BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Phan Thị Diễm Thúy DẠY HỌC CÁC SỐ ĐẶC TRƯNG ĐO MỨC ĐỘ PHÂN TÁN CỦA MẪU SỐ LIỆU GHÉP NHÓM LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Thành phố Hồ Chí Minh – 2020 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Phan Thị Diễm Thúy DẠY HỌC CÁC SỐ ĐẶC TRƯNG ĐO MỨC ĐỘ PHÂN TÁN CỦA MẪU SỐ LIỆU GHÉP NHÓM Chuyên ngành : Lí luận phương pháp dạy học mơn Tốn Mã số : 8140111 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS LÊ THỊ HỒI CHÂU Thành phố Hồ Chí Minh – 2020 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn cơng trình nghiên cứu tơi hướng dẫn PGS TS Lê Thị Hoài Châu, trích dẫn trình bày luận văn hồn tồn xác đáng tin cậy Tác giả Phan Thị Diễm Thúy LỜI CẢM ƠN Lời xin chân thành cảm ơn tất thầy cô mơn tốn nhiệt tình giảng dạy cho suốt thời gian học tập trường Các thầy cô truyền thụ cho tri thức bổ ích, phương pháp giảng dạy để chúng tơi làm hành trang q trình giảng dạy đáp ứng với mục tiêu yêu cầu đặt chương trình giáo dục phổ thơng 2018 Cảm ơn Khoa Tốn, Phịng Sau Đại học trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh chuyên viên tổ chức tạo điều kiện thuận lợi cho việc học tập công tác chúng tơi suốt khóa học Tơi xin đặc biệt gửi đến Lê Thị Hồi Châu lời cảm ơn chân thành nhất! Cơ nhiệt tình hướng dẫn, động viên, truyền đạt kinh nghiệm định hướng cho suốt trình thực luận văn Cảm ơn hiểu chia sẻ khó khăn em tiến trình làm việc Tơi xin cảm ơn người chị, người bạn, người em học tập với tơi suốt khóa học Mọi người chia sẻ, giúp đỡ, động viên tơi q trình học tập thực luận văn Chúc cho người vững tin, thành công giảng dạy sống Bên cạnh đó, xin gửi lời cảm ơn đến Sở Giáo dục Đào tạo Bến Tre, Ban Giám hiệu, đồng nghiệp tập thể học sinh lớp 10/8 trường THPT Võ Trường Toản, thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre giúp đỡ, tạo thuận lợi cho suốt thời gian học tập trường Đại học Sư Phạm trình thực luận văn Cuối cùng, xin gửi lời cảm ơn chân thành đến gia đình hai bên tơi Cám ơn ơng xã trai bên ủng hộ, động viên tạo điều kiện thuận lợi để tơi tham gia khóa học hồn thành luận văn Phan Thị Diễm Thúy MỤC LỤC Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục từ viết tắt Danh mục bảng MỞ ĐẦU Chương TÌM HIỂU CÁC THAM SỐ ĐO ĐỘ PHÂN TÁN 22 1.1 Sự cần thiết việc phân tích độ phân tán mẫu số liệu 22 1.2 Một số tham số đo độ phân tán 23 1.2.1 Khoảng biến thiên 24 1.2.2 Số phân vị 25 1.2.3 Độ lệch tuyệt đối trung bình 27 1.2.4 Phương sai 28 1.2.5 Độ lệch chuẩn 28 1.2.6 Hệ số biến thiên 29 1.3 Quan hệ với tham số đo xu hướng hội tụ 30 1.4 Phân tích độ phân tán mẫu liệu ghép nhóm biểu đồ 33 1.4.1 Biểu đồ, phương tiện biểu diễn mẫu số liệu 33 1.4.2 Phân tích độ tập trung phân tán mẫu số liệu cho biểu đồ 34 Tiểu kết Chương 38 Chương NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG MỘT LƯỚI TỔ CHỨC TOÁN HỌC THAM CHIẾU VỀ CÁC THAM SỐ ĐO ĐỘ PHÂN TÁN 39 2.1 Các tham số đo độ phân tán mẫu số liệu chương trình giáo dục phổ thơng mơn tốn 2018 39 2.2 Phân tích sách giáo khoa Mỹ 41 2.2.1 Những nội dung đề cập “Đo biến thiên” 42 2.2.2 Bối cảnh đưa vào tham số đo độ phân tán mẫu số liệu 42 2.2.3 Mối quan hệ tham số đo độ phân tán với tham số