ĐẶT VẤN ĐỀ Trong xã hội ngày phát triển mơ hình bệnh tật ngày đa dạng Do làm cho tình trạng tải bệnh viện (BV) ngày trầm trọng Hiện Việt Nam, tỷ lệ người bệnh(NB)/giường bệnh 488/1 (20,5 giường /1 vạn dân) vượt tiêu 185 người /giường (303 người /giường), tỷ lệ Điều dưỡng (ĐD) Bác sĩ (BS) 1,9-2,5 so với quy định 1,1-2,5 ĐD/BS (3-3,5 ĐD/BS) [6] Tình trạng tải làm cho mơi trường BV dần tính an tồn Tại Mỹ có khoảng triệu người mắc nhiễm khuẩn ( NK) BV/năm, kéo theo 5-10% người khác bị ảnh hưởng, chi phí vào khoảng 5-10 tỷ USD khoảng 90.000 người tử vong có liên quan đến NK BV[2] Tại Việt Nam, số ngày nằm viện tăng thêm 8, chi phí tăng thêm triệu VNĐ[2] Là BV tuyến Trung Ương, Việt Đức không tránh khỏi tình trạng tải Điển hình khoa Phẫu thuật Tiết niệu (TN), tỷ lệ ĐD/BS 1,53/1 (20/13), thiếu gần nửa số ĐD so với quy định (3/1-3,5/1)[6], tổng khối lượng chăm sóc NB 242,5 giờ/ngày, ĐD phải làm việc trung bình 12,125 giờ/ ngày, gấp khoảng 1,5 lần (8 giờ/ngày) theo quy định đảm bảo chất lượng chăm sóc người bệnh (NB)[11] Khoa TN khoa ngoại chuyên điều trị bệnh hệ TN nên hầu hết NB tiến hành phẫu thuật điều thông tiểu phục vụ cho trình điều trị Mà theo Trung Hải: “Việc vệ sinh thơng tiểu khơng tốt ngun nhân gây tình trạng nhiễm khuẩn sau phẫu thuật”[7] Hiện nay, trung bình NB vào viện có người nhà (NN) vào theo chăm sóc Trong trình điều trị, nhân viên y tế (NVYT) thiên chăm sóc y khoa cịn NN thiên chăm sóc dinh dưỡng vệ sinh Vậy kết chăm sóc điều trị cho NB phụ thuộc vào hai bên NVYT NN Trong chất lượng nguồn lực ngành y tế ngày tăng, thay dụng cụ y tế dùng lại BV đưa vào sử dụng dụng cụ dùng lần có tính đảm bảo vơ khuẩn, tiệt khuẩn cao lại chưa có biện pháp triệt để phịng kiểm sốt NK từ phía NN Khi việc chăm sóc ống thơng khơng đảm bảo vơ tình NN gây NK cho NB Theo tìm hiểu cơng trình nghiên cứu vấn đề NK tập chung vào tỷ lệ NK, tỷ lệ NK thao tác NVYT, so sánh tỷ lệ nhiễm dụng cụ kỹ thuật với hay phân lập loại VK gây NK BV chưa có tác giả tiến hành nghiên cứu NK BV gây NN chăm sóc NB Vậy để ĐD định hướng yếu tố gây NK từ phía NN tham gia chăm sóc có cách phịng, kiểm sốt tốt, lượng giá kiến thức chăm sóc thơng tiểu NN sau ĐD hướng dẫn, định thực đề tài nghiên cứu: “Nhận thức chăm sóc thơng tiểu người nhà chăm sóc người bệnh bệnh viện Việt Đức năm 2012” với hai mục tiêu: − Đánh giá kiến thức khó khăn gặp phải NN chăm sóc thơng tiểu cho NB − Mơ tả yếu tố ảnh hưởng đến kiến thức NN chăm sóc thơng tiểu cho NB CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1 Hệ tiết niệu Hình : Hệ tết niệu Hệ TN hệ thống gồm thận, niệu quản, bàng quang niệu đạo Nhiệm vụ hệ TN tiết xuất nước tiểu (NT) 1.1.1 Thận Thận quan hệ TN, nhiệm vụ chủ yếu sản xuất NT, xuất chất thải q trình chuyển hóa giữ vững định nội môi [5] Mỗi người có hai thận, nằm sau phúc mạc, trước thành