳ 1930 – 1945 tranh thủ ủng hộ giúp đỡ Quốc tế cộng sản, Liên Xô cách mạng Trung Quốc Đảng cách mạng nước ta, tạo điều kiện thuận lợi cho thắng lợi vẻ vang Cách mạng tháng Tám 1945 Thời kỳ sau Cách mạng tháng Tám (tháng Tám 1945 – tháng Mười hai 1946) Đảng Chủ tịch Hồ Chí Minh đạo chặt chẽ với quyền nhân dân tiến hành hoạt động đối ngoại cách chủ động sáng tạo, góp phần định giữ vững độc lập giành được, đưa đất nước vượt qua lúc hiểm nguy “ngàn cân treo sợi tóc” Thực nghị đối ngoại Hội nghị Tân Trào (ngày 13 đến 15 tháng Tám 1945) sách đối ngoại nước Việt Nam độc lập (Thông cáo ngày tháng Mười 1945 Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hịa), Đảng Chính phủ tiến hành hoạt động bày tỏ thái độ hữu nghị với nước coi trọng độc lập Việt Nam, hữu nghị hợp tác sở bình đẳng với nước Đồng minh, tranh thủ giúp đỡ nước thuộc địa nhân dân Trung Hoa Pháp, đoàn kết với nhân dân Lào nhân dân Campuchia, tranh thủ đồng tình Liên Xô mức độ định Mỹ chống lại mưu đồ Pháp trở lại Đông Dương quyền Trung Hoa Tưởng Giới Thạch định chiếm Việt Nam Để hỗ trợ thực sách Mỹ Trung Hoa qua đường đối ngoại nhân dân, hội Việt – Mỹ thân hữu Hội Việt – Trung thân hữu thành lập cuối tháng Tám tháng Chín 1945 Trước tình hình thực dân Pháp xâm lấn Nam Bộ (từ ngày 23 tháng Chín 1945) quân Tưởng phía Bắc gây rối âm mưu lật đổ quyền cách mạng, hoạt động đối ngoại nhân dân góp phần thực chủ trương tập trung lửa đấu tranh vào kẻ thù lúc thực dân Pháp xâm lăng, tránh xung đột với qn Tưởng, hịa hỗn, nhân nhượng có ngun tắc nhằm làm thất bại âm mưu lật đổ chúng (Chỉ thị “Kháng chiến kiến quốc” ngày 25 tháng Mười 1945) Trong hịa hỗn với qn Tưởng, nhân dân ta tỏ rõ tinh 14 thần đoàn kết, tự lực tự cường, sức tăng gia sản xuất chống giặc đói chống giặc dốt, đồng thời tiến hành mít tinh, biểu tình tỏ rõ thái độ bảo vệ độc lập, tự giành để biểu dương thực lực Đối với Pháp, quân dân ta anh dũng chiến đấu chống tiến công xâm lấn quân Pháp Nam Bộ, đồng thời có thái độ đối xử đắn với kiều dân Pháp lương thiện tôn trọng độc lập Việt Nam, quán triệt sách Đảng Chủ tịch Hồ Chí Minh phân rõ bạn thù, phân biệt nhân dân Pháp với thực dân Pháp Nhiều mít tinh, diễu hành lớn diễn nhằm ủng hộ Chính phủ ta đàm phán với Pháp ký hiệp định Sơ ngày tháng Ba 1946 để gạt nhanh quân Tưởng nước, làm thất bại âm mưu phá hoại, lật đổ họ bọn phản động người Việt, có thời gian hịa hỗn để xây dựng lực lượng cách mạng Nhân dân ta bày tỏ ủng hộ Chính phủ ta đàm phán với Pháp Fontainebleau (Phôngtennơblô) (Pháp) từ đầu tháng Bảy 1946 Chủ tịch Hồ Chí Minh ký với phủ Pháp Tạm ước 14 tháng Chín 1946 để có thêm thời gian chuẩn bị kháng chiến toàn quốc Cùng với việc động viên sức mạnh đoàn kết nhân dân góp phần thực đường lối chủ trương đối ngoại, Đảng Chủ tịch Hồ Chí Minh đạo công tác đối ngoại nhân dân vận động quốc tế ủng hộ đấu tranh nghĩa nhân dân Việt Nam Trong thời gian Pháp, Chủ tịch Hồ Chí Minh phái đồn đàm phán ta tiếp xúc rộng rãi với tầng lớp nhân dân, khách, trí thức, nhà báo, đảng phái trị, đồn thể quần chúng, tổ chức hữu nghị Pháp2 nhiều nhà hoạt động trị, nhà báo nhiều nước Tây Âu, Bắc Âu, Mỹ, nước thuộc địa, nêu rõ ý chí độc lập, tự thống dân tộc Việt Nam, thiện chí hịa bình hợp tác nước Việt Nam với nước Pháp sở tôn trọng độc lập Việt Nam, bày tỏ tình cảm hữu nghị nhân dân Việt Nam với nhân dân Pháp nhân dân nước thuộc địa Đồng thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhiều lần lên tiếng ủng hộ dân tộc thuộc địa phụ thuộc đấu tranh giành độc lập, đặc biệt Trung Quốc, Ấn Độ, Inđônêxia, nước thuộc địa Pháp, ủng hộ lực lượng hịa bình, dân chủ tiến nước Trên đường Pháp qua Ấn Độ, Chủ tịch Hồ Chí Minh tuyên bố tán thành sáng kiến nhà lãnh đạo Ấn Độ triệu tập hội nghị liên Á chống chủ nghĩa thực dân (Hội nghị liên Á diễn cuối tháng Ba 1947) Trong kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược (tháng Mười hai 1946 – tháng Bảy 1954) Hội Pháp – Việt thành lập tháng Sáu 1946, nhằm “giúp cho Việt Nam độc lập”, thành viên đại diện nhiều đảng phái trị, nhà hoạt động trị, xã hội, trí thức, nhà báo có tiếng 15 Cơng tác đối ngoại nhân dân có bước phát triển đóng vai trị quan trọng việc thực đường lối, sách đối ngoại kháng chiến, trước hết động quốc tế, tranh thủ đồng tình, ủng hộ nhân dân nước kháng chiến nhân dân ta Công tác vận động quốc tế tập trung vào nội dung chủ yếu: Một là, nêu cao tính chất nghĩa, nhân đạo triển vọng định thắng lợi kháng chiến nhân dân Việt nam, vạch rõ tính chất phi nghĩa, tàn bạo triển vọng định thất bại chiến tranh xâm lược thực dân Pháp Hai là, làm cho nhân dân giới hiểu rõ nhân dân Việt Nam giữ vững đường lối độc lập tự chủ, tự lực tự cường đồng thời coi trọng đoàn kết quốc tế Chủ tịch Hồ Chí Minh nói với nhân dân ta “lấy sức ta mà giải phóng cho ta”, giải thích với nhân dân ta nhân dân giới: Việt Nam “làm bạn với tất nước dân chủ khơng gây thù ốn với ai” (trả lời nhà báo Mỹ tháng Chín 1947); “Chúng trông cậy vào vào cảm tình tích cực người dân chủ giới, trước hết người dân chủ Pháp” (trả lời nhà báo Mỹ tháng Năm 1948) Nhân dân ta coi ủng hộ đoàn kết quốc tế đóng góp to lớn vào kháng chiến nhân dân ta coi thắng lợi Việt nam đóng góp tích cực vào thắng lợi chung nhân dân giới Ba là, khẳng định kháng chiến nhân dân Việt Nam chống thực dân Pháp xâm lược để bảo vệ độc lập, tự giành lại hòa bình phận đấu tranh chung nhân dân giới hịa bình, độc lập dân tộc, dân chủ tiến xã hội Thực