QCVN QTĐ-6 : 2009/BCT CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM BỘ CÔNG THƯƠNG QCVN QTĐ-6 : 2009/BCT QUY CHUẨN KỸ THUẬT QUỐC GIA VỀ KỸ THUẬT ĐIỆN Tập VẬN HÀNH, SỬA CHỮA TRANG THIẾT BỊ HỆ THỐNG ĐIỆN National Technical Codes for Operating and Maintainance Power system facitilies HÀ NỘI - 2009 QCVN QTĐ-6 : 2009/BCT QCVN QTĐ-6 : 2009/BCT MỤC LỤC Trang Phần I ĐIỀU KHOẢN CHUNG Điều Mục đích Quy định bao gồm yêu cầu kỹ thuật cần thực trình vận hành bảo dưỡng cơng trình thuỷ cơng thiết bị khí phụ trợ nhà máy thủy điện, thiết bị nhà máy nhiệt điện, thiết bị điện lưới điện nhằm đảm bảo an tồn, bảo vệ mơi trường độ tin cậy phương tiện thiết bị liên quan Điều Phạm vi áp dụng Quy chuẩn áp dụng cho toàn hệ thống lưới điện quốc gia Việt Nam, bao gồm tất nhà máy điện, trạm điện, mạng lưới điện phần tử nối với lưới điện quốc gia Việt Nam Phạm vi áp dụng Quy chuẩn kỹ thuật sau: Đối với trang thiết bị lưới điện: Các thiết bị có điện áp cao 1000 V nối với lưới điện quốc gia Việt Nam Đối với nhà máy thuỷ điện: Các cơng trình thuỷ cơng thiết bị điện nhà máy thuỷ điện quy định tương ứng sau: a) Các công trình thuỷ cơng thiết bị phụ trợ tất nhà máy thuỷ điện Việt Nam nối với lưới điện quốc gia Việt Nam, trừ nhà máy thuỷ điện có đập đặc biệt quy định Nghị định số 143/2003/NĐ-CP ngày 28 tháng 11 năm 2003 Chính phủ quy định chi tiết số điều Pháp lệnh khai thác bảo vệ cơng trình thủy lợi; b) Các thiết bị điện nhà máy thuỷ điện Việt Nam nối với lưới điện Việt Nam, có cơng suất định mức lớn 30 MW Đối với nhà máy nhiệt điện Các thiết bị nhà máy nhiệt điện có cơng suất lớn 1000 kW Việt Nam nối với lưới điện quốc gia Việt Nam Điều Giải thích từ ngữ QCVN QTĐ-6 : 2009/BCT Trong Quy chuẩn từ hiểu sau: “Cơ quan có thẩm quyền” Bộ Cơng Thương quan uỷ quyền theo quy định pháp luật “Chủ sở hữu” tổ chức cá nhân làm chủ nhà máy điện lưới điện có trách nhiệm pháp lý vận hành nhà máy điện lưới điện QCVN QTĐ-6 : 2009/BCT Phần II CƠ CẤU TỔ CHỨC Chương NHIỆM VỤ VÀ CƠ CẤU TỔ CHỨC Điều Chức nhiệm vụ Nhiệm vụ đơn vị thành phần hệ thống điện (bao gồm: Công ty phát điện, truyền tải, phân phối, Trung tâm điều độ, Công ty Sửa chữa Dịch vụ…) là: Đảm bảo cung cấp lượng ổn định, tin cậy cho khách hàng theo quy định pháp luật hành Duy trì chất lượng định mức lượng sản xuất ra: tần số điện áp dòng điện, áp suất nhiệt độ theo quy định pháp luật hành Hoàn thành biểu đồ điều độ: Phụ tải điện nhà máy hệ thống lượng nói chung; truyền tải phân phối lượng cho khách trào lưu điện giữ hệ thống lượng Thực quy định bảo vệ môi trường Điều Nghĩa vụ đơn vị hoạt động điện lực Mỗi đơn vị thành phần hệ thống điện phải hiểu biết sâu đặc điểm sản xuất lượng vai trò kinh tế quốc dân đời sống xã hội, phải nắm vững nghiêm chỉnh chấp hành kỷ luật lao động, quy trình cơng nghệ, tn thủ Quy chuẩn quy định kỹ thuật an tồn, quy định khác có liên quan cấp có thẩm quyền Điều Trách nhiệm đơn vị hoạt