đo xu hướng hội tụ 46 2.2.4 Những kiểu nhiệm vụ xem xét 47 2.2.5 Kết luận 51 2.3 Phân tích giáo trình Tốn Thống kê ngành kinh tế 52 2.3.1 Những nội dung đề cập chương “Thống kê mô tả: Các đại lượng số” 53 2.3.2 Những kiểu nhiệm vụ xem xét 55 2.3.3 Kết luận 61 2.4 Xây dựng lưới tổ chức toán học tham chiếu 62 Tiểu kết chương 66 Chương THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM: NGHIÊN CỨU MỘT TRƯỜNG HỢP 67 3.1 Mục đích thực nghiệm 67 3.2 Những lựa chọn cho việc xây dựng tình dạy học tham số đo độ phân tán mẫu số liệu ghép nhóm 67 3.3 Hình thức đối tượng thực nghiệm 68 3.3.1 Hình thức thực nghiệm 68 3.3.2 Đối tượng thực nghiệm 68 3.3.3 Bối cảnh thực nghiệm 68 3.4 Nội dung thực nghiệm 69 3.4.1 Các toán thực nghiệm 69 3.4.2 Dàn dựng kịch 72 3.4.3 Phân tích tiên nghiệm 79 3.5 Phân tích thực nghiệm 97 Tiểu kết chương 112 KẾT LUẬN 114 TÀI LIỆU THAM KHẢO 116 PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Từ đầy đủ DH Dạy học GV Giáo viên HS Học sinh SGK Sách giáo khoa TCTH Tổ chức toán học THPT Trung học phổ thông TK Thống kê DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1 Bảng thống kê kiểu nhiệm vụ gắn với tham số đo độ phân tán mẫu số liệu cho bảng 30 Bảng 1.2 Bảng thống kê kiểu nhiệm vụ gắn với tham số đo độ phân tán mẫu số liệu cho biểu đồ .37 Bảng 2.1 Bảng thống kê kiểu nhiệm vụ gắn với tham số đo độ phân tán mẫu số liệu SGK1 50 Bảng 2.2 Bảng thống kê kiểu nhiệm vụ gắn với hai loại tham số mẫu số liệu GT1 .60 Bảng 2.3 Lưới tổ chức toán học tham chiếu tham số đo độ phân tán mẫu số liệu 64 Bảng 3.1 Bảng phân bố tần số ghép nhóm trọng lượng hộp sữa chua .72 Bảng 3.2 Các tham số tính từ bảng số liệu ứng với đường A, B 80 Bảng 3.3 Ảnh hưởng biến lên chiến lược câu a toán .85 Bảng 3.4 Bảng phân bố tần số ghép nhóm thời gian bơi nhóm học sinh Câu lạc .86 Bảng 3.5 Các tham số tính từ bảng số liệu ứng với toán 86 Bảng 3.6 Ảnh hưởng biến lên chiến lược toán 89 Bảng 3.7 Các tham số tính từ mẫu số liệu tốn 90 Bảng 3.8 Ảnh hưởng biến lên chiến lược toán 92 Bảng 3.9 Các tham số tính từ bảng số liệu tốn .93 Bảng 3.10 Ảnh hưởng biến lên chiến lược toán 97 MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài 1.1 Sự thay đổi quan trọng chương trình Giáo dục phổ thơng 2018 Giáo dục bậc phổ thơng Việt Nam năm gần chuyển cho cải cách toàn diện mục tiêu, nội dung phương pháp dạy học Sự thay đổi xác định rõ Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể Bộ Giáo dục Đào tạo ban hành tháng 12 năm 2018 Chương trình bắt đầu triển khai từ lớp vào năm học 2020-2021 Để nói cách ngắn gọn, luận văn chúng tơi gọi Chương trình 2018 1.1.1 Đổi mục tiêu giáo dục Chương trình 2018 đề mục tiêu “giúp học sinh làm chủ kiến thức phổ thông, vận dụng hiệu kiến thức, kỹ học vào đời sống tự học suốt đời” (Bộ Giáo dục Đào tạo, 2018, tr 3) Mục tiêu xác định đào tạo nguồn nhân lực có trình độ, có lực cao thích ứng với hồn cảnh, có tư sáng tạo khả giải tốt vấn đề sống Đây xem điểm đổi quan trọng, nhằm góp phần chuyển từ giáo dục nặng truyền thụ kiến thức sang giáo dục phát triển toàn diện phẩm chất lực Nhóm lực mà Chương trình 2018 đề cập đến gồm lực chung lực đặc thù, hình thành phát triển chủ yếu thông qua môn học hoạt động giáo