dân Pháp gây chiến tranh xâm lược không Việt Nam mà Lào Campuchia, xâm phạm lợi ích nhân dân tiến Pháp, nhân dân thuộc địa Pháp nhân dân u chuộng hịa bình, cơng lý tồn giới Vì vậy, nhân dân Việt Nam chung sức với nhân dân Lào nhân dân Campuchia kháng chiến; nhân dân Việt Nam nhân dân Pháp, nhân dân nước thuộc địa Pháp nhân dân giới ủng hộ lẫn đoàn kết với Những năm đầu kháng chiến, nước ta bị bao vây, cô lập với giới bên ngồi Cơng tác đối ngoại khắc phục khó khăn, vận động lập quan đại diện Băng Cốc (Thái Lan) Rănggun (Mianma) vào tháng Tư 1947 tháng Hai 1948 Một số phái viên cử số nước châu Á, châu Âu 11 phịng thơng tin Việt Nam đặt số nước châu Á phương Tây năm 1947 – 19493 Đảng Chủ tịch Hồ Chí Minh cử số cán vận động quốc tế số nước Liên Xô, nước dân chủ nhân dân Đông Âu, Trung Quốc (căn Diên An) Tháng Hai 1948 Chủ tịch Hồ Chí Các phịng thơng tin đặt Băng Cốc, Rănggun, Xingapo, Hồng Kông, Tân Đảo, Niu Đêli, Pari, Luân Đơn, Praha, Niu Yc 16 Minh gửi thư giao nhiệm vụ cho đoàn 10 cán Thái Lan, Mianma (năm 1948) Trung Quốc (năm 1950) vận động nhân dân, lập quan hệ với số tổ chức quần chúng quốc tế tổ chức quần chúng số nước Đại biểu nhân dân ta dự số hội nghị quốc tế: Hội nghị liên Á Niu Đêli, Ấn Độ tháng Ba 1947, Hội nghị Thanh niên dân chủ giới Praha, Tiệp Khắc tháng Hai 1948, Hội nghị nhân dân giới đấu tranh cho hịa bình Pari, Pháp tháng Tư 1949, Hội nghị Liên hiệp cơng đồn giới Milano, Italia tháng Sáu 1949… Trong thời gian này, Ban Chấp hành Trung ương Đảng phân cơng đồng chí Hồng Quốc Việt (Ủy viên thường vụ Trung Ương phụ trách công tác dân vận mặt trận) đồng chí Xuân Thủy (phụ trách ban mặt trận) đạo hoạt động đối ngoại nhân dân Đầu năm 1950, nước ta giành thắng lợi lớn trị, ngoại giao: hưởng ứng Tuyên bố ngày 14 tháng Giêng 1950 Chính phủ ta, Trung Quốc, Liên Xô, nước dân chủ nhân dân Đơng Âu, Mơng Cổ Cộng hịa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên công nhận đặt quan hệ ngoại giao với nước Việt Nam Dân chủ Cộng hịa Cơng tác đối ngoại nhân dân góp phần vào thắng lợi có thêm điều kiện để phát triển sâu rộng Các hội nghị với nước xã hội chủ nghĩa bắt đầu thành lập Một số cán cử công tác phận thường trực tổ chức dân chủ quốc tế (thanh niên, sinh viên, cơng đồn…) Nhiều đồn đại biểu nhân dân thăm nước bạn tham dự hội nghị quốc tế Trong tình hình phong trào hịa bình giới phát triển mạnh mẽ, Đảng Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trương cử đồn đại biểu Việt Nam dự Đại hội thành lập giới thành lập Ủy ban bảo vệ hịa bình giới Việt Nam, gắn kháng chiến nhân dân ta với phong trào hịa bình giới, tăng thêm sức mạnh cho nhân dân ta Ủy ban bảo vệ hịa bình giới Việt Nam mắt ngày 19 tháng Mười 1950 Đại hội thành lập Việt Bắc4 Chiến thắng Biên giới cuối năm 1950 tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động đối ngoại chung nước ta Công tác đối ngoại nhân dân nhận giúp đỡ tích cực tổ chức quần chúng Liên Xô, Trung Quốc, nước dân chủ nhân dân tổ chức dân chủ quốc tế Chủ tịch Hồ Chí Minh khơng thường xun đạo mà cịn đích thân làm công tác đối ngoại nhân dân, vận động quốc tế Người có lời kêu gọi nhân dân Pháp nước, gửi thư tới tổng thống Pháp, Mỹ phủ nước giới, trả lời vấn báo chí… nhằm làm rõ nghĩa nhân dân Việt Nam, lập cao độ thực dân phản động Pháp bọn can thiệp Mỹ, tranh thủ đồng tình ủng hộ mức cao nhân dân nước, đặc biệt nhân dân Pháp Người kêu gọi, động viên Tháng Năm 1988, Ủy ban bảo vệ hịa bình giới Việt Nam đổi tên Ủy ban hịa bình Việt Nam 17 cảm ơn nhân dân Pháp đấu tranh cho hịa bình Việt Nam, phản đối âm mưu hành động chiến tranh Chính phủ Pháp Đơng Dương để cứu lấy tính mạng niên hai nước tình thân thiện hai dân tộc Việt – Pháp (Thư gửi nhân dân Pháp ngày 25 tháng Năm 1947) Người ý tranh thủ người tiến Mỹ nhân dân Mỹ Hoạt động đối ngoại nhân dân đóng góp tích cực vào thắng lợi to lớn đối ngoại phối hợp phục vụ cho mặt trận quân mặt trận trị (ba mặt trận đấu tranh bảo đảm kháng chiến thành công Cùng với ba mặt trận đoàn kết toàn dân nước, hình thành mặt trận đồn kết nhân dân Việt – Lào – Campuchia đấu tranh chống thực dân Pháp xâm lược mặt trận nhân dân giới ủng hộ đoàn kết với nhân dân Việt Nam (ba tầng mặt trận) Tiếp theo hành động giúp đỡ lẫn phối hợp xây dựng lực lượng chiến đấu nhân dân ba nước Việt Nam, Lào, Campuchia, Hội nghị nhân dân ba nước ngày 11 tháng Ba 1951 Việt Bắc thức thành lập mặt trận đoàn kết, liên minh Việt – Lào – Campuchia sở tự nguyện, bình đẳng, tương trợ hợp tác, tôn trọng quyền tự quyết, chủ quyền lợi ích đáng Phong trào đấu tranh nhân dân Pháp địi Chính phủ Pháp chấm dứt “cuộc chiến tranh bẩn thỉu” sớm, phát triển nhanh mạnh, thúc đẩy hình thành thực tế mặt trận nhân dân giới đoàn kết với nhân dân Việt Nam Nội dung hình thức đấu tranh phong phú: biểu tình địi Chính phủ Pháp chấm dứt chiến tranh, đình cơng khơng sản xuất, bốc dỡ vũ khí phương tiện chiến tranh đưa sang Đông Dương, vứt vũ khí xuống biển… Sau chuyển thăm Việt Bắc đồng chí Lêo Phighe, Ủy viên Trung ương Đảng cộng sản Pháp, phong trào phản chiến Pháp phát triển ngày sâu rộng Trong thời gian Hội nghị Giơnevơ năm 1954 nhân dân Pháp đấu tranh địi phủ Pháp phải đàm phán thật sớm ký hiệp định đình chiến Đơng Dương Trong mặt trận nhân dân giới ủng hộ đoàn kết với Việt Nam, nhân dân nước xã hội chủ nghĩa, Liên Xơ Trung Quốc, lực lượng nịng cốt Bên cạnh ủng hộ mạnh mẽ tinh thần trị, nhân dân nước dành cho nhân dân Việt Nam sựu