bụng sau khoảng liên sườn XII đến đốt sống thắt lưng III Thận phải thấp thận trái nằm gan Ở người trưởng thành, thận có màu nâu nhạt hình hạt đậu dẹt, nặng 135150g, dài khoảng 10cm, rộng khoảng 5cm dày khoảng 2,5 cm, có hai cực (trên, dưới), bờ (trong, ngoài) hai mặt (trước, sau) Ở cực hai thận có hai tuyến thượng thận Đơn vị cấu trúc thận Nephron Chức Nephron lọc máu tạo thành NT[3], [17],[5] 1.1.2 Niệu quản Niệu quản ống nhỏ dẫn NT từ thận đến bàng quang, dài 25-28 cm, đường kính 3-5 mm Niệu quản nằm sau phúc mạc, chạy dọc theo bên cột sống thắt lưng chia làm hai đoạn đoạn bụng đoạn chậu, đoạn dài khoảng 13 cm Đi dọc chiều dài niệu quản có vị trí thắt hẹp vị trí nối với bể thận, vị trí qua eo bờ thắt lưng to vị trí qua thành bàng quang [5] 1.1.3 Bàng quang Bàng quang quan rỗng, có chức lưu trữ NT trước xuất qua niệu đạo Bàng quang nằm sau xương mu, trước trực tràng Ở nam, bàng quang nằm tuyến tiền liệt Ở nữ giới, tiếp giáp phía bàng quang tử cung Bàng quang gồm đỉnh, thân đáy Hình dạng kích thước phụ thuộc vào lượng NT chứa Bàng quang chứa lượng NT tối đa khoảng lít Cảm giác buồn tiểu xuất có từ 250-300ml NT trở lên Hoạt động bàng quang chi phối thần kinh giao cảm đối giao cảm [17] 1.1.4 Niệu đạo Niệu đạo đoạn cuối hệ TN có nhiệm vụ dẫn NT từ bàng quang thể Niệu đạo nam dài nữ Niệu đạo nữ dài khoảng 4cm mở vào âm hộ lỗ niệu đạo ngoài, lỗ niệu đạo nằm âm vật âm hộ Do đoạn niệu đạo ngắn khoảng cách lỗ niệu đạo gần lỗ hậu môn nên phụ nữ dễ bị NK TN vệ sinh không cách Niệu đạo nam giới nhiệm vụ dẫn NT cịn có vai trị dẫn tinh trùng, niệu đạo nam dài khoảng 20cm Lớp niêm mạc có đặc tính chun giãn có nhiều hốc, nhiều tuyến nhờn, điều kiện thuận lợi cho VK cư trú NK xảy Khi bị viêm nhiễm, NB thường phải điều trị lâu dài, tốn dễ trở thành bệnh mạn tính [17] 1.2 Q trình hình thành xuất NT 1.2.1 Quá trình hình thành NT Trung bình phút có 1,2 lít máu qua thận có 125ml lọc qua màng lọc cầu thận Quá trình hình thành NT trải qua giai đoạn: Quá trình lọc tạo NT đầu cầu thận q trình tái hấp thu tạo NT ống thận Quá trình lọc cầu thận, máu động mạch lọc dựa vào chênh lệch áp suất theo quy luật thẩm thấu tạo thành NT đầu NT đầu có thành phần gần giống huyết tương, thiếu chất hịa tan có phân tử lượng lớn không qua màng lọc NT đầu đổ vào ống thận vào trình tái hấp thu để thành NT thức Ở ống thận, chất hấp thu hoàn toàn, chất hấp thu phần, chất không hấp thu, chất tiết thêm để cuối tạo thành NT thức, lượng NT xuất trung bình 1,2-1,5l/ 24h [5]  Các đặc tính NT Thể tích: Ở người lớn, lượng NT thải trung bình 1,2-1,5 lit/24h Màu sắc NT thay đổi từ vàng nhạt đến vàng đậm phụ thuộc vào thành phần dịch nhập vào thể dùng thuốc, dùng chất kích thích… Tính chất: bình thường Hình 2: Nước tiểu NT trong, khơng có lắng cặn, có mùi nhẹ Thuốc, thức ăn, đồ uống làm thay đổi mùi