ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN  TÓM TẮT ĐỀ TÀI SINH VIÊN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CẤP TRƯỜNG – 2008 Người hướng dẫn khoa học: TS HOÀNG MAI KHANH Chủ nhiệm đề tài: NGUYỄN THỤY VŨ VI SV Ngành Giáo dục Khóa: 2005–2009 Các thành viên: NGUYỄN THÚY AN SV Ngành Giáo dục Khóa: 2005–2009 PHẠM THỊ ÁNH NGUYỆT SV Ngành Giáo dục Khóa: 2005–2009 MAI TRỊNH NGUYỆT MINH SV Ngành Giáo dục Khóa: 2005–2009 TRẦN HUY HÙNG SV Ngành Giáo dục Khóa: 2005–2009 TP HỒ CHÍ MINH – 2008 MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU PHẦN NỘI DUNG CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN 1.1 Khái niệm công cụ: 1.2 Tìm hiểu trẻ khiếm thị: 12 1.3 Vai troø chương trình can thiệp sớm (CTS): 19 1.4 Giới thiệu tổng quan trường Phổ thơng Đặc biệt (PTĐB) Nguyễn Đình Chiểu: 25 CHƯƠNG 2: CHƯƠNG TRÌNH CTS VÀ QUÁ TRÌNH HỌC TẬP CỦA TRẺ KHIẾM THỊ Ở TRƯỜNG PT ĐẶC BIỆT NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU 28 2.1 Trẻ khiếm thị với việc tham gia chương trình CTS: 29 2.2 Quá trình học tập trẻ khiếm thị trường PT đặc biệt Nguyễn Đình Chiểu: 30 2.3 Những khó khăn nhà trường: 32 CHƯƠNG 3: CHA MẸ VÀ VIỆC HỌC CỦA TRẺ KHIẾM THỊ ĐANG THAM GIA CHƯƠNG TRÌNH CTS TẠI TRƯỜNG PTĐB NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU 35 3.1 Nhận Thức 35 3.2 Thái độ cha mẹ chương trình can thiệp sớm 40 3.3 Hành Vi 44 PHẦN KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ 47 TÀI LIỆU THAM KHẢO 52 PHẦN MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Nghị ngày 20–12–1993 Đại hội đồng Liên hiệp quốc quy định thực quyền bình đẳng người khuyết tật Trong tuyên ngôn giáo dục đặc biệt Salamanca (Tây Ban Nha, năm 1994) đề cập đến vấn đề giáo dục cho người khuyết tật: “Giáo dục quyền người người khuyết tật có quyền học trường phổ thông trường phải thay đổi để tất trẻ em học” Tuyên ngôn giới giáo dục cho người (năm 1990) đặc biệt ý đến trẻ khuyết tật thể qua việc khuyến nghị quốc gia phải quan tâm đến nhu cầu giáo dục trẻ khuyết tật nhằm đạt đến mục tiêu bình đẳng giáo dục đề chương trình “giáo dục cho người” UNESCO Một lần nữa, công ước quốc tế quyền trẻ em nhấn mạnh xã hội có trách nhiệm đáp ứng nhu cầu trẻ em cung cấp dịch vụ, giúp đỡ cần thiết cho phát triển cá nhân mặt 1… Bà Marianne Simpson, chuyên gia giáo dục đặc biệt Anh quốc có nhiều tháng làm việc với trẻ khuyết tật TP Hồ Chí Minh khuyên rằng: “Để giúp đứa trẻ khuyết tật hòa nhập tối đa vào xã hội, ngồi tình thương lịng tận tụy cịn phải có chun mơn Vì đưa trẻ đến bệnh viện trường học” Việt Nam quốc gia thứ hai giới ký cam kết thực Công ước Liên hiệp quốc quyền trẻ em, phủ Việt Nam triển khai hàng loạt biện pháp nhằm đảm bảo việc thực thi quyền trẻ em Việt Nam Điều 23, Luật Bảo vệ chăm sóc trẻ em năm 1991 xác định trẻ bị khuyết tật có quyền đối xử bình đẳng, học tập có nghề nghiệp Đến năm 2004 Luật Bảo vệ Chăm sóc Giáo dục trẻ em sửa đổi dành hẳn chương cho vấn đề trẻ em có hồn cảnh đặc biệt khó khăn… Cơng ước quốc tế quyền trẻ em, điều 18, 23 Hiện sức xây dựng xã hội bình đẳng nơi mà theo lời Bác: “Ai có cơm ăn, áo mặc, học hành” Theo thị Thủ tướng Chính phủ số 01–2006/CT–TTg ngày 6–1–2006, Bộ Giáo dục Đào tạo biên soạn trình Thủ tướng, chiến lược kế hoạch hành động giáo dục trẻ khuyết tật giai đoạn 2006 – 2010 Định hướng đến năm 2015, hầu hết trẻ khuyết tật Việt Nam có hội bình đẳng tiếp cận giáo dục có chất lượng trợ giúp để phát triển tối đa tiềm năng, tham gia đóng góp tích cực cho xã hội Trong mục tiêu cụ thể đến năm 2010 phải bảo đảm cho 70% trẻ khuyết tật học Theo thống kê chưa đầy đủ Tổ chức Y tế giới (WHO), Việt Nam có khoảng bảy triệu người khuyết tật (chiếm khoảng 