giúp đỡ to lớn quý báu vật chất Nhân dân nước đấu tranh giải phóng dân tộc, nước thuộc địa Pháp, nước giành độc lập dân tộc, lực lượng hịa bình, dân chủ giới, kể phần nhân dân Mỹ, đồng tình, ủng hộ nhân dân ta kháng chiến Mặt khác, phong trào giải phóng dân tộc rộng lớn nhân dân nước châu Á, Phi, Mỹ La tinh chống chủ nghĩa thực dân cũ chủ nghĩa thực dân thời gian nhân dân ta kháng chiến nguồn cổ vũ hỗ trợ quốc tế to lớn nhân dân ta 18 Nhiều biểu tình, mít tinh hội nghị quốc tế lực lượng tổ chức hịa bình, dân chủ thực biểu dương lực lượng ủng hộ nhân dân ta Các đại hội hịa bình giới có nghị ủng hộ Việt Nam Đại hội Cơng đồn giới lần thứ ba vào tháng Mười 1953 Viên định lấy ngày 19 tháng Mười hai 1953 làm “Ngày đoàn kết với nhân dân Việt Nam anh dũng đấu tranh đòi chấm dứt chiến tranh xâm lược Việt Nam”5 Trong tranh thủ đồng tình ủng hộ quốc tế, Đảng, Chính phủ Chủ tịch Hồ Chí Minh thường xuyên lãnh đạo hoạt động nhân dân ta tham gia đấu tranh chung giới tổ chức dân chủ quốc tế, bày tỏ ủng hộ đoàn kết nhân dân ta đấu tranh giải phóng dân tộc (như ủng hộ đấu tranh nhân dân Inđônêxia chống thực dân Hà Lan, chiến đấu nhân dân Triều Tiên chống Mỹ, phong trào đấu tranh giải phóng nhân dân nước thuộc địa Pháp, đấu tranh chống Mỹ nhân dân Goatêmala…) Tóm lại, hoạt động đối ngoại nhân dân góp phần phát huy tính nghĩa, tinh thần anh dũng bước thắng lợi kháng chiến nhân dân ta, vận động phong trào nhân dân giới, trước hết nhân dân Pháp, đồng tình ủng hộ mạnh mẽ nhân dân ta kháng chiến Thắng lợi Điện Biên Phủ tháng Năm 1954 việc ký kết Hiệp định Giơnevơ tháng Bảy 1954 nhân dân giới u chuộng hịa bình cơng lý, nhân dân nước thuộc địa phụ thuộc chào mừng thắng lợi Các phong trào giải phóng dân tộc thắng lợi nhân dân Việt Nam cổ vũ, tăng thêm lòng tin đấu tranh, nhân dân Việt Nam chứng tỏ: dân tộc nhỏ chiến thắng đế quốc to, mở đầu phá sản hệ thống thuộc địa giới Trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (tháng Bảy 1954 – tháng Tư 1975) Đường lối kinh nghiệm hoạt động đối ngoại nhân dân vận động quốc tế kháng chiến chống Pháp vận dụng phát triển lên trình độ cao kháng chiến chống Mỹ, cứu nước Hoạt động đối ngoại nhân dân góp phần tăng cường mặt trận đấu tranh ngoại giao phục vụ kháng chiến thành công Hoạt động đối ngoại vận động quốc tế ngày phát triển bề rộng chiều sâu, trải qua giai đoạn từ đấu tranh đòi thi hành Hiệp định Giơnevơ (1954 – 1956), đấu tranh trị đấu tranh trị kết hợp với hoạt động du kích tự vệ miền Nam (1957 – 1960), đồng khởi đấu tranh làm thất bại chiến lược “chiến tranh đặc biệt” (1960 – 1964) đến đấu tranh chống “chiến lược chiến tranh cục bộ” miền Nam chiến tranh phá hoại không quân hải quân miền Bắc (1965 – 1969), làm thất bại chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh” tiến hành Liên hiệp Cơng đồn giới lúc có gần 89 triệu đồn viên 79 nước 72 đẹp biểu thị sâu đậm hang ngàn người Việt Nam học tập công tcs Liên Xô trước tập chung Hà Nội đón chào Tổng thống Nga Putin thăm Việt Nam đầu năm 2001 Quan hệ hữu nghị với nhân dân nước Đơng Âu có nhiều khó khăn trì có bước phát triển Các Hội hữu nghị Việt Nam với Hunggari, Rumani, Bungải, Balan, Séc, Xlơvakia tập hợp hang nghìn người học tập công tác nước bạn Hoạt động truyền thống gặp mặt quốc khánh nước bạn, có thu hút gần nghìn người tham gia găpj mặt Quốc khánh Hunggari Việt Nam Các hữu nghị tổ chức nhiều đoàn đại biểu thăm làm việc nước Đơng Âu, đón nhiều đoàn đại biểu hội bạn, tổ chức trao đổi, toạ đàm quan hệ kinh tế, văn hố, nghệ thuật…đã góp phần quan trọng việc giữ gìn tăng cường quan hệ hữu nghị truyền thống nhân dân Việt Nam với nhân dân nước Đông Âu Quan hệ hữu nghị nhân dân với nước Tây Âu Bắc Âu nhìn chung trì số trường hợp có phát triển Hoạt động Hội hữu nghị Việt - Đức, Việt – Pháp, Việt Nam – Italia, Việt Nam - Thuỵ Điển, Việt – Anh bước vào chiều sâu Nhiều hội thảo, toạ đàm chủ đề khác nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin hội viên tổ chức Hà Nội nhiều tỉnh, thành Hội hữu nghị Việt - Đức phối hợp với Hội hữu nghị Đức - Việt số tv phi phủ Cộng hoà Liên bang Đức thực số dự án nhân đạo, góp phần xố đói giảm nghèo số vùng nông thôn, giúp đỡ nhân dân vùng bị bão lụt Nhiều chi hữu nghị Việt Nam với nước Tây Âu Bắc Âu thành lập số tỉnh, thành phố, co quan, trường học…với số nước chưa có hội hữu nghị với Việt Nam Bỉ, Áo, Na Uy, Hy Lạp, Thuỵ Sỹ…quan hệ tiến hành thông qua Liên hiệp tổ chức hữu nghị Việt Nam Quan hệ hữu nghị với nhân dân Mỹ thông qua hoạt động Hội Việt Mỹ mở rộng, góp phần thuc đẩy quyền Mỹ bỏ sách cấm vận Việt Nam, bình thường hố quan hệ ngoại giao, thương mại với Việt Nam Đối tác Hội Việt Mỹ đa dạng Hàng năm hội đón dười 20 đoàn Mỹ vào Việt Nam cựu chiến binh chiến tranh Việt Nam, giáo sư trường đại học, nghị sĩ, học giả, nhà doanh nghiệp, giáo viên, học sinh, sinh viên, người hưu…Tiếp xúc với nhân dân Việt Nam giàu long vị tha, cởi mở, biết gác lại khứ hướng tới tươnglai đẻ xây dựng quan hệ hữu nghị, nhiều người Mỹ nhận rằng, ngày Việt Nam đất nước chiến tranh, hiểu biết đất nước, người văn hố Việt Nam, sách đối ngoại Đảng nhà nước ta Trên sở đó, họ có việc làm thiết thực cung cấp thơng tin hang nghìn đội ta hi sinh tích chiến tranh, thực số dự án nhân đạo, 73 thông tin Việt Nam đất Mỹ, góp phần chống lại luận điệu xuyên tạc Việt Nam Việc đón vợ Norman Morrison, người tự thiêu trước Lầu Năm góc để phản đối chiến tranh xâm lược Mỹ, việc làm