NT Khi NT có mùi nặng thường gặp tình trạng NK PH: 4,6-8, đường (-), đạm (-) Máu: bình thường NT khơng có máu, NT có lẫn máu có chấn thương, bệnh lý hệ TN Bình thường NT khơng có VK, có ≥ 10 VK /ml dấu hiệu NK [5] 1.2.2 Q trình xuất NT NT thức đổ vào bể thận theo niệu quản xuống bàng quang Khi NT đạt khoảng 250-300ml, bàng quang bắt đầu kích thích, tạo xung động thần kinh hướng tâm tới trung khu phản xạ tiểu tiện tủy sống Tại đây, lệnh co thành bàng quang truyền xuống theo dây thần kinh đối giao cảm gây cảm giác buồn tiểu Khi lượng NT gây áp suất đủ lớn làm giãn thắt trơn cổ bàng quang gây phản xạ tiểu tiện Nhưng có cảm giác buồn tiểu NT giữ lại bàng quang trung khu ức chế tiểu tiện vỏ não hoạt động liên tục Chỉ có điều kiện thuận lợi địa điểm, thời gian, hồn cảnh hợp lý cho việc tiểu tiện trung khu kích thích vỏ não kích thích trung khu kích thích kìm hãm trung khu ức chế cầu não đồng thời gây giãn thắt vân làm cổ bàng quang mở đẩy NT thể qua niệu đạo  Những yếu ảnh hưởng tới xuất NT − Trương lực vùng đáy chậu, bàng quang, bụng − Tắc nghẽn đường tiểu: chấn thương thận, u phì đại, sỏi TN − Nhiễm trùng đường tiểu: NK niệu đạo, bàng quang, thận… − Phẫu thuật: ảnh hưởng thuốc mê, đau, máu, dịch Ngồi cịn nhiều yếu tố khác như: lượng dịch đi, chế độ ăn uống, dùng chất kích thích, tư tiểu, thời gian tiểu, thai kỳ, chế độ vận động… 1.3 Nhiễm khuẩn tiết niệu 1.3.1 Tình hình NK giới Việt Nam  Trên giới Tỷ lệ NK TN ngày tăng, đứng đầu bệnh hệ TN đứng thứ sau bệnh NK hơ hấp tiêu hóa Mức độ mắc bệnh ngày cao, tỷ lệ tái mắc lớn, bệnh để lại nhiều biến chứng tỷ lệ VK kháng thuốc ngày cao Tỷ lệ mắc NK TN nước chưa phát triển nhiều nước phát triển Tại nước phát triển, 50% phụ nữ mắc NK TN lần đời[2] Tỷ lệ thay đổi theo số yếu tố như: tuổi, giới, trình độ văn hóa, mơi trường sống,…Nữ giới mắc nhiều nam giới (4:1) niêụ đạo nữ ngắn nam Độ tuổi cao tỷ lệ mắc lớn, nữ giới độ tuổi 30 có tỷ lệ mắc cao lần so với độ tuổi 20 cao 10 lần độ tuổi 60[2] Nguyên nhân gây bệnh chủ yếu trẻ em Proteus chiếm 82% người lớn chủ yếu E.coli gây Tại Mỹ, năm có 8-10 triệu người mắc[2] NK TN làm tăng chi phí y tế cơng cộng lên tới tỷ USD Tại Ấn Độ (1991), có 32,8% (n=1.048) NK, E.coli chiếm tỷ lệ cao 12,6% [19] Đến năm 1996, có 33,9% (n=702 bị NK huyết) NK TN tỷ lệ E.coli 52% Trong Thái Lan (1989) tỷ lệ 17% (n=1.255 NK BV) có NK TN [15] [13],[8]  Tại Việt Nam Là nước phát triển, Việt Nam có điểm tương đồng dịch tễ NK với giới Tỷ lệ mắc tái mắc nữ cao nam Bên cạnh đó, ý thức thực hành vệ sinh đồng thời số nơi người dân thường xuyên phải ngâm nước làm việc làm tăng tỷ lệ NB NK TN Tỷ lệ NK ngày tăng mức độ loại VK gây bệnh Tại BV Việt Nam Thụy Điển-ng Bí (1990-1995), có 26,9% (n=1.527) dương tính với VK, E.coli chiếm tỷ lệ cao 52,6%[14] Trong BV Bạch Mai (1994) có tới 26,6% (n=1.078) bị NK[6] Tại BV Trung ương Huế (1995-1998) có 22,4% (n=3.078) NK E.coli 45,1%, P.aeruginosa 23,5%, nhóm Enterobacter spp 11,6% S.aureus 9,5%.