động điện lực Các nhà máy điện, công ty điện lực, đơn vị cấp điện đơn vị vận hành lưới điện cần đảm bảo: Xây dựng văn đơn vị nhằm thực Quy chuẩn thực biện pháp nhằm tiếp tục góp phần phát triển hệ thống lượng để thoả mãn nhu cầu lượng kinh tế quốc dân, đời sống nhân dân với phương châm phát triển lượng trước bước Phấn đấu tăng suất lao động, hạ giá thành sản xuất, truyền tải phân phối điện nâng cao tính sẵn sàng thiết bị QCVN QTĐ-6 : 2009/BCT Ứng dụng nắm vững kỹ thuật mới, tổ chức sản xuất lao động khoa học Nâng cao trình độ nghiệp vụ cán bộ, nhân viên, phổ biến phương pháp sản xuất tiên tiến kinh nghiệm cải tiến kỹ thuật, phát huy sáng kiến sáng chế, phổ biến hình thức phương pháp thi đua tiên tiến Điều Hệ thống lượng Hệ thống lượng gồm nhà máy điện, lưới điện liên hệ chặt chẽ với trình sản xuất, truyền tải phân phối điện năng, cách liên tục huy thống chế độ vận hành Hệ thống lượng liên kết bao gồm vài hệ thống lượng nối với chế độ vận hành chung đặt huy điều độ chung Hệ thống lượng thống bao gồm hệ thống lượng liên kết với đường liên lạc hệ thống, bao quát phần lớn lãnh thổ nước có chung chế độ vận hành trung tâm huy điều độ Chương NGHIỆM THU CÁC THIẾT BỊ VÀ CƠNG TRÌNH ĐƯA VÀO VẬN HÀNH Điều Điều kiện vận hành cơng trình điện Chỉ đưa vào vận hành nhà máy điện, lưới điện xây dựng hoàn tất mở rộng đợt riêng biệt, tổ máy, khối máy chính, nhà cửa cơng trình sau nghiệm thu quy định theo hành Điều Nghiệm thu vận hành cơng trình lượng Việc nghiệm thu đưa vào vận hành cơng trình lượng phận cơng trình tiến hành theo khối lượng tổ hợp khởi động bao gồm tồn hạng mục cơng trình sản xuất chính, phụ, dịch vụ, sửa chữa, vận chuyển, kho tàng, thơng tin liên lạc, cơng trình ngầm, cơng trình làm nước thải, phúc lợi cơng cộng, nhà cửa, ký túc xá, nhà ăn tập thể, trạm y tế cơng trình khác nhằm đảm bảo: - Sản xuất điện theo sản lượng thiết kế tổ hợp khởi động; - Đáp ứng điều kiện theo quy định pháp luật sinh hoạt, vệ sinh cho cán nhân viên vận hành sửa chữa - Tuân thủ quy định khác có liên quan đến tổ hợp khởi động - Bảo vệ chống gây ô nhiễm nguồn nước môi trường xung quanh Điều 10 Trình tự nghiệm thu Trước nghiệm thu thiết bị lượng đưa vào vận hành, Chủ thiết bị cần thực hoạt động sau: QCVN QTĐ-6 : 2009/BCT - Chạy thử phận nghiệm thu phần thiết bị tổ máy; - Khởi động thử thiết bị thiết bị phụ tổ máy; - Chạy thử tổng hợp máy; Trước đưa vào vận hành nhà cửa cơng trình cần phải tiến hành nghiệm thu phần, có phần cơng trình ngầm nghiệm thu theo khối lượng tổ hợp khởi động Điều 11 Nghiệm thu thiết bị Việc nghiệm thu thiết bị sau kiểm tra chạy thử phần, nghiệm thu phận tổ máy công trình, khởi động thử, kiểm tra tính sẵn sàng thiết bị tiến tới chạy thử tổng hợp tiểu ban thuộc Hội đồng nghiệm thu sở thực Việc nghiệm thu thiết bị cơng trình đưa vào vận hành Hội đồng nghiệm thu cấp có thẩm quyền thực theo quy định hành Điều 12 Nghiệm thu phận Việc chạy