B ăGIÁOăD CăVÀă ÀOăT O TR NGă IăH CăTH NGăLONG KHOAăKHOAăH CăS CăKH E B ăMỌN YăT ăCỌNGăC NG TR NăH UăTU N- C01105 KI NăTH C,ăTH CăHĨNHăVĨăM TăS ăY UăT ă LIểNăQUANă SINHăC AăNG N S ăD NGăTHU CăKHÁNGă IăDỂNăXĩăQUANG LÃNG, PHÚ XUYểN,ăHĨăN IăN Mă2019 Chuyên ngành:ăăYăT ăCỌNGăC NG Mưăs :ă8ă72ă07ă01 LU NăV NăTH CăS ăYăT ăCỌNGăC NG H NGăD NăKHOAăH C:ăGS.TS TR NăQU CăKHAM HƠăN iăậ N mă2019 L IăC Mă N Trong q trình nghiênăc uăvàăhồnăthànhălu năv nănàyătơiăđưănh năđ căs ă quanătâm,ăgiúpăđ ,ăgópăýăqăbáuăc aănhi uănhàăkhoaăh cătrongăvàăngồiătr ng Tôiă xină trână tr ngă c mă nă cácă Th yă giáo,ă Côă giáoă b mônă Yă t ă côngă c ngă cùngă cácă Th y/Côă cácă b ă mônă vàă khoaă phòngă c aă Tr ngă iă h că Th ngă Long,ă đưă tr c ti pă gi ngă d y,ă ch ă d n vàă giúpă đ ă tơi trongă su tă qă trìnhăh căt p, nghiênăc u V iătìnhăc măchânăthànhăvàălịngăbi tă năsâuăs c,ătơiăxinăg iăl iăc mă nă đ năGS.TS.ăTr năQu căKham,ăng tôiă v ă ki nă th că c ngă nh ă ph đ nhăh iăh ngăd năkhoaăh căđưăt nătìnhăgiúpăđ ă ngă phápă nghiênă c u,ă nh ngă ýă ki nă qă báuă ngăvàăhồnăthi nătrongăqătrìnhăth căhi nălu năv nănày Tôiăxinătrânătr ngăc mă năTr măYăt ăxưăQuangăLưng,ăhuy năPhúăXuyên,ă thànhăph ăHàă N i đư cho phép t oăđi uă ki n giúp đ ă tơi q trình ph ngăv n, thuăth păýăki năc aăng iădânătrênăđ aăbànăxư Xină c mă nă cácă anhă ch ă emă đ ngă nghi p,ă b nă bèă vàă giaă đìnhă đưă đ ngă viên,ăgiúpăđ ătơiătrongăqătrìnhăhồnăthànhălu năv n Hà N i, ngày tháng n m 2019 Tác gi Tr năH uăTu n Thang Long University Library L IăCAMă OAN H ăvàătênăh căviên:ăTr năH uăTu n Lu năv năth căs ăv iătênăđ ătài:ăKi n th c, th c h̀nh v̀ m t s y u t liên quan đ n s d ng thu c kh́ng sinh c a ng i dân x̃ Quang Lãng, Phú Xun, H̀ N i n m 2019”ănàyălàăcơngătrìnhănghiênăc uăc aăcáănhânătơi,ăđ th căhi năd iăs ăh că ngăd năkhoaăh căc aăGS.TS.ăTr năQu căKham.ăCácăs ăli uă vàănh ngăk tălu nănghiênăc uăđ cătrìnhăbàyătrongălu năv nănàyăhồnătồnătrungă th c.