ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN  MAI THỊ THU HỆ THỐNG TÍN HIỆU NGƠN NGỮ BIỂU THỊ THIÊN TÍNH NỮ TRONG MẪU THƯỢNG NGÀN CỦA NGUYỄN XUÂN KHÁNH LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÔN NGỮ HỌC MÃ SỐ: 60 22 02 40 THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH- NĂM 2016 ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN  MAI THỊ THU HỆ THỐNG TÍN HIỆU NGƠN NGỮ BIỂU THỊ THIÊN TÍNH NỮ TRONG MẪU THƯỢNG NGÀN CỦA NGUYỄN XUÂN KHÁNH LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH NGÔN NGỮ HỌC MÃ SỐ: 60 22 02 40 Người hướng dẫn khoa học: TS Nguyễn Hoàng Tuấn THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - NĂM 2016 LỜI CẢM ƠN Tơi xin chân thành cảm ơn quý thầy cô Trường Đại học KHXH&NV, ĐHQG TP Hồ Chí Minh tận tình hướng dẫn, giảng dạy kiến thức, phương pháp tiếp cận với khoa học, định hướng tạo điều kiện cho tơi suốt q trình học tập nghiên cứu Tơi xin cảm ơn gia đình, bạn bè đồng nghiệp ủng hộ Đặc biệt, xin gửi lời tri ân chân thành, sâu sắc đến Tiến sĩ Nguyễn Hồng Tuấn, người có nhiều ý kiến q báu, đóng góp xác đáng, trực tiếp hướng dẫn tơi hồn thành luận văn Xin chân thành cảm ơn! TP Hồ Chí Minh, ngày 04 tháng 11 năm 2016 Tác giả Mai Thị Thu LỜI CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu riêng Các kết luận văn trung thực chưa công bố cơng trình Tác giả luận văn Mai Thị Thu MỤC LỤC MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Lịch sử vấn đề Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 4 Phương pháp nghiên cứu Đóng góp luận văn Cấu trúc luận văn .5 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ THUYẾT 1.1 Khái niệm Thiên tính nữ Mẫu tính 1.2 Nguyễn Xuân Khánh tiểu thuyết Mẫu Thượng Ngàn 12 1.3 Hệ thống tín hiệu ngơn ngữ 17 1.4 Trường nghĩa 22 1.5 Lí thuyết hành động ngôn từ 30 Tiểu kết 41 CHƯƠNG 2: THIÊN TÍNH NỮ THỂ HIỆN QUA HỆ THỐNG TÍN HIỆU NGƠN NGỮ Ở BÌNH DIỆN TỪ VỰNG – NGỮ NGHĨA 2.1 Biểu tín hiệu ngơn ngữ thuộc trường nghĩa ngoại hình .43 2.2 Biểu tín hiệu ngơn ngữ thuộc trường nghĩa hoạt động 45 2.3 Giá trị biểu đạt tín hiệu ngơn ngữ thuộc trường nghĩa ngoại hình 48 2.4 Giá trị biểu đạt tín hiệu ngơn ngữ thuộc trường nghĩa hoạt động .74 Tiểu kết 85 CHƯƠNG 3: THIÊN TÍNH NỮ THỂ HIỆN QUA HỆ THỐNG TÍN HIỆU NGƠN NGỮ Ở BÌNH DIỆN HÀNH ĐỘNG NGÔN TỪ 3.1 Thống kê nhận xét tổng quan hành động ngôn từ Mẫu Thượng Ngàn Nguyễn Xuân Khánh 87 3.2 Thiên tính nữ thể qua hành động hỏi Mẫu Thượng Ngàn Nguyễn Xuân Khánh .93 3.3 Thiên tính nữ thể qua hành động yêu cầu Mẫu Thượng Ngàn Nguyễn Xuân Khánh 122 Tiểu kết 140 KẾT LUẬN 142 Tài liệu tham khảo ………………………………………………… ……………………….147 Phụ lục DANH MỤC BẢNG TT Tên bảng Trang Bảng 1.1: Hệ thống nhân vật nữ theo độ tuổi Mẫu Thượng Ngàn 16 Bảng 2.1: Tần suất xuất tín hiệu trường nghĩa thể 43 hình dáng bề ngồi Bảng 3.1: Tổng số hội thoại 87 Bảng 3.2: Tổng số lượt lời 88 Bảng 3.3: Phạm vi giao tiếp 88 Bảng 3.4: Đề tài hội thoại 89 Bảng 3.5: Phân nhóm hành động ngơn từ lời thoại giới nữ 91 Bảng 3.6: Các đặc điểm nhận diện hành động hỏi 95 Bảng 3.7: Các loại hành động hỏi 96 10 Bảng 3.8: Số lượng mơ hình cấu trúc biểu thức ngữ vi nguyên 105 cấp thực hành động hỏi trực tiếp 11 Bảng 3.9: Tổng hợp hành động nói gián tiếp thực 116 hành động hỏi 12 Bảng 3.10: Phân loại nhóm hành động cầu khiến vào lực ngôn 123 trung 13 Bảng 3.11: Các hành động cầu khiến dùng Mẫu Thượng 124 Ngàn Nguyễn Xuân Khánh 14 Bảng 3.12: Thống kê hành động yêu cầu nữ giới theo tiêu chí trực tiếp/ gián tiếp 126 MỞ ĐẦU Lí chọn đề tài 1.1 Nhà phê bình văn học Đỗ Lai Thúy cho rằng: “Khởi thủy đàn bà” [97].Điều thấy rõ tìm hiểu văn hóa Việt – văn hóa nơng nghiệp lúa nước Những người đàn bà, họ làm nhiều điều kì diệu Họ “đảm mơ tưởng, họ sinh hạ giấc mơ vị thần” (Michelet) Họ nâng lên thành thần thánh Nếu đạo Mẫu phong thánh cho phẩm chất tuyệt vời Thiên tính nữ lại biểu “vẻ đẹp sánh ngang với thượng đế” (Chevalier) Trong tiểu thuyết, Thiên tính nữ thể cụ thể qua thân phận nhân vật nữ, với tính bao dung, hệ lụy: khổ đau, yêu thương, tủi nhục, niềm tin, lòng chung thủy Biết bao nhà văn dày cơng xây dựng hình ảnh tác phẩm khơng phải thành công Trong số nhà văn tâm huyết, tên Nguyễn Xuân Khánh độc giả, nhà nghiên cứu ý với ba tiểu thuyết để đời: Hồ Quý Ly, Mẫu Thượng Ngàn Đội gạo lên chùa Cả ba tiểu thuyết ông dành nhiều trang văn cho nhân vật nữ Đặc biệt, Mẫu Thượng Ngàn nhà văn lão thành với bút lực dồi dụng công đầu tư nhiều Nghiên cứu tìm hiểu Thiên tính nữ tác phẩm Mẫu Thượng Ngàn giúp có tầm nhìn sâu sắc đời sống văn hóa tinh thần người Việt Nam Hơn nữa, soi rọi vấn đề từ góc độ ngơn ngữ lại thấy rõ phong cách Nguyễn Xuân Khánh qua việc dụng ngôn tài hoa, hấp dẫn bao độc giả 1.2 Với mục đích làm rõ hệ thống tín hiệu ngơn ngữ nghệ thuật biểu thị Thiên tính nữ Nguyễn Xuân Khánh, chúng tơi lựa chọn đề tài: “Hệ thống tín hiệu ngơn ngữ biểu thị Thiên tính nữ Mẫu Thượng Ngàn Nguyễn Xuân Khánh” Cụ thể, luận văn khảo sát trường từ vựng – ngữ nghĩa hành động ngôn từ tác giả sử dụng để khắc họa hình tượng nhân vật nữ tác phẩm ông 1.3 Khảo sát sơ cho thấy để miêu tả vẻ đẹp người nữ, Nguyễn Xuân Khánh sử dụng trường nghĩa khác Các nhóm tín hiệu ngôn ngữ không đơn để miêu tả diện mạo bề ngồi, tính cách nhân vật, hay sức hấp dẫn họ, mà cịn có chức biểu thị Thiên tính nữ người xem thân Mẫu Thượng Ngàn, hình ảnh thờ cúng gần gũi tín ngưỡng dân gian Từ góc độ tương tác nhân vật, lời thoại nhân vật tạo thành nhóm tín hiệu ngơn ngữ thứ hai có chức biểu thị sức mạnh Thiên tính nữ người vạn vật Điều rõ nét đặt họ giao tiếp tương quan với nhân vật nam truyện Đặc biệt, lực ngôn trung hành động ngơn từ họ có sức mạnh kỳ diệu cần tìm hiểu Để thực nhiệm vụ trên, luận văn trình bày khái niệm có liên quan đến phạm vi, hoạt động nghiên cứu Đó tục thờ Mẫu tín ngưỡng Việt Nam, thiên tính nữ, hệ thống tín hiệu ngơn ngữ, trường ngữ nghĩa lí thuyết hành động ngôn từ; theo cách phân loại nhà ngôn ngữ học Nguyễn Đức Dân, Đỗ Hữu Châu, Phạm Hùng Việt, Nguyễn Ngọc Trâm, Bùi Minh Tốn…; lí thuyết hành động ngôn từ mà J Austin J Searle