[11] [13],[8] 1.3.2 Chẩn đoán điều trị  Chẩn đoán − Hội chứng bàng quang: tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu máu, tiểu mủ cuối bãi − Hội chứng nhiễm trùng: sốt cao, bạch cầu niệu nhiều (>5.000 BC/phút) − Vi khuẩn niệu ≥ 100.000 VK/ml NT Protein niệu (-), trừ trường hợp có tiểu máu tiểu mủ đại thể Hiện có số tác giả đề nghị thay mức VK ≥ 100.000 VK/ml NT ≥ 1000 VK/ml NT [15] Siêu âm, X-Quang thấy nguyên nhân thuận lợi: sỏi TN, phì đại lành tính tiền liệt tuyến…  Điều trị Một số họ kháng sinh thường dùng điều trị như: Nhóm βlactam, nhóm quinolon, nhóm aminosid hay aminoglycosid Với trường hợp có NK TN trực khuẩn mủ xanh NB phải dùng kháng sinh nhiều hơn, mạnh hơn, thời gian điều trị kéo dài ngày 7-10 ngày [15] Thời gian dùng kháng sinh lâu, số lượng kết hợp kháng sinh nhiều làm tăng tỷ lệ kháng kháng sinh VK làm tăng nguy gây chết VK có lợi với thể Đồng thời làm tăng khả gặp tác dụng phụ thuốc với NB 1.3.3 Nhiễm khuẩn tiết niệu bệnh viện Theo Tổ chức Y tế giới (WHO) định nghĩa NK BV NK “mắc phải thời gian điều trị bệnh viện mà thời điểm nhập viện trước khơng thấy có yếu tố nhiễm khuẩn hay ủ bệnh Nhiễm khuẩn xuất sau 48 sau nhập viện thường coi nhiễm khuẩn bệnh viện”[2] Khi NK BV xảy với hệ TN coi NK TN BV Theo BS khoa NK BV Việt Đức tình trạng tải NB nguyên nhân dẫn đến nhiều khó khăn công tác chống NK Bệnh viện chật nhu cầu NB ngày tăng, việc cách ly chống lây nhiễm NB khó thực hiện…  Loại VK thường gặp Escherichia Coli (E.coli): NK TN Ecoli phổ biến, tỷ lệ tái phát cao, nữ dễ mắc nam đường NĐ ngắn Bên cạnh đó, việc thơng tiểu làm giảm phản ứng sinh lý bình thường hệ TN yếu tố thuận lợi tạo điều kiện Hình 3: Escherichia coli (E.coli) hình thành NK E.coli từ đường hậu môn xâm nhập vào hệ TN gây tình trạng viêm Tình trạng NK nặng nề VK lên thận, hậu xảy suy thận, NK huyết NB có nguy tử vong cao E coli không VK đứng đầu nguyên nhân gây NK TN mà VK kháng lại với nhiều loại kháng sinh Tại Việt Nam nay, loại thuốc kháng sinh nhóm quinon, cephalosporin hệ 3,4 dùng điều trị NK TN nhiều xuất nhiều chủng E.coli đề kháng lại với kháng sinh tỷ lệ ngày cao 55-70%[13] Đặc biệt xuất chủng VK E.coli, Klebsiella đề kháng tồn kháng sinh nhóm β-lactam, cephalosporin hệ 3,4 gây nhiều khó khăn điều trị[2] Trực khuẩn mủ xanh: Là loại VK mắc phải BV thuộc loại kháng thuốc Trực khuẩn mủ xanh loại gây bệnh hội quan trọng khó gặp điều kiện bình thường mà gặp môi trường BV Thao tác đặt thông tiểu hệ TN hay suy giảm chức Hình 4: Trực khuẩn mủ xanh phận hệ TN tạo điều kiện (P.areuginosa) thuận lợi NK với P.areuginosa P areuginosa tăng tính đề kháng với gentamycin từ 45% (1994) (1997) [15] lên 87% Các loại kháng