ăTơiăxinăhồnătồnăch uătráchănhi măv ăl iăcamăđoanănày Hà N i, ngày tháng H căviên Tr năH uăTu n n m 2019 DANHăM C CH VI TăT T AMR Antimicrobial Resistance – Kháng kháng sinh BHYT B oăhi măyăt CBYT Cán b ăyăt DDD Defined Daily Doses - li u trì trung bình gi đ nh m iăngàyăđ i v i m t lo i thu c CSYT TNC NKH KKT C ăs ăyăt iăt ngănghiênăc u căđi mănhânăkh uăh c i uăki năkinhăt KCB Khámăch aăb nh KS Kháng sinh KKS Kháng kháng sinh LMIC Low and Middle Income Countries - Qu căgiaăcóăthuă NC nh păth păvàătrungăbình SDKS Nghiênăc u T HV S ăd ngăkhángăsinh TT-GDSK Trìnhăđ ăh căv n TYT Truy năthôngă– Giáoăd căs căkh e WHO Tr măyăt YHCT World Health Organization – T ăch căYăt ăTh ăgi i Yăh căc ătruy n Thang Long University Library M CăL C TăV Nă Ch ngă1: T NGăQUANăTĨIăLI U 1.1 S ăl căv ăthu căkhángăsinh 1.1.1 Kháiăni m 1.1.2 Phânălo iăthu căkhángăsinh 1.1.3 S ăd ngăthu căanătoànăh pălý 1.1.4 Tácăd ngăkhôngămongămu n 1.2 Th c tr ng s d ng thu c kháng sinh 1.2.1 Th c tr ng s d ng thu c kháng sinh th gi i 1.2.2 Tình hình s d ng thu c kháng sinh Vi t Nam 1.3 Tình hình kháng kháng sinh c a vi khu n 11 1.3.1 Tình hình kháng kháng sinh th gi i 11 1.3.2 Tìnhăhìnhăkhángăkhángăsinhăc aăviăkhu năt iăVi tăNam 14 1.4 M t s nghiên c u v ki n th c hành vi s d ng kháng sinh c a ng i dân 16 1.4.1 Trênăth ăgi i 16 1.4.2 T iăVi tăNam 18 1.5 M tăs ăy uăt ăliênăquanăđ năs ăd ngăthu căkhángăsinh 18 1.6 Gi iăthi uăđ aăbànănghiênăc u 20 1.7 Khungălýăthuy t 22 Ch ngă2: 2.1 iăt IăT NGăVĨăPH NGăPHÁPăNGHIểNăC U 23 ngăvàăth iăgianănghiênăc u 23 2.1.1 aăđi mănghiênăc u 23 2.1.2 iăt ngănghiênăc u 23 2.1.3 Th iăgianănghiênăc u 23 2.2 Ph ngăpháp nghiênăc u 23 2.2.1 Thi tăk ănghiênăc u: 23 2.2.2 C ăm uăvàăph ngăphápăch năm u 24 2.2.3 K ăthu tăthuăth păthôngătin 25 2.2.4 S ăđ ănghiênăc u 26 2.3 Cácăbi năs ,ăch ăs ătrongănghiênăc uăvàăcáchăđánhăgiá 27 2.3.1 Bi năs ăvàăch ăs ănghiênăc u 27 2.3.2 Tiêuăchu năđánhăgiá 31 2.4 Saiăs ăvàăbi năphápăkh căph c 35 2.4.1 Saiăs 35 2.4.2 Bi năphápăkh c ph c 35 2.5 Phânătíchăvàăx ălýăs ăli u 35 2.6 V năđ ăđ oăđ cătrongănghiên c u 36 2.7 H năch ăc aănghiênăc u 36 Ch ngă3: K TăQU ăNGHIểNăC U 37 3.1 Ki năth căvàăth căhànhăs ăd ngăthu căkháng sinh c aăng 3.1.1 căđi măc aăđ iăt iădân 37 ngănghiênăc u 37 3.1.2 Ki năth căv ăs ăd ngăthu căkhángăsinhăc aăng 3.1.3 Th căhànhăs ăd ngăthu căkhángăsinhăc aăng iădân 38 iădân 44 3.2 M tăs ăy uăt ăliênăquanăđ năki năth c,ăth c hànhăs ăd ngăkhángăsinh c aăng iădân 49 3.2.1.ăM tăs ăy uăt ăliênăquanăđ năki năth căs ăd ngăthu căkhángăsinh 49 3.2.2.