thử phần nghiệm thu phận tổ máy hội đồng nghiệm thu sở tiến hành theo sơ đồ thiết kế sau hoàn thành cơng tác xây lắp cụm thiết bị Khi nghiệm thu phận cần phải kiểm tra việc thực quy định xây dựng, quy định kiểm tra lò hơi, quy phạm kỹ thuật an tồn, quy phạm phịng nổ phịng chống cháy, quy phạm thiết bị điện, dẫn nhà chế tạo, quy trình hướng dẫn lắp ráp thiết bị tài liệu pháp lý khác Điều 13 Nghiệm thu hoàn thành Sau chạy thử tổng hợp khắc phụ hết khiếm khuyết phát hiện, Hội đồng nghiệm thu cấp Nhà nước tiến hành nghiệm thu thiết bị với nhà cửa cơng trình liên quan đến thiết bị lập biên nghiệm thu Hội đồng nghiệm thu cấp Nhà nước quy định thời hạn thiết bị vận hành tạm thời, thời gian phải hoàn thành việc thử nghiệm cần thiết, cơng tác hiệu chỉnh hồn thiện thiết bị để đảm bảo vận hành thiết bị với tiêu thiết kế Đối với thiết bị sản xuất loạt đầu tiên, thời gian vận hành thử quy định sở kế hoạch phối hợp công việc hoàn thiện, hiệu chỉnh vận hành thử thiết bị Điều 14 Bàn giao tài liệu Khi đơn vị vận hành tiếp nhận thiết bị, tài liệu kỹ thuật sau liên quan đến trang thiết bị lắp đặt, cần chuyển giao đầy đủ cho đơn vị vận hành từ đơn vị xây lắp nhà sản xuất: - Tài liệu thiết kế (gồm vẽ, thuyết minh, quy trình, tài liệu kỹ thuật, nhật ký thi công giám sát quan thiết kế) điều chỉnh trình xây dựng, lắp ráp hiệu chỉnh quan thiết kế, xây dựng lắp máy giao lại; QCVN QTĐ-6 : 2009/BCT - Các biên nghiệm thu phận cơng trình ngầm quan xây dựng lắp máy giao lại; - Các biên kiểm tra thử nghiệm thiết bị tự động phòng chống cháy, phòng nổ chống sét quan có trách nhiệm tiến hành thử nghiệm giao lại; - Tài liệu nhà máy chế tạo (các quy trình, vẽ, sơ đồ tài liệu thiết bị, máy móc phương tiện giới hố) quan lắp máy giao lại - Các biên hiệu chỉnh đo lường, thử nghiệm sơ đồ nguyên ký sơ đồ lắp ráp hồn cơng quan tiến hành công tác hiệu chỉnh giao lại; - Các biên thử nghiệm hệ thống an toàn, hệ thống thơng gió, quan thực cơng tác hiệu chỉnh giao lại; - Các biên thí nghiệm kiểm tra trạng thái ban đầu kim loại đường ống, thiết bị thuộc tổ máy lượng quan thực việc kiểm tra thử nghiệm giao lại Chương CHUẨN BỊ CÁN BỘ CÔNG NHÂN VIÊN Điều 15 Tiêu chuẩn nhân viên Công tác chuẩn bị cán công nhân viên xí nghiệp quan thuộc ngành điện phải tiến hành theo quy chế dẫn có liên quan cơng tác chuẩn bị cán công nhân viên nhà máy điện, lưới điện Lãnh đạo công ty điện lực, cơng trình quan ngành Điện phải tổ chức kiểm tra định kỳ công tác chuẩn bị cán công nhân viên Điều 16 Kiểm tra nhân viên Việc kiểm tra kiến thức công nhân cán kỹ thuật có quan hệ trực tiếp với công tác vận hành bảo dưỡng đối tượng thuộc kiểm tra viên lò quản lý phải tiến hành theo yêu cầu kiểm tra viên lò Chương SỬA CHỮA TRANG THIẾT BỊ, NHÀ CỬA VÀ CƠNG TRÌNH THEO KẾ HOẠCH TÀI LIỆU KỸ THUẬT Điều 17 Lưu giữ tài liệu Đơn vị vận hành cần lưu giữ tài liệu kỹ thuật cần thiết theo quy định tương ứng lĩnh vực (thủy