sinh bị kháng với tỷ lệ cao cephalothin như: 100%, gentamycin 80%, amikacin 57% [16]…  Hậu NK BV mang lại NK giảm sức đề kháng thể NB, tạo điều kiện thuận lợi cho bệnh khác phát triển Đồng thời, NB kéo dài thời gian điều trị lên gấp 2- lần Theo Onclu O CS (2003), thời gian điều trị viện tăng thêm 18 ngày, chi phí tăng thêm 502 USD[18] Tại BV Bạch Mai (2008) số ngày nằm viện tăng thêm 8,2 chi phí phát sinh thêm triệu VND[10] Khi NB phải kéo dài thời gian điều trị làm số NN túc trực chăm sóc tăng theo, làm gia tăng tình trạng tải BV NK xảy làm NB phải kéo dài thời gian tăng loại kháng sinh sử dụng Đây nguyên nhân làm tăng tỷ lệ kháng kháng sinh VK NVYT mà tăng thời gian phơi nhiễm với bệnh 1.4 Chăm sóc NB sau phẫu thuật hệ TN có thơng tiểu 1.4.1 Nhận định người bệnh Nhận định tất hệ thống quan cách tồn diện hình dáng, chức năng, phát bất thường xảy ra: Hệ hô hấp (Thở, mũi, ngực, vùng khí quản), hệ tim mạch (tim, giãn mạch da), hệ tiêu hóa (miệng, họng, lượng loại thức ăn ngày, bụng, hậu môn, đại tiện, phân), hệ da (màu sắc, sắc tố, phân bố mạch da, xuất huyết, tổn thương), hệ –xương- khớp (mức độ vận Bảng 4: Tình trạng sốt ngày NB Nội dung Tần số Tỷ lệ % Có 54 45 Khơng 66 55 Tổng 120 100 Nhận xét: o • 45% (54/120) NB sốt từ 38 trở lên o • 55% NB (66/120) có thận nhiệt 38 3.4 Những khó khăn gặp phải chăm sóc thơng tiểu cho NB 3.4.1 Thời gian sau phẫu thuật 92 28 Ngày Ngày Biểu đồ 4: Đặc điểm thời gian sau phẫu Nhận xét: • 92 (77%) NN gặp khó khăn nhiều ngày thứ • 28 (23%) NN cịn lại cho ngày thứ 3.4.2 Thời điểm ngày Bảng 5: Thời điểm ngày Nội dung Tần số Tỷ lệ % Ban ngày 58 48,3 Ban đêm 62 51,7 Tổng 120 100 Nhận xét: • 51,7% NN gặp khó khăn nhiều vào ban đêm • 48,3% NN gặp khó khăn nhiều ban vào ngày 3.4.3 Địa điểm 49,2% Buồng bệnh 21,7% Nhà vệ sinh 29,9% Hành lang Biểu đồ 5: Đặc điểm địa điểm Nhận xét: • Buồng bệnh nơi gặp khó khăn nhiều 49,2% • Tỷ lệ NN gặp khó khăn hành lang nhà vệ sinh 8,2% 20 3.4.4 Tình trạng NB Bảng 6: Tình trạng người bệnh Nội dung Tần số Tỷ lệ % Bất thường 99 82,5 Ổn định 21 17,5 Tổng 120 100 Nhận xét: • 82,5 % gặp khó khăn nhiều NB có dấu hiệu bất thường (sốt, đau, chảy máu) • 17,5 % gặp nhiều khó khăn NB ổn định 3.4.5 Nguyên nhân gặp khó khăn 85 77 NƣớcGăng 94 Bô 100 Bảng HD Biểu đồ 6: Ngun nhân gặp khó khăn Nhận xét: • Ngun nhân gây khó khăn tăng dần từ 64,2-83,3% (77/120; 85/120; 94/120; 100/120) • Tỷ lệ lớn bảng hướng dẫn chăm sóc 83,3%, thấp thiếu nước 64,2% 3.5 Những yếu tố ảnh hưởng đến kiến thức chăm sóc thơng tiểu 3.5.1 Giới Bảng 7: Ảnh hưởng giới đến kiến thức Nội dung óc đạt KT chung đạt Tần số Tỷ lệ % Tần số Tỷ lệ% Nam (n=61) 57 96,61 53 89,83 Nữ (n=59) 50 81,96 49 80,32 0,128 P 0,560 Nhận xét: • Ảnh hưởng giới đến kiến thức khơng có ý nghĩa thống kê (P> 0,05) 3.5.2 Tuổi Bảng 8: Ảnh hưởng tuổi đến kiến thức Nội