nhà tiên phong Lịch sử vấn đề Nhà văn Nguyễn Xuân Khánh tượng văn học bật thể loại tiểu thuyết đại Việt Nam Mặc dù xuất làng văn từ sớm khoảng năm 50 kỉ XX, số nguyên nhân nên đến năm 2000 ông tiếp tục đưa những tác phẩm tâm huyết đến với bạn đọc Mặc dù tuổi đời cao thành công ông đạt nhỏ với hàng loạt giải thưởng danh giá nước, từ ba tiểu thuyết đồ sộ: Hồ Quý Ly (2000), Mẫu Thượng Ngàn (2006) Đội gạo lên chùa (2011) Cả ba tiểu thuyết nhận khơng ý kiến góp ý, phê bình Năm 2006,Mẫu Thượng Ngàn Nguyễn Xuân Khánh đời nhiều độc giả giới nghiên cứu phê bình văn học quan tâm Đáng ý vấn đề thiên tính nữ tác phẩm Vấn đề trở thành tâm điểm thu hút ý giới phê bình văn học văn hóa học Trần Thị An (2007) với viết Sức ám ảnh tín ngưỡng dân gian tiểu thuyết Mẫu Thượng Ngàn đăng tạp chí Nghiên cứu văn học, số 6, đặt không 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 Trai gái yêu Trải ổ 13 Trận tình Việc gối chăn Vỗ Vũ điệu ân Vũ điệu tình yêu Vuốt ve Yêu Yêu thương TỔNG 312 Bảng 6: Tần suất xuất tín hiệu giao hoan thuộc trường nghĩa hoạt động STT Tín hiệu ngơn ngữ nghệ thuật 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 Anh hùng Anh hùng khơng có đời thực Áo dài Bà Chúa Thác Bờ/ Chúa Thác Bà đồng Bà đồng già Ban phát Bắc ghế hầu thánh Bến Mẫu Bộ khăn áo Bơi chèo Các anh hùng văn hóa Các cậu Các Các giá đồng Các nàng Các ơng Hồng Các vị anh hùng có thực Các vị tôn ông Cải đạo Căn Căn cốt Căn địa Căn đồng Căn mạng Tần suất (lần) 1 6 18 3 1 1 19 1 1 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 Cầm đàn Cầu xin Cây đa Cây đàn Cõi trời siêu nghiệm xa lạ Con đồng Con nhang đệ tử Cô ba Cô Ba Đồng Mỏ Cô bảy Cô Bé/ Cô Bé suối Cơ bốn Cơ Bơ Thoải Cơ Chín Bạch/ Cơ Chín Cô đồng Cô đồng trinh Cung cách đối kháng Cung đàn Cúng thỉnh Cuộc say mê tập thể Cuộc siêu thoát tập thể Cửa huyền vi Cửa Mẫu Chay tịnh Chầu bà Chầu Mười Che chở Chó đá Chốn thiêng Chuông Chư vị tôn ông/ chư vị Dải lụa Dâng lễ vật Dâng sớ Đại thụ linh thần Đàn Đàn ca Đàn Đàn nguyệt Đàn sáo Đánh đàn Đạo Mẫu Đắm say 49 1 14 1 38 13 1 1 1 15 13 27 15 34 11 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 Đèn nến Đệ tử hành hương Đền Đền Mẫu Đền Sòng Điện Mẫu Điệu Cờn Điệu Dọc Đồng bóng Đồng đua Đồng lú Đồng thuộc Đồng vo Giá cậu Giá cô Giá Mẫu Hành lễ Hát hay Hát văn Hầu bóng Hầu đồng Hầu gía Hầu thánh Hét Hú Kẻ hứng Kiêng khem Kinh Khăn chầu áo ngự Khăn đỏ Khăn phủ diện Khói hương/ hương khói Khúc đàn Làm lễ Lâng lâng Lập điện thờ thánh Lên đồng Lòng sùng tín Mẫu Mẫu Liễu Mẫu nghi thiên hạ Mẫu Sơn Mẫu Thoải 63 59 10 4 2 1 10 17 17 1 12 12 20 122 2 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 Mẫu Thượng Ngàn Mẫu Thượng Thiên Mẹ Đất Mẹ Nước Mẹ Người Mẹ Rừng Mẹ Suối Mẹ Trời Niềm an ủi Núi Mẫu Ngất ngây Nghề đàn Ngồi đồng Ngồi giá Ngũ vị tôn ông Ngự Ngự đồng Ngự giá đồng Ngựa ngài Người cung văn Người đồng tân Người hầu dâng Người phụ đồng Người tung Nhảy múa Nhập Nhập đồng Nhị Ôm đàn Ống tiêu Phách Phán bảo Phát lộc Phật Phủ Giày Quán Cháo Đền Dâu Quan đệ ngũ Quan Hoàng Ba Quan Hoàng Bảy Bảo Hà Quan Hoàng Mười Quan lớn Tuần Chanh Rắn Rắn thần 1 3 30 24 13 1 1 1 31 1 1 27 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 Rắn trắng Rũ bỏ tục lụy thường nhật Say mê Siêu thoát Tập tục nguyên thủy Tiên Tiếng đàn Tiếng hát Tiếng phách Tiếng trống Tín chủ Tín ngưỡng Tứ phủ chầu bà Tượng Thánh Thánh Mẫu Thánh phạt Thánh thiện Thảnh thơi Thần Thần cẩu Thần đa Thế giới khác Thờ Mẫu Thủ đầu Thủ đền Trống Trống Trống cơm Trở Van vái Van xin Váy Vơi nhẹ Xiêm Xin Xin cầu tự Xin xỏ Yên bình TỔNG 16 17 20 40 60 14 84 5 61 12 5 12 1 1493 Bảng 7: Tần suất xuất tín hiệu ngồi đồng thuộc trường nghĩa hoạt động STT Lượt lời Đã đến quê thầy? Thế làng mình? Kẻ Đinh thầy? Vậy, gia đình ta gốc đất Mường Thế anh biết thổi kèn? Q hóa q! Ni ong khó phải không ông? Hôm lấy mật Bị nhốt hiểu không Thế ông phân biệt nước mưa hứng mái nước mưa hứng cau sao? Mà Hình Như ơng tơi thấy ngờ ngợ Cơ Chín đền Sịng mà anh khơng biết ư? Anh có thích khơng? Sao lại khơng? Vì sao? Ai bảo anh thế? Thế em không bắt anh lạy làm thầy, anh có chịu học khơng? Anh có biết khơng? Ngày xưa, mẹ em phải dạy bố em học hát trước Kể gì? Kể nhỉ? Thầy em nói: nước mình, chỗ có Mẫu Thế núi Mẫu làng chỗ anh? Thế ư? Cịn anh, đọc đấy? Có hay khơng? Thầy em đánh đàn cho nghe đâu? Sách nói gì? Sao lại tiếc Anh Điều gọi em? Ối trời trời! Cái kia? Cò Cò! Sao lại nỡ hở con? Sao anh em lại đánh nhau? Sứt đầu mẻ trán hở con? Sao này? Tôi lên tiên, ới ơng tiên ơi! Lên tiên! Thế chuyện gì? Sao mặt ơng hầm hầm kia? Tội gì? Chuyện khơng biết được? Dở hơi! Can mà lại bảo bênh Điên hay sao? Ông treo ngơ làm gì? Sao ơng biết? Ai đấy? 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 Trang 10 10 10 11 16 49 51 58 59 65 65 66 66 66 66 66 66 67 68 118 118 119 119 119 120 122 122 127 130 130 130 130 147 148 148 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 Gấu? Gấu? Thưa ông … Thế, bắp ngô…? Các cô ai? Đã anh thấy cô chưa? Sao biết ma? Cơ Chín có mặc áo trắng Song Chín khơng phải ma Trơng ơng? Như cháu đây, ơng thấy có bị đau chỗ khơng? Thánh ốp nào? Thằng Điều hả? Còn bé Nhụ Thua Gái tân sức tân, đâu kiệt sức gái góa Có phải khơng? Anh muốn chết hay sao? Mình nghe người sao? Giá mà … sao? Mình muốn điều gì? Sao lại thế… Chú ơi! Sao kiếp cháu lại khổ cực Nghiệp chú? Tơi bận nồi cơm sôi bếp Con Mực Nhìn thấy Nhụ tái mét Hoa hỏi - Nó làm em sợ q phải khơng? Ừ, chó Sao lại ông hương? Cô, cậu đến chơi nhà ư? Hôm qua chị vừa đến thăm cụ hộ Mà này… em lên đền Mẫu thăm bà tổ cô chưa? Bà tổ cô ư? Phải! Bà tổ cô dạo không khỏe Cụ tám mươi cịn Mà này, chị mang gạo, đỗ lên cho cụ Tổ đây, em có muốn khơng? Mà em có rỗi rãi khơng đã? Cháu nhà ai? Cô Hoa ơi! Tại cụ tổ cô lại quý cô thế? Này, cô ơi, người ta bảo xưa cụ đẹp làng phải khơng? Cịn nghe nói: ngày xưa, cụ làm bà quan Cô Hoa ơi! - Nhụ thầm - Người ta bảo cụ ni rắn thần Có khơng? Nghe bố Huyền bảo cháu hát văn hay phải không? Sao Cổ Đình lại xinh xắn ngoan ngỗn Ta chưa thấy mặt 149 150 150 222 222 222 222 241 241 