điện, nhiệt điện lưới điện) QCVN QTĐ-6 : 2009/BCT Điều 18 Quy trình Mỗi nhà máy điện, công ty điện lực, đơn vị cung cấp điện vận hành lưới điện cần thiết lập quy định danh mục bao gồm thủ tục cần thiết sơ đồ công nghệ cho việc kiểm tra, bảo dưỡng vận hành cách thích hợp Điều 19 Biển báo, nhãn Trên thiết bị thiết bị phụ nhà máy điện trạm biến áp phải có biển nhà chế tạo ghi thông số định mức thiết bị Điều 20 Đánh số thiết bị Tất thiết bị phụ nhà máy điện, lưới điện lưới nhiệt kể đường ống, hệ thống phân đoạn van đường ống dẫn khí, dẫn gió… phải đánh số theo quy định Điều 21 Ghi thông tin bảng điều khiển Tại phân xưởng nhà máy điện bảng điều khiển có trực nhật thường xuyên, trạm điều độ trạm biến áp trung gian phải tiến hành ghi thông số theo biểu mẫu chế độ quy định Điều 22 Ghi âm Tại trung tâm điều độ hệ thống điện, trạm điều độ lưới điện phòng điều khiển trung tâm nhà máy điện, điều độ lưới điện phải đặt máy ghi âm để ghi lại đối thoại trường hợp cố Chương KỸ THUẬT AN TỒN Điều 23 Quy định chung Việc bố trí khai thác sửa chữa thiết bị lượng nhà cửa cơng trình nhà máy điện lưới điện phải thoả mãn yêu cầu quy phạm kỹ thuật an tồn Bộ Cơng Thương quy định Nhà nước Mỗi cán công nhân viên phải thông hiểu nghiêm chỉnh chấp hành quy phạm, quy trình kỹ thuật an tồn có liên quan đến cơng tác hay đến thiết bị quản lý Điều 24 Kiểm định an toàn thiết bị Các nồi hơi, đường ống, bình chịu áp lực, thiết bị nâng thuộc đối tượng thi hành quy phạm Nhà nước cần phải đăng ký, khám nghiệm theo quy định quy phạm Nhà nước định phân cấp Bộ Công Thương QCVN QTĐ-6 : 2009/BCT Các thiết bị nói khơng thuộc đối tượng thi hành quy phạm Nhà nước, xí nghiệp điện có trách nhiệm tự tổ chức đăng ký, khám nghiệm nhằm đảm bảo an tồn cho thiết bị Điều 25 Kiểm tra trang thiết bị an toàn Các thiết bị bảo vệ tự động, thiết bị an toàn trang bị an toàn - bảo hộ dùng vận hành, thao tác sửa chữa cần phải kiểm tra thử nghiệm theo quy định Quy chuẩn hành Điều 26 Trách nhiệm cá nhân Các cán nhân viên quy định gián tiếp có liên quan đến việc thực quy định an tồn vệ sinh cơng nghiệp, khơng thực chức trách mình, khơng thi hành biện pháp cần thiết để ngăn ngừa tai nạn nhiễm độc nghề nghiệp, cá nhân trực tiếp vi phạm phải chịu trách nhiệm tương ứng tai nạn nhiễm độc xảy sản xuất Điều 27 Xử lí cố Các cố tai nạn lao động xảy phải khai báo, điều tra, thống kê kịp thời, đầy đủ, xác theo quy định hành Đồng thời phải khẩn trương lập biện pháp khắc phục cụ thể nhằm ngăn ngừa cố, tai nạn tái diễn Điều 28 Tiêu chuẩn nhân viên Mọi cán công nhân sản xuất, sửa chữa, lắp đặt, hiệu chỉnh, thí nghiệm, quản lý nhà máy điện, lưới điện xí nghiệp phục vụ khác hệ thống lượng phải huấn luyện thực hành thông thạo biện pháp cấp cứu người bị điện giật tai nạn lao động khác thuộc nghề nghiệp Điều 29 Sơ cứu Ở phân xưởng, trạm biến áp có người trực, chi nhánh điện, phịng thí nghiệm, đội lưu động, ca vận