810% dân số), số có khoảng 20.000 trẻ khiếm thị có khoảng 850 trẻ mù học 20 sở trường chuyên biệt trung tâm khuyết tật, khoảng 200 em học lớp hòa nhập, hội nhập, tỷ lệ – 7%2 Trong theo Thứ trưởng Đặng Hùynh Mai Trưởng ban Chỉ đạo Giáo dục Trẻ khuyết tật Bộ Giáo dục Đào tạo Giáo dục trẻ khuyết tật Việt Nam xác định: Giáo dục Hòa nhập hướng chính, nhằm đảm bảo hội học tập phát triển cho trẻ khuyết tật, đồng thời, lựa chọn phù hợp với xu phát triển giáo dục trẻ khuyết tật giới giúp trẻ tự lực trưởng thành, giáo dục tốt Có thể nói giáo dục hịa nhập giáo dục hồn thiện cho trẻ khuyết tật Bởi giáo dục hòa nhập hệ thống giáo dục gồm đối tượng học sinh khác biệt đa dạng hóa đến mức có thể, nhằm tạo điều kiện hỗ trợ cho trẻ khuyết tật, đáp ứng nhu cầu học tập chuyên biệt cá nhân học sinh Về mặt kinh tế, giáo dục hòa nhập gây tốn mà giải cho nhiều trẻ khuyết tật đến trường so với số mơ hình khác Về mặt xã hội, trẻ tham gia lớp gần nhà có môi trường quen thuộc, gần gũi với người thân, bạn bè… trẻ khiếm thị Theo thống kê Viện khoa học Giáo dục–Bộ Giáo dục Đào tạo thuận lợi cho việc phát triển cân đối, ổn định tâm lý cho em, tiến tới việc phát triển tồn diện, dễ thích ứng với mơi trường xã hội, có hội tìm việc làm sau Bên cạnh chương trình học điều chỉnh nội dung lẫn phương pháp cho phù hợp với học sinh Kết từ chương trình giáo dục hịa nhập giới cho thấy trẻ khuyết tật khơng hồn tồn vơ dụng suy nghĩ người, với cách xử đắn, cách chăm sóc dạy dỗ hợp lý, trẻ khuyết tật hoàn toàn sống tốt dễ dàng hịa nhập với cộng đồng sau Trong đó, điều kiện tiên để phát triển môi trường giáo dục phù hợp cho trẻ khuyết tật cần phải tiến hành giáo dục sớm tốt Theo đó, giai đoạn mở đầu tảng, mang tính chất quan trọng giai đoạn can thiệp sớm cho trẻ từ 0–6 tuổi, tổ chức thành chương trình chia thành giai đoạn: Hỗ trợ phụ huynh chăm sóc trẻ nhà, hịa nhập mẫu giáo với trẻ bình thường Hiện nay, chương trình “Can thiệp sớm” cịn giáo dục trẻ khuyết tật Việt Nam, có vài sở bắt đầu thực chương trình Theo Tâm lý học phát triển năm đầu đời trẻ quan trọng, giai đoạn hình thành kỹ sống phát triển ngôn ngữ, giai đoạn trẻ quan sát bắt chước hành động người lớn Đối với trẻ khuyết tật nói chung trẻ khiếm thị nói riêng giai đoạn cần có can thiệp, giúp đỡ cách hợp lý để trẻ có nhiều hội phát triển tối đa Trong chương trình “Can thiệp sớm” yếu tố nhận thức, thái độ gia đình, nhà trường xã hội khuyết tật trẻ, việc học tập trẻ sau có vai trị lớn, yếu tố định thành công hay thất bại chương trình Theo tìm hiểu chúng tơi, chưa có nghiên cứu lĩnh vực chọn đề tài: “Thực trạng việc học trẻ khiếm thị tham gia chương trình Can thiệp sớm trường PT Đặc biệt Nguyễn Đình Chiểu Tp HCM“ Tình hình nghiên cứu đề tài Một số ngiên cứu nước ngoài: - Karen A Erickson – 2007 – Journal of Visual Impairment and Blindness – All Rights Reserved Đề tài nghiên cứu định tính phương pháp điều tra theo tình Kết nghiên cứu cho thấy việc hỗ trợ phát triển tiềm đọc, viết cho trẻ có suy giảm thị lực chương trình can thiệp sớm cần ý: Tầm quan trọng gia đình việc rèn luyện khả đọc viết; vai trò can thiệp sớm việc phát triển ngôn ngữ tư duy; cần tập trung rèn luyện giác quan lại Những kết thu từ thực tế cho thấy vai trò to lớn can thiệp sớm việc hỗ trợ phát triển sớm khả đọc, viết cho trẻ khiếm thị - Rowland – 2000 – Creating classroom environments that nurture independence for children who are Deaf–Blindness (Final report)–Special Education Programs, Washinton, DC Bài báo cáo mô tả hoạt động kết sau năm thực dự án quyền liên bang ủng hộ nhằm phát triển khả độc lập 12 trẻ (3 – tuổi) bị điếc–mù tham gia chương trình can thiệp sớm số trường cộng đồng