ăM tăs ăy uăt ăliênăquanăv iăth căhànhăs ăd ngăthu căkhángăsinh 54 Ch ngă4: BĨNăLU N 60 4.1 Ki năth c,ăth căhànhăs ăd ngăkhángăsinhăc aăng iădân 60 4.1.1.ăKi năth căs ăd ngăkhángăsinhăc aăng iădân 60 4.1.2.ăTh căhànhăs ăd ngăkhángăsinhăc aăng iădân 66 Thang Long University Library 4.2 M tăs ăy uăt ăliênăquanăđ năki năth căvàăth căhànhăs ăd ngăkhángăsinhă c aăng iădân 73 4.2.1.ăM iăliênăquanăv iăki năth căs ăd ngăkhángăsinh 73 4.4.2.ăM iăliênăquanăv iăth căhànhăs ăd ngăkhángăsinh 76 K T LU N 79 KHUY NăNGH 81 TĨIăLI UăTHAMăKH O PH ăL C DANH M CăB NG B ngă3.1.ăThôngătinăchungăc aăđ iăt ng 37 B ng 3.2 Kênh thông tin ng i dân ti p c n s d ng kháng sinh 38 B ngă3.3.ăKi năth căc aăng iădânăv ălíădoăs ăd ngăkhángăsinh 39 B ngă 3.4.ă ng iă t ngă nhă h ngă đ nă quy tă đ nhă s ă d ngă khángă sinhă c aă iădân 39 B ngă3.5.ăV năđ ăng iădânăquanătâmăkhiăs ăd ngăkhángăsinh 40 B ngă3.6.ăKi năth căc aăng iădânăv ăđ aăđi mămuaăthu căkhángăsinh 40 B ngă3.7.ăL uăýăkhiămuaăthu căkhángăsinhăc aăng B ngă3.8.ăKi năth căc aăng iădân 41 iădânăv ăth iăgianăs ăd ngăkhángăsinh 41 B ng 3.9.ă Ki nă th că c aă ng iă dână v ă tácă d ngă khôngă mongă mu nă c aă kháng sinh 42 B ngă3.10.ă iăt ngăc năth nătr ngăkhiăs ăd ngăkhángăsinh 43 B ngă3.11.ă aăđi măng B ngă3.12.ăYêuăc uăng iădânămuaăkhángăsinh 44 iăbánăthu căh ngăd năthôngătinăv ăthu că 44 B ngă3.13.ăTh căhànhăs ăd ngăkhángăsinhătheoăđ năc aăbácăs 45 B ngă3.14.ăLýădoăs ăd ngăkhángăsinhătrongă6ăthángăv aăquaăc aăng iădân 46 B ngă3.15.ăTh iăđi mău ngăthu căkhángăsinhătrongăngày 46 B ngă3.16.ăX ătríăv ăth iăđi măng ngăs ăd ngăkhángăsinh 47 B ngă3.17.ăX ătríăsauă2ă– 3ăngàyăs ăd ngăkhángăsinhăkhơngăđ ăb nh 47 B ngă3.18.ăX ătríăkhiăg pătácăd ngăkhơngămongămu n 48 B ngă3.19.ăM iăliênăquanăgi aăki năth căs ăd ngăkhángăsinhăv iăgi iătính 49 B ngă3.20.ăM iăliênăquanăgi aăki năth căs ăd ngăkhángăsinhăv iătu i 49 B ngă3.21.ăM iăliênăquanăgi aăki năth căs ăd ngăkhángăsinhăv iătrìnhăđ ă h căv n 50 B ngă3.22.ăM iăliênăquanăgi aăki năth căs ăd ngăkhángăsinhăv iăngh ănghi p50 Thang Long University Library B ngă 3.23.ă M iă liênă quană gi aă ki nă th că s ă d ngă khángă sinhă v iă uă ki nă kinhăt 51 B ngă3.24.ăM iăliênăquanăgi aăki năth căs ăd ngăkhángăsinhăv iăngu năthôngă tinăt ăcánăb ăyăt ăđ aăph ng 51 B ngă3.25.