hành số phận sản xuất nơi nguy hiểm, độc hại phải có tủ thuốc cấp cứu với đầy đủ loại thuốc lượng băng cần thiết Điều 30 Trang bị bảo hộ Tất cán công nhân viên xí nghiệp lượng quan khác có mặt phịng đặt thiết bị lượng vận hành nhà máy điện, trạm phân phối điện nhà trời giếng đường hầm nhà máy điện, lưới nhiệt lưới điện tiến hành công tác sửa chữa ĐDK phải sử dụng đầy đủ trang bị bảo hộ lao động cần thiết 10 QCVN QTĐ-6 : 2009/BCT tần, đo dòng điện không cân bảo vệ so lệch, thử trang bị tự động đóng lại (TĐL), TĐD, tự động ghi sóng trang thiết bị khác Chu kỳ kiểm tra thử trang thiết bị trình tự xử lý nhân viên vận hành phát sai lệch với Quy chuẩn, quy định theo quy trình sở Điều 343 Kiểm tra hoạt động BRT Các trang bị BRT mạch nhị thứ phải định kỳ kiểm tra hiệu chỉnh theo quy trình kỹ thuật Sau lần tác động sai từ chối tác động trang bị phải tiến hành kiểm tra bất thường (sau cố) theo quy trình đặc biệt Điều 344 Bảo vệ BRT Cuộn dây thứ cấp máy biến dịng ln phải khép mạch qua rơle, đồng hồ điện đấu tắt Mạch nhị thứ máy biến dòng biến điện áp phải có điểm nối đất Điều 345 Yêu cầu BRT mạch dòng Các mạch dòng điện thao tác phải đảm bảo làm việc tin cậy trang bị bảo vệ (cầu chảy áp tô mát) Áp tô mát, cầu chảy dây chảy phải có ký hiệu (nhiệm vụ dịng điện) Ở bảng (các tủ) đặt trang bị BRT mà nhân viên thao tác thực chuyển mạch khóa, cịn phải ghi thêm vị trí tương ứng khóa ứng với chế độ làm việc Thao tác chuyển mạch phải ghi vào nhật ký vận hành Chương 10 TRANG BỊ NỐI ĐẤT Điều 346 Quy định chung Các trang bị nối đất phải đáp ứng yêu cầu bảo đảm an toàn cho người thiết bị chế độ vận hành Phải nối đất tất phận kim loại thiết bị điện cơng trình điện có khả mang điện cách điện hư hỏng Điều 347 Nối đất hệ thống Mỗi phần tử cơng trình cần nối đất phải nối với hệ thống nối đất trục nối đất dây dẫn nối đất riêng biệt Không cho phép nối đất số phần tử cơng trình theo kiểu đấu nối tiếp 72 QCVN QTĐ-6 : 2009/BCT Điều 348 Nối đất phần tử Đấu dây nối đất vào trang bị nối đất, cực nối đất phải hàn đấu vào trang thiết bị điện cột đường dây hàn bắt chặt bulông Điều 349 Bảo vệ đánh số Các dây nối đất phải có biện pháp chống gỉ, phần dây nối đất lộ thiên trạm nhà máy phải sơn để đánh dấu phân biệt Điều 350 Nối đất hàn Chỉ cho phép đấu máy hàn điện trang thiết bị điện di động khác với dây nối đất sẵn có dây di động có tiết diện đạt yêu cầu Điều 351 Kiểm tra thử nghiệm Việc kiểm tra thử nghiệm hệ thống ngầm cần thực dựa theo Tập Quy chuẩn kỹ thuật điện Điều 352 Phải tiến hành đo điện trở nối đất trường hợp sau: a) Sau lắp ráp, xây dựng lại, sửa chữa lớn cơng trình nhà máy điện, trạm biến áp đường dây tải điện b) Khi bảo dưỡng cột điện có treo dây chống sét đường dây cách điện bị hỏng đánh thủng hồ quang điện Điều 353 Nối đất khu vực có tính ăn mịn cao Đối với trang bị nối đất công trình cột điện thường xuyên bị hư hỏng gỉ việc đào đất lên để kiểm tra phải