TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ Nghiên cứu quy trình sản xuất vải thiều đáp ứng tiêu chuẩn VietGAP huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang NGUYỄN VĂN THẮNG Ngành Quản lý kinh tế Giảng viên hướng dẫn: TS Nguyễn Bình Giang Viện: Kinh tế Quản lý HÀ NỘI, 2020 TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ Nghiên cứu quy trình sản xuất vải thiều đáp ứng tiêu chuẩn VietGAP huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang NGUYỄN VĂN THẮNG Ngành Quản lý kinh tế Giảng viên hướng dẫn: TS Nguyễn Bình Giang Chữ ký GVHD Viện: Kinh tế Quản lý HÀ NỘI, 2020 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập – Tự – Hạnh phúc BẢN XÁC NHẬN CHỈNH SỬA LUẬN VĂN THẠC SĨ Họ tên tác giả luận văn : NGUYỄN VĂN THẮNG Đề tài luận văn: Nghiên cứu quy trình sản xuất Vải thiều đáp ứng tiêu chuẩn VietGAP huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số SV: CA180039 Tác giả, Người hướng dẫn khoa học Hội đồng chấm luận văn xác nhận tác giả sửa chữa, bổ sung luận văn theo biên họp Hội đồng ngày 30/6/2020 với nội dung sau: - Đã hoàn thiện lại mục Lời nói đầu (Đối tượng, phạm vi, mục tiêu, phương pháp nghiên cứu); - Đã hoàn thiện lỗi kỹ thuật (viết tắt, câu văn, hình, bảng biểu); - Đã cập nhật số liệu năm 2017, 2018; - Đã viết lại khuyến nghị Chương thành giải pháp Ngày 28 tháng năm 2020 Giáo viên hướng dẫn Tác giả luận văn TS Nguyễn Bình Giang Nguyễn Văn Thắng CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG PGS.TS Trần Thị Bích Ngọc LỜI CAM ĐOAN Luận văn cơng trình nghiên cứu riêng tác giả, kết nghiên cứu trung thực, khơng có nội dung công bố trước nội dung người khác thực ngoại trừ trích dẫn dẫn nguồn đầy đủ luận văn Bắc Giang, ngày tháng năm 2020 HỌC VIÊN Nguyễn Văn Thắng LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, học viên xin gửi lời cảm ơn đến tất quý thầy cô giảng dạy Chương trình Cao học Quản lý kinh tế khóa 2017 2019, Viện Quản lý Kinh tế, Đại học Bách Khoa Hà Nội, người truyền đạt cho kiến thức hữu ích nói chung Quản lý kinh tế nói riêng làm sở cho tơi thực luận văn Tôi xin chân thành cảm ơn thầy giáo, TS Nguyễn Bình Giang tận tình hướng dẫn cho Tôi suốt thời gian thực luận văn Với quan tâm bảo góp ý chân thành Thầy cho Tôi nhiều kinh nghiệm trình thực đề tài Do thời gian nghiên cứu có hạn kinh nghiệm nghiên cứu chưa nhiều nên luận văn tránh khỏi thiếu sót, mong nhận ý kiến đóng góp q thầy để học viên tiếp tục hồn thiện cơng tác nghiên cứu thời gian tới Xin trân trọng cảm ơn! TÓM TẮT NỘI DUNG LUẬN VĂN Trong xu hội nhập, để ổn định giá sản phẩm nông nghiệp ổn định thu nhập từ việc sản xuất nơng nghiệp, vấn đề chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm cho sản phẩm nông sản ngày quan tâm Mô hình sản xuất nơng nghiệp chất lượng cao, theo hướng sản phẩm có chất lượng an tồn VietGAP thực số vùng sản xuất nông nghiệp Việt Nam mang lại hiệu cao Tại huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang, vải thiều đóng vai trò mũi nhọn việc sản xuất, cung ứng xuất trái Việt Nam đáp nhu cầu thị trường nước, mặt khác có vai trị quan trọng phát triển kinh tế huyện Sản xuất vải thiều an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP coi “chìa khóa” để đưa vải thiều Lục Ngạn giới Thông qua nghiên cứu nhằm Tổng hợp lý thuyết Gap VietGap sản xuất tiêu thụ nông sản; xác định VietGAP cho vải thiều; Phân tích thực trạng áp dụng VietGAP cho vải thiều Lục Ngạn Bắc Giang; thuận lợi khó khăn việc áp dụng; Đề xuất số giải pháp nhằm thúc đẩy việc áp dụng VietGAP cho vải thiều Lục Ngạn Để thúc đẩy phát triển sản xuất tiêu thụ vải theo tiêu chuẩn VietGap cần triển khai đồng