241 244 249 250 251 252 252 253 253 255 255 255 256 257 257 257 258 259 259 259 259 261 262 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 Tên gì? Nụ Nụ, Hoa Hoa, hai tên đẹp hay Hơm nọ, có ơng Huyền lên thăm đền Nghe bảo ông Huyền biết đánh đàn hầu thánh Thế bố đánh đàn, cịn hát phải khơng? Thế q hóa Con thử hát cho ta nghe vài câu có khơng? Từ độ ông cung văn làng Già qua đời, lâu ta chẳng nghe Con hát Giọng kim Cháu thuộc văn quan Hoàng nào? Bác đến làm gì? Ơi thơi! Thiếp phụ chàng Đáng lẽ thiếp phải chết đền đáp tình nghĩa vợ chồng Song cịn Cịn giọt máu cuối họ Phùng sao? Thiếp mà đi, ni nấng chở che cho nó… Cha người Tây mà vận Kiều khéo sao? Thưa, cha biết chữ Nho ạ? Thế có bước qua khơng? Chúng ta vợ chồng Sao lại không được? Thế em? Mau lên! Chị nhận mười lăm tích kê Cịn phải làm lâu q Lần đầu phải không? Ái chà! Lại em sao! Liệu phen có nên cơm cháo khơng? Philippe! Anh đâu? Philippe thương yêu! Anh đâu? Philippe bé nhỏ! Anh đâu? Philippe! Đã có xảy anh? Philippe! Anh khơng cịn u em phải khơng? Sao? Chờ ai? Ơng Huyền xứ đồng chiêm đến mà thạo nấm sao? Tôi nghe nói ơng đánh chim gáy giỏi Con chim gáy làng Già gáy hay, ông lý Cỏn lần giăng bẫy mà khơng bắt Có phải không chị lý Cỏn Thế mà ông giăng bẫy lần bắt Xem chừng ông bẫy chim từ lúc cịn bé có phải khơng? Sao nhiễu thế? Ông chưa nghe chuyện lấy nấm ư? Theo ơng đến chưa? Ơng thấy chỗ nào? 262 262 262 263 263 278 298 302 302 304 305 340 340 342 349 349 349 349 349 404 404 404 404 405 405 406 407 407 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 Tôi muốn hỏi lạ hay quen? Ơng lại định chối Thơi ơng đừng giả vờ Nhìn thấy ơng, lúc đầu tơi cịn ngờ ngợ Ơng định lấy khuôn mặt đầy sẹo mà giấu Ơng ơng Phác Có khơng? Ai lầm? Tơi lầm hay ông giả vờ quên? Cái hôm cắt cỏ núi Đùng, ngẫm nghĩ nhận nửa phần Ở làng Đình người đánh chim giỏi nhất? Chắc chắn anh hai Phác Rồi mỏ nấm bên bờ suối Thầy bảo tơi khơng nói với ai, sau lấy chồng, đẻ Thế mà ngày xưa, nói với anh Lúc rừng, anh trước, anh giả vờ quặt sang chỗ chỗ kia, cuối anh đến suối Tôi đằng sau mặc cho anh giả vờ giả Tôi biết, cuối anh dần đến nơi Quả vậy, người lạ đến làng Đình, hỏi có biết đường ngang lối dọc rừng khơng? Anh cịn chối khơng? Hay anh kẻ bạc tình? Phải, anh đánh lừa tơi từ lúc tơi cịn trẻ dại Anh bảo tơi anh về, lấy Thế mà anh mặc tơi Anh khơng Cịn tai Cái tai anh khơng thể qn Vì điều có anh biết, có tơi biết Thế nào? Có phải anh kẻ bạc tình khơng? Mình vậy? Hay là… hay là… Lúc cụ tổ dặn đặt lồng chim vào chỗ Bây hiểu chưa? Này, ngủ à? Sao mà cười? Làm sao? Có điều em không rõ, anh vẽ chuyện thường tình, hà cớ lại phải giả trang ăn mặc quần áo xanh lem luốc, lại đội mũ cát két Chắc cậu họa sĩ Nhà chúng em đón ba họa sĩ Cậu có phải cậu Tú, cụ ký Nhàn ngồi Kẻ Chợ? Ơi! Đúng Hơm tơi có gặp cậu nhà ông Lý Cậu tôi, biết cậu Mà làng biết cậu Cậu mở lớp dạy học cho trẻ, làng nhờ Thật quý hóa Cậu đến chơi nhà mẹ cháu, thật quý hóa Cậu Tú ơi! Những người lớn cháu học chữ có khơng? Sao đàn bà lại chẳng đàn bà Chuyện