Portland (Oregon) Dự án tập trung hỗ trợ giáo viên học tập với mục đích rèn luyện khả truyền đạt thơng tin hội học hỏi kinh nghiệm thơng qua tồn hoạt động lớp Kết đánh giá cho thấy thành công kết hợp việc nắm bắt thông tin kỹ nhận thức hoạt động lớp làm tăng tính độc lập cho trẻ Tuy nhiên, can thiệp không thành công việc hướng dẫn thao tác cho trẻ bị suy giảm nghiêm trọng thị giác sức nghe Dự án xây dựng nên thang đánh giá tài liệu để hướng dẫn giáo viên việc xử lý hành vi định việc tạo môi trường thuận lợi cho trẻ học tập Nghiên cứu nước: - ThS Phan Thị Ngọc Anh–2006–Nghiên cứu thực trạng giải pháp giáo dục hòa nhập cho trẻ em khuyết tật tuổi mẫu giáo–Viện CLCT Giáo dục Theo đề tài: “giáo dục hoà nhập” giáo dục mẫu giáo phương thức giáo dục cho trẻ khuyết tật tuổi mẫu giáo vào học chung với trẻ bình thường Trong giáo viên tổ chức cho trẻ tiếp xúc, giao tiếp với môi trường tự nhiên, xã hội, tham gia hoạt động với trẻ bình thường, cung cấp kiến thức đơn giản nhất, hình thành kỹ sống phù hợp lứa tuổi, giúp trẻ có thói quen lịng tự tin - Nguyễn Hữu Chùy–2003–Thực trạng đội ngũ giáo viên dạy trẻ khuyết tật số tỉnh phía Nam giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo– Trường ĐHSP Tp.HCM Đề tài nhằm đánh giá thực trạng đào tạo đội ngũ giáo viên số tỉnh phía Nam Nghiên cứu đề xuất giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo đội ngũ giáo viên dạy trẻ khuyết tật - Th.s Nguyễn Thị Kim Hiền-2007-Sử dụng phương pháp hợp tác nhóm để dạy học vần tập đọc cho lớp hoà nhập học sinh khuyết tật ngôn ngữ-VCLGD Từ kết nghiên cứu đề tài cho thấy giáo viên có ý thức thực khắc phục khuyết tật ngôn ngữ cho học sinh giáo viên khắc phục theo phương pháp đặc thù Tác giả đưa kiến nghị cần phải có hệ thống lí thuyết hướng dẫn cụ thể cho giáo viên Từ đề tài phát triển hệ thống khái niệm quy trình: Giáo dục hồ nhập học sinh khuyết tật ngôn ngữ, phương pháp khắc phục khuyết tật đặc thù… Sách: Nguyễn Đức Minh-2006-Giáo dục trẻ khuyết tật Việt Nam-một số vấn đề lý luận thực tiễn-Nxb Giáo dục Nội dung sách gồm chương, nêu lên vấn đề chung giáo dục trẻ khuyết tật Đề cập làm rõ quan điểm giáo dục trẻ khuyết tật lịch sử Giới thiệu mô hình giáo dục lĩnh vực này, đồng thời đề cập, phân tích áp dụng cho trẻ có dạng khuyết tật khác Tác giả nêu số kinh nghiệm thực tiễn giáo dục trẻ khuyết tật giới Việt Nam năm gần đây, qua phân tích thành tựu mặt hạn chế lĩnh vực nước ta Giới hạn đề tài Theo dự kiến bước đầu, chúng tơi muốn tìm hiểu thái độ gia đình nhà trường việc học trẻ khiếm thị nói chung trường PT Đặc biệt (PTĐB) Nguyễn Đình Chiểu Tp HCM Song trình thu thập số liệu điều tra, nghiên cứu… chúng tơi gặp phải vài khó khăn chủ quan khách quan chúng tơi định chuyển hướng nghiên cứu Tuy gặp khó khăn nhờ chúng tơi nhận thấy chương trình can thiệp sớm thật hỗ trợ nhiều cho trẻ khuyết tật nói chung trẻ khiếm thị nói riêng việc trang bị cho em khả sống tự lập, hòa nhập xã hội… Trong phạm vi nghiên cứu đề tài sâu tìm hiểu việc học trẻ khiếm thị có độ tuổi từ – tham gia chương trình can thiệp sớm trường PTĐB Nguyễn Đình Chiểu Tp.HCM Đối tượng nghiên cứu Đối tượng mà vấn điều tra giáo viên dạy khối mẫu giáo theo chương trình Can thiệp sớm trường PTĐB Nguyễn Đình Chiểu cha mẹ có tham gia chương trình Can thiệp sớm trường Mẫu gồm có 30 phụ huynh có theo học Can thiệp sớm trường giáo viên phụ trách giảng dạy lớp Can thiệp sớm trường Phương pháp nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Tổng hợp kết cơng trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài, nội dung sách, báo, tài liệu từ internet… Phương pháp điều tra vấn sâu bán hướng dẫn: Phỏng vấn ngẫu nhiên số phụ huynh giáo viên mẫu nghiên cứu Phương pháp điều tra bảng hỏi: Có xây dựng bảng hỏi cho phụ huynh gặp phải khó khăn từ phía trường PTĐB Nguyễn Đình Chiểu việc phát thu bảng hỏi, nên giới hạn số lượng không đủ để xử lý số liệu phương pháp thống kê (phần mềm SPSS) nên phân tích nội dung số thơng tin bảng hỏi phần nội dung Mục đích nhiệm vụ đề tài Đề tài nghiên cứu chúng tơi nhằm tìm hiểu thực trạng (gồm thuận lợi khó khăn) việc tham gia CTS trẻ khiếm thị; thái độ, nhận thức, hành vi cha mẹ việc học trẻ khiếm thị tham gia chương trình CTS trường PTĐB Nguyễn Đình Chiểu Qua đó, chúng tơi mạnh dạn nêu vài ý kiến đề xuất nhằm hỗ trợ em q trình học tập Có thể ý kiến chúng tơi cịn mang tính chủ quan chưa đầy đủ, hi vọng ý kiến góp phần tạo thuận lợi cho trẻ khiếm thị hòa nhập vào cộng đồng Kết cấu đề tài Ngoài phần mục lục, mở đầu, kết luận – kiến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục đề tài gồm chương, 10 mục Chương 1: Cơ sở lý luận Chương 2: Chương trình CTS trình học tập trẻ khiếm thị trường đặc biệt Nguyễn Đình Chiểu Chương 3: Cha mẹ việc học trẻ khiếm thị tham gia chương trình CTS trường PTĐB Nguyễn Đình Chiểu PHẦN NỘI DUNG CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN 1.1 Khái niệm công cụ: 1.1.1 Nhận thức – Thái độ – Hành vi: Nhận thức hành động (quá trình) người tìm hiểu giới tự nhiên Trong trình này, người lý giải vạn vật theo giai đoạn nhận thức mình; Từ đó, tìm quy luật vận động phát triển, thay đổi tiến hóa, chất hình thức, hình thành tiêu vong giới vật chất tinh thần3 Thông qua khái niệm nhận thức nêu, đề tài xem xét nhận thức cha mẹ theo hướng nhận thức hiểu biết, kiến thức người vấn đề, lĩnh vực định thơng qua học tập, tích lũy kinh nghiệm… Quá trình nhận thức người thường gắn liền với thái độ chúng ảnh hưởng, quy định lẫn Năm 1935, Allport đưa định nghĩa thái độ: “là trạng thái sẵn sàng tâm thần thần kinh, xếp qua kinh nghiệm, sử dụng ảnh hưởng mang tính hướng dẫn hay động lực phản ứng cá nhân đối tượng tình có liên quan”4 Trong vào năm 1948 Rokeach định nghĩa thái độ theo cách khác: “là định hướng hay tùy ý sử dụng tập quen tạo khuynh hướng phản ứng có lợi hay bất lợi đối tượng hay tình huống” Theo từ điển tiếng Việt Hoàng Phê chủ biên, thái độ là: “những biểu bên (bằng nét mặt, cử chỉ, lời nói, hành động) ý nghĩ, tình cảm việc đó” Nhìn chung thái độ khái niệm tâm lý học khó xác định cách xác, nghiên cứu nhiều, mặt xã hội, bậc Từ đđiển bách khoa toàn thư Việt Nam http://vi.wikipedia.org/wiki/ Nicky Heyes – 2005 – Nền tảng Tâm lý học – NXB Lao Động Nicky Heyes – 2005 – Nền tảng Tâm lý học – NXB Lao Động 116 Cô Quỳnh: Trong trình giảng dạy, giáo viên sử dụng, phối hợp nhiều phương pháp để phát triền kỹ học sinh PVV: Cơ có cách thức liên hệ với phụ huynh để giúp em kịp thời tham gia vào chương trình giáo dục hồ nhập? Cơ Quỳnh: Giáo viên vãng gia, tư vấn với phụ huynh cách hướng dẫn em tự phục vụ Hướng dẫn phụ huynh chữ nổi, cách sử dụng bàn toán PVV: Em cảm ơn cô! 117 Bảng 10: Họ tên vấn viên: Trần Huy Hùng Đối tượng vấn: Cơ Hồng Thị Lương, 29 tuổi, Nữ Thâm niên công tác trường phổ thơng đặc biệt Nguyễn Đình Chiểu: năm Thời gian vấn: vào lúc 8h00 ngày 24 tháng năm 2008 Địa điểm vấn: trường phổ thông đặc biệt Nguyễn Đình Chiểu Phỏng vấn viên (PVV): Cơ đánh nội dung giảng dạy giáo dục trường PT đặc biệt Nguyễn Đình Chiểu so với trường học bình thường khác? Cơ Lương: Khác chỗ: có điều chỉnh dnạg tật trẻ hành vi bất thường trẻ PVV: Xin cho biết chương trình can thiệp sớm (CTS) thực trường Nguyễn Đình Chiểu phương pháp giảng dạy học sinh khiếm thị mà Cô sử dụng gì? Cơ Lương: CTS thực từ có trẻ khuyết tật nhỏ đến trường với phương pháp như: Phương