nhiều giải pháp; tham gia cách có ý thức trách nhiệm chủ thể điều kiện tiên việc hình thành phát triển bền vững vùng sản xuất vải an toàn theo tiêu chuẩn VietGap huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang Bắc Giang, ngày tháng năm 2020 HỌC VIÊN Nguyễn Văn Thắng MỤC LỤC DANH MỤC BẢNG iv DANH MỤC CÁC HÌNH v PHẦN MỞ ĐẦU CHƯƠNG CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ ÁP DỤNG VIETGAP TRONG SẢN XUẤT VÀ TIÊU THỤ NÔNG SẢN 1.1 Tổng quan gap vietgap 1.1.1 Khái niệm GAP VietGAP 1.1.2 Lợi ích GAP VietGAP 1.1.3 Tiêu chuẩn GAP 1.1.4 Tiêu chuẩn VietGAP sản xuất nơng nghiệp 10 1.2 Quy trình nội dung quản lý áp dụng vietgap sản xuất tiêu thụ nông sản 12 1.2.1 Quy trình quản lý 12 1.2.2 Các nội dung quản lý 16 1.3 Các tiêu chí đánh giá cơng tác quản lý áp dụng VietGAP sản xuất tiêu thụ nông sản 19 1.4 Các yếu tố ảnh hưởng tới việc quản lý áp dụng VietGAP sản xuất tiêu thụ nông sản 20 1.4.1 Nhóm yếu tố thị trường 20 1.4.2 Nhóm yếu tố điều kiện tự nhiên 22 1.4.3 Nhóm yếu tố cơng nghệ kỹ thuật 23 1.4.4 Nhóm yếu tố quản lý nhà nước ngành sản xuất nông sản 24 1.4.5 Nhóm nhân tố khuyến nơng đào tạo bồi dưỡng nguồn nhân lực 25 1.5 Kinh nghiệm áp dụng vietgap số địa phương học rút cho huyện lục ngạn 26 1.5.1 Kinh nghiệm áp dụng VietGAP số địa phương 26 1.5.2 Kinh nghiệm huyện Lục Ngạn 33 CHƯƠNG PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG ÁP DỤNG VIETGAP CHO CÂY VẢI THIỀU Ở LỤC NGẠN, BẮC GIANG 36 2.1 Giới thiệu điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội huyện lục ngạn, tỉnh bắc giang có ảnh hưởng tới việc trồng vải 36 2.1.1 Điều kiện tự nhiên 36 2.1.2 Điều kiện kinh tế - xã hội 37 2.2 Thực trạng sản xuất tiêu thụ vải lục ngạn theo tiêu chuẩn vietgap 38 i 2.2.1 Kết sản xuất tiêu thụ vải thiều huyện Lục Ngạn tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2015-2018 38 2.2.2 Những thuận lợi khó khăn sản xuất tiêu thụ vải thiều huyện Lục Ngạn giai đoạn 2015-2018 45 2.3 Thực trạng quản lý nhà nước sản xuất tiêu thụ vải thiều theo vietgap bắc giang 47 2.3.1 Chiến lược quy hoạch, ban hành văn pháp luật để phát triển vải thiều theo Viet GAP 47 2.3.2 Quy trình quản lý nhà nước sản xuất tiêu thụ vải thiều theo tiêu chuẩn VietGAP 49 2.3.4 Tổ chức điều hành hoạt động sản xuất tiêu thụ vải thiều theo tiêu chuẩn VietGap 53 2.4 Các yếu tố ảnh hưởng 63 2.4.1 Các yếu tố thuộc sách quản lý quan Nhà Nước 63 2.4.2 Các yếu tố thuộc hộ nông dân 70 2.4.3 Các yếu tố khác 70 2.5 Đánh giá chung thực trạng áp dụng vietgap sản xuất tiêu thụ vải lục ngạn 71 2.5.1 Thành tựu đạt 71 2.5.2 Hạn chế nguyên nhân hạn chế 73 KẾT LUẬN CHƯƠNG 76 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY VIỆC ÁP DỤNG VIETGAP CHO CÂY VẢI LỤC NGẠN, TỈNH BẮC GIANG 77 3.1 Cơ hội thách thức việc áp dụng tiêu chuẩn vietgap sản xuất tiêu thụ vải lục ngạn 77 3.1.1 Cơ hội 77 3.1.2 Thách thức 77 3.2 Một số giải pháp nhằm hồn thiện cơng tác quản lý áp dụng tiêu chuẩn vietgap sản xuất tiêu thụ vải lục ngạn 78 3.2.1 Giải pháp quan Nhà Nước 78 3.2.2 Giải pháp người sản xuất 84 3.3.3 Giải pháp tiêu thụ 85 KẾT LUẬN 89 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 90 PHỤ LỤC 92 ii DANH MỤC CÁC CHỮ CÁI VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nghĩa BVTV Bảo vệ thực vật DN Doanh nghiệp GDP Tổng sản phẩm nước HĐND Hội đồng nhân dân HTX HTX KHCN Khoa học công nghệ KTXH Kinh tế - xã hội NN&PTNT QCVN Quy chuẩn Việt Nam 10 SX-CB-TT Sản xuất- chế biến- tiêu thụ 11 SXVAT Sản xuất vải an toàn 12 TCVN Tiêu chuẩn Việt Nam 13 UBND Ủy ban nhân dân 14 VSATTP Vệ sinh An toàn thực phẩm 15 XTTM Xúc tiến thương mại Nông nghiệp Phát triển nông thơn iii DANH MỤC