1 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM  NGHIÊM THỊ HUYỀN TRANG Tên đề tài: “ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG MÔI TRƢỜNG VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG TẠI THỊ TRẤN QUÂN CHU – HUYỆN ĐẠI TỪ - TỈNH THÁI NGUYÊN” KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hệ đào tạo : Chính quy Chuyên ngành : Khoa học môi trƣờng Khoa : Môi trƣờng Khoá học : 2011 - 2015 Thái Nguyên, năm 2015 i ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM  NGHIÊM THỊ HUYỀN TRANG Tên đề tài: “ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG MÔI TRƢỜNG VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG TẠI THỊ TRẤN QUÂN CHU – HUYỆN ĐẠI TỪ - TỈNH THÁI NGUYÊN” KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hệ đào tạo : Chính quy Chuyên ngành : Khoa học môi trƣờng Khoa : Mơi trƣờng Khố học : 2011 – 2015 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:TS Nguyễn Chí Hiểu Thái Nguyên, năm 2015 ii LỜI CẢM ƠN Để hồn thành tốt chương trình đào tạo nhà trường với phương châm học đôi với hành, sinh viên sau trường cần phải chuẩn bị cho lượng kiến thức cần thiết, chuyên môn vững vàng Thời gian thực tập tốt nghiệp giai đoạn cần thiết sinh viên trường chuyên nghiệp, nhằm hệ thống lại tồn chương trình học, vận dụng lý thuyết vào thực tiễn Qua sinh viên trường hoàn thành kiến thức, lý luận, phương pháp làm việc, lực công tác, nhằm đáp ứng nhu cầu thực tiễn nghiên cứu khoa học Được đồng ý ban chủ nhiệm khoa Môi Trường em phân công thực tập UBND thị trấn Quân Chu – Huyện Đại Từ - Tỉnh Thái Nguyên, với đề tài nghiên cứu: “Đánh giá trạng môi trường đề xuất số biện pháp bảo vệ môi trường thị trấn Quân Chu – Huyện Đại Từ - Tỉnh Thái Nguyên” Kết thúc đợt thực tập, hoàn thành đề tài tốt nghiệp hoàn thành khóa học, em xin bày tỏ lịng biết ơn tới Thầy giáo, Cơ giáo khoa Môi Trường truyền đạt kiến thức quý báu suốt thời gian học tập rèn luyện Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên Em xin trân thành cảm ơn cán UBND thị trấn Quân Chu – huyện Đại Từ - tỉnh Thái Nguyên nhiệt tình giúp đỡ em suốt thời gian thực tập Đặc biệt em xin bày tỏ lòng biết ơn Thầy giáo TS: Nguyễn Chí Hiểu nhiệt tình bảo, hướng dẫn em hoàn thành đề tài tốt nghiệp Mặc dù thân em có nhiều cố gắng, song kiến thức thời gian có hạn, bước đầu làm quen với phương pháp nghiên cứu, nên khóa luận em không tránh khỏi hạn chế thiếu xót Em mong đóng góp thầy, giáo, bạn bè động viên để khóa luận em hoàn chỉnh Em xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, ngày tháng năm 2015 Sinh viên Nghiêm Thị Huyền Trang iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Ý nghĩa BVMT Bảo vệ môi trường BXD Bộ xây dựng BTNMT Bộ Tài nguyên Môi trường BYT Bộ Y tế BVTV Bảo vệ thực vật CP Chính Phủ ĐDSH Đa dạng sinh học HGĐ Hộ gia đình KT – XH Kinh tế - Xã hội 10 IPM Quản lý dịch hại tổng hợp 11 QĐ Quyết định 12 NĐ Nghị định 13 TCVN Tiêu chuẩn Việt Nam 14 TT Thông Tư 15 TTCN Tiểu thủ công nghiệp 16 UBND Ủy ban nhân dân 17 UNICEF Qũy nhi đồng Liên Hợp Quốc 18 VSMT Vệ sinh môi trường 19 VSV Vi sinh vật iv DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1 Tỷ lệ người dân nông thôn cấp nước vùng .9 Bảng 2.2 Tình hình phát sinh chất thải rắn .13 Bảng4.1 Bảng thể tình hình sử dụng nguồn nước sinh hoạt người dân thị trấn Quân Chu 33 Bảng 4.2 Bảng thể chất lượng nước sinh hoạt thị trấn Quân Chu 34 Bảng 4.3 Bảng thể tỷ lệ hộ gia đình sử dụng hệ thống cống thải 35 Bảng 4.4 Hiện trạng nơi xả nước thải sinh hoạt người dân thị trấn 36 Bảng 4.5 Tỷ lệ HGĐ có hình thức đổ rác 37 Bảng 4.6 Tỷ lệ kiểu nhà vệ sinh .38 Bảng 4.7 Nguồn tiếp nhận nước thải nhà vệ sinh 40 Bảng 4.8 mức độ sử dụng phân bón thuốc BVTV 41 Bảng 4.9 Bảng chất lượng mơi