ghi nhận long biết ơn người dân Mỹ ủng hộ nhân dân Việt Nam trước KINH NGHIỆM HOẠT ĐỘNG HỮU NGHỊ NHÂN DÂN Hoạt động giao lưu hữu nghị nhân dân ngày có nhiều đồn kết thuận lợi để phát triển có hiệu cao Đó đường lối đổi xây dựng đất nước, đường lối đối ngoại độc lập tự chủ, hồ bình, hữu nghị, hợp tác sách rộng mở, đa dạng hoá, đa phương hoá quan hệ Đảng nhà nước ta Về mặt quốc tế, nhân dân nước mức độ khác song có thiện cảm, tình hữu nghị long quý trọng nhân dân Việt Nam đấu tranh anh dũng độc lập, tự phấn đấu gian khổ để phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ thành giành Nhân dân nước có chung long mong muốn giữ gìn hồ bình, phát triển quan hệ hữu nghị hiểu biết lẫn nhau, xu ngày phát triển trình tồn cầu hố Hoạt động giao lưu hữu nghị nhiều năm qua để lại số kinh nghiệm tốt vận dụng đường lối đối ngoại, vận động quần chúng, quan hệ với đối tác đồn kết quốc tế, cơng tác tổ chức nội dung, hình thức hoạt động hội hữu nghị Cần tận dụng thuận lợi kinh nghiệm để tiếp tục mở rộng, đổi hoạt động giao lưu hữu nghị nhân dân tình hình Mở rộng nâng cao hiệu hoạt động giao lưu hữu nghị nhân dân cần hĩư vững phương châm: trì củng cố quan hệ với bầu bạn cũ tinh thần thuỷ chung; tìm them bầu bạn mới; mở rộng quy mô địa bàn giao lưu hữu nghị, đồng thời tăng cường quan hệ hữu nghị địa bàn trọng điểm; mở rộng nội dung hình thức giao lưu hữu nghị thơng qua hoạt động văn hố, văn nghệ, thể thao, du lịch…Từ giao lưu hữu nghị tình cảm, ý nghĩa trị nâng lên, quan hệ ủng hộ giúp đỡ lẫn nhau, hợp tác văn hoá, giáo dục, khoa học – kĩ thuật, trao đổi kinh nghiệm giải vấn đề xã hội, thúc đẩy quan hệ hợp tác số doanh nghiệp hai bên Các lực lượng tham gia hoạt động giao lưu hữu nghị cần phối hợp chạt chẽ với nhằm bảo đảm tính thống theo đường lối nhiệm vụ đối ngoại Phối hợp tốt tổ chức, đoàn thể, ngành, cấp, trung ương với địa phương, sở…sẽ làm cho hoạt động giao lưu hữu nghị 74 nhân dân trở nên phong phú, đa dạng, có kế hoạch mức độ phù hợp, có hiệu cao Sự hỗ trợ quan đại diện ngoại giao nước nước ta nước ta nước giới cần thiết hoạt động hữu nghị nhân dân, tạo them đoàn kết cho hoạt động phát triển bền vững Cần đảm bảo phát huy tính quần chúng rộng rãi tổ chức hoạt động giao lưu hữu nghị nhân dân Mỗi hội hữu nghị phải thực tổ chức quần chúng, thu hút tham gia nhiệt tình tự giác nhiều người, nhiều giới xã hội Đồng thời, phải xây dựng đội ngũ cán làm công tác hữu nghị nhân dân có trình độ chun sâu, đủ kiến thức để giao tiếp, vận động thuyết phục, có lĩnh trị vững vàng; lựa chọn ban lãnh đạo hội hữu nghị gồm người có kiến thức quan hệ quốc tế, đủ lực vận động quần chúng tâm huyết hoạt động lĩnh vực PHẦN NĂM CÔNG TÁC VẬN ĐỘNG VIỆN TRỢ PHI CHÍNH PHỦ NƯỚC NGỒI Từ Chiến tranh giới thứ hai, tổ chức phi phủ, tổ chức phi vụ lợi ngày lên lực lượng quan trọng lĩnh vực cứu trợ nhân đạo phát triển xã hội Bên ạnh nỗ lực phủ tổ chức quốc tế, liên phủ, tổ chức phi phủ góp phần vào việc cải thiện sống người nghèo, người bị thiệt thòi xã hội, giúp hon tự phát triển cách bền vững Các tổ chức phi phủ trở thành phận quan trọng hệ thống tổ chức nhân dân (còn gọi tổ chức xã hội dân hay xã hội cơng dân), tượng có tính tồn cầu đến mức mà ngày người ta nói tới “cộng đồng phi phủ” Dưói nhiều tên gọi khác nhau, tổ chức phi phủ quốc tế tổ chức phi phủ quốc gia có mặt khắp nơi giới Vai trị tổ chức phi phủ nâng cao cộng đồng nước tài trợ trường quốc tế., coi tác 75 nhân thúc đẩy phát triển bền vững, khắc phục nghèo khổ tham gia xây dựng sách phủ, bảo đảm quyền người, góp phần xây dựng quan hệ thương mại, bình đẳng nước Nhiều hội nghị ccc tổ chức phi phủ mang tính quốc tế, khu vực tổ chức song song với hội hữu nghị Liên hợp quốc, hội nghị khu vực liên khu vực Các diễn đàn quốc tế quan trọng vấn đề toàn cầu, vấn đề xã hội thương mại có tham vấn tổ chức phi phủ.rong q trình xây dựng sách, tổ chức quốc tế, thiết chế tài quốc tế, phủ nước phát triển số nước phát triển hình thành chế tham vấn, lấy ý kiến đóng góp tổ chức phi phủ Liên hợp quốc, tổ chức liên khu vực phủ nhiều nước phương Tây, số tổ chức quốc tế như: Chương trình phát triển Liên hợp quốc (UNDP), Liên minh châu Âu (EU), Ngân hang Thế giới ( WB), Ngân hàng phát triển châu Á (ADP), Quỹ dân số Liên hợp quôc (UNFPA) ưu tiên chuyển tài trợ song phương qua tổ chức phi phủ nước qua tổ chức phi phủ quốc tế hoạt động lĩnh vực họ quan tâm Chính phủ nước phát triển thông qua tổ chức phi phủ triển khai dự án viện trợ để thực mục tiêu sách họ nước nhận viện trợ Việt Nam nước nông nghiệp lạc hậu, lại trải qua nhiều năm bị chiến tranh tàn phá, thường xuyên bị thiên tai; sống nhân dân, vùng miền níu, vùng đồng bào dân tộc thiểu số ven biển miền Trung, cịn gặp nhiều khó khăn, thiếu thốn Đảng, Nhà nước nhân dân tar a sức tiến hành công đổi mới, cơng nghiệp hố, đại hố đất nước để đạt mục tiêu dân giàu, nước mạnh xã hội công dân chủ, văn minh Trong nghiệp lớn lao nặng nề này, nước ta phát huy nội lực chính, đồng thời trnh thủ đánh giá cao nguồn lực bên ngoài, giúp đỡ phủ, tổ chức quốc tế, tổ chức phi phủ nước ngồi KHÁI QUÁT QUAN HỆ CỦA VIỆT NAM VỚI CÁC TỔ CHỨC PHI CHÍNH PHỦ NƯỚC NGỒI Q trình quan hệ với tổ chức phi phủ nước ngồi Quan hệ với tổ chức phi phủ nước ngồi phận quan hệ đối ngoại nhân dân, gắn liền với đường lối, sách đối ngoại Đảng, Nhà Nước trình phát triển đất nước Trước tháng Năm 1975, nhiều tổ chức phi phủ nước ngồi có hoạt động Việt Nam, củ yếu miền