Triển khai Giảng dạy kết hợp môn học Đạo đức Kinh doanh Giáo trình mơn học PGS TS Nguyễn Mạnh Quân B/M VHKD – Khoa QTKD Trường ĐH KTQD Hà Nội - Tháng 10 năm 2019 1- Phương pháp môn học vấn đề lớn giáo dục đại • Vấn đề thực tiễn • Đào tạo QTKD đào tạo … KIẾN THỨC LẬP NGHIỆP • Có phương thức: (1) Khởi nghiệp …, (2) Làm thuê … • KHỞI NGHIỆP TỪ ĐẦU = KSKD, Start-up • LÀM THUÊ cho DN hoạt động = CHỦ DN … thiếu kiến thức QT mới, … kinh nghiệm “xương máu” => KHÓ THAY ĐỔI, khó vận dụng • Vấn đề nội dung • Chuyên ngành QTKD = Đào tạo … NGƯỜI QUẢN LÝ TƯƠNG LAI • Phần đơng = Làm th => Phải sau nhiều năm … sử dụng kiến thức … … kiến thức … lạc hậu => Khởi kinh doanh, Start-up • Bộ phận nhỏ = KSKD, Start-up … sử dụng kiến thức … • Đào tạo THẾ HỆ DOANH NHÂN => Start-up … lĩnh vực CNTT, công nghệ • Vấn đề động lực khởi nghiệp • Hình thức … “phong trào” => Khó bền vững • Đối tượng … SV trường ĐH … động lập nghiệp (?) ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019 Mục đích • Tăng tính hấp dẫn mơn học … chương trình đào tạo QTDN • … ý nghĩa thực tiễn … vận dụng cao • … tăng cường … hoạt động thực hành SV • Tăng khả thực hành khởi nghiệp, lập nghiệp … cho SV = Kết hợp lĩnh vực/mơn học: • Khởi nghiệp … Đề án thành lập doanh nghiệp => BÀI THỰC HÀNH (LÀM NỀN) • Phương thức kinh doanh = Kinh doanh có Đạo đức/Kinh doanh có Trách nhiệm => KIẾN THỨC MỚI (TRỌNG TÂM) • Tăng động lập nghiệp cho sinh viên ngành quản trị • SV … thời gian tư lập nghiệp/nghề nghiệp • SV … hội … sử dụng kiến thức … • SV … hội … vận dụng phương thức hoạt động … cách hệ thống … ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019 Giải pháp = Phương pháp giảng dạy thực hành • Kết nối … vấn đề • Xử lý “trục trặc” … tính khơng tương hợp tạo từ vấn đề VD Phương pháp • Đảm bảo vận hành … hệ thống • Tin tưởng: SV tiếp nhận kiến thức … dễ hơn, thực tế • Hy vọng: Có đề án khởi nghiệp thực tế … SV ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019 Phương pháp thực Chương trình Khởi nghiệp Chương trình Đạo đức Kinh doanh • Phần 1: Tố chất doanh nhân • Giới thiệu môn học • Phần 2: Xác định nhu cầu thị trường • Chương 1: Tổng quan • Chương 2: Các vấn đề thực tế kinh doanh liên quan • Phần 3: Xác định phương thức kinh doanh • Chương 3: Ra định hành vi kinh doanh • Chương 4: Phương thức kinh doanh mơn học • Chương 5: Các cơng cụ quản lý tương thích • Phần 4: Xác định nội dung mơ hình tổ chức doanh nghiệp ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019 Hệ thống kiến thức môn học M1 = Phương thức KD Kinh doanh M1 = Method Phương pháp M3 = Material Nguyên liệu Kinh tế thị trường Phân tích hữu quan Tồn cấu hóa M2 = Machine Thiết bị, công nghệ SƠ ĐỒ NHÂN QUẢ (CAUSE – EFFECT DIAGR.) M3 = Công cụ quản lý TNXH DN, CSR I1 = Mục tiêu, chiến lược CLg M4 = Man Nhân lực Kinh doanh có trách nhiệm RB Vốn xã hội - Lòng tin COC - Văn hóa DN HÀNH VI Q TRÌNH RA QUYẾT ĐỊNH + Xác định sản phẩm trái (chiến lược Cty) +Lựa chọn địa phương, địa bàn Kế hoạch, lịch phun tưới, sử dụng Giám sát việc sử dụng Triết lý KD – Triết lý QL Tính cách – Phong cách M2 = Kỹ nhân lực Nguyên lý đảm bảo chất lượng = Sơ đồ ‘Xương cá’ (Fishbone Diagram) ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019 Doanh nghiệp KDCTN Kế hoạch thực Vấn đề đạo đức KD Vấn đề đạo đức KD Phương án triển khai, chương trình hành động M4 = Yếu tố, hội O1 = Môi trường hoạt động + Xây dựng sở liệu (thông tin cần tập hợp, phiếu hỏi, phương pháp xử lý…) + Lập phương án triển khai: địa điểm, nhân lực, kế hoạch + Xử lý thông tin sử dụng kết thu Bài tập Đề án (1) – Các nội dung + Cách làm • Giới thiệu phần đề án = Đề án gồm nội dung sau • Mở đầu = Giới thiệu tóm tắt Đề án nhóm • Phần 1: Mơ tả “Sản phẩm – Khách hàng – Thị trường” => Lý do, dẫn chứng đến lựa chọn • Phần 2: Mô tả cách thức tổ chức = “Cơ cấu tổ chức – Nhân lực – Công nghệ – Tài chính”=> Tầm nhìn – Sứ mệnh – Giá trị cốt lõi – Triết lý kinh doanh – Triển lý quản lý/điều hành tổ chức • Phần 3: Mơ tả cách thức quản lý/điều hành = “Kinh doanh phát triển bền vững” => Cơng cụ sử dụng để quản lý điều hành cách bền vững • Hướng dẫn thành lập nhóm đề án • Thành lập nhóm Đề án = Chọn thành viên nhóm (5-7 người/nhóm) – Đăng ký Lập danh sách • Yêu cầu Đề án nhóm đề án • Cấu trúc = MĐ (1-2 trg) + P1 (5-7 trg) + P2 (7-10 trg) + P3 (7-10 trg) = Tổng (20-30 trg)/Đề án • Tất thành viên phài tham gia nhóm => Tùy theo cơng sức đóng góp nhóm ‘bình điểm’ = Điểm kiểm tra thứ hai (Bài KT 2) môn học • Cách tính điểm • • • • Thi = 50 % Bài KT (1) = 20% =  điểm kiểm tra cuối “Câu hỏi Giám đốc’ (Là gì? Dùng KD ntn?) Bài KT (2) = 20% = Điểm ĐỀ ÁN (viết + thuyết trình) quy điểm cá nhân … … BÀI VỀ NHÀ Chuyên cần = 10% = Số lượng KT (1) O C KINH DOANH, 2019 kinh doanh có đạo đức môI truờng kinh tế toàn cầu hóa Chuơng 1: ãKinh doanh Kinh tế thị truờng ãToàn cầu hóa thách thức ãKinh doanh có trách nhiệm ãPhuơng pháp tiếp cận môn học 1- Kinh t thị trường … • Kinh tế thị trường vận hành dựa mối quan hệ cung cầu • (Nhu) Cầu = … HÀNG HỐ + … SỰ THOẢ MÃN • … Cung (ứng) = XSKD … tạo … hàng hố + … giá trị • Các khuyết tật thị trường = … Độc quyền + … Ngoại ứng + … Thơng tin khơng cân xứng + … Hàng hóa cơng cộng • … CHÍNH PHỦ … điều tiết … cơng cụ CHÍNH SÁCH … • Cách tiếp cận hệ thống ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019 … Hệ thng nhõn t v s phỏt trin lý thuyt Đầu vào Quá trình Thỏa mÃn - Thiện cảm Nhu cầu Lao động Vốn, vật chất Đất đai - Hạ tâng CS Sản phẩm