làm riết theo định người chịu trách nhiệm Chương 11 BẢO VỆ CHỐNG QUÁ ĐIỆN ÁP Điều 354 Quy định chung Không cho phép mắc dây đường dây điện áp đến 1000 V vào cột đèn pha, ống khói, tháp nước dẫn đường dây vào gian nhà có nguy cháy nổ Các đường dây phải thực cáp có vỏ bọc kim loại dây bọc bên ống kim loại chôn đất 73 QCVN QTĐ-6 : 2009/BCT Điều 355 Kiểm tra hệ thống chống sét Các chống sét cần kiểm tra tuân theo nội dung kiểm tra trình bày Tập Quy chuẩn kỹ thuật điện Điều 356 Vận hành chế độ cố Trong lưới điện có điểm trung tính cách điện có bù dịng điện điện dung cho phép đường dây đường cáp làm việc tối đa tới giờ, tốt cắt ngay, pha chạm đất Trong phải phát loại trừ chỗ hư hỏng thời gian ngắn Điều 357 Bù điện dung Bù dòng điện điện dung chạm đất thiết bị dập hồ quang, phải tiến hành thực dòng điện điện dung vượt trị số sau: Điện áp danh định lưới điện 10 15-20 35 lớn {KV} Dòng điện điện dung chạm đất 30 20 15 10 {A} Ở sơ đồ khối “Máy phát điện - máy biến áp” (tại điện áp máy phát) phải đặt thiết bị dập hồ quang dòng điện điện dung chạm đất lớn 5A Trong lưới ÷ 35 kV với đường dây có cột thép bê tông cốt thép phải đặt thiết bị dập hồ quang dòng điện điện dung chạm đất lớn 10A Để bù dòng điện điện dung chạm đất lưới điện phải sử dụng cuộn kháng dập hồ quang nối đất (cuộn dập hồ quang) điều chỉnh tự động tay Trong sơ đồ khối “Máy phát điện - máy biến áp” cho phép dùng cuộn kháng dập hồ quang không điều chỉnh Đo dòng điện điện dung, dòng điện cuộn kháng dập hồ quang, dòng điện chạm đất điện áp lệch điểm trung tính phải tiến hành đưa cuộn kháng dập hồ quang vào vận hành có thay đổi đáng kể chế độ lưới điện, năm lần Điều 358 Cuộn kháng dập hồ quang Công suất cuộn kháng dập hồ quang phải lựa chọn theo dòng điện điện dung lưới có tính đến dự kiến phát triển Các cuộn kháng dập hồ quang nối đất phải đặt trạm biến áp nối với lưới bù khơng ba đường dây Không đặt cuộn kháng dập hồ quang trạm cụt Cuộn kháng dập hồ quang phải đấu vào điểm trung tính máy biến áp, máy phát điện máy bù đồng qua dao cách ly Để đấu cuộn kháng dập hồ quang, thông thường phải sử dụng máy biến áp có sơ đồ đấu dây “sao - tam giác” Cấm đấu cuộn kháng dập hồ quang vào máy biến áp lực bảo vệ cầu chảy 74 QCVN QTĐ-6 : 2009/BCT Điều 359 Bộ điều chỉnh cuộn kháng Các thiết bị dập hồ quang phải có chỉnh cộng hưởng Cho phép dùng chỉnh có mức chỉnh sai số tới 5% thành phần phản kháng dòng điện chạm đất không vượt 5A Nếu lưới 6-15 kV có đặt thiết bị dập hồ quang có mức chênh lệch lớn dòng điện nhánh khác cho phép chỉnh cộng hưởng có thành phần phản kháng dòng điện chạm đất tới 10A Trong lưới điện 35 kV trở lên dòng điện dung chạm đất nhỏ 15A, cho phép mức sai số chỉnh không 10% Cho phép sử dụng chỉnh không đạt mức bù lưới đường dây cáp xảy cố nào, điện dung không cân phát sinh pha lưới (ví dụ xảy đứt dây) không dẫn tới thay đổi điện áp điểm trung tính vượt 7% điện áp pha Điều 