Nam Ở miền Nam, từ năm 1954 tổ chức phi phủ nước ngoài bắt đầu hoạt động đến cuối năm 1974 có khoảng 60 tổ chức phi phủ nước ngồi (chủ yếu tổ chức tơn giáo Mỹ) làm công việc viện trợ Hầu hết tổ chức 76 hoạt động vùng Mỹ - ngụy chiếm đóng với mục đích lúc đầu cứu trợ người di cư từ Bắc vào Nam sau nạn nhân chiến tranh củamm Các tổ chức phi phủ nước nước ngồi rút khỏi miền Nam sau ngày 30 tháng Tư 1975 Ở miền Nam có vài tổ chức phi phủ hoạt động Sauk hi miền Nam hồn tồn giải phóng, hoạt động tổ chức phi chu nước tăng nhanh nước năm đầu, sau giảm đi, từ đầu năm 1990 lại tăng tuỳ thuộc vào tình hình diễn biến Việt Nam khu vực Có thể chia trình hoạt động làm ba giai đoạn sau: Giai đoạn 1975 – 1979 Nhiều tổ chức phi phủ nước hoạt động miền Nam trươvs 1975 hoạt động trở lại bối cảnh nước Việt Nam thống Số tổ chức có mặt miền Bắc Việt Nam tiến hành mở rộng chương trình hoạt động Nhiều tổ chức phi phủ nước đặt quan hệ với Việt Nam Giai đoạn coi mộit điểm cao hoạt động tổ chức phi phủ nước ngồi Việt Nam với khoảng 70 tổ chức, giá trị viện trợ hàng năm trung bình khoảng 30 triệu USD Trong số có tới hai phần ba tổ chức phi phủ Mỹ Hoạt động tổ chức phi phủ lúc chủ yếu mang tính chất viện trợ nhân đạo cung cấp thuốc men, lương thực cho nạn nhân chiến tranh thiên tai, giúp xây dựng số bênh viện, phục hồi phát triển sản xuất công, nông nghiệp quy mô nhỏ khu vực đô thị phụ cận 20 tỉnh, thành phố Giai đoạn 1979 – 1988 Sau Việt Nam đưa quân tình nguyện vào giúp nhân dân Campuchia thoát khỏi nạn diệt chủng Khơme đỏ, Mỹ nước phương Tây thực sách bao vây, cấm vận Việt Nam Số lượng tổ chức không giảm so với năm 1978 giá trị dự án viện trợ thấp giai đoạn trước nhiều, trung bình hang năm khoảng phần ba Có đến 70% giá trị viện trợ vật Giai đoạn coi điểm thấp hoạt động tổ chức phi phủ nước ngồi Giai đoạn từ 1989 đến Khi công đổi bắt đầu đem lại kết Việt Nam rút quân tình nguyện khỏi Campuchia, hoạt động tổ chức phi phủ nước ngồi bắt đầu tăng trở lại Với chuyển biến tích cực kinh tế thành tựu lĩnh vực khác trình tiến hành cơng đổi thực đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, rộng mở đa phương hoá, đa dạng hoá quan hệ đối ngoại, quan hệ Việt Nam với tổ chức phi phủ nước ngồi có bướcpt mới, số lượng tổ chức chất 77 lượng viện trợ Số lượng tổ chức hoạt động Việt Nam năm 2001 tăng gấp lần so với năm 1988 (500 tổ chức/70 tổ chức) Giá trị việm trợ trung bình hàng năm gg từ 1089 đến tăng gấp 2,6 lần so với giai đoạn 1975 – 1978 (80triệu/30 triệu USD) gấp đến 10 lần so với giai đoạn 1979 – 1988 (80 triệu/ 10 triệu USD) Số lượng tổ chức phi phủ nước tổng giá trị viện trợ giai đoạn 1975 – 2001 (Theo thống kê chưa đầy đủ ban điều phối viện trợ nhân dân) Năm Số lượng tổ chức Giá trị viện trợ (triệu USD) 1975 – 1978 50 30/năm 1979 – 1988 70 8-10/năm 1989 70 13 1990 100 16 1991 125 20 1992 145 25 1993 185 40 1994 210 60 1995 250 70 1996 400 79 1997 450 71 1998 480 79 1999 482 82 2000 475 83 2001 491 84 Viện trợ phi phủ trước chủ yếu tổ chức thuộc khu vực Bắc Mỹ Tây Âu tiến hành giai đoạn có thêm nhiều tổ chức thuộc khu vực châu Á – Thái Bình Dương Trước chương trình viện trợ tổ chức phi phủ nước ngồi thường tập trung tỉnh, thành phố lớn, đặc biệt rại thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Thừa Thiên - Huế từ năm 1989 đến nay, mức đọ khác trải khắp 61 tỉnh thành phố Viện trợ tổ chức phi phủ nước ngồi thường dsa dạng không ổn định Phương thức hoạt động trực tiếp làm dự án trực tiếp quan hệ với địa phương, sở Từ năm 1989 đến nay, đa số tổ chức phi châu Phi nước tiến hành dự án mang tính phát triển bền vững (phát triển bền vững không kinh tế mà y tế, xã hội, giáo dục, môi trường…) 80% giá trị viện trợ tập trung cho dự án Về tỷ lện giá trị viện trợ phi phủ theo ngành, phân loại theo lĩnh vực chính: phát triển kinh tế sản xuất nơng nghiệp, thủ cơng, 78 xố đói giảm nghèo: 25%, y tế: 25%, giải số vấn đề xã hội: 20%, giáo dục: 20%, bảo vệ môi trường: 5% cứu trợ khẩn cấp:5% Các tổ chức phi phủ nước ngồi thường có ngân sách hoạt động từ nguồn: phủ (các chương trình phát triển, viện trợ phát triển thức ODA), liên phủ, Liên hợp quốc, tổ chức tôn giáo, quỹ văn xã, cơng ty, ngân sáh tự có hoạt động dịch vụ, kinh doanh, qun góp Các loại hình tổ chức phi phủ nước ngồi hoạt động Việt Nam Có thê kể loại hình sau đây: Các quỹ văn hoá – xã hội (thường gọi Foundation tiếng Anh hay Fondation tiếng Pháp, Stiftung tiếng Đức) Đây laọi hình tổ chức phi phủ nước ngồi xếp thành phạm trù riêng quỹ văn xã thường không trực tiếp triển khai dự án viện trợ nhân đạo dự án phát triển mà chủ yếu hoạt động lĩnh vực kiến trúc thượng tầng trị, văn hố , giáo dục, thúc đẩy cải cách thể chế đào tạo, phát triển người, thúc đẩy tư nhân hoá…Họ tài trợ cho tổ chức phi phủ nước khác tiến hành dự án phù hợp với tơn chỉ, mục đích họ Các quỹ văn xã thường có ngân sách lớn, hoạt động nhiều nước có ảnh hưởng lớn phủ nước họ Các tổ chức dạng hoạt động nước ta Ford Foundation, KAS, FES, Asia Foundation Các tổ chức phi phủ nước ngồi có nguồn gốc tôn giáo Các tổ chức đời sớm vào Việt Nam hoạt động sớm Lúc đầu họ coi vc truyền đạo, cải giáo chính, sau chuyển dần sang coi trọng việc đạo việc đời đến phần lớn lấy việc đời để làm đạo Khoảng phần ba tổ chức phi phủ nước ngồi hoạt động Việt Nam tổ chức phi phủ có liên quan đến tơn giáo Các tổ chức phi phủ nước khác, chuyên hoạt động lĩnh vực nhân đạo, từ thiện, phát triển bền