chị biết 408 408 408 408 409 410 410 420 446 446 446 460 490 491 491 523 523 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 Anh Phác ơi! Bây anh nơi chân trời góc biển nào? Người ơi! Sao chẳng về? Tại bụng cô Ba lại to lên thế? Hay chơi ngang Ông Lý ơi! Tôi tận nơi tận mộ chị Cả Thảm thương ơng ơi! Ơng làm Ơng Lý ơi! Sao thân cực này? Ới anh Điều ơi! Ới anh Điều ơi! Sao anh nỡ bỏ em mà vội vàng…! Nhụ với Nhị Chết đ mà chết Từ tối đến ba người Tôi lạy ông bà Tôi kiệt sức Cho nghỉ lúc Đến sáng mai chẳng ư? Đi đâu mà vội Hay là… xin thầy thổi cho nhà kèn U đâu sớm thế? Sao lại may? Tiếng tiếng ơng hương Ất? Nín đi! Cớ ơng khóc? Hay tủi thân? Ơng tưởng ông biết không? Tôi thực lịng mà Hay tơi hẳn với Thế … với tơi? Thế biết làm nào? Khác Lần tơi phải nặng Ơng xem tay tơi có lạnh khơng? Chân tơi có lạnh khơng? Tơi khơng nhấc lên Điều, Điều ơi! Sao lại run thế? Nghiện à? Đấy có sợ khơng? Hay thầy với Sao thế? Cô Hoa ơi! Tại làng sợ mà cô không sợ? Ừ nhỉ! Sao ta lại không thấy sợ? Hay cha ta ơng hộ Hiếu có tài trừ ma trừ quỷ Chắc khơng phải Vì cha có bùa phép, cịn ta, ta có đâu - Rồi giọng Hoa buồn buồn - Hay mẹ ta ta mõ Ừ! Làm mõ thèm chấp Làm mõ dám dây Phải đấy! Đến ma quỷ thần linh chẳng muốn dây với mõ Đến ma quỷ chẳng muốn chòng ghẹo mõ dù mõ xinh đẹp Mà Ơ hay! Cô không mõ, ta lại dám dẫn cô lên núi Đùng? Nhỡ ra, ma quỷ thấy cô xinh đẹp, khơng phải mõ chúng dây vào, tìm cách chịng ghẹo tính Thế cịn ông, ý ông sao? Thế cô quê ngoại chưa? 527 531 531 558 561 591 595 598 605 605 606 609 610 610 614 637 637 638 640 641 642 643 644 646 646 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 Đã có ơng lên thăm nhà ta chưa? Vậy đến bác lại muốn lên thăm? Đáng lẽ bác hai Xe phải lên lúc u gặp hoạn nạn phải Cô Hoa Cháu van cô Kể cho cháu nghe Cô từ bé biết, người ta lại gọi núi núi ông Đùng? Câu chuyện buồn Là gì? Bảo phải mùa năm liền mở đại hội Năm ngối, làng bị trận dịch thiệt hại to thế… Mày biết chuyện chưa? Chuyện bà? Làm có chuyện Sao cháu khơng biết? Ơng Xe đâu rồi? Con muốn nói chuyện với ơng Tâm nguyện u con? Tâm nguyện hở bố? Thế thầy biết ơng hai Xe đến nhà ông Lý Cỏn chưa? Vâng Thầy có biết ơng hai Xe đến nhà ơng Lý làm khơng? Xin cho thằng Trình làm mõ thay Thầy thấy chưa? Thầy u muốn thoát kiếp mõ Cịn ơng hai Xe muốn lấy thằng Trình, để tranh phần làm mõ, để hai vợ chồng làm mõ, để đẻ lũ lại tiếp nghề làm mõ Đơm đặt ư? Chính bà ba Cỏn nghe chuyện vừa kể cho xong Thế thầy nhận lời ông hai Xe chưa? Cậu Cò gặp cậu Huy ư? Thế cậu có gửi cho cháu khơng? Kìa thầy! Sao tay thầy lại run bần bật kia? Ông cụ dạo rồi? Tại phải tươi tỉnh làm bà lang ạ? Cơ đồng ơi! Ơng lão nhà tơi nói giỏi Chữa bệnh nan y Vợ chồng đội ơn cô biết trả Mẫu thương xót chúng đến thế, mà hơm lên tạ Mẫu, chẳng mang Hơm qua, vườn, nhìn lên na, chưa đến mùa na; nhìn lên ổi, thấy mùa hoa Chỉ có chuối buồng, có sung trĩu trịt non Con chuồng gà, bắt gà giò, đem thức xanh dâng lên Mẫu Cơ đồng ơi! Như có bạc bẽo không? Bác Huyền! Cái Nhụ đâu rồi? Chờ chồng phải khơng? Ơng vừa vừa phải phải thơi Trơng gương thằng em ơng Con mẹ Mùi chẳng hiếp cho chết sao? Ăn dè sống lâu Ăn tham chóng chết Sao bà ba lên lễ muộn thế? Con con! Cha mày đấy! Mày định giết cha đẻ mày sao? 648 648 651 658 660 663 664 664 667 667 667 669 669 669 670 673 687 700 701 702 702 723 727 733 736 746 164 Gớm! Sao cô ngủ say thế? Chắc cô thức đêm trơng ơng mệt q 165 Có chuyện khơng? 