dung K T chung đạt K.T chăm sóc đạt Ts % Ts % 22-54 (n=96) 89 92,70 84 87,5 55-63 (n=24) 18 75 18 75 P 0,012 0,127 Nhận xét: • Tỷ lệ đạt kiến thức chung nhóm tuổi lao động cao nhóm nghỉ hưu 17,7% • Sự chênh lệch có ý nghĩa thống kê 99% (P< 0,05) Sự biến thiên tuổi giải thích 4,2% biến thiên kiến thức chung 22 3.5.3 Học vấn Bảng 9: Ảnh hưởng học vấn đến kiến thức K T chung đạt Nội dung KT chăm sóc đạt Ts % Ts % ≤ Cấp (n=104) 95 91,34 89 85,57 >Cấp (n=16) 12 75 13 81,25 0,051 p 0,655 Nhận xét: • Tỷ lệ đạt kiến thức chung nhóm học vấn ≤ cấp cao nhóm >cấp • Sự chênh lệch cấp học với kiến thức chung, kiến thức chăm sóc khơng có ý nghĩa thống kê (P> 0,05) 3.5.4 Nơi Bảng 10: Ảnh hưởng nơi đến kiến thức Nội dung K.T chăm sóc đạt Ts % Ts % Hà Nội (n=30) 26 86,66 28 93,33 Khác (n=90) 81 95,55 74 82,22 p Nhận xét: K T chung đạt 0,614 0,124 • Sự khác biệt nơi với kiến thức chung đạt, kiến thức chăm sóc đạt khơng có ý nghĩa thống kê (P> 0,05) 3.5.5 Nghề nghiệp Bảng 11: Ảnh hưởng nghề nghiệp đến kiến thức Nội dung K T chung đạt K.T chăm sóc đạt Ts % Ts % Chân tay (n=93) 87 93,54 81 87,09 Trí óc (n=27) 20 74,07 21 77,77 P 0,236 0,004 Nhận xét: • Tỷ lệ đạt kiến thức chung nhóm lao động chân tay (93,54%) cao nhóm trí óc (74,07%) • Sự chênh lệch có ý nghĩa thống kê mức 99% (P< 0,05) 25 CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN 4.1 Đặc điểm đối tượng nghiên cứu Trong 120 NN tham gia nghiên cứu, có 61 đối tượng nam giới chiếm 50,83%, 59 đối tượng nữ giới chiếm 49,17% Tỷ lệ nam giới nữ giới chênh lệch 1,66% Trong nhóm nghiên cứu, đối tượng nhỏ tuổi tham nghiên cứu 22 tuổi lớn tuổi 63 tuổi Trong số đó, nhóm tuổi lao động chủ yếu nằm khoảng từ 22-54 có 96 người chiếm 80%, có tần số cao tuổi 42 (10 người) 24 đối tượng cịn lại thuộc nhóm tuổi ngồi độ tuổi lao động chiếm 20% 80% đối tượng tham gia nghiên cứu độ tuổi lao động, điều vừa ưu điểm nhược điểm Ưu điểm đối tượng dễ dàng tiếp nhận kiến thức thực hành chăm sóc NB huấn luyện đào tạo tốt, họ đảm đương cơng việc chăm sóc sơ đẳng cho NB, giúp giải gánh nặng tải cho ngành y tế bối cảnh tải trung tâm y tế lớn nước ngày gia tăng Tuy nhiên, để chăm sóc NB đối tượng nghiên cứu lại phải nghỉ làm việc, điều làm tổn hại đến kinh tế xã hội nói chung kinh tế gia đình NB NN nói riêng Xét khía cạnh đó, điều lại làm tăng thêm chi phí điều trị cho NB Hầu hết đối tượng nghiên cứu sinh sống tính phía Bắc Tỷ lệ phân bố rải rải theo tỉnh, tập chung đông Hà Nội (25%) 75% lại thuộc tỉnh như: Hưng Yên, Hải Dương, Nam Định, Quảng Ninh, Hà Nam, Thanh Hóa… đối tượng sinh sống khu vực có điều kiện kinh tế-văn hóa phát triển nhận thức cao khu vực phát triển Trong 120 đối tượng đồng ý tham gia nghiên cứu khơng có đối tượng thuộc nhóm “Biết đọc, biết viết”, hầu hết có trình độ từ cấp trở lên Tỷ lệ thuộc trình độ cấp cao chiếm 