BẢNG Bảng 1 Diện tích đăng ký địa phương năm 2015 2016 27 Bảng Tình hình sử dụng đất trồng vải địa bàn huyện Lục Ngạn năm 2015- 2018 39 Bảng 2 Tình hình sản lượng vải địa bàn huyện Lục Ngạn 41 Bảng So sánh mức độ gây hại sâu bệnh vải thiều vùng sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP sản xuất đại trà năm 2018 42 Bảng So sánh tiêu vùng sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP sản xuất đại trà năm 2018 42 Bảng Tình hình tiêu thụ chế biến vải qua năm 43 Bảng Giá bán vải thiều giai đoạn 2016-2018 45 Bảng Bộ máy quản lý nhà nước sản xuất tiêu thụ vải thiều theo tiêu chuẩn VietGAP 49 Bảng Kế hoạch điều hành, hỗ trợ hoạt động sản xuất tiêu thụ vải thiều theo tiêu chuẩn VietGAP huyện Lục Ngạn 51 Bảng Đánh giá công tác tổ chức sản xuất vải thiều theo tiêu chuẩn VietGAP huyện Lục Ngạn 54 Bảng 10 Công tác đào tạo, tập huấn sản xuất vải thiều theo tiêu chuẩn VietGAP huyện Lục Ngạn 54 Bảng 11 Công tác kiểm tra, giám sát 61 Bảng 12 Phân công, phân cấp hoạt động kiểm sốt an tồn thực phẩm quan trung ương 66 Bảng 13 Phân công, phân cấp hoạt động kiểm sốt an tồn thực phẩm quan địa phương 68 Bảng 14 Khó khăn quản lý nhà nước sản xuất vải theo tiêu chuẩn VietGAP 69 Bảng 15 So sánh hiệu kinh tế vải số trồng khác 72 iv học nghiên cứu ứng dụng tiến KHCN nhằm chọn lọc, lai tạo chuyển giao giống vải thiều có suất cao, chất lượng tốt, thích nghi với điều kiện tự nhiên huyện Lục Ngạn; đồng thời cấp kinh phí cho việc nghiên cứu, ứng dụng công nghệ bảo quản, chế biến để huyện Lục Ngạn ln có nhiều sản phẩm vải thiều có chất lượng cao đảm bảo VSATTP phục vụ người tiêu dùng có sản phẩm chất lượng tốt để xuất Tiếp tục đầu tư kinh phí cho nghiên cứu sản xuất loại phân bón vi sinh thuốc BVTV sinh học có chất lượng tốt, nghiên cứu quy trình sản xuất phù hợp với điều kiện tự nhiên huyện Lục Ngạn Tập trung nghiên cứu công nghệ bảo quản, công nghệ chế biến, nghiên cứu tạo trang thiết bị tự động phục vụ sản xuất, chế biến theo dây truyền có tính chun mơn hóa cao, sản phẩm mang tính cơng nghệ cao; bên cạnh nghiên cứu mặt kỹ thuật cần có nghiên cứu thị trường để tăng giá trị xuất - Chính sách tài chính, tín dụng: Các quan quản lý Nhà nước nghiên cứu giảm thuế sử dụng đất, tiến tới bỏ thuế sử dụng đất trồng vải thiều chất lượng cao, giảm thuế sở SX-CB-TT vải thiều để khuyến khích phát triển mở rộng vùng trồng vải chất lượng cao Có sách ưu đãi tín dụng sở SX-CB-TT, sở tăng lượng vốn vay, thời gian vay (cho vay trung hạn dài hạn) ưu đãi lãi suất (mức thấp được) nhằm khuyến khích sở SX-CB-TT đầu tư giảm chi phí sản xuất, tăng hiệu kinh tế Ngân hàng sách cho HTX, hộ nông dân vay trung hạn, dài hạn (theo chu kỳ kinh doanh) để cải tạo vườn tạp, áp dụng quy trình sản xuất GAP sản xuất vải thiều Đối với tín dụng thương mại, ngân hàng thương mại đảm bảo nhu cầu vay vốn cho sở SX-CB-TT tham gia ký hợp đồng theo lãi suất thoả thuận với điều kiện thủ tục thuận lợi Các sở SX-CB-TT chấp tài sản hình thành từ vốn vay để vay vốn ngân hàng, vay vốn tín chấp vay theo dự án sản xuất kinh doanh có hiệu Về mặt sách, việc áp dụng sản xuất vải theo VietGAP hoàn toàn đắn, mang lại hiệu kinh tế cao Để sản xuất vải theo VietGAP ngày phát triển, Nhà nước cần có định hường sách để giúp nơng dân việc sản xuất tiêu thụ sản phẩm 81 Các khuyến nghị Nhà nước nhằm khuyến khích áp dụng GAP + Hoạch định văn quản lý + Tổ chức thực hiện: Quy hoạch vùng sản xuất hỗ trợ hạ tầng kỹ thuật; vật tư nông nghiệp; đào tạo, tập huấn; giám sát nội bộ; cấp giấy chứng nhận; xúc tiến thương mại + Kiểm soát Các sở sản xuất Vải thiều - Đầu vào sản xuất - Quá trình sản xuất - Đầu sản xuất Mục tiêu quản lý - An toàn thực phẩm Truy nguyên nguồn gốc Bảo vệ môi trường - Lợi ích kinh tế Hình Tác động Nhà nước nhằm khuyến khích sở sản xuất vải thiều áp dụng GAP Nguồn: Tác giả đề xuất - Một số sách khác Ban hành hệ thống Văn Pháp luật riêng dành cho việc dáp dụng VietGAP cho sản xt nơng sản nói chung cho sản xuất vải thiều nói riêng Nhà nước hỗ trợ sở sản xuất sở hạ tầng, sách vay vốn ưu đãi, hỗ trợ sản phẩm, hỗ trợ việc xây dựng thương hiệu, thống sử dụng logo riêng cho sản phẩm VietGAP để người tiêu dùng biết đến sản phẩm VietGAP Vì chi phí cho khâu quảng bá, tiếp thị lớn, giá sản phẩm từ vải chưa cao nên cần hỗ trợ Nhà nước Ưu đãi, khuyến khích hộ nơng dân việc ứng dụng tiến khoa học kỹ thuật vào sản xuất, áp dụng công nghệ vào chế biến bảo quản sản phẩm Xây dựng hệ thống thơng tin để đáp ứng nhu cầu sản xuất tiêu thụ Các quan quản lý phải thường xuyên kết nối thông tin với sở, với cộng đồng để tác nhân biết sản xuất đáp ứng nhu cầu thị trường Tuyên truyền tới nhận thức người tiêu dùng để người tiêu dùng biết tới sản phảm vải VietGAP nhận giá trị mang lại Xây dựng chế liên kết “4 Nhà” chặt chẽ, doanh nghiệp phải có sách bao tiêu sản phẩm cho nơng dân cách thuận lợi dễ dàng Tuy nhiên, hỗ trợ Nhà nước nên đồng bộ, đầy đủ khâu từ sản xuất đến tiêu thụ, tạo điều kiện thuận lợi cho sở yên tâm đầu tư, đặc biệt tránh tình trạng bỏ chừng Nhà nước cần hỗ trợ từ 1-3 năm để sở 82 có khả tự tìm thị trường dừng hỗ trợ Hình Các mơ hình sản xuất nơng nghiệp Nguồn: Tài liệu tập huấn chuỗi giá trị-Viện đào tạo doanh nhân Việt 83 3.2.2 Giải pháp người sản xuất a) Liên kết cá hộ trồng thành tổ chức, xin tư cách pháp nhân Tiêu thụ có giải tốt thúc đẩy sản xuất vải theo quy trình VietGAP Nhưng nay, vấn đề đầu cho vải gặp nhiều khó khăn, chưa có liên kết sản xuất vải Mặc dù trồng vải theo VietGAP hầu hết hộ chưa có tư cách pháp nhân Vì vậy, để có thị trường tiêu thụ, hộ sán xuất cần liên kết thành tổ chức, xin tư pháp nhân để tiện giao dịch doanh nghiệp tiêu thụ…Từ chủ động việc tìm kiếm đầu ra, giữ vững ổn định uy tín thị trường Ngồi liên kết hộ sản xuất, tổ chức cần liên kết với nhà khoa học chuỗi cung ứng giống, hỗ trợ tập huấn cho hộ tham gia quy trình; với Nhà nước việc hồn thiện thủ tục đăng ký, cấp giấy chứng nhận cho nhóm hộ, tổ chức đạt tiêu chuẩn VietGAP; với Nhà tiêu thụ để tìm đầu cho sản phẩm, hình thành hợp đồng bao tiêu sản phẩm có bảo vệ luật pháp Nhà nước việc nâng cao chất lượng sản phẩm vải Lục Ngạn Những đơn vị sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP cần đưa yêu cầu khách hàng sở sản xuất, địa chỉ, số điện thoại, thời gian sản xuất, điều kiện bảo quản…để khách hàng truy tìm nguồn gốc sản phẩm b) Giải pháp kỹ thuật Cần kiểm tra chất lượng từ đầu vào như: gống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, biện pháp bảo quản, đóng gói…tới đầu chất lượng sản phẩm vải Cần tuân thủ nghiêm ngặt thực theo quy trình sản xuất vải theo VietGAP Áp dụng khoa học, công nghệ tiên tiến để có hiệu sản xuất chất lượng sản phẩm c) Giải pháp thu hái, sơ chế, bảo quản Chất lượng vải có đảm bảo hay khơng ngồi việc tn thủ nghiêm ngặt quy trình kỹ thuật, chăm sóc công đoạn thu hái, sơ chế, bảo quản quan trọng, phải tuân thủ theo quy trình VietGAP Do cần hướng dẫn tập huấn kỹ sơ chế, bảo quản cho người sơ chế, người thu gom, người nông dân Đặc biệt, công việc bảo quản quan trọng mang tính cấp thiết, ảnh hưởng trực tiếp tới giá thành, hiệu tiêu thụ Nếu khơng có phương pháp quản tốt sản phẩm vải dù có áp dụng theo VietGAP hiệu kinh tế khơng cao Năm 2015, tỉnh bắc Giang đặt hàng nhiệm vụ Khoa học Công nghệ cấp quốc gia với tên nhiệm vụ: “Ứng dụng