dục Những lực chung xác định lực tự chủ tự học, lực giao tiếp hợp tác, lực giải vấn đề sáng tạo Những lực đặc thù bao gồm: lực ngơn ngữ, lực tính tốn, lực khoa học, lực công nghệ, lực tin học, lực thẩm mỹ, lực thể chất Ngoài ra, mơn học cịn có lực riêng Chẳng hạn, mơn tốn, chương trình 2018 đặt u cầu góp phần hình thành phát triển cho HS lực toán học bao gồm thành phần cốt lõi như: lực giải vấn đề, lực giao tiếp toán học, lực tư lập luận, lực mơ hình hóa, lực giải vấn đề, lực sử dụng công cụ phương tiện học toán Đây lực cần thiết cho sống người 1.1.2 Đổi nội dung: Thống kê xem chủ đề quan trọng Mục tiêu thay đổi, đương nhiên nội dung dạy học (DH) phải thay đổi theo Chương trình 2018 trọng nội dung có nhiều ứng dụng thực tiễn Vì thế, vị trí DH Thống kê (TK) chương thay đổi nhiều so với Cụ thể, Chương trình 2018 nội dung TK trọng suốt từ bậc Tiểu học đến Trung học phổ thông (THPT) nội dung cốt lõi kiến thức Toán học xây dựng xoay quanh mạch kiến thức: “Số, Đại số Một số yếu tố giải tích; Hình học đo lường; Thống kê xác suất” Đối với phần TK, chương trình xác định: Thống kê ( ) thành phần bắt buộc giáo dục tốn học, góp phần tăng cường tính ứng dụng giá trị thiết thực giáo dục toán học Thống kê (…) tạo cho học sinh khả nhận thức phân tích thơng tin thể nhiều hình thức khác nhau, (…) hình thành hiểu biết vai trị thống kê nguồn thông tin quan trọng mặt xã hội, biết áp dụng tư thống kê để phân tích liệu Từ đó, nâng cao hiểu biết phương pháp nghiên cứu giới đại cho học sinh (Bộ Giáo dục Đào tạo, 2018, tr 3) TK đời từ lâu phát triển theo yêu cầu xã hội Ngày nay, TK diện hoạt động, lĩnh vực đời sống, nên công dân phải có kiến thức TK để dễ dàng vận dụng vào giải vấn đề thực tiễn đặt Điều cho thấy cần thiết phải đưa kiến thức TK vào nội dung chương trình giảng dạy từ bậc phổ thông Và cần thiết số quốc gia có giáo dục tiên tiến thấy từ lâu Chẳng hạn, từ nửa kỷ trước, Pháp Régnier, J-C nhận định rằng: Việc không đào tạo Thống kê trường trung học nhiều ngành giáo dục đại học dẫn đến thái độ xã hội lệch lạc ( ) Dù kết thống kê cung cấp hàng ngày qua phương tiện truyền thông đại chúng, người đọc người nghe không đủ kiến thức để phân tích cách thoả đáng ( ) Sự bất lực đáng lo ngại mà Thống kê, giống khoa học khác, phát triển 108 - HS7: Em xin bổ sung cần quan tâm xem xét hai loại tham số: số trung bình với phương sai độ lệch chuẩn - GV: Chúng ta phải xem xét riêng loại tham số hay em? - HS7: Dạ phải xem xét kết hợp hai loại tham số - HS8: Trong tiết học hôm em học cách so sánh phân tán mẫu số liệu quanh số trung bình - GV: Khi em so sánh nào? - HS8: Nếu cột hình chữ nhật tập trung quanh số trung bình cao mẫu số liệu phân tán, cột hình chữ nhật tập trung quanh số trung bình thấp mẫu phân tán - GV: Thịnh, theo em sao? - HS3: Dạ thưa cô, buổi học hôm em ôn lại cách tính số trung bình Quan sát biểu đồ ước lượng đại lượng số trung bình độ phân tán Học cách giải tập liên quan đến TK - HS9: Dạ thưa cơ, em cịn biết cách so sánh phân tán dựa vào biểu đồ giải cách, dùng công thức so sánh trực tiếp từ biểu đồ - GV: Em hiểu nghĩa tham số đo độ phân tán? - HS4: Khi so sánh phân tán hai mẫu số liệu có số trung bình xấp xỉ ta cần xét phương sai, độ lệch chuẩn Khi nói đến phương sai độ lệch chuẩn ta phải nói đến độ phân tán quanh số trung bình Cịn so sánh phân tán biểu đồ phải dựa vào mức độ tập trung liệu quanh số trung bình - GV: cám ơn em Giáo viên nhận xét câu trả lời em thể chế hóa kiến thức học toàn buổi học Pha 8: Đối với tốn 4, câu a Trong 20 HS thực nghiệm có - 18/20 HS cho dây chuyền B tốt nhất, công ty nên chọn dây chuyền đưa vào sử dụng Cả 18 em sử dụng chiến lược kết hợp hai loại tham số hội tụ phân tán để giải toán 4, cụ thể sử dụng số trung bình, phương sai/độ lệch chuẩn Tuy nhiên, 18 HS đưa nhóm lời giải 109 * Lời giải (Có 2/18 HS) Tuy tính số trung bình, độ lệch chuẩn em so sánh độ lệch chuẩn Các em lập luận rằng, mẫu liệu dây chuyền B có độ lệch chuẩn nhỏ nên chọn dây chuyền B đưa vào sử dụng Điều hiểu HS thấy số trung bình mẫu số liệu dây chuyền xấp xỉ nên em tính độ lệch chuẩn mẫu số liệu so sánh chúng (Hình 15) * Lời giải (có 11/18 HS) Các em cho trọng lượng trung bình hộp sữa dây chuyền xấp xỉ Do đó, em phải tính đến mức độ phân tán chúng Cụ thể, em cho mẫu liệu dây chuyền B có độ lệch chuẩn nhỏ nên trọng lượng hộp sữa dây chuyền B đồng Do đó, dây chuyền B tốt để đưa vào sử dụng (Hình 16) Lời giải giống lời giải mà dự kiến * Lời giải (có 3/18 HS) Ngồi việc so sánh số trung bình, phương sai/ độ lệch chuẩn HS so sánh số hộp sữa đạt chuẩn dây chuyền (Hình 17) 110 * Lời giải (2/18 HS) Đây lời giải mong đợi mà dự kiến Các HS xem xét độ phân tán liệu mối quan hệ với số trung bình Các em nghĩ đến việc so sánh số lượng hộp sữa đạt chuẩn dây chuyền kết hợp với việc tính hiệu số số trung bình độ lệch chuẩn để giải tốn (Hình 18) - Có 2/20 HS cho dây chuyền C tốt để đưa vào sử dụng học sinh tính số trung bình, độ lệch chuẩn ứng với dây chuyền cho độ 111 lệch chuẩn dây chuyền A, B nhỏ độ lệch chuẩn dây chuyền C em lại chọn dây chuyền C tốt để đưa vào sử dụng Có lẽ quan niệm lựa chọn em hay em chưa hiểu rõ nghĩa tham số phân tán mẫu số liệu Cụ thể làm HS Hình 19 Qua kết làm 20 HS, thấy đa số HS giải tốn Kết cho phép chúng tơi khẳng định: HS hiểu nghĩa tham số phân tán mẫu số liệu ghép nhóm, thấy mối quan hệ tham số với tham số đo xu hướng hội tụ (cụ thể phương sai/ độ lệch chuẩn với số trung bình) Khi xem xét độ phân tán phải xem xét mức độ tập trung liệu quanh số trung bình Câu b: 20/20 HS vẽ histogram cho mẫu số liệu ứng với dây chuyền A, B, C Tuy nhiên, 20 HS có 18/20 HS thuyết phục giám đốc chọn dây chuyền B đa số em cho biểu đồ B có mức độ tập trung liệu quanh số trung bình nhiều hai biểu đồ lại, hộp sữa đạt chuẩn chấp nhận tập trung biểu đồ B nhiều hai biểu đồ A C (Hình 20) Có 2/20 HS khuyên giám đốc chọn dây chuyền B để đưa vào sử dụng em đưa lập luận khơng thuyết phục (Hình 21) 112 Hình 21 Qua kết tốn cho thấy, đa số HS phân tích vận dụng tham số phân tán để giải toán thực tế Khi nói đến tham số phân tán, cụ thể phương sai, độ lệch chuẩn HS quan tâm đến số trung bình Điều cho thấy, HS hiểu nghĩa tham số đo độ phân tán mẫu số liệu ghép nhóm thơng qua tốn thực tiễn Hơn nữa, so sánh phân tán biểu đồ, HS biết quan tâm đến mức độ tập trung liệu quanh số trung bình 113 Tiểu kết chương Trong nghiên cứu chúng tôi, dựa vào lưới TCTH tham chiếu, lựa chọn