ă ánhăgiáăm tăs ăy uăt ăliênăquanăđ năki năth căv ăs ăd ngăkhángă sinhătheoămơăhìnhăh iăquyăđaăbi n 52 B ngă3.26.ăM iăliênăquanăgi aăth căhànhăs ăd ngăkhángăsinhăv iăgi iătính 54 B ngă3.27.ăM iăliênăquanăgi aăth căhànhăs ăd ngăkhángăsinhăv iătrìnhăđ ăh căv n 54 B ngă3.28.ăM iăliênăquanăgi aăth căhànhăs ăd ngăkhángăsinhăv iăngh ănghi p 55 B ngă3.29.ăM iăliênăquanăgi aă th căhànhăs ăd ngăkhángăsinhăv iăđi uăki nă kinhăt 55 B ngă3.30.ăM iăliênăquanăgi aăth căhànhăs ăd ngăkhángăsinhăv iătu i 56 B ngă3.31.ăM iăliênăquanăgi aăth căhànhăs ăd ngăkhángăsinhăv iăngu năthôngă tinăt ăcánăb ăyăt ăđ aăph ng 56 B ngă3.32.ăM iăliênăquanăgi aăth căhànhăs ăd ngăkhángăsinhăv iăki năth căs ă d ngăkhángăsinh 57 B ngă3.33.ă ánhăgiáăm tăs ăy uăt ăliênăquanăđ năth căhànhăv ăs ăd ngăkhángă sinhătheoămơăhìnhăh iăquyăđaăbi n 58 DANHăM CăBI Uă Bi uă đ ă 3.1.ă Ki nă th că c aă ng iă dână v ă th iă giană s ă d ngă khángă sinhă v iă nh ngăb nhănhi măkhu năthôngăth ng 42 Bi uăđ ă3.2.ăT ăl ăki năth căchungăv ăs ăd ngăkhángăsinhăc aăng Bi uăđ ă3.3.ăT ăl ăng iădân 43 iădânăs ăd ngăkhángăsinhătheoăđ n 44 Bi u đ ă3.4.ăT ăl ăth căhànhăchungăv ăs ăd ngăkhángăsinhăc aăng iădân 48 DANHăM CăHỊNH Hình 1.1 Lo i siêu vi khu n m i có kh n ngă ch ng l i lo i thu c KS m nh nh t 12 Hình 1.2 B năđ hành xã Quang Lãng, huy n Phú Xuyên, Hà N i 21 Thang Long University Library 79 K TăLU N Qua k t qu ă nghiênă c u Ki n th c, th c h̀nh v̀ m t s y u t liên quan v s d ng thu c kh́ng sinh c a ng i dân x̃ Quang Lãng, Phú Xuyên, H̀ N i n m 2019, chúngătôiărútăraăm tăs ăk tălu nănh ăsau: 1.ăKi năth căvƠăth căhƠnhăv ăs ăd ngăthu căkhángăsinhăc aăng iădơnă ❖ V ki n th c: - T ăl ăng iădânăcóăki năth căchungăđ tăv ăs ăd ngăkhángăsinh an toàn, h pălý 55,25% - T ăl ăng iădânăbi tăph iăs ăd ngăkhángăsinh theo ch ăđ nh c a bácăs 85,3% - 88,5%ă đ iă t ngă nghiênă c uă choă r ngă c nă muaă vàă u ngă thu că theoă đúngăđ năc aăbácăs - T ăl ăng iădânăbi tăđ aăđi mămuaăthu căđúngălàăhi uăthu c,ănhàăthu că cóăđ ngăkí 54,3% - T ăl ăng iădânăchoăr ngănênăl uăýăv ătênăthu călà 68,3% 64% cho r ngănênăl uăýăh năs ăd ngăkhiămuaăkháng sinh - T ăl ăng iădânăchoăr ngăs ăd ngăkhángăsinhă≥ă3 ngày 70,2% - T ăl ăng iădânăbi tăđ iăt ngăc năth nătrongăkhiăs ăd ngăkhángăsinh ph ăn ăcóăthaiăvàăcho bú 97,5%; tr ăemă