công nghệ bảo quản CAS cho sản phẩm vải thiều xuất quy mô công nghệ tỉnh Bắc 84 Giang” CAS công nghệ sang chế độc quyền Nhật Bản công nhận sáng chế Hoa Kỳ, Châu Âu 24 quốc gia giới CAS (Hệ thống tế bào sống - Cells Alive System) công nghệ sử dụng để bảo quản hải sản, nông sản nhiều năm qua mà đảm bảo sản phẩm đạt chất lượng cao CAS công nghệ đại nhất, khắc phục hết khuyết điểm công nghệ đại khác, giữ cho sản phẩm tươi nguyên ban đầu., Giá vải thiều đông lạnh CAS đất Nhật Bản người tiêu dùng chấp nhận mức 350 đến 400.000 đồng/kg Quả vải thiều Việt Nam giá đất Nhật khơng hương vị, màu sắc vượt trội so với vải Trung Quốc mà “bảo hành” cơng nghệ Nhật Thành công bước đầu gợi mở hướng thuận lợi cho trái cây, hải sản Việt Nam đến với thị trường chuộng loại thực phẩm tươi sống Nhật Bản 3.3.3 Giải pháp tiêu thụ Sản xuất vải theo quy trình VietGAP có giá thành cao sản phẩm thông thường giá bán lại không cao hơn, người dân chưa thực chủ động tìm kiếm thị trường cho sản phẩm Cần có số biện pháp để khắc phục vấn đề trên: Hoàn thiện việc cấp giấy chứng nhận theo tiêu chuẩn VietGAP, đăng ký xây dựng thương hiệu cho sản phẩm đạt tiêu chuẩn VietGAP; Liên kết chặt chẽ nhân tiêu thụ, người sản xuất, người thu gom, chủ buôn bán lẻ doanh nghiệp bao mua thành mạng lưới thống với Phát triển đa dạng phương thức tiêu thụ, tránh đơn độc phương thức tiêu thụ đó, thực liên kết nhiều tổ chức cá nhân tham gia hệ thống nhằm tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh tránh thiệt thòi cá nhân náo Đưa vải thiều vào chương trình, dự án Quốc gia như: thực tốt vận động: “người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”; thành lập tập đoàn hoa tỉnh Bắc Giang Tỉnh Bắc Giang có nhiều kinh nghiệm việc xúc tiến thương mại, chủ động tháo gỡ khó khăn cho người trồng thương nhân Tuy nhiên, đặc thù vải truyền thống khơng có nhiều lựa chọn việc kéo dài thời gian thu hoạch, tỉnh Bắc Giang cố gắng thành lập tập đoàn hoa huyện Lục Ngạn với việc thu mua, chế biến, bảo quản tiêu thụ sản phẩm nơng sản tỉnh khơng riêng vải thiều Tiến hành xúc tiến tiêu thụ sản phẩm Giải pháp xúc tiến tiêu thụ giải pháp nhằm mở rộng khả xâm nhập thị 85 trường quốc tế, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động xúc tiến tiêu thụ nước xuất Nâng cao hiệu hoạt động trung tâm thông tin thị trường: xây dựng trung tâm thị trường, thu thập thông tin đầy đủ, chặt chẽ…Xây dựng xúc tiến thương mại tầm vĩ mơ: nâng tầm chương trình xúc tiến thương mại lên thành chương trình cấp tỉnh cấp quốc gia; tăng cường hỗ trợ cho doanh nghiệp thông tin điện tử từ chương trình xúc tiến thương mại Ở thị trường cần có sách xúc tiến thương mại riêng theo phân khúc thị trường cụ thể theo sản phẩm nhằm đạt hiệu cao tiêu thụ sản phẩm Cần tìm thêm thị trường để mở rộng đầu cho vải thiều Hiện nay, việc xuất sản phẩm vải tỉnh chủ yếu sang thị trường Trung Quốc không sang thị trường khác nên dễ bị trường ép giá năm đạt sản lượng cao Giám đốc sở công thương ông Trần Quang Tấn cho rằng: “để tránh phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc, người sản xuất thương nhân mặt trì thị trường truyền thống, mặc khác chủ động tìm kiếm đối tác khác thông qua việc hợp tác với doanh nghiệp; đẩy mạnh thị trường tiêu thụ nội địa đầy tiềm năng- thị trường phía Nam; xây dựng hệ thống phân phối chuyên nghiệp, hiệu quả, kết nối đối tác lớn, lâu dài, ổn định cho vải Bắc Giang" - Chính sách khuyến khích tiêu thụ vải thiều theo tiêu chuẩn VietGAP thông qua hợp đồng: Để khuyến khích tiêu thụ nơng sản hàng hố nói chung mặt hàng vải thiều nói riêng Thủ tướng Chính phủ có Quyết định số 80/2002/QĐ-TTg ngày 24 tháng 06 năm 