TCTH xây dựng bốn toán đưa vào thực nghiệm Qua kết thực nghiệm, thấy HS: - Thấy cần thiết tham số đo độ phân tán mẫu số liệu nói chung mẫu số liệu ghép nhóm nói riêng phân tích TK giải toán thường gặp thực tiễn - Hiểu nghĩa tham số đo độ phân tán mẫu số liệu ghép nhóm Cụ thể, nói tham số phân tán phải xem xét mức độ phân tán liệu quanh số trung bình - Biết mối quan hệ khái niệm TK, cụ thể tham số đo xu hướng hội tụ, đo độ phân tán biểu đồ có mối quan hệ mật thiết với Để nhận xét mức độ tập trung hay phân tán liệu khơng dựa vào cơng thức tính tham số mà cịn nhận xét trực tiếp từ biểu đồ Khi đó, em phải xem xét mức độ tập trung liệu quanh số trung bình - Vận dụng kiến thức học tham số đo độ phân tán mẫu số liệu ghép nhóm giải tốn thực tế sống Như vậy, với kết thực nghiệm khẳng định vai trò hiệu lưới TCTH tham chiếu mà xây dựng Kết cho phép khẳng định mục đích đặt ban đầu đạt 114 KẾT LUẬN Qua phân tích chương 1, 2, cho phép chúng tơi tìm câu trả lời cho câu hỏi nghiên cứu tham số đo độ phân tán mẫu số liệu đặt trước Cụ thể, kết luận văn bao gồm: Khi tìm hiểu tham số đo độ phân tán mẫu số liệu chúng tơi làm rõ ý nghĩa vai trị quan trọng, ưu điểm hạn chế tham số phân tích TK Chúng tơi mối quan hệ tham số đo độ phân tán, tham số đo xu hướng hội tụ biểu đồ Khi so sánh phân tán mẫu số liệu dựa vào tham số phân tán hay biểu đồ, cần quan tâm đến mối liên hệ đại lượng với tham số đo xu hướng hội tụ Nếu ta sử dụng riêng lẻ tham số phân tích liệu hay nhận xét phân tán mẫu số liệu chưa có thơng tin đầy đủ mẫu số liệu Mặt khác, qua phân tích xác định TCTH địa phương cần phải diện DH tham số đo độ phân tán mẫu số liệu gồm: khoảng biến thiên, khoảng tứ phân vị, phương sai, độ lệch chuẩn biểu đồ Tuy nhiên, với mục tiêu đặt chương trình 2018 DH tham số đo độ phân tán mẫu số liệu nói chung, mẫu số liệu ghép nhóm nói riêng chúng tơi phân tích SGK Mỹ, giáo trình tốn TK ngành kinh tế kết hợp phân tích chương xác định TCTH điểm lập lưới TCTH tham chiếu Các kiểu nhiệm vụ lưới tham chiếu giúp HS hiểu nghĩa tham số đo độ phân tán mẫu số liệu, kiểu nhiệm vụ đòi hỏi can thiệp nhóm tham số, xét mẫu số liệu cho bảng biểu đồ Nhằm hướng đến mục đích luận văn nên TCTH tham chiếu liên quan đến khoảng biến thiên, khoảng tứ phân vụ, phương sai, độ lệch chuẩn, biểu đồ chúng tơi lựa chọn để xây dựng tốn thực nghiệm chương Qua thực nghiệm, giúp HS hiểu nghĩa tham số đo độ phân tán mẫu số liệu ghép nhóm thấy cần thiết tham số phân tích TK Cụ thể, nói đến mức độ phân tán mẫu số liệu cho bảng phân bố tần số ghép nhóm hay histogram phải xem xét mức độ phân tán/tập trung 115 liệu quanh số trung bình Từ đó, HS hiểu biết TK vận dụng kiến thức tiếp thu giải tốt toán thực tiễn Như vậy, bối cảnh Chương trình 2018 ban hành sách giáo khoa ứng với chưa đời lưới TCTH tham chiếu DH tham số đo độ phân tán mẫu số liệu nói chung, mẫu số liệu ghép nhóm nói riêng công cụ quan trọng thật cần thiết GV dựa vào lưới tham chiếu để xác định TCTH cần đưa vào giảng dạy để đạt mục tiêu giáo dục thời gian tới Do giới hạn luận văn nên chúng tơi xây dựng bốn tốn thực nghiệm DH tham số đo độ phân tán mẫu số liệu cho bảng histogram Việc nghiên cứu sâu rộng DH tham số biểu đồ khác hay DH