trường khơng khí 42 Bảng 4.10 chất lượng môi trường đất 43 Bảng 4.11 BảngÝ kiến việc cải thiện điều kiện môi trường .44 Bảng 4.12 Bảng thể loại bệnh thường gặp người dân 46 v DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 4.1 Biểu đồ thể tình hình sử dụng nguồn nước sinh hoạt người dân thị trấn Quân Chu 33 Hình 4.2 Biểu đồ thể tỷ lệ hộ gia đình sử dụng hệ thống cống thải 35 Hình 4.3 Biểu đồ Hiện trạng nơi xả nước thải sinh hoạt người dân 36 Hình 4.4 Biểu đồ tỷ lệ HGĐ có hình thức đổ rác 37 Hình 4.5 Biểu đồ Tỷ lệ kiểu nhà vệ sinh 39 Hình 4.6 Biểu đồ Nguồn tiếp nhận nước thải từ nhà vệ sinh 40 Hình 4.7 Biểu đồ thể mức độ sử dụng phân bón thuốc BVTV 41 Hình 4.8 Biểu đồ Ý kiến việc cải thiện điều kiện môi trường 44 vi MỤC LỤC PHẦN 1MỞ ĐẦU 1.1 Đặt vấn đề 1.2 Mục đích đề tài 1.3 Yêu cầu đề tài 1.4 Ý nghĩa đề tài .2 1.4.1 Ý nghĩa học tập nghiên cứu khoa học…………………………… 1.4.2 Ý nghĩa thực tiễn .2 PHẦN 2TỔNG QUAN TÀI LIỆU 2.1 Cơ sở lý luận 2.1.1 Một số khái niệm 2.1.2 Cơ sở pháp lý .6 2.2 Thực trạng môi trường nông thôn giới Việt Nam 2.2.1 Một số đặc điểm trạng xu diễn biến môi trường giới 2.2.2 Các vấn đề môi trường nông thôn Việt Nam 2.3 Hiện trạng môi trường tỉnh Thái Nguyên 14 2.3.1 Các vấn đề chất thải rắn .14 2.3.2 Ơ nhiễm mơi trường khu sản xuất cơng nghiệp, khai thác, chế biến khống sản, khu dân cư đô thị 15 2.3.3 Cơ sở gây ô nhiễm môi trường 17 2.3.4 Môi trường cảnh quan sinh thái sông Cầu địa bàn tỉnh 18 2.3.5 Môi trường nông nghiệp nông thôn 18 2.3.6 Đa dạng sinh học .20 PHẦN 3NỘI DUNG, ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 22 3.1 Đối tượng phạm vi nghiên cứu 22 3.1.1 Đối tượng nghiên cứu 22 3.1.2 Phạm vi nghiên cứu 22 3.2 Địa Điểm thời gian nghiên cứu .22 3.2.1 Địa điểm 22 3.2.2 Thời gian nghiên cứu 22 3.3 Nội dung nghiên cứu 22 vii 3.3.1 Khái Quát điều kiện tự nhiên - kinh tế - xã hội thị trấn Quân Chu .22 3.3.2 Đánh giá trạng môi trường thị trấn Quân Chu 23 3.3.3 Đánh giá chung đề xuất giải pháp 23 3.4 Phương Pháp nghiên cứu 23 3.4.1 Phương pháp thu thập số liệu, tài liệu .23 3.4.2 Phương pháp điều tra vấn 24 3.4.3 Phương pháp thống kê xử lý số liệu 24 3.4.4 Phương pháp tham khảo ý kiến chuyên gia 24 PHẦN 4KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .25 4.1 Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội 25 4.1.1 Điều kiện tự nhiên 25 4.1.2 Điều kiện kinh tế - xã hội 26 4.2 Đánh giá trạng môi trường thị trấn Quân Chu 32 4.2.1 Nước sinh hoạt…………………………………………………… …32 4.2.2 Vấn đề nước thải…………………………………………………… 34 4.2.3 Vấn đề rác thải ……………………………………………………… 37 4.2.4 Hiện trạng nhà vệ sinh 38 4.2.5 Nơi tiếp nhận nước thải nhà vệ sinh 40 4.2.6 Phân bón, thuốc BVTV mơi trường 41 4.2.7 Hiện trạng môi trường không khí 42 4.2.8 Hiện trạng môi trường đất .43 4.2.9 Nhận thức cộng đồng vệ sinh môi trường 43 4.2.10 Tác động ô nhiễm môi trường đến thị trấn Quân Chu 45 4.2.11 Đề xuất giải pháp 47 PHẦN 5KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 50 5.1 Kết luận 50 5.2 Kiến nghị 52 TÀI LIỆU THAM KHẢO 53 PHẦN MỞ ĐẦU 1.1 Đặt vấn đề Việt Nam nước đà phát triển mạnh khu vực giới Sự phát triển thể mặt công nghiệp, nông nghiệp, y tế, dịch vụ, văn hóa – xã hội… Tuy nhiên, bên cạnh phát triển ảnh hưởng tới môi trường, môi trường sinh thái bị hủy hoại, hàng loạt vấn đề xúc môi trường nảy sinh Hiện vấn đề môi trường quan tâm thành thị khu cơng nghiệp, cịn vấn đề mơi trường nơng thôn đặc biệt khu vực nông thôn miền núi chưa quan tâm đánh giá mức Nông thôn nước ta nơi cung cấp lương thực, nhiên liệu cho đất nước Nhưng đời sống nhân dân nơng thơn cịn nhiều khó khăn như: Thu nhập thấp, thiếu đất để sản xuất đất đai ngày bị thu hẹp lại dân số tăng thị hóa, thất nghiệp… vấn đề cấp nước nước vệ sinh mơi trường