pháp thực hành (Tay tay), trẻ thực hiện; phương pháp trò chơi, luyệnt ập, nhắc lại nhiều lần PVV: Trong phương pháp giảng dạy, Cơ đánh giá phương pháp có hiệu nhất? Vì sao? Cơ Lương: Phương pháp nhắc lại nhiều lần có hiệu Vì trẻ khiếm thị, em gặp hạn chế môi trường xung quanh, biện tượng, nghèo nàn kinh nghiệm sống ngày Do đó, cần nhắc lại nhiều lần để hình thành biểu tượng trẻ 118 PVV: Ngoài lớp, Cơ cịn tổ chức hoạt động cho em học sinh tham gia? Hoạt động Cô tổ chức cho em tham gia nhiều nhất? Cô Lương: Tổ chức hoạt động vui chơi lớp, dạo chơi ngồi trời thơng qua trị chơi, kể chuyện Hoạt động trời tổ chức cho em tham gia nhiều để trẻ làm quen với môi trường xung quanh PVV: Cô đánh vai trò CTS trẻ khiếm thị? Theo Cơ việc khơng cho trẻ khiếm thị tham gia chương trình CTS kịp thời có ảnh hưởng đến hoạt động học tập phục hồi chức trẻ? Cô Lương: Nếu không tham gia CTS kịp thời hạn chế khả phát trểin trẻ Do đó, CTS cần thiết PVV: Trong trình giảng dạy học sinh khiếm thị, Cơ gặp phải trở ngại gì? Cơ khắc phục trở ngại nào? Cơ Lương: Phương pháp trực quan Vì trẻ khiếm thị nghèo nàn biểu tượng, kinh nghiệm sống Nên cần cung cấp kiến thức xác, cần nhiều thời gian để trẻ trải nghiệm PVV: Đối với học sinh khiếm thị có mặc cảm tự ti, Cơ làm để giúp em nhanh chóng hịa nhập với môi trường học tập? Cô Lương: Cho trẻ tham gia nhiều hoạt động lớp như: ca hát, chơi trò chơi, kể chuyện… để trẻ tự tin, mạnh dạn Ngồi cần động viên, khích lệ em làm tốt; gần gũi, thân thiện với trẻ lúc PVV: Cô đánh mức độ quan tâm phụ huynh học sinh khiếm thị? Cô Lương: Sự quan tâm phụ huynh với học sinh khiếm thị tốt, tạo mối quan hệ phối hợp với nhà trường việc chăm sóc giáo dục trẻ Phụ huynh tạo hội cho trẻ đến trường học vui chơi 119 PVV: Cô đánh giá mặt mà gia đình có cộng tác tốt giúp em q trình học tập? Xin Cơ nêu ví dụ điển hình, miêu tả cụ thể kết đạt nào? Cô Lương: Phụ huynh dạy trẻ học thêm nhà để giúp trẻ phát triển tốt nhất, theo dõi phát triển trẻ PVV: Trong q trình giảng dạy, Cơ sử dụng phương pháp giáo dục để phát huy tốt kỹ học sinh khiếm thị? Cô Lương: Sử dụng phương pháp vừa học vừa chơi để phát huy tốt kỹ trẻ Với phương châm :”học mà chơi, chơi mà học” tạo bầu khơng khí học tập thoải mái, khơng bị gị bó, giúp em nắm bắt vấn đề nhanh PVV: Cơ nhận thấy phụ huynh có hợp tác, hỗ trợ việc giúp trẻ tham gia vào chương trình CTS? Cơ Lương: Ln nắm bắt chương trình giáo dục Phối hợp với nhà trường hoạt động dạy học trẻ PVV: Cơ có cách thức liên hệ với phụ huynh để giúp em kịp thời tham gia vào chương trình giáo dục hồ nhập? Cơ Lương: Đến nhà, tư vấn trao đổi thông tin chương trình giáo dục hồ nhập cho phụ huynh PVV: Em cảm ơn cô! 120 Bảng 11: Họ tên vấn viên: Mai Trịnh Nguyệt Minh Đối tượng vấn: Cô Nguyễn Thị Thanh Xuân Thời gian vấn: 8h 00 ngày 24 tháng năm 2008 Địa điểm vấn: trường PTĐB Nguyễn Đình Chiểu PVV: Xin cho em biết số thông tin cá nhân, tên, tuổi không ạ? Cô Xuân: Cô tên Xuân, năm 48 tuổi PVV: Cô công tác trường phổ thơng đặc biệt Nguyễn Đình Chiểu ạ? Cô Xuân: Cô dạy 12 năm PVV: Cô đánh giá nội dung giảng dạy giáo dục trường PT đặc biệt Nguyễn Đình Chiểu so với trường học bình thường khác ạ? Cơ Xn: Chương trình học trẻ mẫu giáo nặng so với trường sáng nhiều, khơng có chương trình riêng cho trẻ khiếm thị tuổi mầm non, giáo viên dựa chương trình sáng để dạy thơi PVV: Chương trình CTS thực trường Nguyễn Đình Chiểu phương pháp giảng dạy học sinh khiếm thị mà sử gì? Cơ Xuân: Thì phương pháp sư phạm dạy theo chương trình quốc gia PVV: Cụ thể phương pháp ạ? Cô Xuân: Phương pháp dạy cá nhân, rèn luyện phát triển cac kỹ năng, trị liệu ngăn ngừa hành vi xấu cho trẻ…còn nhiều phương pháp