vững, khắc phục hậu thiên tai,… Các tổ chức phi phủ nước ngồi thuộc loại hình có phạm vi hoạt động rộng rãi, chủ yếu tổ chức thành lập từ sau chiến tranh giới thứ hai, tổ chức phi phủ nước ngồi thuộc dòng OXFAM, tổ chức Cứu trợ trẻ em, Care, ActionAid, Thầy thuốc không biên giới; tổ chức bảo vệ môi trường WWF, tổ chức đấu tranh cho quyền lợi phụ nữ… Các loại hình dự án viện trợ Có nhiều cách phân loại loạ hình dự án tổ chức phi phủ nước ngồi phân số loại chủ yếu sau đây: 79 - Dự án phát triển nơng thơn tổng hợp mang tính cộng đồng quy mô huyện hay cụm xã Các dự án thường bao gồm: *Các cơng trình thuỷ nơng hồ chứa nước, đập, trạm bơm hệ thống tưới tiêu phục vụ sản xuất nông nghiệp khu vực thụ hưởng dự án Mục tiêu cơng trình giúp cho nông dân bớt phụ thuộc vào thiên nhiên, tăng suất trồng lúa *Chăm sóc sức khoẻ cộng đồng: xây dựng hệ thống trạm xá xã, đào tạo cán y tế, cung cấp trang thiết bị y tế, thuốc chữa bệnh, xây dựng hệ thống nước thực chương trình chăm sóc sức khoẻ ban đầu *Lâm nghiệp: trồng ăn lấy gỗ, góp phần phủ xanh đất trống đồi trọc, cải thiện môi sinh *Giáo dục: nâng cấp trường học, giúp đỡ trang thiết bị trường học, cấp học bổng cho hạc sinh nghèo, phụ cấp cho giáo viên Mục tiêu chung dự án giải đồng khó khăn kinh tế - xã hội, giúp cho tự phát triển bền vững sau tổ chức phi phủ nước ngừng tài trợ Những dự án thường kéo dài – năm, có dự án kéo dài năm Nguyên tắc chung thường áp dụng địa phương phải chủ động việc tìm vấn đề cấp bách cần giải có giải pháp cụ thể Dạng dự án ActionAid (Anh), tổ chức Oxfam, tổ chức Cứu trợ trẻ em, Care Quốc tế, Tầm nhìn giới (quốc tế) WWI, Trung tâm người tình nguyện Nhật Bản (Nhật Bản),…tiến hành Sơn La, Thái Nguyên, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Quảng Bình, Quảng Nam, Đà Nẵng, Thừa Thiên - Huế, Trà Vinh tỉnh khác - Dự án chuyên ngành mang tính cộng đồng đơn vị huyện hay cụm xã Các dự án thường thực rộng rãi lĩnh vực y tế như: chăm sóc sức khoẻ ban đầu, chống suy dinh dưỡng, cung cấp trng thiết bị y tế cho bệnh viện, phòng khám đa khoa trạm xá xã, đào tạo cán y tế cấp sở, trọng y tế cộng đồng… Ngoài ra, cịn có dự án VAC, trồng dâu ni tằm, ni trồng đánh bắt hải sản, vốn quay vịng - Dự án giải công ăn việc làm, dạy nghề cho niên Dạng dự án thực hai lĩnh vực sau: * Dự án giải công ăn việc làm khuôn khổ chương trình “lương thực cho lao động” Cộng đồng châu Âu (EC), “lương thực cho phát triển” Mỹ Loại dự án thường tập chung cho việc đắp đê, làm hồ chứa nước, đập, trạm bơm, kênh dẫn Mục tiêu chung cấp lương thực cho người lao động vùng khó khăn để họ xây dựng cơng trình nhằm chủ động sản xuất nông nghiệp, vùng đông dân, độc canh lúa, hạn hán kéo dài bão lụt *Dự án dạy nghề: dạng dự án thường thực đô thị, nơi dân cư đông đúc, có nhiều niên khơng có cơng ăn việc làm, thu nhập 80 thấp, người khuyết tật Dự án thực thông qua trung tâm dạy nghề, trung tâm bảo trợ xã hội, trung tâm lao động nữ,…Mục tiêu dự án dạy nghề như: sửa chữa xe máy, sửa chữa điện tử, nghề may, nghề mộc, ni dạy trẻ,…để có việc làm tăng thu nhập - Dự án cho vay vốn quay vòng: Các tổ chức phi phủ nước ngồi cho đối tác cụ thể Hội phụ nữ, Hội nông dân, Đoàn niên,…vay vốn, tổ chức tập huấn cách sử dụng quản lí vốn để tạo đoàn kết cho người nghèo sản xuất tăng thu nhập Nguyên tắc chung vốn không bị thu hồi mà chuyển thành vốn đối tác Việt Nam cho đối tượng khác vay sau chu kì vay vốn để thực dự án khác địa phương Dự án loại nhiều tổ chức phi phủ nước ngồi thực với số vốn khơng lớn mà giúp nhiều người nghèo thời gian dài - Dự án giúp phát triển doanh nghiệp nhỏ vừa: mục đích hỗ trợ nông dân, người nghèo biết cách làm ăn kinh tế thị trường, mở lớp đào tạo quản trị kinh doanh hỗ trợ vốn vay cho niên, kể số người nghèo khơng có cơng ăn việc làm, thiếu vốn số người có vốn nhỏ thiếu kinh nghiệm kinh doanh cần vốn lớn để mở rộng sản xuất Dự án dạng tổ chức Care Quốc tế thực thành phố Hồ Chí Minh, tổ chức Di trú cơng giáo quốc tế (ICMC) giúp Tổng liên đồn lao động Việt Nam, tổ chức CECI Canađa Thái Nguyên Trà Vinh quỹ văn xã KAS, FES triển khai tỉnh - Quyên góp giúp đỡ vật chất, thường trang thiết bị y tế, thuốc chữa bệnh, đồ chơi cho trẻ em, trang thiết bị dạy nghề, lương thực, thực phẩm, …giúp đỡ bệnh viện, địa phương bị thiên tai vùng cịn gặp nhiều khó khăn, thiếu thốn sở vật chất Dạng viện trợ chủ yếu số tổ chức phi phủ Mỹ, Đức, Canađa, Ôxtrâylia tiến hành - Dự án xây dựng lực (capacity building) Đây dạng dự án, chương trình nhằm giúp quan, tổ chức Việt Nam tăng cường khả tổ chức quản lý, hoạt động, thơng qua chương trình đào tạo, trao đổi kinh nghiệm quản lí dự án, kĩ cụ thể hoạt động đánh giá nhu cầu khả thi, lập kế hoạch tổ chức thực hiện, quản lý điều hành phát triển - Người tình nguyện Có số tổ chức chuyên làm chương trình người tình nguyện, có tổ chức kết hợp, lồng ghép việc cử người tình nguyện với chương trình y tế, giáo dục chương trình phát triển khác Những người tổ chức phi phủ nước tuyển chọn sở tự nguyện sang giúp Việt Nam Có thể chia thành hai loại tình nguyện sau: * Những đoàn bác sỹ chuyên khoa sang giúp phẫu thuật vá môi, hở hàm ếch, phục hồi chức năng, khám chữa bệnh miễn phí Các đồn thường sang 81 thời gian ngắn làm vài điạn phương xác định trước, sau thực xong chương trình tặng lại địa phương trang thiết bị y tế mang theo * Những giáo viên tiếng Anh, Pháp (dạy từ tiểu học đến đại học), giáo viên kỹ thuật, chuyên gia lĩnh vực