theo hướng hoạt động trải nghiệm để giúp HS hiểu rõ nghĩa tham số đo độ phân tán mẫu số liệu kỹ đọc biểu đồ mở đề tài tương lai./ 116 TÀI LIỆU THAM KHẢO Alomir., Abdullah Mohammed (2016) The Experience of Teaching Statistics to Non-specialist Students in Saudi Universities PhD Thesis School of Mathematics and Statistics University of Glasgow Scotland Bộ Giáo dục Đào tạo (2018) Chương trình giáo dục phổ thơng - Chương trình tổng thể Hà Nội: Nxb Giáo dục Bộ Giáo dục Đào tạo (2018) Chương trình giáo dục phổ thơng mơn Tốn Hà Nội: Nxb Giáo dục Bộ Giáo dục Đào tạo (2020) Hướng dẫn điều chỉnh nội dung cấp trung học phổ thông HK2, năm học 2019 - 2020 Dương Thiệu Tống (2005) Thống kê ứng dụng nghiên cứu khoa học giáo dục Nxb Khoa học Xã hội Đinh Thị Mạnh (2013) Vấn đề chọn mẫu dạy học thống kê lớp 10 Luận văn thạc sĩ giáo dục học Chuyên ngành Lý luận phương pháp dạy học Toán Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh Thành phố Hồ Chí Minh Glencoe/McGraw-Hill (1994) Advanced Mathematical concepts: Precalculus with applications Statistics and Data Analysis (pp 888 - 939) New York: EPublishing Inc Hà Văn Sơn (Chủ biên) (2004) Lí thuyết thống kê ứng dụng quản trị kinh tế Nxb Thống kê Hoàng Nam Hải (2013) Phát triển lực suy luận thống kê cho sinh viên cao đẳng chuyên nghiệp Luận án tiến sĩ khoa học giáo dục Chuyên ngành Lý luận phương pháp dạy học môn Tốn Trường Đại Học Vinh Nghệ An Hồng Trọng (2018) Thống kê kinh tế kinh doanh Thống kê mô tả: Các đại lượng số (tr 100-169) Thành phố Hồ Chí Minh: Nxb Kinh tế Huỳnh Cơng Chức (2012) Các tham số đo mức độ phân tán dạy học thống kê lớp 10 Luận văn thạc sĩ giáo dục học Chuyên ngành Lý luận phương pháp dạy học Toán Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh Thành phố Hồ Chí Minh 117 Joan Garfield (1993) Teaching Statistics Using Small-Group Cooperative Learning, Journal of statistics Education Doi: 10 1080/10691898.1993.11910455 Lê Thị Hoài Châu (2011) Dạy học Thống kê trường phổ thông vấn đề nâng cao lực hiểu biết toán cho học sinh Tạp chí khoa học trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh, 25, 68 - 77 Nhận từ: http://journal.hcmue.edu.vn/index.php/hcmuejos/article/view/1178 Lê Thị Hoài Châu (2012) Dạy học xác suất - thống kê trường trung học phổ thông TP Hồ Chí Minh: Nxb ĐHSPThành phố Hồ Chí Minh Lê Thị Hoài Châu (2020) Tham số đo độ phân tán thống kê: Kiến thức sinh viên sư phạm tốn vấn đề đặt cho cơng tác đào tạo giáo viên, Tạp chí khoa học trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh,17(8), 1382 - 1397 Nhận từ: http://journal.hcmue.edu.vn/index.php/hcmuejos/article/view/2822 Lê Thị Hoài Châu., Claude Comiti., (2018) Thuyết nhân học Didactic Tốn TP Hồ Chí Minh: Nxb ĐHSP Thành phố Hồ Chí Minh Lê Văn Hịa (2012) Giáo trình Thống kê ứng dụng, Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội Linda L.Cooper & Felice S Shore (2010) The Effects of data and Graph Type on concepts and visualization of variability Towson journal of Statistics Education, 18(2), 1-16 Retrieved from: http://jse.amstat.org/v18n2/cooper.pdf Mai Đức Thắng (2006) Máy tính bỏ túi dạy - học thống kê lớp 10 Luận văn thạc sĩ giáo dục học Chuyên ngành Lý luận phương