nơng thôn chưa tốt, việc xả rác thải sinh hoạt hàng ngày sông, suối, ao, hồ tự nhiên kênh mương cịn diễn phổ biến, gây nhiễm môi trường, đe dọa đến chất lượng nguồn nước mặt nước ngầm lượng nước thải không qua xử lý thấm xuống tầng nước ngầm gây mỹ quan môi trường sống ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người Do đặc điểm khác điều kiện thiên nhiên kinh tế xã hội vùng nơng thơn nước ta có nét đặc thù riêng chất lượng mơi trường có biến đổi khác nhau; Nhất địa bàn em thực tập thị trấn Quân Chu thuộc thị trấn miền núi với địa hình chủ yếu đồi núi thấp bao quanh Tổng diện tích đất tự nhiên 1.181,2ha Có hướng dốc từ Đơng sang Tây Đời sống người dân cịn gặp nhiều khó khăn, quan tâm người dân môi trường bảo vệ mơi trường cịn hạn chế Xuất phát từ thực tế trên, trí Ban Giám Hiệu nhà trường Ban Chủ nhiệm khoa Môi Trường, hướng dẫn Thầy giáo TS Nguyễn Chí Hiểu, em tiến hành thực đề tài : “Đánh giá trạng môi trường đề xuất số biện pháp bảo vệ môi trường thị trấn Quân Chu, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên” 1.2 Mục đích đề tài - Tìm hiểu sơ trạng môi trường thị trấn Quân Chu, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên - Đề xuất số giải pháp khắc phục để bảo vệ mơi trường có hiệu 1.3 Yêu cầu đề tài - Tìm hiểu khách quan xác chất lượng mơi trường địa bàn thị trấn Quân Chu - Đề xuất giải pháp giúp cải thiện chất lượng môi trường khu vực nghiên cứu, vận dụng - Bộ câu hỏi dễ hiểu khai thác thông tin cần thiết - Báo cáo phải có độ tin cậy có tính xác thực 1.4 Ý nghĩa đề tài 1.4.1 Ý nghĩa học tập nghiên cứu khoa học + Nâng cao kiến thức, kỹ rút nhiều kinh nghiệm thực tế phục vụ cho công tác sau + Vận dụng phát huy kiến thức học tập nghiên cứu 1.4.2 Ý nghĩa thực tiễn + Giúp người dân nâng cao nhận thức bảo vệ môi trường + Đánh giá chất lượng môi trường địa bàn thị trấn Quân Chu từ có định hướng xây dựng phù hợp đảm bảo cân sản xuất mơi trường 39 Hình 4.5 Biểu đồ Tỷ lệ kiểu nhà vệ sinh Qua số liệu điều tra thực tế cho thấy, tổng số 150 HGĐ vấn số hộ gia đình sử dụng kiểu hố xí đất cịn nhiều chiếm 16%, kiểu hố xí khơng đảm bảo yêu cầu môi trường Nước thải từ nhà vệ sinh chủ yếu ngấm xuống đất làm ô nhiễm nguồn nước ngầm ô nhiễm đất Các hộ sử dụng loại hố xí chưa có điều kiện để xây dựng hố xí hợp vệ sinh Vì nơi sinh sống trú ngụ ruồi, muỗi… Các loại sinh sôi nảy nở nhanh gây bệnh cho người gia súc Xét theo tiêu chuẩn vệ sinh loại nhà tiêu Bộ trưởng Bộ y tế (Quyết định số 08/2005/QĐ-BYT) số hộ có hố xí tự hoại chiếm 12%, cịn chủ yếu 72% số hộ gia đình dùng hố xí hai ngăn khơng hợp vệ sinh người dân khơng tn theo tiêu chuẩn Bộ y tế nhà vệ sinh có ruồi nhặng, côn trùng mưa nhà vệ sinh bị dột, hắt nước vào nhà vệ sinh khơng có cửa, nhiều HGĐ lại lấy phân ngăn ủ để làm phân bón phân chưa đủ thời gian ủ (6 tháng) Nhìn chung, người dân quan tâm đến vệ sinh môi trường sinh hoạt gia đình, đời sống người dân ngày cao chất lượng sống điều kiện đảm bảo cho sống nâng cao, ý thức vệ sinh mơi trường 40 ngày tăng Cịn hộ thu nhập thấp chưa thực quan tâm đến vấn đề vệ sinh môi trường 4.2.5 Nơi tiếp nhận nước thải nhà vệ sinh Bảng 4.7 Nguồn tiếp nhận nƣớc thải nhà vệ sinh Nguồn tiếp nhận Số HGĐ Tỷ lệ (%) Cống thải chung 0 Ngấm xuống đất 120 80 Bể tự hoại 18 12 Nơi khác 12 Tổng 150 100 (Nguồn: Tổng hợp từ phiếu điều tra) Hình 4.6 Biểu đồ Nguồn tiếp nhận nước thải từ nhà vệ sinh Qua bảng nguồn tiếp nhận nước thải từ nhà vệ sinh biểu đồ ta thấy nước thải từ nhà vệ sinh người dân thị trấn cho ngấm xuống đất chiếm tới 80% HGĐ, có 8% thải chưa có quy định, có 12% đảm bảo vệ sinh môi trường Nước thải từ nhà vệ sinh ngấm xuống đất gây ô nhiễm nguồn nước gây bệnh cho người 41 4.2.6 Phân bón, thuốc BVTV mơi trường Bảng 4.8 mức độ sử dụng phân bón thuốc BVTV Mức độ sử dụng phân Số hộ Tỷ lệ (%) Thường xuyên 140 93,3 Không thường xuyên 10 6,7 Tổng 150 100 bón thuốc BVTV (Nguồn: Tổng hợp từ phiếu điều tra) Hình 4.7 Biểu đồ thể mức độ sử dụng phân bón thuốc BVTV Qua điều tra vấn đa số HGĐ thường xuyên sử dụng phân bón thuốc BVTV chiếm 93,3% tổng số 150 HGĐ vấn có 6,7% số hộ gia đình trả lời khơng thường xun sử dụng Các hộ gia đình thường dùng loại phân hóa học ngồi cịn dùng thêm phân tươi phân ủ Trên địa bàn thị trấn có HGĐ cịn thói quen sử dụng phân tươi bón cho trồng họ cho sử dụng phân tươi trồng dễ hấp thụ, cho suất cao, phân có sẵn đỡ tốn kém; có phần HGĐ thường dùng phân ủ, 42 HGĐ có đàn gia súc lớn, số hộ lại đem phân ủ đến mùa đưa bón lúa hoa màu Người dân khơng dùng loại phân mà họ kết hợp nhiều loại để mang lại hiệu kinh tế Số lượng phân bón hóa học thuốc BVTV ngày bà sử dụng nhiều để tăng suất trồng người nông dân thường sử dụng lượng lớn thuốc BVTV, song loại hóa chất nhiều độc với người, vật nuôi môi trường sống Mỗi đến mùa vụ người dân dùng thuốc BVTV với lượng lớn họ lại có thói quen sau pha thuốc họ vứt vỏ bao bì, túi nilon, chai lọ thủy tinh, chai nhựa chứa thuốc BVTV ruộng vườn, kênh rạch mà nguồn dẫn nước tưới cho trồng nơi mà bà nông dân thường rửa chân tay trước làm đồng nhà Điều đáng quan tâm tình hình ngộ độc thực phẩm hóa chất độc, có thuốc BVTV diễn phức tạp có chiều hướng gia tăng khơng chi riêng nơng thơn mà cịn thành phố lớn có sử dụng nơng sản có nguồn gốc từ nông thôn 4.2.7 Hiện trạng môi trường không khí Hiện địa bàn thị trấn khơng có sở sản xuất kinh doanh ảnh hưởng đến mơi trường khơng khí chưa có kết quan trắc đánh giá chất lượng, nhiên nguy ô nhiễm ngày tăng Bảng 4.9 Bảng chất lƣợng mơi trƣờng khơng khí Chất lƣợng Số hộ Tỷ lệ (%) Ơ nhiễm 110 73 Khơng nhiễm 40 27 Tổng 150 100 (Nguồn: Tổng hợp từ phiếu điều tra) Theo nhận xét người dân tất tuyến đường liên thôn, hay tuyến đường nhiều khói bụi Ơ nhiễm chiếm 73% chủ yếu 43 hoạt động giao thông , sản xuất nông nghiệp sản xuất khác thuốc bảo vệ thực vật, phân hữu không xử lý tốt, chăn nuôi, rác sinh hoạt… 4.2.8 Hiện trạng môi trường đất Thị trấn Qn Chu có tổng diện tích đất 1181,2 Chủ yếu diện tích đất nơng nghiệp trồng chè, trồng rừng loại lâu năm Quy hoạch khu thị trấn q trình hồn thiện tu sửa thêm số sở vật chất trạm y tế, trường học, sân thể thao Nhìn chung mơi trường đất có bị nhiễm hay chưa chưa có kết quan trắc đánh giá chất lượng đất, nhiên nguy ô nhiễm cao Bảng 4.10 chất lƣợng môi trƣờng đất Chất lƣợng Số hộ Tỷ lệ(%) Ơ nhiễm 120 80 Khơng nhiễm 30 20 Tổng 150 100 (nguồn: kết từ phiếu điều tra) Qua điều tra vấn đa phần người dân cho môi trường đất nơi họ sinh sống bị ô nhiễm chất thải từ chăn nuôi, chất thải sinh hoạt, nước thải từ nhà vệ sinh, dư lượng thuốc BVTV phân bón ngấm xuống đất tồn lưu đất Ngồi tượng xói mịn, rửa trơi sụt nở đất thường xuyên sảy vào mùa mưa lũ, làm suy thoái đất 4.2.9 Nhận thức cộng đồng vệ sinh mơi trường Qua q trình tìm hiểu hầu hết HGĐ nhận thông tin vệ sinh qua sách báo, đài, ti vi, đài phát địa phương Nhưng nguồn thông tin không cung cấp thường xuyên Hơn thị trấn chưa có các phong trào tuyên truyền cổ động vệ sinh môi trường Điều cho thấy người dân thị trấn chưa quan tâm nhiều đến vấn đề môi trường nên dẫn đến nhận thức người dân mơi trường nói chung vệ sinh mơi trường nói riêng chưa cao Đối với sách thị trấn áp dụng phương pháp vườn – Ao – chuồng, chưa áp dụng phương pháp cho bà giảm sử dụng thuốc bảo vệ thực vật 44 khống chế sâu bệnh phương pháp IPM (quản lý dịch hại tổng hợp) Có nhiều ý kiến khác việc cần làm để cải thiện vệ sinh mơi trường thể qua bảng sau: Bảng 4.11 BảngÝ kiến việc cải thiện điều kiện môi trƣờng Ý kiến ngƣời dân Số HGĐ Tỷ lệ (%) Tăng cường nhận thức 50 33,0 34 23,0 66 44,0 0,0 150 100 Tăng cường thu gom chất thải Tăng cường quản lý nhà nước Ý kiến khác Tổng (Nguồn : Tổng hợp từ phiếu điều tra) Hình 4.8 Biểu đồ Ý kiến việc cải thiện điều kiện môi trường 45 Qua bảng số liệu biểu đồ ta thấy để cải thiện điều kiện mơi trường có ý kiến sau: + 44 % ý kiến cho cần có quản lý nhà nước + 33 % ý kiến cho cần nâng cao nhận thức người dân + 23 % ý kiến cho cần phải thu gom chất thải Như quan điểm, nhận thức người dân vệ sinh mơi trường khác nhau, có người cho nhà nước cấp ngành cải thiện mơi trường có người nhận thấy ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường người quan trọng thiết thực, có số ý kiến cho cho nên có dịch vụ thu gom chất thải để mơi trường Đó quan điểm người dân để cải thiện điều kiện mơi trường cần có phối kết hợp nhân dân, cấp quyền địa phương quan tâm quản lý nhà nước Cần phải tuyên truyền, tổ chức buổi truyền thơng nhiều để nâng cao nhận thức bảo vệ môi trường cộng đồng, phát động phong trào, hưởng ứng tuần lễ quốc gia bảo vệ môi trường 4.2.10 Tác động ô nhiễm môi trường đến thị trấn Quân Chu 4.2.10.1 Tác động ô nhiễm môi trường sức khỏe người Môi trường ô nhiễm ảnh hưởng đến sức khỏe người dân cách gián tiếp hay trực tiếp Ơ nhiễm mơi trường nước gây bệnh đường tiêu hóa, bệnh da, hay ô nhiễm không khí gây bệnh đường hô hấp, tim, mạch… Người dân chưa tự giác khám sức khỏe theo định kỳ mà cần đến trợ giúp y tế thật cần thiết Địa phương chưa có chương trình khám chữa bệnh định kỳ cho người dân Theo trình điều tra tỷ lệ mắc bệnh người dân thể bảng sau: 46 Bảng 4.12 Bảng thể loại bệnh thƣờng gặp ngƣời dân Số ngƣời Tỷ lệ (%) Tiêu hóa 45 30 Hơ hấp 0 Da 62 41 Khác 48 29 Tổng 150 100 Bệnh (Nguồn: số liệu từ phiếu điều tra) Theo điều tra vấn người dân số người dân vấn bị mắc bệnh đường tiêu hóa chiếm 30%, bệnh da chiếm 41% phần nguyên nhân nguồn nước bị nhiễm chủ yếu chất hữu cơ, VSV… Người dân sử dụng nước bẩn bị mắc số bệnh tiêu chảy, tả, lỵ, bệnh da, bệnh đau mắt hột Ngồi nguồn nước bị ô nhiễm tồn dư chủ yếu thuốc BVTV nước mặt, nước ngầm bị nhiễm độc Khi người dân sử dụng nguồn nước lâu ngày có khả tích lũy thể gây biến đổi sinh hóa, có hại cho thể gây ung thư ảnh hưởng di truyền cho người tiếp xúc lâu dài Khơng khí nhiễm thuốc bảo vệ thực vật bụi đường giao thông gây bệnh hô hấp như: ho, hen suyễn, viêm phổi… lâu dài gây ung thư Ơ nhiễm mơi trường đất có ảnh hưởng đến sức khỏe người dân đặc biệt với đường tiêu hóa Khi mơi trường đất bị ô nhiễm trồng khu vực đó, rễ hút lấy chất độc chất đất, làm biến đổi chất thành phần cây, chuỗi thức ăn Và tồn dư, độc hại tăng lên cho người sinh vật sử dụng sau Do bệnh tiêu hóa, ung thư điều khơng tránh khỏi 4.2.10.2 Tác động ô nhiễm môi trường vấn đề kinh tế - xã hội Ơ nhiễm mơi trường ảnh hưởng đến sức khỏe người với dịch bệnh bệnh nguy hiểm gây ảnh hưởng lớn đến kinh tế - xã hội Ô nhiễm đất, nước, khơng khí ảnh hưởng định đến việc sản xuất, phát sinh nhiều chi phí 47 cho việc xử lý, ảnh hưởng đến phát triển KT – XH thị trấn Một điều đáng nói nhiễm môi trường ảnh hưởng đến sức khỏe gây thiệt hại kinh tế: chi phí khám thuốc chữa bệnh, tổn thất ngày công lao động sức khỏe yếu, tổn thất thời gian người nhà chăm sóc người ốm… Ngồi nhiễm mơi trường cịn làm ảnh hưởng đến trình phát triển lương thực, hoa màu… ảnh hưởng đến nguồn thu nhập nhiều hộ gia đình tồn thị trấn 4.2.10.3 Tác động ô nhiễm môi trường hệ sinh thái Ơ nhiễm mơi trường làm cân sinh thái Xuất loài sinh vật ngoại lai, suy giảm loài địa - Các loài sinh vật thủy sinh giảm có nguy biến đổi gen - Ơ nhiễm mơi trường đất ảnh hưởng đến sinh vật đất giun đất, dế, chiếu… kéo theo sinh trưởng thực vật suy giảm, đất đai bạc màu, chai cứng, kết cấu - Số