mbp PhUơng tiện sản xuất Tiêu dùng Lợi nhuận - Hình ảnh Quản lý Giá trị tăng Máy móc mbo O C KINH DOANH, 2019Trách Đầu Giá trị giảm nhiệm xà hội doanh nghiệp - Csr mbv 10 Bảng mục tiêu kỳ vọng ca cỏc THQ Chủ sở hữu Ng-ời quản lý Công ty Ng-ời lao động Khách hàng Sở hữu/Quản lý Ng-ời lao động Khách hàng ? Mục tiêu Nghĩa vụ Q/điểm, ®éng c¬ HiƯu lùc q/lý Uy tÝn, tin cËy Trung thành Về ? Về ? Năng lực k/soát Uy tín, lợi ích Tinh thần lao động N/suất, chất l-ợng Thị phần, số l-ợng K/năng toán Về ? Về ? Chuẩn mực hành vi Q/hạn tr/nhiệm Tự hoàn thiện Tinh thần hợp tác Sự hài lòng Thân thiện, biết ơn Về ? Về ? Bầu không khí Việc làm, thu nhập Điều kiện lao động Thu nhập, việc làm Hợp tác Nguồn thu Về ? Về ? Sự thoả m·n Trung thùc, tin cËy Tinh thÇn phơc vơ Tr/nhiƯm, thiện chí Giá trị Cạnh tranh Về ? Về ? Thuận tiện, an toàn Giá cả, chất l-ợng Chuyên môn Đ/kiện mua hàng Tiện ích Chi tiêu Về ? Về ? VÒ ? VÒ ? ? ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019 VÒ ? VÒ ? 53 Sức mạnh tổ chức – … nhân tố • Con người => Nguồn nhân lực = Vốn người = Human capital • Năng lực = Ability (Học vấn + Kiến thức + Thói quen) + Competency/ Capability (Năng lực hành vi + Kinh nghiệm + Kỹ năng) + Capacity (Khả hành động, hồn thành mục tiêu) • Tính cách = Động lực (Nhận thức + Triết lý) + Phong cách • Kiến thức/tri thức => Thông tin, truyền thông = Vốn tổ chức = Organizational Capital • Thơng tin = Nguồn + Mức độ đa dạng + Chất lượng (tính hữu dụng để RQĐ) • Khai thác = Truy cập + Sàng lọc + Xử lý => Hệ thống thông tin • Mối quan hệ => Sức mạnh tổng hợp (synergy) = Vốn xã hội = Social Capital • Lịng tin (trust) • Mạng lưới mối quan hệ xã hội (social networking) • Chuẩn mực hành vi (norm) ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019 54 Lòng tin tổ chức – Chỉ số Lòng tin tổ chức OTI NĂNG LỰC CỦA TỔ CHỨC HIỆU LỰC HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHỨC CỞI MỞ VÀ TRUNG THỰC QUAN TÂM ĐẾN NHÂN VIÊN ĐÁNG TIN CẬY LÒNG TIN TỔ CHỨC SỰ HÀI LÒNG CỦA NHÂN VIÊN BẢN SẮC RIÊNG ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019 55 Bài tập Đề án (4) – Các nội dung + Cách làm • Kiểm tra việc thực nhóm đề án • Phác thảo phần tổ chức • Góp ý, gợi ý hồn thiện • Hướng dẫn việc xây dựng phần triển khai đề án • Tổng hợp hai phần đề án • Vận dụng kiến thức học để rà sốt nội dung • Hướng dẫn chuẩn bị báo cáo cuối nhóm đề án – Báo cáo Thuyết trình • Các nội dung • Yêu cầu cần thực CÁCH LÀM • Giảng viên trình bày trước lớp • Sinh viên nhóm đề án thảo luận – Viết Báo cáo tổng hợp (cuối cùng) • Chuẩn bị thuyết trình trước ĐTHQ ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019 56 triĨn khai phu¬ng thức kinh doanh có trách nhiệm Chuơng 5: ã Nguồn lực: Phát triển Vốn xà hội (SC) DN ãCông cơ: Ph¸t triĨn VHDN - COC 1- Phát triển nguồn lực cho RBE – Vốn xã hội (Social Capital) • Vốn xã hội = • NGUỒN LỰC xã hội, quốc gia, phận dân chúng • tiềm ẩn CON NGƯỜI HỆ THỐNG Xà HỘI, • phản ánh đặc điểm VĂN HỐ, KINH TẾ, Xà HỘI, • thể LỊNG TIN, MẠNG LƯỚI mối quan hệ xã hội, CHUẨN MỰC hành vi đạo đức ảnh hưởng quan trọng phát triển kinh tế xã hội • Các nhân tố • Mạng lưới xã hội (social network) = MỤC ĐÍCH, tiền đề, tảng • Lịng tin (trust) = chất keo GẮN KẾT người • Các chuẩn mực (norms) = định hướng HÀNH VI mối quan hệ ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019 58 Sự chuyển hóa lịng tin thành hành vi ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019 59 2.2- Xây dựng chuẩn mực hành vi đạo đức • Giá trị chuẩn mực • Giá trị … “thang” nhu cầu (Maslow, Herzberg) • Giá trị … cảm nhận cá nhân • Giá trị … lực hành động • Thương hiệu … Giá trị = cảm nhận xã hội • Quản lý Giá trị (MBV) • Chuẩn mực (norms) • Chuẩn mực … phụ thuộc đặc trưng văn hóa • Chuẩn mực … phụ thuộc đặc trưng tuổi tác • Chuẩn mực giá trị => Quy tắc ứng xử • Hành vi giá trị => Phong cách/nhân cách sắc ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019 60 Chuẩn mực giá trị tổ chức – Bộ quy tắc ứng xử COC Code of (Ethical) Conduct • Bộ quy tắc ứng xử (COC) • Chỉ dẫn chung … cách ứng xử phù hợp … tiêu chuẩn cách thức … phù hợp quan niệm đạo đức • Phương tiện hướng dẫn … nhân viên người hữu quan … doanh nghiệp … mong đợi thể … kinh doanh • Tác dụng/tầmquan trọng • … THỐNG NHẤT hành động … tạo SỨC MẠNH TẬP THỂ • … ĐỊNH HƯỚNG hành vi cá nhân tổ chức • … quản lý ĐIỀU HÀNH • … định hình sắc, PHONG CÁCH ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019 61 3- Phát triển công cụ quản lý … VHDN • BEP = Văn hố tổ chức/VHDN = tập hợp giá trị, niềm tin, chuẩn mực, cách thức giải vấn đề thành viên thống thực • … cách thức phản ánh … quan điểm, … triết lý đạo đức kinh doanh tổ chức • Tạo nên … phong cách v sắc thái riêng cho t chc • Vai trị = Bầu khơng khí Đạo đức … quan điểm … triết lý đạo đức tổ chức • Yếu tố tác động • Người lãnh đạo … chuẩn mực đạo đức, … quan điểm, … khuôn mẫu hành vi • Chính sách … biện pháp quản lý, … tạo động lực, … giao quyền, … VHDN • Tập thể … tinh thần hợp tác, … phối hợp nhịp nhàng, … sức mạnh tổng hợp • Cơ hội … thực hành đạo đức, … hạn chế hành vi phi-đạo đức ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019 62 VĂN HOÁ … QUAN NIỆM CỦA NGƯỜI PHƯƠNG ĐƠNG • Đạo Nhân • Nhân: Triết lý • Nghĩa: Phương châm • Lễ: Phương pháp • Trí: Phương tiện • Tín: Mục đích NGHĨA TÍN • Thuyết Đức trị • Tu Thân - Tề Gia - Trị Quốc - Bình Thiên hạ TÍN NHÂN LỄ TRÍ TÍN • Ảnh hưởng quan trọng … HÀNH VI xã hội (đạo đức) … người, … kinh doanh