2002 Thủ tướng Chính phủ sách khuyến khích tiêu thụ nơng sản hàng hố thơng qua hợp đồng Thông qua Quyết định quan quản lý Nhà nước Tỉnh Bắc Giang vận dụng khuyến khích doanh nghiệp thuộc thành phần kinh tế ký kết hợp đồng tiêu thụ sản phẩm vải thiều theo tiêu chuẩn VietGAP với người sản xuất nhằm gắn kết sản xuất với chế biến tiêu thụ để phát triển sản xuất ổn định bền vững Hợp đồng tiêu thụ sau ký kết sở pháp lý để gắn trách nhiệm nghĩa vụ bên, bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp hộ trồng vải thiều theo tiêu chuẩn VietGap doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh, chế biến xuất theo quy định hợp đồng Hợp đồng tiêu thụ phải ký với người sản xuất từ đầu vụ sản xuất Hợp đồng tiêu thụ ký doanh nghiệp với người sản xuất theo hình thức: Các doanh nghiệp chế biến ứng trước vốn, vật tư, hỗ trợ kỹ thuật, cơng nghệ mua lại sản phẩm hàng hố, bán vật tư mua lại sản phẩm vải hàng hoá, trực tiếp tiêu thụ vải hàng hoá Liên 86 kết sản xuất: Hộ nông dân sử dụng giá trị quyền sử dụng đất để góp vốn cổ phần, liên doanh, liên kết với doanh nghiệp cho doanh nghiệp th đất sau nơng dân sản xuất đất góp cổ phần, liên doanh, liên kết cho thuê bán lại sản phẩm cho doanh nghiệp, tạo gắn kết bền vững nông dân doanh nghiệp - Chính sách xuất Vải thiều: Trong lĩnh vực xuất rau quyền tỉnh Bắc Giang thực sách mở cửa, thị trường hội nhập phát triển theo hướng đa phương hố, đa dạng hố Khuyến khích sở SX-CB-TT vải thiều tăng cường tìm kiếm mở rộng thị trường xuất Đẩy mạnh xuất Vải thiều sở quản lý tốt tiêu thụ thị trường nội địa Để mở rộng thị trường xuất cần thực nhiều sách nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, nhà kinh tế sản xuất, xuất rau thơng qua nhiều biện pháp như: hồn thuế GTGT cho mặt hàng vải thiều xuất khẩu; thưởng xuất khẩu; hỗ trợ thơng tin cho doanh nghiệp tìm kiếm thị trường xuất Tiếp tục đổi chế sách hỗ trợ xuất phát triển, nâng cao hiệu SXKD xuất mặt hàng vải thiều Tiếp tục hồn thiện sách, hỗ trợ xúc tiến thương mại khuyến khích xuất thơng qua Hiệp hội ngành hàng Chuyển từ sách can thiệp thị trường, trợ cấp xuất sang hỗ trợ nhằm nâng cao lực cạnh tranh mặt hàng vải thiều theo tiêu chuẩn VietGAP huyện Lục Ngạn thị trường nước, khu vực quốc tế, như: thành lập trung tâm giới thiệu sản phẩm vải thiều theo tiêu chuẩn VietGAP nước ngoài, tham gia hội chợ, triển lãm, quảng bá sản phẩm Huyện Lục Ngạn tìm biện pháp mở rộng diện tích trồng vải thiều theo tiêu chuẩn VietGAP, nâng cấp thương hiệu, đồng thời khuyến khích thương nhân nhà xuất vải thiều theo tiêu chuẩn VietGAP đổi công nghệ, trọng tới khâu chất lượng đóng gói Một số giải pháp xuất vải thiều theo tiêu chuẩn VietGAP: khuyến khích, hỗ trợ hình thành nhiều HTX, nhiều sở xuất vải thiều theo tiêu chuẩn VietGAP sở liên kết quyền lợi chặt chẽ người trồng vải Cần có sách khuyến khích ưu đãi đầu tư vào lĩnh vực sản xuất, bảo quản, chế biến vải thiều theo tiêu chuẩn VietGAP xuất Có sách bảo hiểm đầu tư nơng nghiệp, bảo hiểm hợp đồng tiêu thụ dài hạn đặc biệt thị trường tiêu thụ tương đối ổn định, tạo an tâm giảm rủi ro cho doanh nghiệp đầu tư, xây dựng vùng nguyên liệu ổn định lâu dài Tiếp tục hỗ trợ chương trình xúc tiến thương mại nhằm tìm kiếm mở rộng thị trường xuất vải thiều theo tiêu chuẩn VietGAP 87 KẾT LUẬN CHƯƠNG Việc sản xuất vải thiều theo tiêu chuẩn VietGAP định hướng đắn, mang lại hiệu kinh tế cao cho người nông dân, mang lại lợi ích cho xã hội Có hỗ trợ, quan tâm sát từ phía Nhà nước, tỉnh, Ban ngành Từ chương trình áp dụng VietGAP sản xuất vải Lục Ngạn, Bắc Giang thực hiện, Nhà nước hỗ trợ nhiều mặt vật chất tinh tình; người tiêu dùng bắt đầu quan