166 Gì thế? 167 Sao? 168 Ơi chao! Đến làm mõ mà người ta phải tìm mưu sâu kế hiểm để tranh giành hay sao? 169 Nghĩa nào? 170 Đi quanh núi ư? Có đến hết đêm chưa gặp 171 Ô hay! Anh Điều! Sao lại nắm chặt tay em thế? 172 Tơi thấy thế! Ơng thử hỏi xem sao? 173 Anh anh ơi! Sao anh lại chết thê thảm này… 174 Thế chồng con, thằng Điều đâu? 175 Thảm ơi… Thế cháu biết… thầy mày… 176 Thế Thế… 177 Thế thằng chồng cháu… có nhẹ nhàng với cháu khơng? Hay là… cực nhục q, sinh gắt gỏng 178 Như đây, chẳng có Bây cháu cô Cô hiểu Con khơng cần phải nói Đứa bé ngày hội gì? 179 Cha bố cô! Hay chưa! Sao mà nước mắt thế! Buồn khóc đành Vui khóc Bảng 8:Thống kê ngữ liệu thể hành động hỏi giới nữ STT 10 11 752 752 752 752 757 766 766 766 774 782 786 797 797 798 798 799 Lượt lời Trang Thầy ơi! Nghỉ lát đã, mỏi chân 10 Các bác đến nơi khác mà tìm việc Làng tơi có 15 chuyện buồn Ơng Kiên ơi! Thơi dậy đi! Có người giúp 16 Thơi đừng khóc Có thợ thổi kèn 17 Anh Điều ơi! Đừng đánh 121 Chị Ba Ăn miếng trầu, chị em ta kẻo 57 nắng Mày lém vừa vừa Đưa ống nước cho ông uống 58 Em dạy cho mà hát 66 Ối ối! Bỏ ra! Bỏ ra! 131 Để em rịt thuốc lào cho 145 Con hứa với mẹ Con thề với mẹ Con thề 179 khơng theo gót anh con, bỏ nước Pháp để đến xứ Bắc Kỳ kỳ quặc mà người đàn bà lại 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 sơn cho đen.Con hứa với mẹ đi, thề với mẹ Rằng chẳng bén mảng, đặt chân lên xứ sở kỳ quặc toàn sốt rét rừng đầu người bị chặt cắm vào cọc tre Con chùa mách ông hộ Hiếu Anh sang bên ngoại mà chơi Một đôi tháng Mình muốn gì… Cứ nói đi… Rõ khổ… Đã vợ chồng Tơi có tiếc đâu Con Bà bỏ cho Rỗi ạ! - Nhụ nhanh nhảu trả lời - Ông cho phép chúng cháu chơi ngày Nhụ nhanh nhảu bà Mùi vả cụ tổ cô hai người cô nghe nhắc tới nhiều mong gặp mặt Chúng bay chẳng cần bận chân tay Để mẹ Hoa làm cho tao Cho kiếm cám ni gà nuôi lợn Chẳng lẽ chúng bay lại định tranh phần mõ sao? Ta trông thấy cháu linh lợi, Ta quý Ừ mõ chẳng Mẹ mày từ xay thóc cho bà Chịu khó mà lấy cám Hàng tháng giã gạo cho trắng, đội gạo lên đền Bà thưởng cho Cho để dành mà sắm yếm, áo cho tươm tất Thưa cụ tổ, điệu Dọc thường hát vào giá quan lớn, ơng Hồng Thầy bảo hát dọc phải hát giọng thổ, giọng lại giọng kim Con hát Giọng kim Cháu thuộc văn quan Hồng nào? Cơ Bé… Cơ Chín… Các thiêng lắm… Các đánh võng đa… Nói thật chứ! Không phải chuyện chơi đâu Em lối Cịn chị bác Huyền lối Thơi ơng đừng giả vờ Hôm hát hầu thánh Phải hát cho thật hay Rồi mắt cụ nhìn chim gáy lồng Con nhớ để lồng sát vào hộc thờ, chỗ có tranh ơng hổ Con nhớ chưa? Thôi, mời cô dâu vào nhà Hôm cô phải nghỉ Công việc thu dọn để làm cho Hay thật Cô cô dâu