lượng loài chim giảm mạnh 4.2.10 Đề xuất giải pháp Dựa kết điều tra ý kiến việc cải thiện điều kiện môi trường cần thay đổi tăng cường quản lý nhà nước, tăng cường thu gom chất thải, tăng cường nhận thức, dựa kết nguồn nhận thông tin môi trường người dân chủ yếu đài, báo, tivi dựa trạng môi trường thị trấn có nguy bị nhiễm Từ mà đề xuất số biện pháp như: * Về mặt sách - Tăng cường quản lý nhà nước, thể chế pháp luật bảo vệ môi trường, đặc biệt việc lập, thẩm định phê duyệt tổ chức thực quy hoạch, kế hoạch, chương trình, dự án đầu tư khu vực nông thôn Đẩy mạnh xã hội hóa hoạt động bảo vệ môi trường - Xây dựng kế hoạch định hướng phát triển kinh tế xã hội gắn liền với bảo vệ môi trường - Cơ quan quản lý nhà nước cần có sách khuyến khích cho nhân dân việc bảo vệ mơi trường ví dụ như: Hỗ trợ kinh phí, cho vay vốn lãi suất 48 thấp cho hộ gia đình xây dựng cơng trình, có biện pháp xử lý nước thải, hệ thống thoát nước thải hợp vệ sinh… có sách quan tâm đến cơng tác thu gom rác bắt buộc đóng phí thu gom, xử lý rác, trang bị dụng cụ bảo hộ lao động cơng việc vất vả độc hại tổ thu gom rác tồn thị trấn xóm phía sâu cách xa mặt đường - Có sách chiến lược đầu tư cho công tác bảo vệ môi trường kinh tế, nhân lực khoa học kỹ thuật - Nhà nước có sách trao quyền tự chủ kinh doanh cho phép nông dân tiếp cận với đất đai tài nguyên khác rừng, biển, mặt nước sách tự hóa thương mại đầu tư, đặc biệt đầu tư mạnh thủy lợi tạo động lực ban đầu cho nơng nghiệp hàng hóa phát triển mạnh - Cần phải có sách để giải mâu thuẫn rào cản phát triển, từ nông nghiệp truyền thống chuyển sang quỹ đạo hàng hóa thị trường đại, thực cơng nghiệp hóa, đại hóa nơng nghiệp nơng thơn, tạo nơng nghiệp giá trị cao chất lượng cao * Về mặt khoa học kỹ thuật - Phổ biến kiến thức bảo vệ mơi trường tới hộ gia đình - Chuyển dịch cấu theo hướng xây dựng nông nghiệp công nghệ cao, giá trị cao Cần trọng đầu tư nghiên cứu khuyến khích chuyển giao, sử dụng kết khoa học công nghệ nông nghiệp, công nghệ cao công nghệ sinh học - Việc áp dụng cơng nghiệp hóa đại hóa nông nghiệp không nên hiểu áp dụng tiến cơng nghệ thơng tin, tự động hóa… vào chăn ni, trồng trọt mà cịn thay đổi thân quy trình cơng nghệ, quy luật sinh tạo giống ngắn ngày, cho suất chất lượng cao, có khả chống chịu thời tiết khắc nghiệt kháng bệnh, kỹ thuật công cụ mới, phương pháp canh tác Như tảng công nghệ cao đồng nghĩa với giá trị cao, bảo đảm sức cạnh tranh, thân thiện với môi trường phát triển bền vững 49 - Cần có sách chủ trương sát hợp chế cụ thể cho kết hợp lợi ích “nhà”: nhà nơng – nhà khoa học – nhà đầu tư Để nâng cao chất lượng nông sản mà không gây ảnh hưởng tới môi trường - Nên tập trung hỗ trợ cho phát triển hạ tầng kỹ thuật thủy lợi, trợ cấp cho việc điều chỉnh cấu cho việc sản xuất nông nghiệp, trợ cấp chi trả cho chương trình mơi trường để hỗ trợ cho vùng nơng thơn khó khăn, chi trả trực tiếp cho người sản xuất - Xây dựng triển khai chuyên đề giới thiệu phổ biến kiến thức khoa học, tập huấn cho bà nông dân - Chuyển giao khoa học kỹ thuật, biện pháp đơn giản để giảm thiểu, thu gom vận chuyển xử lý chất thải đạt tiêu chuẩn - Hướng dẫn hộ gia đình phát triển ngành chăn ni kỹ thuật để xây dựng cơng trình xử lý chất thải hợp vệ sinh, giảm thiểu chất thải như: hầm biogas, bể tự hoại, bể xử lý,… Các biện pháp khác - Củng cố bồi dưỡng đội ngũ cán thị trấn pháp luật bảo vệ môi trường - Phát động phong trào, kết hợp với đoàn thể ban ngành vấn đề bảo vệ môi trường như: + Thành lập tổ thu gom rác xóm cách xa mặt đường để thu gom rác triệt để + Tổ chức hoạt động vệ sinh đường làng ngõ xóm thường xun, đặc biệt cơng tác thu gom rác thải khơi thông cống rãnh địa bàn xóm để đảm bảo vệ sinh mơi trường cảnh quan khu vực + Trồng xanh