BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP.HỒ CHÍ MINH NGUYỄN HỒNG NHÂN NGHĨA VỤ CHỊU ÁN PHÍ DÂN SỰ THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH LUẬT DÂN SỰ VÀ TỐ TỤNG DÂN SỰ TP HỒ CHÍ MINH - THÁNG - NĂM 2018 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP.HỒ CHÍ MINH NGHĨA VỤ CHỊU ÁN PHÍ DÂN SỰ THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM Chuyên ngành LUẬT DÂN SỰ VÀ TỐ TỤNG DÂN SỰ Mã số: 60380103 Người hướng dẫn khoa học: TS NGUYỄN VĂN TIẾN Học viên: NGUYỄN HỒNG NHÂN Lớp: Cao học Luật Khóa – Vĩnh Long TP HỒ CHÍ MINH - THÁNG - NĂM 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề tài “Nghĩa vụ chịu án phí dân theo pháp luật Việt Nam” cơng trình nghiên cứu riêng tơi, hướng dẫn tận tình giảng viên hướng dẫn, hồn tồn khơng chép từ tác phẩm khác Các số liệu ví dụ, trích dẫn đề tài sử dụng trung thực, khách quan Kết nghiên cứu trình bày luận văn chưa cơng bố cơng trình khác Tác giả Nguyễn Hồng Nhân DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Số TT 01 TỪ VIẾT TẮT BLTTDS TỪ ĐƯỢC VIẾT TẮT Bộ luật Tố tụng dân năm 2015 Nghị số 326/2016/UBTVQH14 ngày 30/12/2016 Ủy ban Thường vụ Quốc hội việc 02 NQ 326 03 Luật HNGĐ Luật Hơn nhân gia đình 2014 04 TAND Tòa án nhân dân quy định mức thu, miễn, giảm, thu, nộp, quản lý sử dụng án phí lệ phí Tịa án MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU CHƯƠNG NGHĨA VỤ CHỊU ÁN PHÍ DÂN SỰ CỦA ĐƯƠNG SỰ TRONG CÁC VỤ ÁN DÂN SỰ KHƠNG CĨ GIÁ NGẠCH .6 1.1 Nghĩa vụ chịu án phí đương vụ án nhân gia đình 1.2 Nghĩa vụ chịu án phí đương vụ án dân khác .12 1.2.1 Nghĩa vụ chịu án phí vụ án tranh chấp hợp đồng thuê quyền sử dụng đất .12 1.2.2 Nghĩa vụ chịu án phí vụ án tranh chấp kinh doanh, thương mại .16 KẾT LUẬN CHƯƠNG 20 CHƯƠNG NGHĨA VỤ CHỊU ÁN PHÍ DÂN SỰ CỦA ĐƯƠNG SỰ TRONG CÁC VỤ ÁN DÂN SỰ CÓ GIÁ NGẠCH .21 2.1 Miễn, giảm án phí vụ án dân có giá ngạch .21 2.2 Án phí vụ án dân hòa giải thành .27 KẾT LUẬN CHƯƠNG 34 KẾT LUẬN 35 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC PHẦN MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài: Từ trước đến nay, Nhà nước Việt Nam xác định xét xử nhiệm vụ trọng tâm để nâng cao hiệu lực, hiệu máy Nhà nước nên bước hoàn thiện tổ chức máy quan xét xử hoàn thiện hệ thống văn pháp luật Luật tố tụng dân ngành luật độc lập hệ thống pháp luật nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam bao gồm hệ thống quy phạm pháp luật điều chỉnh mối quan hệ phát sinh q trình Tồ án giải vụ việc dân nhằm bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp Nhà nước, quan, tổ chức, cá nhân Xã hội ta ngày phát triển, tranh chấp xảy xã hội ngày gia tăng đa dạng Điều địi hỏi việc hồn thiện hệ thống pháp luật nói chung pháp luật tố tụng nói riêng, nhu cầu khách quan nhằm đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp xây dựng Nhà nước pháp quyền Nghĩa vụ chịu án phí dân số nghĩa vụ mà đương phải thực Theo pháp luật Việt Nam, nghĩa vụ chịu án phí dân nghĩa vụ bắt buộc, buộc đương phải cân nhắc khởi kiện, yêu cầu tòa án giải việc dân thực công việc khác Nghĩa vụ sở để ngăn ngừa, hạn chế việc khởi kiện yêu cầu Tòa án giải khơng có cứ, khơng thực thực không quyền nghĩa vụ tố tụng dân gây khó khăn, phức tạp cho việc giải vụ việc dân Tòa án Việc thu án phí cịn bổ sung cho nguồn ngân sách nhà nước, bù đắp phần chi phí nhà nước cho cơng tác xét xử Tịa án, giảm bớt gánh nặng cho ngân sách nhà nước Tuy nhiên, án phí nghĩa vụ chịu án phí dân phải bảo đảm đồng bộ, thống với văn pháp luật liên quan, mức thu chủ thể phải chịu phải bảo đảm hợp lý, đồng thời phải cụ thể hố chủ trương, sách Đảng, Nhà nước, đề cao trách nhiệm cá nhân, tổ chức yêu cầu Toà án giải vụ việc liên quan Nghĩa vụ chịu án phí dân phải bảo đảm trình tự, thủ tục cơng khai, cụ thể, rõ ràng, chặt chẽ để quan, tổ chức, cá nhân thực phù hợp với thơng lệ quốc tế, góp phần đáp ứng hội nhập kinh tế quốc tế đất nước Trong thời gian qua, Ủy ban Thường vụ quốc hội ban hành Nghị 326/2016/UBTVQH14 30 tháng 12 năm 2016 mức thu án phí, lệ phí Tịa án, tạm ứng án phí, tạm ứng lệ phí Tịa án; nghĩa vụ nộp tiền tạm ứng án phí, tạm ứng lệ phí Tịa án; nghĩa vụ chịu án phí, lệ phí Tịa án; trường hợp khơng phải nộp, khơng phải chịu, miễn, giảm án phí, lệ phí Tòa án; xét miễn, giảm, thời hạn nộp, chế độ thu, nộp, quản lý, xử lý tạm ứng án phí, án phí, tạm ứng lệ phí Tịa án, lệ phí Tịa án; giải khiếu nại án phí, lệ phí Tịa án; kiểm sát việc thu, nộp, miễn, giảm giải khiếu nại án phí, lệ phí Tịa án cịn có quy định chưa cụ thể chưa hướng dẫn nên áp dụng cịn vướng mắc, bất cập1 Việc hồn thiện pháp luật nghĩa vụ chịu án phí dân nhu cầu cần thiết, góp phần hồn thiện quy định pháp luật, từ nâng cao hiệu áp dụng pháp luật cách đồng đạt hiệu cao Đó lý mà tác giả chọn đề tài “Nghĩa vụ chịu án phí dân theo pháp luật Việt Nam” làm đề tài nghiên cứu luận văn thạc sỹ Tình hình nghiên cứu đề tài: Liên quan đến đề tài có số viết nhà nghiên cứu: - Một số giáo trình giảng dạy trường như: + Trường Đại học luật Thành phố Hồ Chí Minh (2017), “Giáo trình luật tố tụng dân Việt Nam”, NXB Hồng Đức – Hội luật gia Việt Nam; + Trường Đại học Luật Hà Nội (2012), “Giáo trình luật tố tụng dân Việt Nam”, NXB Cơng an nhân dân; + Học viện tư pháp (2007), “Giáo trình luật tố tụng dân sự”, NXB Cơng an nhân dân Đây cơng trình biên soạn đầy đủ luật tố tụng dân có án phí nghĩa vụ chịu án phí dân Đây nguồn nhận thức quan trọng cho tác giả việc triển khai đề tài Tuy nhiên, cơng trình thiên lý luận nên phần thực tiễn tác giả bổ sung đề tài mình; - Nguyễn Thị Hồi Phương (2016) “Bình Luận điểm Bộ Luật tố tụng dân năm 2015”, Nxb Hồng Đức - Hội luật gia Việt Nam Trong cơng trình này, nhóm tác giả bình luận thủ tục tố tụng nghĩa vụ chủ thể tham gia tố tụng Về nghĩa vụ chịu án phí dân theo pháp luật Việt Nam nội dung mà Bộ Luật tố tụng dân năm 2015 điều chỉnh cụ thể hóa Nghị số 326/2016/UBTVQH14 UBTVQH ngày 30 tháng 12 Hồng Yến, “Thuận tình ly tốn án phí?”, báo SOHA, địa chỉ: http://soha.vn/thuan-tinh-chiatay-ton-bao-nhieu-an-phi-20170306092738098.htm, truy cập ngày 15/4/2018 năm 2016 quy định mức thu án phí, lệ phí Tịa án Đây nguồn tư liệu mà tác giả khai thác để hoàn thiện cơng trình - Đặng Thị Thơm (2014), “Bàn việc tính án phí dân sự” Tạp chí Tịa án nhân dân, số 17 Cơng trình nêu vướng mắc, bất cập pháp luật hành nghĩa vụ chịu án phí dân kiến nghị việc hồn thiện pháp luật Cơng trình nghiên cứu nghĩa vụ chịu án phí dân theo Pháp lệnh án phí, lệ phí nên thời gian lâu; - Đỗ Văn Chỉnh (2013), “Một số vấn đề án phí dân sơ thẩm thực tiễn”, Tạp chí Tịa án nhân dân số 17, 18 Qua thực tiễn thi hành Bộ luật tố tụng dân sửa đổi, bổ sung năm 2011, Pháp lệnh án phí, lệ phí cho thấy số quy định nghĩa vụ chịu án phí dân bộc lộ hạn chế, bất cập, mâu thuẫn việc nhận thức áp dụng nghĩa vụ chịu án phí dân Điều đặt cho tác giả phải nghiên cứu nghĩa vụ chịu án phí dân cách chuyên sâu, đầy đủ nêu thực trạng giải kiến nghị hoàn thiện; - Phạm Thị Hằng (2013), viết “Một số bất cập án phí trường hợp đương thỏa thuận với việc giải vụ án”, Tạp chí Tịa án nhân dân kỳ I số tháng Cơng trình trao đổi: Trong điều kiện nay, dù pháp luật án phí dân có sửa đổi, bổ sung hồn chỉnh trình thực xuất bất cập cần hướng dẫn cụ thể chi tiết văn hướng dẫn thi hành Nhìn chung, cơng trình có nghiên cứu nghĩa vụ chịu án phí dân sự, phân tích điểm hạn chế, bất cập quy định đề xuất số kiến nghị pháp luật Tuy nhiên, tiếp cận công trình nghiên cứu này, tác giả nhận thấy cơng trình nghiên cứu nghĩa vụ chịu án phí dân theo Pháp lệnh án phí, phí lệ tịa án ngày 27 tháng 02 năm 2009 chưa nghiên cứu án phí dân theo Nghị 326/2016/UBTVQH14 30 tháng 12 năm 2016 Chính vậy, việc nghiên cứu nghĩa vụ chịu án phí dân theo Nghị 326/2016/UBTVQH14 ngày 30 tháng 12 năm 2016 cần thiết Mục đích nghiên cứu đề tài: Mục đích nghiên cứu đề tài nhằm: - Làm rõ quy định pháp luật nghĩa vụ chịu án phí dân sự; - Làm rõ thực trạng áp dụng quy định pháp luật nghĩa vụ chịu án phí dân sự; Để thực mục đích đó, nhiệm vụ đề tài: - Nghiên cứu, tìm hiểu cách đầy đủ có hệ thống quy định pháp luật nghĩa vụ chịu án phí dân sự; - Phân tích, đánh giá thực trạng áp dụng quy định pháp luật nghĩa vụ chịu án phí dân sự, nêu lên thiếu sót, hạn chế khó khăn, vướng mắc hoạt động này; - Kiến nghị, đề xuất để hoàn thiện quy định pháp luật, chế thi hành pháp luật nghĩa vụ chịu án phí dân Phạm vi nghiên cứu đề tài phương pháp nghiên cứu: 4.1 Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu án phí dân vấn đề rộng, phức tạp lý luận thực tiễn Trong khuôn khổ đề tài, tác giả nghiên cứu nghĩa vụ chịu án phí đương vụ án dân khơng có giá ngạch có giá ngạch Về nghĩa vụ chịu án phí đương vụ án dân khơng có giá ngạch, gồm: Vụ án nhân gia đình, gồm: Chủ thể có nghĩa vụ chịu án phí cấp dưỡng, việc chịu án phí nguyên đơn yêu cầu ly phiên tịa sơ thẩm rút đơn khởi kiện vấn đề chịu án phí Nghĩa vụ chịu án phí đương vụ án dân khác: Nghĩa vụ chịu án phí vụ án tranh chấp hợp đồng thuê quyền sử dụng đất, tranh chấp kinh doanh, thương mại Về nghĩa vụ chịu án phí đương vụ án dân có giá ngạch, gồm: Miễn giảm án phí, án phí vụ án dân hịa giải thành Các nội dung khác án phí, tạm ứng án phí, lệ phí, chi phí tố tụng khác tác giả không nghiên cứu 4.2 Phương pháp nghiên cứu: Trong trình thực đề tài, tác giả sử dụng số phương pháp nghiên cứu sau: - Phương pháp phân tích để phân tích, làm rõ hồn thiện quy định pháp luật, chế thi hành pháp luật nghĩa vụ chịu án phí dân chương chương 2; - Phương pháp so sánh, thống kê sử dụng để phân tích quy định pháp luật hành, nêu lên bất cập, tồn hoạt động quy định nghĩa vụ chịu án phí dân sự, để từ đề xuất số kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật nghĩa vụ chịu án phí dân chương - Phương pháp phân tích để phân tích, tổng hợp quy định nghĩa vụ chịu án phí dân theo pháp luật tố tụng dân hành, rõ hạn chế đề cập chương 2; - Phương pháp lịch sử sử dụng nghiên cứu, tìm hiểu quy định pháp luật hoàn thiện quy định pháp luật, chế thi hành pháp luật nghĩa vụ chịu án phí dân sự; Ý nghĩa khoa học giá trị ứng dụng đề tài: Kết nghiên cứu luận văn góp phần làm rõ nghĩa vụ chịu án phí dân sự, bất cập hướng hoàn thiện Luận văn dùng làm tài liệu tham khảo công tác nghiên cứu, học tập nghĩa vụ chịu án phí dân Bố cục luận văn: Ngoài phần mở đầu kết luận, nội dung luận văn gồm có 02 chương: Chương 1: Nghĩa vụ chịu án phí dân đương vụ án dân khơng có giá ngạch Chương 2: Nghĩa vụ chịu án phí dân đương vụ án dân có giá ngạch PHỤ LỤC Bản án dân sơ thẩm số 13/2018/DS-ST ngày 08/5/2018 Tịa án ND huyện Mang Thít, tỉnh Vĩnh Long “Tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất người thứ ba” ... 1: Nghĩa vụ chịu án phí dân đương vụ án dân khơng có giá ngạch Chương 2: Nghĩa vụ chịu án phí dân đương vụ án dân có giá ngạch 6 CHƯƠNG NGHĨA VỤ CHỊU ÁN PHÍ DÂN SỰ CỦA ĐƯƠNG SỰ TRONG CÁC VỤ ÁN. .. cứu nghĩa vụ chịu án phí đương vụ án dân khơng có giá ngạch có giá ngạch Về nghĩa vụ chịu án phí đương vụ án dân khơng có giá ngạch, gồm: Vụ án nhân gia đình, gồm: Chủ thể có nghĩa vụ chịu án phí. .. dụng án phí lệ phí Tịa án MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU CHƯƠNG NGHĨA VỤ CHỊU ÁN PHÍ DÂN SỰ CỦA ĐƯƠNG SỰ TRONG CÁC VỤ ÁN DÂN SỰ KHƠNG CĨ GIÁ NGẠCH .6 1.1 Nghĩa vụ chịu án phí đương vụ án