cụ thể có khoảng 200 giáo viên tình nguyện gần 20 tổ chức phi phủ nước ngồi dạy tiếng Anh, Pháp, Tin học số nghiệp vụ chuyên môn khác cho số trường quan Việt Nam - Dự án liên quan đến việc định sách, giới thiệu mơ hình phát triển bền vững, xố đói giảm nghèo, kinh nghiệm hội nhập kinh tế quốc tế, tham gia tồn cầu hố, Tổ chức thương mại giới, bảo đảm cơng thương mại, chống sách bảo hộ mậu dịch nước lớn liên quan đến xuất cá, gạo, tôm,cà phê,…đồng thời vận động cải cách thể chế, phát triển “xã hội dân sự”,… ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC TỔ CHỨC PHI CHÍNH PHỦ NƯỚC NGỒI Viện trợ phi phủ cịn nhỏ so với nguồn viện trợ khác; vòng năm qua tính trung bình năm người Việt Nam nhận từ tổ chức phi phủ nước ngồi USD; tổng số viện trợ phi phủ thời gian 1975 – 2001 vào khoảng 900 – 1000 triệu USD Song đánh giá viện trợ phi phủ khơng dừng lại số Viện trợ có ý nghĩa chỗ khơng hồn lại đưa tới người nghèo nhất, vào thời điểm khó khăn nhất, có khả đáp ứng kịp thời nhu cầu phận nhân dân giải số vấn đề kinh tế, xã hội cấp sở ngân sách nhà nước chưa đủ khả giải kinh tế thị trường khơng ngừng làm tăng phân hố giàu nghèo Các dự án tổ chức phi phủ nước ngồi nhìn chung phù hợp với định hướng phát triển kinh tế - xã hội Nhà nước ta như: phát triển nông nghiệp nông thơn, ngành nghề thủ cơng, xố đói giảm nghèo, chăm sóc sức khoẻ cộng đồng, giải vấn đề xã hội cấp bách,…Địa bàn hoạt động nhiều tổ chức phi phủ nước ngồi quan tâm vùng núi, vùng ven biển, vùng sâu, vùng xa, thị đơng dân Ngồi việc giúp giải khó khănở địa phương, số chương trình, dự án tổ chức phi phủ nước ngồi góp phần vào trình phát triển kinh tế - xã hội, giúp người dân tự lực lên Trong năm gần đây, số tổ chức phi phủ nước định tập chung viện trợ cho địa bàn xã, huyện (không rải nhiều địa phương trước) để tiến hành chương trình dài hạn, toàn diện nhằm làm thay đổi mặt vùng dự án, 82 tổ chức ActionAid, Oxfam Anh, Oxfam Bỉ, Plan quốc tế, Care Quốc tế, Tổ chức Bánh mỳ giới (Bfdw),… Hầu hết tổ chức phi phủ nước ngồi thực dự án tơn trọng ngun tắc quan hệ ba bên: quyền địa phương – nhân dân – tổ chức phi phủ nước ngồi, lấy nhân dân làm trung tâm phát triển tham gia người dân coi trọng khâu chu trình dự án, bảo đảm viện trợ trực tiếp đến người dân Nguyên tắc cách làm phù hợp với phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” quy chế dân chủ sở, phát huy ý thức trách nhiệm tính động địa phương, giảm bớt đầu mối trung gian hạn chế nhiều tượng tiêu cực tài Các dự án trọng đến tính bền vững khả trì hoạt động sau dự án kết thúc, chủ yếu cách xây dựng lực cho người dân, cho tổ chức đối tác địa phương Sự cứu trợ kịp thời tổ chức phi phủ nước ngồi cho nạn nhân thiên tai hàng năm đóng vai trị quan trọng Ví dụ, năm 1999 50 tổ chức phi phủ nước ngồi vận động khoản viện trợ khẩn cấp quan trọng giúp chín tỉnh miền Trung bị bão lụt với tổng giá trị bốn triệu USD So với dự án tổ chức Liên hợp quốc, dự án viện trợ phủ song phương chi phí hành chuyên gia dự án tổ chức phi phủ nước ngồi thấp nhiều Có nhiều tổ chức quy định chi phí hành cho dự án 9% tổng giá trị, đa số tổ chức phi phủ nước ngồi có chi phí hành 10 – 20% (tuy vậy, có tổ chức có chiều hướng tăng chi phí hành thuê chuyên gia nước ngồi) Bên cạnh mặt tích cực nói trên, có mặt cịn hạn chế tiêu cực Một số tổ chức phi phủ nước ngồi nguồn tài trợ phủ nước họ, thiết chế tài quốc tế,…thường tìm cách tự đề cao họ làm giảm ảnh hưởng quyền địa phương việc quản lý thực dự án Thậm chí số tổ chức tìm cách tác động vấn đề quyền người, dân chủ, tôn giáo, dân tộc sắc tộc Một số tổ chức dùng phần viện trợ để tạo điều kiện cho số tổ chức phi phủ địa phương đời để thay dần đối tác quyền địa phương, tổ chức xã hội ta Trong đó, số ngành địa phương chưa coi trọng quản lí hoạt động tổ chức phi phủ nước ngồi KHN KHỔ PHÁP LÝ CỦA CÔNG TÁC VẬN ĐỘNG VÀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CÁC TỔ CHỨC PHI CHÍNH PHỦ NƯỚC NGỒI Vận động quản lý hoạt động tổ chức phi phủ nước ngồi lĩnh vực hoạt động nước ta Trải qua nhiều thử nghiệm 83 20 năm qua, có khuôn khổ pháp lý cho lĩnh vực hoạt động Dưới văn pháp quy hành chủ yếu - Quyết định số 51/ HĐBT ngày 25 tháng Năm 1989 Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (nay thủ tướng Chính Phủ) giao trách nhiệm cho Liên hiệp tổ chức hồ bình, đồn kết, hữu nghị Việt Nam (nay Liên hiệp tổ chức hữu nghị Việt Nam)là quan đầu mối quan hệ với tổ chức phi phủ nước ngoài Thực định trên, Liên hiệp thành lập phận chuyên trách lấy tênlà Ban điều phối viện trợ nhân dân (gọi tắt tiếng Anh PACCOM) Quyết định giao cho ngành, địa phương trực tiếp quan hệ với tổ chức phi phủ nước ngồi quản lý viện trợ phi phủ Trong khoảng hai năm thực Quyết định này, công tác quản lí viện trợ phi phủ bộc lộ số điều khơng hợp lí cần khắc phục; viện trợ phi phủ khơng tăng, cịn manh mún tập trung vào số ngành địa phương - Quyết định số 80/Chủ tịch ngày 28 tháng Ba 1991 Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (nay Thủ tướng Chính Phủ) ban hành quy định quan hệ với tổ chức phi phủ nước ngồi, nhấn mạnh điểm là: + Xác định rõ chức năng, nhiệm vụ quan đầu mối quan hệ viện trợ phi phủ Liên hiệp tổ chức hồ bình, đồn kết, hữu nghị Việt Nam (nay Liên hiệp tổ chức hữu nghị Việt Nam) + Thành lập Nhóm cơng tác phi phủ Chủ tịch Liên hiệp tổ chức hữu nghị Việt Nam chủ trì nhằm tăng cường công tác phối hợp quan chức năng, tư vấn cho phủ vấn đề liên quan đến cơng