360 Độ lệch điện áp Trong lưới điện, vận hành có đặt bù dịng điện điện dung, không chạm đất, điện áp không đối xứng không vượt 0,75% điện áp pha Trong lưới điện bị chạm đất, cho phép độ lệch điện áp điểm trung tính khơng vượt q trị số sau đây: Lâu dài 15% điện áp pha Trong 30% - nt - Hạ thấp mức chênh lệch điện áp độ lệch điện áp điểm trung tính tới trị số quy định phải thực cách làm cân điện dung pha với đất lưới điện (thay đổi vị trí tương hỗ dây dẫn pha, bố trí tụ điện liên lạc cao tần pha đường dây) Các tụ điện liên lạc cao tần tụ điện bảo vệ chống sét cho máy điện quay đấu vào lưới phải kiểm tra mức độ không cân điện dung cho phép pha nối với đất Khơng cho phép đóng cắt pha đường dây đường cáp để gây độ thay đổi điện áp điểm trung tính vượt trị số cho phép Điều 361 Kháng điện điều chỉnh tay Khi sử dụng cuộn kháng dập hồ quang có điều chỉnh dịng điện tay việc xác định mức điều chỉnh phải thực thiết bị đo bù cộng hưởng Nếu khơng có thiết bị việc chọn mức điều chỉnh phải dựa kết đo dòng điện chạm đất, dòng điện dung, dòng điện bù có tính đến điện áp lệch điểm trung tính 75 QCVN QTĐ-6 : 2009/BCT Điều 362 Thao tác đóng cắt Trong trạm biến áp 110-220 kV, để ngăn ngừa xảy điện áp tự phát sinh lệch trung tính q trình phát sinh cộng hưởng sắt từ nguy hiểm, việc thao tác phải nối đất điểm trung tính máy biến áp mà máy biến áp đóng vào hệ thống khơng mang tải có đặt máy biến điện áp 110 kV 220 kV kiểu cảm ứng Trước cắt khỏi lưới, hệ thống khơng tải có đặt máy biến điện áp loại điểm trung tính máy biến áp cấp điện phải nối đất Ở lưới điện điểm đấu nối - 35 kV trường hợp cần thiết phải có biện pháp tránh tự phát sinh độ lệch điểm trung tính Điều 363 Bảo vệ xơng điện áp Máy biến áp phải có biện pháp để ngăn ngừa cố liên quan đến hai cấp điện áp khác Điều 364 Tiếp địa làm việc Trong lưới điện 110 kV lớn hơn, việc cắt tiếp địa trung tính cuộn dây 110 220 kV máy biến áp, việc lựa chọn tác động bảo vệ hệ thống tự động, phải thực cho có thao tác khác ngắt tự động khơng tách phần lưới khơng có máy biến áp có tiếp địa trung tính Bảo vệ chống điện áp cho điểm trung tính máy biến áp có mức cách điện thấp sứ đầu vào máy biến áp phải thực chống sét van Điều 365 Quá điện áp Trong lưới điện 110 kV trở lên, thao tác đóng cắt điện có cố, điện áp tần số công nghiệp (50 Hz) tăng cao thiết bị phụ thuộc vào thời gian không vượt giới hạn sau: Điện áp danh định Thiết bị (kV) Máy biến áp lực biến áp tự ngẫu Điện kháng kiểu sun máy biến điện áp điện từ 110 tới 500 Điện áp tăng cao cho phép với thời gian kéo dài (sec) 1200 20 0,1 1,10/1,10 1,25/1,25 1,9/1,5 2,0/1,58 1,15/1,15 1,35/1,35 2,0/1,60 2,10/1,65 1,15/1,15 1,60/1,60 2,20/1,70 2,40/1,80 Trang bị chuyển mạch, máy biến điện áp kiểu điện dung Máy biến dòng điện, tụ điện thông tin cứng Các trị số ghi bảng đây, tử số dùng cho cách điện pha đất tính theo phần trăm 76 QCVN QTĐ-6 : 2009/BCT điện áp pha làm