pháp dạy học Toán Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Huy Đoan., Phạm Thị Bạch Ngọc., Đồn Quỳnh., Đặng Hùng Thắng., Lưu Xn Tình Sách tập Đại số 10 nâng cao Việt Nam: Nxb Giáo dục Nguyễn Thị Thanh Hoàng (2011) Một nghiên cứu didactic biễu đồ biễu diễn liệu thống kê dạy học tốn phổ thơng Luận văn thạc sĩ giáo dục học Chuyên ngành Lý luận phương pháp dạy học Toán Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Thị Thu Mơ (2015) Dạy học thống kê theo hướng phát triển lực tư cho học sinh trung học phổ thông Luận văn thạc sĩ giáo dục học Chuyên ngành 118 Lý luận phương pháp dạy học mơn Tốn Trường Đại học Huế Huế Petocz & Reid (2002) How students experience learning statistics and teaching Sydney University of Technology Australia ICOTS6 Retrieved from: http://iase-web.org/documents/papers/icots6/6b4_peto.pdf Phạm Thị Tú Hạnh (2012) Các tham số định tâm dạy học thống kê lớp 10 Luận văn thạc sĩ giáo dục học Chuyên ngành Lý luận phương pháp dạy học Toán Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh Thành phố Hồ Chí Minh Quách Huỳnh Hạnh (2009) Nghiên cứu thực hành giảng dạy thống kê mô tả trung học phổ thông Luận văn thạc sĩ giáo dục học Chuyên ngành Lý luận phương pháp dạy học Toán Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh Thành phố Hồ Chí Minh Tăng Minh Dũng (2009) Dạy học thống kê với vấn đề đào tạo giáo viên Luận văn thạc sĩ giáo dục học Chuyên ngành Lý luận phương pháp dạy học Tốn Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh Thành phố Hồ Chí Minh Võ Mai Như Hạnh (2012) Sự ngẫu nhiên dạy học thống kê lớp 10 Luận văn thạc sĩ giáo dục học Chuyên ngành Lý luận phương pháp dạy học Toán Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh Thành phố Hồ Chí Minh PL1 PHỤ LỤC PHIẾU HỌC TẬP SỐ NHĨM: Bài tốn (Giao thơng) Từ nhà anh Bình đến cơng ty làm việc theo hai đường A, B với khoảng cách tương đương Anh muốn chọn đường để làm hàng ngày xe máy Tiêu chuẩn anh ưu tiên lựa chọn “đảm bảo an tồn Người bạn cảnh sát giao thơng cung cấp cho anh số liệu tốc độ trung bình (tính theo km/h) số xe máy đường Đối với đường, số liệu thu thập điều kiện thời tiết khác Cụ thể, anh Bình có bảng số liệu Con đường A 39 49 50 67 55 57 62 50 61 40 57 40 51 41 63 43 52 48 44 53 66 68 54 42 45 49 39 65 56 70 Con đường B 41 45 51 56 60 35 54 44 55 51 42 46 63 56 62 58 48 53 57 52 44 50 54 42 63 52 51 46 58 68 45 61 54 59 64 a Dựa vào bảng số liệu trên, em giúp anh Bình chọn đường để đi, biết theo điều kiện địa hình cơng an khuyến cáo muốn đảm bảo an tồn tốc độ trung bình xe hai đường nên từ 45 km/h đến 55 km/h b Vẽ hai biểu đồ tần số hình cột (histogram) tương ứng cho hai mẫu số liệu với lớp ghép: [35 - 40), [40 - 45), [45 - 50), [50 - 55), [55 - 60), [60 - 65), [65 - 70] Dựa vào biểu đồ giải thích rõ chọn lựa em câu a Phần trình bày PL2 PHIẾU HỌC TẬP SỐ NHÓM: Bài toán 2: (Thể thao) Thực đề án phổ cập bơi, phòng, chống tai nạn đuối nước cho trẻ em địa bàn thành phố Bến Tre giai đoạn 2013 - 2020 Khi tốt nghiệp bậc tiểu học, yêu cầu học sinh phải có giấy chứng nhận phổ cập bơi Vì thế, ngồi học em học sinh thường tập bơi nhà bơi Câu lạc bơi lặn địa bàn thành phố Một giáo viên thu thập thông tin thời gian bơi