bên đường, khu vực công cộng, phủ xanh đất trống đồi núi trọc địa bàn để đảm bảo môi trường lành, giúp hạn chế ô nhiễm môi trường không khí - Cơng tác truyền thơng tun truyền vấn đề vệ sinh môi trường: + Tuyên truyền nâng cao nhận thức người dân vấn đề rác thải thơng qua đài phát xóm, qua buổi họp, buổi truyền thông, + Tuyên truyền để người dân hiểu phân loại rác tận dụng loại rác thải dùng lại, tái chế phế thải thành vật dụng thường dùng bán thị trường 50 PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 5.1 Kết luận Qua nghiên cứu, đánh giá chất lượng môi trường, điều tra sơ 150 hộ dân thị trấn, thấy môi trường thị trấn Quân Chu , huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên dần bị ô nhiễm Vấn đề ô nhiễm môi trường trở thành vấn đề xúc làng quê cần có biện pháp kịp thời để làm giảm tác hại ô nhiễm môi trường tới sống người môi trường sinh thái địa bàn thị trấn 1) Môi trường nước - Về việc sử dụng nước sinh hoạt địa bàn thị trấn Quân Chu chủ yếu nước giếng khoan 50% nước giếng đào 31,3% chưa lọc qua thiết bị lọc nên chưa đảm bảo vệ sinh Các hộ gia đình thị trấn chưa có cống thải đạt tiêu chuẩn đặt chuồng chăn nuôi gần nguồn nước sử dụng cho sinh hoạt nên khả nước thải ngấm vào giếng cao - Vấn đề nước thải địa bàn thị trấn, người dân có thói quen xả nước thải ao, hồ chiếm 70% gây mùi hôi thối nhiệt độ khơng khí lên cao 2) Mơi trường đất Mơi trường đất có bị nhiễm hay chưa chưa có kết quan trắc đánh giá chất lượng đất, nhiên theo điều tra vấn đa phần người dân cho mơi trường đất bị ô nhiễm chiếm 80% từ chất thải chăn nuôi, chất thải sinh hoạt, nước thải từ nhà vệ sinh, dư lượng thuốc BVTV phân bón ngấm xuống đất tồn lưu đất Ngồi tượng xói mịn, rửa trơi sụt nở đất thường xuyên sảy vào mùa mưa lũ, làm suy thối đất 3) Mơi trường khơng khí Mơi trường khơng khí địa bàn thị trấn dần bị thay đổi Tỷ lệ người dân cho mơi trường khơng khí nơi họ sống bị ô nhiễm cao chiếm 73%, đặc biệt hộ gia đình sống gần trang trại chăn ni Ngồi 51 hộ đình thường xun sử dụng phân tươi thuốc BVTV hộ gia đình sống gần họ cho mơi trường khơng khí nơi họ sống dần bị nhiễm thuốc BVTV phân bón 4)Rác thải Vấn đề rác thải: thị trấn Quân Chu có nghề chủ yếu trồng chè, công nghiệp tiểu thủ công nghiệp không phát triển nên lượng rác thải hàng ngày chủ yếu rác sinh hoạt, từ hoạt động nông nghiệp dịch vụ,…lượng rác trung bình ngày hộ gia đình khơng nhiều người dân có thói quen đổ rác tùy nơi chưa có ý thức đổ rác nơi quy định chiếm 46% đổ rác hố rác riêng chiếm 54% Địa phương chưa có hợp đồng thu gom rác cho bà 5) Vệ sinh mơi trường Tình hình vệ sinh môi trường, địa bàn thị trấn số hộ gia đình có nhà tiêu hợp vệ sinh theo quy định không nhiều Hầu nước thải từ nhà vệ sinh hộ gia đình cho ngấm xuống đất chiếm 80%, có HGĐ biết cách tận dụng nguồn nước Vì dễ gây nhiễm nguồn nước ngầm 6) Phân bón thuốc BVTV Đa số HGĐ thường xuyên sử dụng phân bón thuốc BVTV chiếm 93,3% Các hộ gia đình thường dùng loại phân hóa học ngồi cịn dùng thêm phân tươi phân ủ Người dân không dùng loại phân mà họ kết hợp nhiều loại để mang lại hiệu kinh tế Số lượng phân bón hóa học thuốc BVTV ngày bà sử dụng nhiều để tăng suất trồng Mỗi đến mùa vụ người dân dùng thuốc BVTV với lượng lớn họ lại có thói quen sau pha thuốc họ vứt vỏ bao bì, túi nilon, chai lọ thủy tinh, chai nhựa chứa thuốc BVTV ruộng vườn, kênh rạch mà nguồn dẫn nước tưới cho trồng nơi mà bà nông dân thường rửa chân tay trước làm đồng nhà 7) Quản lý Công tác tuyên truyền giáo dục vệ sinh môi trường địa bàn thị trấn chưa trọng, thị trấn chưa có phong trào tuyên truyền, giáo dục vệ sinh 52 môi trường Các nguồn thông tin vệ sinh môi trường mà người dân tiếp nhận chủ yếu qua đài, báo, tivi… nên nguồn thông tin đến với người