khác nữa… PVV: Trong phương pháp đ1o thấy phương pháp hiệu nhất? 121 Cô Xuân: Phương pháp dạy cá nhân hiệu qủa tích cực PVV: Ngồi lớp, cịn tổ chức hoạt động cho em học sinh không ạ? Cô tổ chức cho em tham gia hoạt động nhiều nhất? Cô Xuân: Tụi cô hay tổ chức hoạt động vui chợi, cho em tham gia hoạt động trời, giao lưu với bạn trường khác PVV: Theo chương trình CTS có vai trò trẻ khiếm thị? Việc khơng cho trẻ khiếm thị tham gia chương trình CTS kịp thời có ảnh hưởng đến hoạt động học tập phục hồi chức trẻ sao? Cơ Xn: Thì chương trình CTS có vai trị quan trọng, hưởng nhiều đến việc phục hồi phát triển kỹ cho trẻ sau PVV: Đi dạy có gặp khó khăn, trở ngại khơng? Cơ Xn: Cũng có Thường trẻ khuyết tật hay có hồn cảnh khó khăn, khó tập kỹ cho trẻ hoạt động phối hợp tay mắt Trẻ khó khăn tư tưởngtượng, liên hệ với vật Trẻ không xác định không gian thời gian Rồi khơng có sách giáo khoa phù hợp, vấn đề mấu chốt mà thấy cần thực PVV: Đối với học sinh khiếm thị có mặc cảm tự ti, làm để giúp em nhanh chóng hịa nhập với môi trường học tập? Cô Xuân: Trước hết, phải tìm nguyên nhân Mình kết hợp với bên gia đình để tìm ln Biết ngun nhân đưa giải pháp, phương pháp giải Rồi thoe dõi, giúp đỡ trẻ thường xuyên để trẻ bớt PVV: Cô đánh mức độ quan tâm phụ huynh học sinh khiếm thị? Cơ Xn: Có số phụ huynh quan tâm phối hợp với giáo viên để ni dạy trẻ, có nhiều người bỏ, phó mặc cho trường, cho chăm sóc trẻ, gáio dục trẻ ln 122 PVV: Gia đình có cộng tác giúp em q trình học tập khơng? Cơ Xuân: Gia đình hay để ý đến giai đoạn lúc đứa bước vào tiền học đường, hay quan tâm đến chữ đọc – viết, chữ Braille PVV: Cơ để phát huy tốt kỹ học sinh khiếm thị? Cô Xuân: Cô hay dùng phương pháp đàm thoại, làm mẫu, hay trực quan Mình phải chờ trẻ, phải lặp lại nhiều lần Rồi nhờ phụ huynh thực tập dạy lớp nhà PVV: Cô thấy phụ huynh có hợp tác, hỗ trợ chương trình CTS? Cơ Xn: Phụ huynh họ tích cực Họ đến trao đổi rồu học hỏi giáo viên Nhưng mà họ khó khăn Sách Braille đắt lắm, tới 2-3 triệu lận, nên nhiều gia đình đâu có đủ khả năng…Có nhà có tới 2-3 người mù lận … PVV: Cô thường liên hệ với phụ huynh cách để giúp em kịp thời tham gia vào chương trình giáo dục hịa nhập? Cơ Xn: Trường hay mời phụ huynh họ tham gia lớp tập huấn nè, buổi hội thảo, tahm dự lớp có em học hịa nhập Tụi cung cấp thêm thông tin, tư liệu giáo dục hòa nhập cho phụ huynh thêm PVV: Em cám ơn cô 123 Bảng 12: Họ tên vấn viên: Trần Huy Hùng Đối tượng vấn: Thầy Lê Kim Thuận Thời gian vấn: 8h 00 ngày 24 tháng năm 2008 Địa điểm vấn: trường PTĐB Nguyễn Đình Chiểu PVV: Thầy cơng tác trường ạ? Thầy Thuận: Cũng 10 năm PVV: Thầy dạy bé thường phương pháp vậy? Thầy Thuận: Thầy giảng giải, nêu vấn đề, cho đứa thực hành vấn đáp PVV: Thấy thấy phương pháp hiệu nhất? Thầy Thuận: Thấy phương pháp thực hành có hiệu PVV: Vì thầy nghĩ vậy? Thầy Thuận: Tại giáo viên thấy kết học sinh cách cụ thể ln PVV: Thầy có cho bé tham gia hoạt động không ạ? Thầy Thuận: Cũng có cho đứa tham gia họat động ngoại khóa PVV: Lúc dạy bé thầy có gặp pảhi khó khăn khơng? Thầy Thuận: Dĩ nhiên có Hay gặp phụ huynh khơng quan tâm tới việc học họ HỌ khơng biết cách giúp họ hết Mình phải tìm cách trao đổi, cung cấp thơng tin, kiến thức bản, phải khuyến khích họ PVV: Gặp bé mặc cảm, tự ti thầy làm sao? 124 Thầy Thuận: Mấy đứa khuyết tật dạy chưa thấy đứa tự ti hết, nên chưa giúp hết Tôi thấy thân học sinh khuyết tật có khó khăn mặt học tập mà PVV: Thầy thấy phụ huynh quan tâm đến họ nào? Thầy Thuận: Cũng tùy gia đình , người hịan cảnh, mức độ quan tâm phụ huynh khác Bị ảnh hưởng nhiều hoàn cảnh mà PVV: Để phát huy tốt kỹ cho trẻ thầy làm sao? Thầy Thuận: Mình dùng phương pháp nêu vấn đề thực hành… PVV: Phụ huynh có hợp tác tốt việc giúp trẻ tham gia chương trình CTS khơng thầy? Thầy Thuận: Chỉ có số phụ huynh hợp tác, hỗ trợ thơi, cịn nhiều người thờ PVV: Thầy hay liên lạc với phụ huynh cách ạ? Thầy Thuận: Tôi liên hệ trực tiếp, tông báo tác động đến tư tưởng phụ huynh để họ thay đổi cách nghĩ, giúp em họ kịp thời hịa nhập vào chương trình giáo dục hịa nhập PVV: Em cám ơn thầy 125 Bảng 13: Phỏng vấn viên: Mai Trịnh Nguyệt Minh Đôi tượng vấn: Phạm Thị Thu Vân Thời gian vấn: 8h 00 phút ngày 24 tháng năm 2008 Địa điểm vấn: Trường PTĐB Nguyễn Đình Chiểu Phỏng vấn viên (PVV): Xin cô cho em biết số thông tin nhân tên tuổi, nơi công tác, thời gian công tác không ạ? Cô Vân: Cô tên Phạm Thị Thu Vân, giáo viên, cô công tác trường Nguyễn Đình Chiểu 10 năm PVV: Cô đánh nội dung giảng dạy giáo dục trường PTĐB Nguyễn Đình Chiểu so với trường học bình thường khác? Cơ Vân: Về nội dung giảng dạy giáo dục trường đặc biệt Nguyễn Đình Chiểu học tất mơn, chương trình giống trường bình thường Ngồi ra, em cịn học thêm môn khiếu, định hướng di chuyển PVV: Xin cho biết chương trình CTS thực trường Nguyễn Đình Chiểu phương pháp giảng dạy học sinh khiếm thị màcô sư dụng gì? Cơ Vân: Hiện thường dùng phương pháp trực quan, phương pháp vấn đáp, phương pháp giảng giải phương pháp kể chuyện PVV: Trong phương pháp giảng dạy, cô đánh giá phương pháp có hiệu nhất? Cơ Vân: Phương pháp trực quan – vấn đáp có hiệu PVV: Cơ cho biết lý khơng? 126 Cơ Vân: Vì học sinh trực tiếp sờ đồ vật, tự suy nghĩ, tìm tịi trả lời câu hỏi, giúp học sinh khắc sâu kiến thức PVV: Ngồi lớp, cịn tổ chức hoạt động cho em học sinh không? Cơ Vân: Hoạt động ngoại khố tham gia hội diễn văn nghệ, kể chuyện, thi tìm hiểu Bác Hồ Hoạt động ngồi trời, tham quan cơng viên, tắm biển… PVV: Hoạt động cô tổ chức mà em tham gia nhiều nhất? Cô Vân: Hoạt động vui chơi sân em tham gia nhiều PVV: Cơ đánh vai trị CTS trẻ khiếm thị? Cô Vân: Can thiệp sớm cần thiết PVV: Trong trình giảng dạy học sinh khiếm thị, cô gặp phải trở ngại gì? Cơ Vân: Thường có khó khăn phụ huynh thiếu quan tâm hợp tác, học sinh không hợp tác học, học sinh mắc nhiều dạng tật PVV: Đối với học sinh khiếm thị có mặc cảm tự ti, thường làm để giúp em nhanh chóng hịa nhập với mơi trường học tập? Cơ Vân: Thì trị chuyện với em, khuyên bảo động viên em PVV: Cô đánh mức độ quan tâm phụ huynh học sinh khiếm thị? Cơ Vân: Bình thường, phụ huynh thường nghĩ học trường thơi đủ Có số phụ huynh thiếu hợp tác với nhà trường, nhiều phụ huynh đề cao vai trò nhà trường nên hồn tồn giao phó cho nhà trường PVV: Trong q trình giảng dạy,cơ sử dụng phương pháp giáo dục để phát huy tốt kỹ học sinh khiếm thị? Cô Vân: Mình thường dùng phương pháp giáo dục cá nhân 127 PVV: Cơ nhận thấy phụ huynh có hợp tác, hỗ trợ việc giúp trẻ tham gia vào chương trình CTS? Cơ Vân: Phụ huynh tập cho em thực hành điều học trường Ngoài ra, phụ huynh biết không làm giúp ácc em em nhà PVV: Cơ có cách thức liên hệ với phụ huynh để giúp em kịp thời tham gia vào chương trình giáo dục hịa nhập? Cơ Vân: Mình đến gặp phụ huynh trao đổi trực tiếp với phụ huynh việc học em Ngồi ra, cịn liên lạc điện thoại PVV: Cám ơn cô! 128 Bảng 14: Phỏng vấn viên: Mai Trịnh Nguyệt Minh Đôi tượng vấn: Trần Thị Tuyết Loan Thời gian vấn: 8h 30 phút ngày 24 tháng năm 2008 Địa điểm vấn: Trường PTĐB Nguyễn Đình Chiểu PVV: Cơ giới thiệu cho em biết họ tên, nơi công tác thâm niên công tác cô đựơc không? Cô Loan: Cô tên Loan, Trần Thị Tuyết Loan, năm cô 26 tuổi Cơ dạy học trường Nguyễn Đình Chiểu gần năm PVV: Cô đánh nội dung giảng dạy giáo dục trường Nguyễn Đình Chiểu so với trường học bình thường khác? Cơ Loan: So với trường