hàng tháng (tính theo giờ) Câu lạc nhóm học sinh lớp trường tiểu học địa bàn thành phố Bến Tre, nhóm 33 em Số liệu giáo viên thu thập trình bày qua biểu đồ Biểu đồ A: Thời gian bơi hàng tháng học sinh nhóm A Biểu đồ B: Thời gian bơi hàng tháng học sinh nhóm B Biểu đồ C: Thời gian bơi hàng tháng học sinh nhóm C Theo em, dãy liệu ứng với ba nhóm A, B, C, dãy có độ phân tán lớn hơn? Hãy giải thích câu trả lời em Lưu ý: Hãy giải tốn theo hai cách Phần trình bày PL3 NHÓM: PHIẾU HỌC TẬP SỐ Bài tốn 3: (Nơng nghiệp) Một công ty sản xuất giống trồng thực mơ hình “Trồng thử nghiệm hai giống bưởi da xanh” số xã huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre Gia đình anh Phương gia đình chị Lài nằm diện triển khai thử nghiệm Diện tích mảnh vườn thử nghiệm gia đình xấp xỉ 4000 m2 Mỗi gia đình trồng giống bưởi Chi phí sản xuất, điều kiện chăm sóc hai loại bưởi Thổ nhưỡng hai mảnh vườn giống nhau, đại diện cho vùng đất vườn xã Sau năm trồng thu hoạch Cơng ty kiểm định sản phẩm thấy bưởi hai vườn có chất lượng tương đương Để định chọn giống bưởi vào trồng đại trà, kiểm định chất lượng bưởi, cơng ty cịn quan tâm đến mức độ đồng trọng lượng bưởi Do đó, cơng ty hái số bưởi vườn Dữ liệu trọng lượng trái bưởi (đơn vị tính kg) hái hai vườn trình bày qua biểu đồ Biểu đồ E: Trọng lượng bưởi vườn Biểu đồ F: Trọng lượng bưởi vườn chị anh Phương Lài Biết bưởi phân loại theo trọng lượng Bưởi loại I: Từ 1,4 kg trở lên, bưởi loại II: Từ 1,2 kg đến 1,4 kg, bưởi loại III: Từ kg đến 1,2 kg Theo em, nên chọn giống bưởi vườn để đưa vào trồng đại trà địa bàn xã? Phần trình bày PL4 PHIẾU HỌC TẬP SỐ HỌC SINH: Bài tốn 4:(Sản xuất) Một cơng ty X sản suất sữa chua tiến hành chạy thử nghiệm dây chuyền đóng gói A, B, C Muốn biết day chuyền tốt để định đưa vào sử dụng, công ty lấy số hộp sữa dây chuyền Dữ liệu trọng lượng hộp sữa (đơn vị tính gam) dây chuyền trình bày bảng số liệu Trọng lượng (g) [43 - 45) [45 - 47) [47 - 49) [49 - 51) [51 - 53) [53 - 55] Dây chuyền A Dây chuyền B Dây chuyền C 16 56 46 21 30 68 54 30 34 12 31 n = 148 n = 161 122 Lưu ý tiêu chuẩn trọng lượng đăng ký hộp 50 g (gam) Những hộp nặng từ 49,5 g đến 50,5 g xem đạt yêu cầu tốt trọng lượng Những hộp có trọng lượng sai khác không 2,5 g so với tiêu chuẩn (50 g) xem chấp nhận Nếu sai khác so với tiêu chuẩn 2,5 g khơng chấp nhận a Em giúp công ty chọn dây chuyền “tốt nhất” để đưa vào sử dụng b Hãy vẽ biểu đồ tần số hình cột (histogram) biểu diễn cho mẫu số liệu ứng với dây chuyền A, B, C bảng Dựa vào biểu đồ, bạn thuyết phục giám đốc nhà máy X chọn dây chuyền mà bạn cho tốt câu a Phần trình bày ... chọn dạy học số đặc trưng đo mức độ phân tán mẫu số liệu ghép nhóm làm đối tượng nghiên cứu Để thống với SGK chương trình hành phần cịn lại luận văn chúng tơi gọi tham số đo độ phân tán mẫu số liệu. .. Đối tượng nghiên cứu Dạy học số đặc trưng đo mức độ phân tán mẫu số liệu ghép nhóm 5.2 Phạm vi nghiên cứu Luận văn tập trung vào việc nghiên cứu tham số đo độ phân tán mẫu số liệu Hơn nữa, thực... số đặc trưng mẫu số liệu tham số đo độ phân tán với biểu đồ để giúp HS hiểu nghĩa tham số 2.2 Về đặc trưng quan hệ thể chế đối tượng tri thức thống kê cần dạy Về nhóm tham số đo độ phân tán mẫu