dân hạn chế 8) Sức khỏe nhận thức người dân Sức khỏe người dân chưa đảm bảo Số người dân vấn bị mắc bệnh đường tiêu hóa chiếm 30%, bệnh ngồi da chiếm 41% phần ngun nhân nguồn nước bị ô nhiễm chủ yếu chất hữu cơ, VSV… Người dân sử dụng nước bẩn bị mắc số bệnh tiêu chảy, tả, lỵ, bệnh da, bệnh đau mắt hột Người dân địa bàn thị trấn chưa thực quan tâm đến vấn đề môi trường, thực tế vấn khái niệm môi trường đa số người dân chưa nắm 5.2 Kiến nghị Để công tác bảo vệ môi trường tốt hơn, sau kết thúc đợt thực tập địa phương xin đưa số kiến nghị sau: - Tăng cường công tác quản lý nhà nước xây dựng kế hoạch sách để nhằm phát triển kinh tế khu vực kết hợp với bảo vệ mơi trường - Phối hợp tổ chức, ngành, đồn thể quần chúng khu vực tham gia tuyên truyền vận động nhân dân tích cực tham gia bảo vệ môi trường địa phương - Xây dựng sở dịch vụ bảo vệ môi trường thu gom chất thải, xử lý rác thải… thành lập tổ thu gom rác xóm cách xa mặt đường để thu gom rác triệt để - Cơ quan quản lý nhân dân cần có quan tâm đến cơng tác thu gom rác việc đóng phí, trang bị dụng cụ bảo hộ lao động cơng việc vất vả độc hại tổ thu gom rác - Tổ chức hoạt động vệ sinh đường làng, ngõ xóm thường xun hơn, đặc biệt việc khơi thơng cống rãnh địa bàn thị trấn để lưu thơng nước - Xây dựng trạm cấp nước nhà máy xử lý nước địa bàn để tạo điều kiện cho người dân sử dụng nước phục vụ cho ăn uống sinh hoạt - Tăng cường công tác truyền thông môi trường, tổ chức buổi tập huấn nâng cao nhận thức người dân vấn đề bảo vệ môi trường 53 TÀI LIỆU THAM KHẢO I Tài liệu tiếng việt Đào Đức Thắng (2006), “Nóng bỏng vấn đề ô nhiễm môi trường nông thôn” Sở tài nguyên mơi trường tỉnh Thái Ngun (2012), “Báo động tình trạng ô nhiễm môi trường nước…”, Luật Bảo Vệ môi trường (2014) nước CHXHCNVN Lê Văn Khoa, Hoàng Xuân Cơ (2004), “Chuyên đề nông thôn Việt Nam”, trường Đại học Khoa Học Tự Nhiên, Hà Nội Lê thị Cán, Nguyễn Thượng Hùng, Phạm Bình Quyền, Lâm Minh Triết, Đặng Trung Nhuận, tuyển tập báo cáo khoa học “Bảo vệ môi trường phát triển bền vững”, Hà Nội, 1995 “Một số đặc điểm trạng xu diễn biến môi trường Thế giới cố gắng tiến tới phát triển bền vững”, Lê Thạc Cán, Chương trình KT 02 Hồng Văn Hùng (2008), “Ơ nhiễm mơi trường”, Giáo trình giảng dạy, khoa tài nguyên môi trường, trường ĐH nông lâm Thái Nguyên Quốc Dũng (2005), “Một số vấn đề môi trường xúc nông nghiệp phát triển nông thơn”, Tạp chí Nơng nghiệp phát triển nơng thơn, số 10, kỳ 2, tháng 5, 2005, trang 40, 41 Quyết định 08/2005/ QĐ – BYT báo cáo diễn biến môi trường Việt Nam 2004 - Chất thải rắn tài liệu chuẩn bị đại hội đảng thị trấn Quân Chu nhiệm kỳ 2010-2015 I Tài liệu từ mạng https://yeumoitruong.vn/forums/tieu-chuan-quy-chuan-moi-truong.44/ http://123doc.org/doc_search_title/131074-tieu-luan-thuc-trang-o-nhiem-moi truong-nong-thon-o-viet-nam-hien-nay.htm 3.http://thuvienphapluat.vn/archive/Quyet-dinh-08-2005-QD-BYT-Tieu-chuannganh-ve-sinh-doi-voi-cac-loai-nha-tieu-vb53295.aspx http://www.baomoi.com/Thai-Nguyen-Can-giai-quyet-cac-van-de-moi-truongcap-bach/148/7501851.epi ... khoa Môi Trường, hướng dẫn Thầy giáo TS Nguyễn Chí Hiểu, em tiến hành thực đề tài : ? ?Đánh giá trạng môi trường đề xuất số biện pháp bảo vệ môi trường thị trấn Quân Chu, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên? ??... Thái Nguyên, với đề tài nghiên cứu: ? ?Đánh giá trạng môi trường đề xuất số biện pháp bảo vệ môi trường thị trấn Quân Chu – Huyện Đại Từ - Tỉnh Thái Nguyên? ?? Kết thúc đợt thực tập, hoàn thành đề tài...i ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM  NGHIÊM THỊ HUYỀN TRANG Tên đề tài: “ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG MÔI TRƢỜNG VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG TẠI THỊ TRẤN QUÂN CHU