bình thường bên ngồi nội dung giảng dạy tương đương thấp chút so với em học trường bình thường PVV: Cơ cho tụi em biết chương trình CTS thực trường Nguyễn Đình Chiểu phương pháp giảng dạy học sinh khiếm thị mà thầy cô sử dụng gì? Cơ Loan: Trường áp dụng nhiều phương pháp giảng dạy cho học sinh khiếm thị lắm! Như phương pháp trự quan hình ảnh, trực quan mơ hình dùng lời đàm thoại, làm mẫu, tay tay… nói chung có nhiều phương pháp PVV: Trong phương pháp giảng dạy đánh giá phương pháp hiệu nhất? Cô Loan: Hiệu phương pháp trực quan hình ảnh PVV: Tại phương pháp lại hiệu cô? 129 Cơ Loan: Vì phương pháp trẻ khám phá môi trường qua khả sờ nhận biết đồ vật Ngồi ra, phương pháp lặp lại với phương pháp tay tay xem hiệu Đối với trẻ khiếm thị việc nhận biết phương hướng khó khăn Do mà phương pháp lặp lại phương pháp tay tay giúp em xác định vị trí định để di chuyển PVV: Ngồi lớp, có tổ chức hoạt động cho em học sinh khơng? Cơ Loan: Ngồi giừo học ngoại khố trường thuwong tổ chức cho em tham gia hoạt động ngoại khoá cho em chơi Đầm Sen, Vũng Tàu tắm biển tổ chức cho em giao lưu với trường mầm non bình thường khác PVV: Cơ đánh vai trị CTS trẻ khiếm thị? Cô Loan: Can thiệp sớm có ý nghĩa cần thiết với trẻ khiếm thị PVV: Theo cơ, việc không cho em bị khiếm thị tham gia chương trình CTS kịp thời có ảnh hưởng đến hoạt động học tập phục hồi chức trẻ? Cô Loan: Nếu không cho trẻ tham gia chương trình CTS kịp thời làm giảm khả phục hồi chưc snăng trẻ khó khăn trình phát triển PVV: Trong trình dạy trẻ khiếm thị có gặp phải trở ngại khơng cơ? Cơ Loan: Ừ có, em bị khiếm thị nên việc giảng dạy gặp nhiều khó khăn PVV: Cơ làm để khắc phục khó khăn đó? Cơ Loan: Thì cố gắng hướng dẫn cho bé thật chậm, rõ ràng chi tiết để trẻ nắm vật xung quanh PVV: Cịn bé có mặc cảm tự ti cô làm để giúp bé hồ nhập lại với mơi trường học tập? 130 Cô Loan: Cũng động viên, theo sát em để giúp em vượt qua mặc cảm hoà nhập với cộng đồng học tập tốt PVV: Cô đánh mức độ quan tâm phụ huynh việc học mình? Cơ Loan: Mình thấy đa số phụ hunh lo lắng cho mình, sợ khơng hồ nhập đựoc với cộng đồng, sợ học thua bạn, sợ mai mốt lớn lên khơng làm để ni sống thân PVV: Cơ thấy gia đình, cha mẹ bé cộng tác tốt giúp em trình học tập mặt nao? Cơ Loan: gia đình thường cộng tác hỗ trợ phương tiện học tập để em có điều kiện học tốt Ví dụ hỗ trợ, mua cho em dụng cụ bảng, dùi hay số dụng cụ hỗ trợ em học PVV: Trong qua trình giảng dạy thường hay sử dụng phương pháp giáo dục để phát huy tốt kỹ học tập học sinh? Cô Loan: Dùng phương pháp dùng lời kèm theo tay tay giúp trẻ phát triển khả tự phục vụ kỹ khác PVV: Cô nhận thấy phụ huynh có hợp tác, hỗ trợ việc giúp trẻ tham gia vào chương trình CTS? Cơ Loan: Phụ huynh chưa hỗ trợ nhiều Một số cha mẹ thương nên hay làm thay trẻ sinh hoạt ngày nên làm cho trẻ khơng biết tự phục vụ PVV: Cơ có cách thức để liên hệ với phụ huynh nhằm giúp em kịp thời tham gia vào chương trình giáo dục hịa nhập? Cơ Loan: Theo mình, nên thường xuyên mở buổi trao đổi phụ huynh giáo viên PVV: Em cám ơn cô nhiều! ... luận Chương 2: Chương trình CTS trình học tập trẻ khiếm thị trường đặc biệt Nguyễn Đình Chiểu Chương 3: Cha mẹ việc học trẻ khiếm thị tham gia chương trình CTS trường PTĐB Nguyễn Đình Chiểu 8... trường Phổ thông Đặc biệt (PTĐB) Nguyễn Đình Chiểu: 25 CHƯƠNG 2: CHƯƠNG TRÌNH CTS VÀ QUÁ TRÌNH HỌC TẬP CỦA TRẺ KHIẾM THỊ Ở TRƯỜNG PT ĐẶC BIỆT NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU 28 2.1 Trẻ khiếm thị. .. Quá trình học tập trẻ khiếm thị trường PT đặc biệt Nguyễn Đình Chiểu: Ở trường Nguyễn Đình Chiểu, trẻ khiếm thị trẻ khuyết tật khác, em tham gia sinh hoạt, học tập bình thường Trao đổi với vấn đề