tâm tới chất lượng sản phẩm có xu hướng tìm hướng tới sản phẩm đạt chất lượng bảo đảm an toàn vệ sinh, bảo vệ sức khỏe họ Quy trình VietGAP ban hành thực cách năm song mẻ người dân Việc thực quy trình VietGAP chưa triệt để, nghiêm túc thực quuy trình sản xuất quy trình VietGAP cần ý cơng tác quản lý, kiểm sốt quy trình thực xản xuất vải theo VietGAP hộ đồng thời đề giải pháp để khuyến khích hộ nông dân áp dụng tiêu chuẩn VietGAP sản xuất vải thiều 88 KẾT LUẬN Qua kết nghiên cứu trình sản xuất tiêu thụ vải Lục Ngạn tỉnh Bắc Giang cho thấy: Trên địa bàn huyện Lục Ngạn có ba chủ thể tham gia vào sản xuất tiêu thụ vải người sản xuất, đơn vị cung ứng đầu vào (bao gồm đại lý, cửa hàng bán giống, phân bón, thuốc trừ sâu, xí nghiệp điện, cơng trình thủy lợi) trung gian tiêu thụ vải (bao gồm thương lái, hộ thu mua, doanh nghiệp chế biến vải) Hiện tham gia chủ thể nêu vào sản xuất tiêu thụ vải theo tiêu chuẩn VietGap hạn chế, đặc biệt người sản xuất chưa thực quan tâm tới việc áp dụng tiêu chuẩn VietGap Các yếu tố khó khăn, cản trở tham gia chủ thể vào sản xuất tiêu thụ vải theo tiêu chuẩn VietGap gồm có: Chưa có quy hoạch cụ thể, đồng vùng sản xuất vải an toàn theo tiêu chuẩn VietGap, sách hỗ trợ phát triển sản xuất vải an toàn chưa đủ mạnh, thiếu chế tài đảm bảo tham gia chủ thể trung gian tiêu thụ vải việc sản xuất tiêu thụ vải an tồn theo tiêu chuẩn VietGap Do tồn chuỗi giá trị, tiêu chuẩn VietGap quan tâm khâu sản xuất mà chưa trung gian tiêu thụ thực quan tâm Để thúc đẩy phát triển sản xuất tiêu thụ vải theo tiêu chuẩn VietGap cần triển khai đồng giải pháp đề tài nhằm tăng cường tham gia chủ thể sản xuất tiêu thụ vải theo tiêu chuẩn VietGap Sự tham gia cách có ý thức trách nhiệm chủ hể điều kiện tiên việc hình thành phát triển bền vững vùng sản xuất vải an toàn theo tiêu chuẩn Viet Gap huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang 89 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Trương Văn Bảo (2007, Thực trạng giải pháp nâng cao hiệu kinh tế vải thiều Huyện Lục Ngạn, Bắc Giang”, luận văn thạc sĩ kinh tế, ĐH Thái Nguyên Đỗ Xuân Bình (2003), Điều tra xác định nguyên nhân nghiên cứu số biện pháp kỹ thuật nhằm khắc phục tượng hoa không ổn định năm vải Lục Ngạn – Bắc Giang Phạm Minh Cương cộng (1997), Kết bước đầu nghiên cứu tình hình sinh trưởng hoa đậu số giống vải nhập nội nông trường quốc doanh Lục Ngạn, Kết nghiên cứu khoa học VII, Biện khoa học kỹ thuật nông nghiệp, NXB nông nghiệp, Hà Nội Cục thống kê Bắc Giang, Niêm giám thống kê tỉnh Bắc Giang năm 2004 – 2006, NXB Thống kê, Hà Nội Ngô Thế Dân (2002), Kinh nghiệm trồng vải Lục Ngạn, NXB Nông nghiệp Nguyễn Đình Dũng (2013) Nghiên cứu tình hình sản xuất rau theo tiêu chuẩn thực hành nông nghiệp tốt (VietGap) huyện An Dương- Hải Phòng Nguyễn Mạnh Dũng (2001), Bảo quản – Chế biến giải pháp phát triển ổn định vải, nhãn, NXB NN Nguyễn Tiến Định, Nguyễn Quốc Luyện, Đào Thế Anh (29/1/2013) Phân tích ngành hàng vải thiều Thanh Hà Huyện Thanh Hà - tỉnh Hải Dương Vũ Mạnh Hải CTV (1986), Một số kết nghiên cứu, tổng hợp vải, Kết nghiên cứu công nghiệp ăn 10 Đinh Đức Hiệp (2013), Nghiên cứu việc áp dụng Viet GAP sản xuất rau Hà Nội, luận văn thạc sĩ- ĐH Nông nghiệp Hà Nội 11 Nguyễn Văn Hoa, Trần Thanh Tháp, Phạm Văn Nhạ, Trần Đình Phả, Nguyễn Thị Dung (2007), Kết nghiên cứu xây dựng ứng dụng GAP sản xuất vải thiều an toàn Lục Ngạn – Bắc Giang, Viện bảo vệ thực vật 12 Nguyễn Văn Khiêm (2012), Một số giải pháp phát triển nhân rộng mô 90 13 14 15 16 17 18 19 20 21 hình sản xuất vải thiều theo quy trình thực hành nông nghiệp tốt (VietGAP) Huyện Lục Ngạn – Bắc Giang Trần Thế Lực (1998), Giáo