tác viện trợ phi phủ + Các bộ, ngành, uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố chịu trách nhiệm việc quản lý hoạt động tổ chức phi phủ nước ngồi có dự án viện trợ với ngành, địa phương Quyết định quy định việc phân cấp định tiếp nhận sử dụng viện trợ phi phủ Sau có Quyết định 80/CT, Cơng tác phi phủ nước ngồi có chuyển biến tích cực, số lượng tổ chức phi phủ nước ngồi có quan hệ với nước ta giá trị viện trợ phi phủ tăng nhanh Ở tỉnh, thành phố hình thành quan đầu mối cơng tác phi phủ nước ngồi (mơ hình có khác nhau) hiúp cho việc quản lý thực dự án viện trợ tốt - Quyết định số 349/TTg ngà 24 tháng Năm 1996 Thủ tướng Chính phủ ban hành Quy chế hoạt động tổ chức phủ nước ngồi Việt Nam Theo quy chế, tổ chức phi phủ nước ngồi hoạt động hỗ trợ phát triển, viện trợ nhân đạo Việt Nam khơng mục đích lợi nhuận mục đích khác, phải phép Chính phủ Việt Nam hình thức: Giấy 84 phép hoạt động, Giấy phép lập văn phòng dự án Giây phép lập văn phịng đại diện Sauk hi có định này, có hai văn hướng dẫn thưch Quy chế số 05/UB-PA dành cho quan, địa phương Việt Nam số 06/UB-PA dành cho tổ chức phi phủ nước ngồi - Quyết định số 59/2001/QĐ-TTg ngày 24 tháng Tư 2001 Thủ tướng Chính phủ thành lập Uỷ ban công tác tổ chức phi phủ nước ngồi để giúp Thủ tướng Chính phủ đạo lĩnh vực công tác - Quyết định số 64/2001/QĐ-TTg ngày 26 tháng Tư 2001 Thủ tướng Chính phủ việc ban hành Quy chế quản lý sử dụng viện trợ tổ chức phi phủ nước ngồi Việt Nam Thơng tư số 04/2001/TT-BKH Bộ Kế hoạch Đầu tư hướng dẫn thực định Thông tư số 70/2001/TT-BTC ngày 24 tháng Tám 2001 Bộ Tài hướng dẫn chế độ quản lý tài nhà nước nguồn viện trợ khơng hồn lại TRIỂN VỌNG QUAN HỆ VỚI CÁC TỔ CHỨC PHI CHÍNH PHỦ NƯỚC NGỒI Trong năm đầu kỷ XXI, tình hình giới tiếp tục diễn biến phức tạp, chứa đựng yếu tố khó lường trước Sự phát triển khơng ổn định kinh tế giới nói chung kinh tế lớn nói riêng, thiên tai nặng nề nhiều vùng giới, chiến tranh cục bộ, xung đột vũ trang, xung đột tôn giáo sắc tộc, phân hố giàu nghèo tình trạng nghèo khổ gay gắt, v.v.làm tăng nhu cầu viện trợ nhân đạo viện trợ phát triển, đồng thời làm giảm đinguồn tài trợ tổ chức phi phủ hoạt động nhân đạo phi lợi nhuận, nguồn tài trợ từ nước thuộc Tổ chức hợp tác phát triển kinh tế (OECD) cho nước phát triển Trong năm qua, Việt Nam tranh thủ nguồn tào trợ phi phủ, mức bình qn đầu người thấp góp phần giải số khó khăn kinh tế, xã hội sở địa phương Trong tình hình có khó khăn nguồn tài trợ quốc tế năm đầu kỷ XXI, số lượng tổ chức phi phủ nước ngồi hoạt động Việt Nam giá trị viện trợ khó tăng Việc có trì nang lên phần mức viện trợ hay không tuỳ thuộc chủ yếu vào công tác vận động quản lý viện trợ phi phủ Nước ta tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho hoạt động tổ chức phi phủ nước ngồi (cho phép lập Văn phịng đại 85 diện, Văn phòng dự án, xây dựng chế hỗ trợ cấp quan hệ làm việc…) Các tổ chức phi phủ nước ngồi tích luỹ kinh nghiệm hoạt động có hiểu biết tình hình, nhu cầu nước ta, đó, việc cải thiện them môi trường pháp lý chế quản lý quan hệ làm việc trì tăng them nguồn viện trợ phi phủ Về phương hướng vận động viện trợ, nên tập trung nhiều vào dự án mà tổ chức phi phủ nước ngồi quan tâm như: thực chương trình xố đói giảm nghèo, hỗ trợ vốn nâng cao lực để người dân sản xuất tăng thu nhập, chăm sóc trẻ em khuyết tật, bảo vệ mơi trường, phịng chống bệnh hiểm nghèo,v.v Đồng thời, cần làm tốt công tác nghiên cứu để có hướng vận động thích hợp, điều phối viện trợ hợp lý quản lý viện trợ chặt chẽ, có hiệu TÀI LIỆU THAM KHẢO • Hồ Chí Minh, Tồn tập, Nhà xuất Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000 • Các Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI, VII, VIII IX Đảng Cộng sản Việt Nam • Nghị Hội nghị lần thứ ban Ban Chấp hành Trung ương (khoá VII) tháng Sáu 1992 • Chỉ thị số 27-Chủ tịch/TW ngày 27 tháng Bảy 1993 Ban Bí thư Trung ương Đảng khố VII • Tài liệu lưu trữ Ban Đối ngoại Trung ương Đảng • Tài liệu lưu trữ Liên hiệp tổ chức hữu nghị Việt Nam • Văn kiện Đại hội Hội đồng hồ bình giới Aten tháng Hai 1990, Baden tháng Sáu 1993, Mêhicô tháng Mười 1996 Aten tháng Năm 2000 • Văn kiện Hội nghị tổng kết 10 năm cơng tác phi phủ nước ngồi, tháng Giêng 2002 86 • Jeff Stein – Marc Leepson, sổ tay kiện chiến tranh Việt Nam, Nhà xuất Chính trị quốc gia, Trung tâm báo chí nước ngồi - Bộ Ngoại giao, Hà Nội, 1993 • David C.Korten, Bước vào kỷ XXI – Hành động tự nguyện chương trình nghị tồn cầu, Nhà xuất Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1996 • Ban Phương Nam Phong trào không liên kết, “những thách thức phương Nam”, Nhà xuất Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1996 • Các thiết chế tài quốc tế nước phát triển, Nhà xuất Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1997 • Tạp chí Cộng sản năm 2000, 2001, 2002 ... cách mạng nhân dân lao động Pháp Hoạt động đối ngoại, vận động quốc tế lúc hoạt động đối ngoại nhân dân Năm 1928 - 1929, Thái Lan Nguyễn Ái Quốc đề nhiệm vụ ? ?ngoại giao nhân dân? ?? cho Việt kiều... cơng lý tồn giới Vì vậy, nhân dân Việt Nam chung sức với nhân dân Lào nhân dân Campuchia kháng chiến; nhân dân Việt Nam nhân dân Pháp, nhân dân nước thuộc địa Pháp nhân dân giới ủng hộ lẫn đoàn... ninh MỘT SỐ KINH NGHIỆM VỀ HOẠT ĐỘNG ĐỐI NGOẠI NHÂN DÂN Hoạt động đối ngoại nhân dân trình cách mạng nước ta để lại số kinh nghiệm quý báu Hoạt động đối ngoại nhân dân cần tận dụng lợi thuận