HIỆN ĐẠI => Đạo đức kinh doanh, VHDN ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019 63 4- Cải thiện môi trường kinh doanh • Mơi trường hoạt động doanh nghiệp (chiến lược) • … Gồm yếu tố đặc trưng … kinh tế, … quan hệ tương tác với … định hình trạng thái … hệ thống kinh tế - trị - xã hội - tự nhiên - văn hóa, • … tác nhân sách … gây biến động … (vài) nhân tố, … trạng thái tồn hệ thống • Cách nhân tố mơi trường (6 nhân tố) • • • • • • Kinh tế … ĐẶC ĐIỂM, … điều kiện phát triển, … NGUỒN LỰC hiệu hữu Chính trị, pháp luật … CƠ CHẾ, … thể chế, … lập/hành/tư pháp Tự nhiên … Tài nguyên, … MÔI TRƯỜNG Kỹ thuật – cơng nghệ … Phương tiện, … TRÌNH ĐỘ phát triển Văn hoá - xã hội … Truyền thống, … VĂN HÓA, … phong cách Nhân học … Nguồn nhân lực, … trình độ, … NĂNG LỰC ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019 64 CÁC NHÂN TỐ MÔI TRƯỜNG VĨ MƠ ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019 N/tố K/học-K/thuật Chính sách Nhân tố Tự nhiên 65 Bài tập Đề án (5) – Các nội dung + Cách làm • • • • Tầm nhìn = Phấn đấu xây dựng tổ chức NHƯ THẾ NÀO mặt HÌNH ẢNH? Sứ mệnh = Sẽ xây dựng LĨNH VỰC NÀO? BẰNG CÁI GÌ? Cho AI? Các giá trị cốt lõi = Sẽ xây dựng HÌNH ẢNH mong muốn BẰNG CÁI GÌ/CÁCH NÀO? Triết lý kinh doanh = Các LỜI HỨA CÁCH THỰC HIỆN? • Hệ thống hiệu • Nguyên tắc hành động (COC) = Những NGUYÊN TẮC HÀNH ĐỘNG chủ yếu ĐTHQ? Các CAM KẾT? • Hệ thống CÁC hiệu • Triết lý quản lý = Những NGUYÊN TẮC HÀNH ĐỘNG chủ yếu NLĐ? Các CAM KẾT? • Hệ thống hiệu • Kiểm soát hành vi cá nhân = Hệ thống GIAO ƯỚC cá nhân LNĐ theo COC? Cách thức THỰC HIỆN? Mơ hình TỔ CHỨC? • Hệ thống hiệu • Kiểm sốt mối quan hệ bên ngồi = Sẽ THỰC HIỆN LỜI HỨA nào? • Hệ thống hiệu • Kiểm sốt mối quan hệ bên = Sẽ THỰC HIỆN CAM KẾT GIAO ƯỚC CÁ NHÂN nào? • Hệ thống hiệu • Kiểm sốt việc thực = Hệ thống CHÍNH SÁCH? Cách thức, biện pháp ĐO LƯỜNG, ĐÁNH GIÁ? CÁCH LÀM = Bài trình bày trước NHÀ ĐẦU TƯ, KHÁCH HÀNG hay ĐỐI TÁC TIỀM NĂNG + ĐỀ ÁN ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019 66 FIN ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019 67 ... RIÊNG TƯ ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, 2019 Hành vi xã hội Xà HỘI 13 Đạo đức thể chế Sự phát triển đạo đức … - Trung mô Đạo đức kinh tế CƠ QUAN QUẢN LÝ Đạo đức xã hội - Vi mô Đạo đức xã hội CÁ NHÂN DOANH. .. NHÂN - Vĩ mô DOANH NGHIỆP Đạo đức kinh doanh - Trung mô TỔ CHỨC Xà HỘI Đạo đức kinh doanh Môi trường Đạo đức thể chế - Trung mô kinh tế-xã hội CÁ NHÂN + HOẠT ĐỘNG KINH TẾ ĐẠO ĐỨC KINH DOANH, Sơ 2019đẳng... tắc … HÀNH VI KINH DOANH … NNHQ … phán xét … phù hợp nhận thức • Đạo đức kinh doanh … tổ chức KINH DOANH • KINH Đạo đức ĐẠO ĐỨC DOANH, 2019thể chế … tổ chức PHI -KINH TẾ 15 Tồn cầu hóa … Giải pháp