86,67% (104 người) Đối tượng có trình độ từ cấp trở lên chiếm từ 13,33% (16 người) Sống thành phố lớn có trình độ hai đặc điểm thuận lợi giúp cho đối tượng nghiên cứu có nhận thức tốt kiến thức thực hành chăm sóc thơng tiểu cho NB Điều thể nghiên cứu tỷ lệ cao NN đạt hai phần kiến thức Nhóm lao động chân tay tập trung nhiều chiếm 77,5% (93/120) Nhóm lao động trí óc chiếm 22,5% (27/120) Tuy tỷ lệ nhóm lao động chân tay chiếm đa số tỷ lệ đạt kiến thức thực hành chăm sóc thơng tiểu cao, điều cho thấy, nhận thức người dân ngày cao 4.2 Kiến thức đối tượng nghiên cứu Phần kiến thức chung bao gồm kiến thức hệ TN, q trình đặt thơng tiểu, NK TN NK TN BV Trong nghiên cứu chúng tơi, có 89,2% (107) người hỏi kiến thức có câu trả lời mức độ đạt (khi tổng số điểm đạt ≥ điểm tổng số 10 điểm) Khi đối tượng nghiên cứu có kiến thức chung tốt đồng nghĩa với việc họ có kiến thức định cách chăm sóc thơng tiểu Suy luận khẳng định nghiên cứu Khi đánh giá cụ thể kiến thức chăm sóc thơng tiểu, 102/120 (85%) đối tượng đánh giá có kiến thức chăm sóc mức độ đạt (đạt tổng điểm đối tượng nghiên cứu đạt ≥ điểm tổng số 14 điểm) Tuy nhiên q trình nghiên cứu chúng tơi nhận thấy thực tế kiến thức chung kiến thức chăm sóc thơng tiểu đối tượng tham gia nghiên cứu tương đối tốt có lẽ q trình thực hành chăm sóc lại khơng tốt Điều suy luận gián tiếp qua dấu hiệu 45% số NB bị sốt ngày thứ sau phẫu thuật (nhiệt độ ≥ 38 5) Tất nhiên suy luận chúng tơi thực tế không tiến hành đánh giá trực tiếp kết chăm sóc thơng tiểu NN có nhiều nguyên nhân khác gây sốt sau phẫu thuật Đây điểm hạn chế nghiên cứu mà hy vọng tương lai có nghiên cứu đánh giá khách quan để khẳng định vấn đề 4.3 Tình trạng sốt NB ngày 27 Theo thống kê nghiên cứu, có 54/120 NB (45%) có nhiệt độ ≥ 38 ngày điều tra, 55% cịn lại < 38 Có nhiều ngun nhân gây sốt sau phẫu 28 thuật sốt tan máu, sốt nước sốt NK Trong nghiên cứu chúng tơi khơng có điều kiện xác định cụ thể nguyên nhân gây sốt chắn sốt NK TN BV đóng góp phần quan trọng bối cảnh tải BV Mặc dù sốt tiêu chuẩn chẩn đốn NK TN triệu chứng lâm sàng gợi ý NK TN có ý nghĩa Một lần lí để cần phải tiến hành nghiên cứu sâu để đánh giá thực hành chăm sóc thơng tiểu NN NB 4.4 Những khó khăn mà NN q trình chăm sóc thơng tiểu Sau phẫu thuật NB mệt mỏi nhiều máu, đau lo lắng Đây nguyên nhân gây khó khăn cho NN chăm sóc NB nói chung chăm sóc thơng tiểu nói riêng Trong tổng số 120 NN tham gia nghiên cứu chúng tơi thống kê 92/120 người (76,7%) gặp khó khăn nhiều chăm sóc thơng tiểu giúp NB ngày thứ sau phẫu thuật, 23,3 % (18/120) lại gặp khó khăn ngày thứ sau phẫu thuật Sau phẫu thuật phòng NB thường mệt mỏi, phải nằm yên, chưa ăn đánh thường hay gặp triệu chứng buồn nơn, nơn, đau, chảy máu Chính tình trạng NB làm cho NN lo lắng nên gặp khó khăn chăm sóc nên tỷ lệ gặp khó khăn nhiều ngày