trình ăn quả, NXB Hà Nội Trần Thế Lực, Một số ý kiến phát triển ăn vùng núi trung du phía Bắc đến năm 2000 2010, thông tin khoa học kỹ thuật Rau – Hoa – Quả, số tháng 6/1998 Quyết định số 379/QĐ- BNN- KHCN ngày 28/1/2008 Bộ NN&PTNT Mai Văn Quyền (2009), EUREPGAP, GlobalGAP , Gap Châu Á- nhận thức áp dụng UBND huyện Lục Ngạn, chương trình phát triển kinh tế xã hội trọng tâm giai đoạn 2015 – 2020, Lục Ngạn – Bắc Giang Trần Văn Uyển (1995), Phân bón chất kích thích sinh trưởng, NXB Nơng Nghiệp Viện nghiên cứu sách lương thực quốc tế (2002), Ngành rau Việt Nam Viện nghiên cứu rau Đại sứ ISRAEL Việt Nam (1998), tài liệu tập huấn ăn Viện Bảo vệ thực Vật (2006), Quy trình thực hành nơng nghiệp tốt(GAP) sản xuất vải thiều an tồn, Hà Nội 91 PHỤ LỤC PHIẾU ĐIỀU TRA HỘ NÔNG DÂN (Đối với người sản xuất vải) - Huyện: Lục Ngạn - Xã - Thôn (xóm) Số phiếu……Ngày điều tra…………Người thực vấn I TÌNH HÌNH CHUNG CỦA HỘ Họ tên chủ hộ:……………………… Tuổi……… Dân tộc - Giới tính : Nam /Nữ 2.Trình độ văn hố chủ hộ Phổ thơng trung học Cấp II Cấp I Khơng biết chữ 3.Số có - Số từ 16 – 60 tuổi + Trong khả lao động - Số nam - Số nữ 4.Trình độ chun mơn chủ hộ Đại học Cao đẳng Trung cấp Chưa qua đào tạo Nguồn thu nhập từ Trồng trọt Chăn nuôi Kinh doanh 92 Ngành nghề phụ Mức độ kinh tế hộ Nghèo Trung bình Giàu – II TÌNH HÌNH SỬ DỤNG ĐẤT CỦA HỘ GIA ĐÌNH Đơn vị tính: m2 Chỉ tiêu Các năm 2015 2016 2017 Tổng diện tích đất trồng trọt Trong chia theo đối tượng trồng: - Diện tích trồng ăn - Diện tích trồng vải theo tiêu chuẩn VietGap - Diện tích trồng vải theo phương thức đại trà - Diện tích trồng lương thực mầu - Cây trồng khác Trong chia theo loại đất: - Đất vườn - Đất ruộng - Đất đồi - Đất rừng Trong đó, chia theo quyền sở hữu: - Được chia theo định mức - Đấu thầu - Thuê ngắn hạn Gia đình dành lượng vốn cho trồng trọt là:…………………… đ Trong đó, vốn dành cho trồng chăm sóc vải :…………… đ + Gia đình tự có :.…….………đ 93 Nguồn:………… + Đi vay Lãi suất…….% :…………… đ Thời hạn vay…… năm III TÌNH HÌNH SẢN XUẤT CỦA HỘ GIA ĐÌNH Diện tích, sản lượng trồng hộ gia đình Năm 2016 Loại trồng DT (m2) Năm 2017 SL (kg) DT (m2) SL (kg) Năm 2018 DT (m2) SL (kg) Cây vải - Vải theo VietGap tiêu chuẩn - Vải thep phương thức đại trà IV TÌNH HÌNH TIÊU THỤ CỦA HỘ GIA ĐÌNH - Đánh giá tình hình tiêu thụ vải hộ + Vải theo tiêu chuẩn VietGap Dễ tiêu thụ (1) ; Khó tiêu thụ (2) + Vải theo phương thức đại trà Dễ tiêu thụ (1) ; Khó tiêu thụ (2) Ghi chú: - Hình thức bán: Bán bn / Bán lẻ - Đối tượng mua:  Người thu gom  Người bán buôn  Người bán lẻ Địa điểm bán:  1.Tại vườn/đồi  Điểm thu gom  Tại chợ bán buôn  Người chế biến  Người xuất  Người tiêu dùng  Tại chợ bán lẻ  Tại nhà mày chế biến  Nơi khác:………… Gia đình có biết tới tiêu chuẩn VietGap cho vải không? 94 Gia đình có áp dụng tiêu chuẩn VietGap sản xuất vải không? Nhận xét gia đình triển vọng phát triển vải Những khó khăn sản xuất tiêu thụ vải năm ? a Trong sản xuất : b Trong tiêu thụ Gia đình có kiến nghị với cấp quyền nhằm phát triển sản xuất vải? 95 ... mua loại nông sản, vải bán vật tư nông nghiệp,… 2.2 Thực trạng sản xuất tiêu thụ vải lục ngạn theo tiêu chuẩn vietgap 2.2.1 Kết sản xuất tiêu thụ vải thiều huyện Lục Ngạn tỉnh Bắc Giang giai đoạn... liệu sản xuất vải theo tiêu chuẩn VietGap huyện Lục Ngạn tỉnh Bắc Giang Số liệu thực thu thập từ tháng đến tháng năm 2017 - Không gian: Huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang Phương pháp nghiên cứu 5.1 Quy. .. xuất vải thiều đáp ứng tiêu chuẩn VietGAP huyện Lục Ngạn, Bắc Giang. ” Tổng quan nghiên cứu 2.1 Nghiên cứu nước Trong nghiên cứu Nguyễn Văn Hoa (2007) Viện bảo vệ thực vật, đưa số kết sản xuất vải