Ngày cưới, cô dâu làm lụng dân làng người ta xì xào… Đừng có vào Đây ngượng Chưa đâu! 236 250 252 256 257 258 258 259 263 263 380 380 405 408 419 419 443 443 444 447 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 Cậu Huy, lấy cho cháu hạt tiêu… Cậu Huy, bưng mâm xôi lên nhà thờ Làm người ta đau Ơng ơng mách thầy cho Khỉ khỉ Anh điều, đòi vợ Anh Lý ngày hôm nay, tất nhờ thầy Thầy phải răn dạy anh cho Ông ơi! Tôi đau đớn lắm! U ơi! Bác Huyền nhờ u Khổ! Con nghe thằng Điều chồng Nhụ chết u Mình ơi! Hãy cố lên! Cố lên mà với em Thầy ơi, xuống mà xem! Nhà sống lại rồi! Gọi ông đến cho u Nhanh lên! Thầy ơi! Thầy ơi! Thầy ơi! U ngã ruộng Con cõng Thôi Chả cần đâu ông Tôi nghe ngóng người mình, tơi biết mà Ơng ạ, biết Tôi biết ông thương Nhưng ơng nghe tơi nói Tơi cịn lo cho Hoa Ông cố lo cho Chúng ta tính Phải làng khơng ngóc đầu lên đâu Phải thoát kiếp mõ Phải bỏ làng mà lấy chồng thiên hạ Thầy cháu bảo mang sang biếu ơng cá Thơi nào, van khoan khoan Em sợ tức cịn chưa chín Thơi, để dành Hơm cắt cỏ tranh Ở núi ông Đùng Hôm qua thấy nhiều vạt cỏ tranh tốt Cháu khơng lịng Hoa đùa đâu - Nhụ nghiêm giọng bảo - Cô cháu Cháu biết thơi Cơ trị ma Đã có hỏi ma đám trêu cháu Lễ đi! Động tới cỏ, ông Đùng bà Đà phải xin phép Phải có lịng thành phân minh cháu Đất có thổ cơng Nơi đất Ơng Bà Cơ đến chơi nhà Nhụ, nhắc ông Huyền tổ tương tế phải cẩn thận Tây đồn điền ý Ông tây hơm đến nói chuyện với ơng Lý, tơi đun nước cho họ, lúc lên nhà nghe thấy” Tôi không dám phiền - Hoa trả lời Lát nữa, cháu Nhụ Hai cô cháu thay thức 501 501 525 525 526 561 594 603 604 613 613 613 614 614 615 615 615 635 640 642 644 645 663 690 690 tiện bác 57 Bà cụ lên đón ơng cụ nhà Tơi cắt thuốc cho Mẫu thương người hiền lành, giúp đỡ gia đình nhà cụ 58 Chờ chồng phải khơng? Đừng chờ nữa! Mình gặp Điều Thi bơi chải sáng nay, đội làng giải Cả đội chải ngồi làng uống rượu mừng Hắn bảo cậu xem hội với bọn Cịn sau 59 Ông vừa vừa phải phải Trông gương thằng em ông Con mẹ Mùi chẳng hiếp cho chết sao? Ăn dè sống lâu Ăn tham chóng chết 60 Hội hôm mà chưa lễ Hôm ngày cuối, tối phải lên đền Mẫu Ông bảo bà hai tối nấu cháo đêm cho ông 61 Để đặt nồi chảo cho ông Mùa nấm Cháo nấm thêm vài hột muối ngon cháo gà 62 Đừng sủa! Để tao xem họ làm 63 Anh Cị Xn Chờ Cho với Bảng 9: Thống kê ngữ liệu thể hành động yêu cầu giới nữ 700 727 733 735 745 754 777 ... chứa tính nữ nên mẫu tính chắn có đặc điểm tính nữ, tính nữ phần mẫu tính Trong đề tài mình, chúng tơi nghiên cứu phương tiện ngơn ngữ biểu thiên tính nữ tác phẩm Mẫu Thượng Ngàn Nguyễn Xuân Khánh, ... nội dung: nữ tính phẩm chất thuộc giới tính, phái tính, cịn mẫu tính đặc tính sống, thuộc cõi sống Cịn mối liên hệ qua lại mẫu tính phần cốt lõi nhất, đặc sắc nữ tính Mẫu tính sống, mà biểu thường... XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN  MAI THỊ THU HỆ THỐNG TÍN HIỆU NGƠN NGỮ BIỂU THỊ THIÊN TÍNH NỮ TRONG MẪU THƯỢNG NGÀN CỦA NGUYỄN XUÂN KHÁNH LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH NGÔN NGỮ HỌC MÃ SỐ: 60 22 02 40