đầu cao Sau ngày thứ 1, tình trạng NB ổn định hơn, NB chuyển khỏi phịng khác chăm sóc theo chế độ chăm sóc “Sau 25 sau phẫu thuật” Sau phẫu thuật 25 thời lượng chăm sóc NB ĐD 24 sau phẫu thuật Điều giải thích cho 23,3% NN cịn lại gặp khó khăn nhiều chăm sóc thơng tiểu ngày thứ Tỷ lệ NN gặp khó khăn chăm sóc thông tiểu vào ban đêm (51,7%) nhiều vào ban ngày (49,2%) Ban ngày, NN ĐD NVYT khác quan tâm, tư vấn chăm sóc thơng tiểu nhiều nên tỷ lệ gặp khó khăn Cịn vào ban đêm, tỷ lệ ĐD làm việc ban ngày nên việc quan tâm, tư vấn không bao qt tồn NN việc chăm sóc thơng tiểu giúp NB NN gặp khó khăn nhiều Bên cạnh đó, sau ngày làm việc mệt mỏi tinh thần NN không tốt ban ngày nguyên nhân gâp khó khăn cho NN Tỷ lệ gặp khó khăn tăng theo địa điểm hành lang (21,7%), nhà vệ sinh (29,9%) buồng bệnh (49,2%) Do thời gian NB buồng bệnh thao tác chăm sóc thơng tiểu giường thời gian điều trị nhiều địa điểm khác nên việc NN gặp khó khăn nhiều NB buồng điều dự đốn trước Có tới 82,5% NN hỏi gặp khó khăn chăm sóc thơng tiểu NB có dấu hiệu bất thường Theo chúng tơi thống kê dấu hiệu bất thường NB hay gặp là: đau, buồn nôn, nôn, chướng bụng, sốt NT có máu Khi NB có dấu hiệu bất thường làm NN lo lắng dẫn đến chăm sóc thơng tiểu gặp khó khăn nhiều 17,5% đối tượng cịn lại cho biết họ gặp khó khăn nhiều NB ổn định Khi NB có dấu hiệu bất thường NB NVYT quan tâm nhiều nên họ khơng gặp nhiều khó khăn thực thao tác chăm sóc thơng tiểu NB ổn định Hầu hết NN cho thiếu găng tay (70,8%), thiếu nước (64,2%), thiếu bô(78,3%) bảng hướng dẫn chăm sóc thơng tiểu (83,3%) làm họ gặp khó khăn nhiều chăm sóc, tỷ lệ cao cho nguyên nhân thiếu bảng hướng dẫn chăm sóc thơng tiểu giúp NB Theo nhận thấy thiếu găng tay, thiếu nước thiếu bô yếu tố khách quan làm ảnh hưởng nhiều đến thao tác thực hành chăm sóc thơng tiểu cho NB Khi thiếu bơ để đổ NT đối tượng nghiên cứu dùng vật để đựng NT mang đổ Họ dùng chậu, dùng túi ni lơng mà chí dùng lẫn lộn bơ mà khơng chịu rửa trước sử dụng Đây yếu tố làm lây chéo từ NB sang NB khác Hiện nay, khoa có bảng quy trình hướng dẫn rửa tay quy trình thay băng dành cho NVYT trang bị buồng bệnh chưa có bảng hướng dẫn chăm sóc thông tiểu dành cho NB NN Mặt khác, theo chúng tơi tìm hiểu chưa có tác giả đưa quy trình chuẩn cho việc chăm sóc thơng tiểu Theo kết nghiên cứu chúng tơi việc đưa bảng hướng dẫn chăm sóc việc trang bị buồng bệnh nhà vệ sinh cần thiết 30 4.5 Những yếu tố ảnh hưởng đến kiến thức Trong kết nghiên cứu chúng tơi cho thấy: Khơng có nhiều ảnh hưởng đặc điểm chung giới, nơi trình độ học vấn đến kiến thức chung kiến thức chăm sóc thơng tiểu NN NB Sự ảnh hưởng tuổi nghề nghiệp lên kiến thức chăm sóc thơng tiểu NN khơng có ý nghĩa thống kê (P>0,05) Theo phân tích, chúng tơi thấy ảnh hưởng tuổi nghề nghiệp đến phần kiến thức chung có ý nghĩa thống kê (P