việc lớn nhất, mẫu số cho cách điện pha - pha tính theo phần trăm điện áp dây làm việc lớn (đối với thiết bị điện dùng điện pha) Điện áp làm việc lớn xác định theo quy định hành Chương 12 TRANG BỊ ĐO LƯỜNG ĐIỆN Điều 366 Trách nhiệm quản lý Các chủ sở hữu (nhà máy điện, công ty điện lực) chịu trách nhiệm quản lý giám sát trang bị hệ thống đo lường điện Việc quản lý hiệu chỉnh nhà máy công ty phân cấp cho sở Điều 367 Kiểm tra định kỳ Thời hạn kiểm tra trang bị đo lường điện thực theo quy định hành Điều 368 Đóng điện làm việc Tất trang bị đo lường điện đặt đưa vào vận hành với điều kiện đáp ứng yêu cầu theo quy định hướng dẫn nhà máy chế tạo, theo quy chuẩn hành Điều 369 Kiểm tra Tổ chức, phương pháp tiến hành báo cáo kiểm tra trang bị đo lường điện phải theo quy định hành Điều 370 Lắp đặt mạch bảo vệ Các trang bị đo lường điện cho máy biến áp liên lạc đường dây tải điện có điện áp từ 220 kV trở lên đặt nhà máy điện trạm biến áp có người trực nhật thường xuyên phải đặt riêng biệt cho mạch đấu nối Không cho phép đặt chung trang bị để đo kết hợp cho nhiều mạch nối Đối với mạch đo khác cho phép đặt trang bị đo lường kết hợp trang bị kiểm tra trung tâm Điều 371 Nguyên tắc lắp đặt Nên đặt trang bị đo đếm điện tự dùng cho phần tử làm việc dự phịng nhà máy điện Ngồi ra, nhà máy nhiệt điện nên đặt trang bị đo đếm điện cho động điện dây chuyền sản xuất lò tua bin để xác định điện tiêu thụ cho phân đoạn dây chuyền công nghệ 77 QCVN QTĐ-6 : 2009/BCT Điều 372 Công suất lắp đặt Ở trạm biến áp hệ thống điện phải tính điện tiêu thụ riêng biệt cho nhu cầu tự dùng trạm Điều 373 Phải đặt trang bị đo đếm điện tác dụng lộ đấu vào lưới trạm biến áp có điện từ 35 kV trở lên để thực tính tốn cân lượng với mục đích quản lý tổn thất phần tử lưới điện Chương 13 CHIẾU SÁNG Điều 374 Quy định chung Chiếu sáng làm việc chiếu sáng cố tất nhà, chỗ làm việc, trời phải đảm bảo độ rọi phù hợp với tiêu chuẩn, quy chuẩn hành Các đèn chiếu sáng cố phải đánh dấu sơn màu phân biệt với đèn chiếu sáng làm việc Chiếu sáng tín hiệu cho ống khói cơng trình cao khác phải phù hợp với Quy chuẩn hành Chương 14 TRẠM ĐIỆN PHÂN Điều 375 Quy định chung Các thiết bị việc vận hành trạm điện phân phải đáp ứng yêu cầu quy chuẩn an toàn hành Nhà nước ban hành Điều 376 Kiểm tra Khi trạm điện phân đưa vào vận hành, phải kiểm tra tình trạng thiết bị điện áp, dòng điện thiết bị điện phân, áp lực khí hyđrơ ơxy mức chất lỏng dụng cụ, chênh áp hệ thống hyđrô ôxy, nhiệt độ chất điện phân khơng khí thiết bị sấy, độ khí hyđrơ ơxy dụng cụ nồng độ hyđrơ trạm Giá trị bình thường giới hạn giá trị kiểm tra phải xác định theo dẫn thí nghiệm nhà chế tạo, ngồi ra, giá trị phải theo dõi chặt chẽ trình vận hành 78 QCVN QTĐ-6 : 2009/BCT Điều 377 Bảo vệ trạm Các thiết bị bảo vệ công nghệ trạm điện phân phải tác động để cắt môtơ - máy phát đặt khác giá trị thực tế giá trị thiết kế vượt giá trị cài đặt Khi trạm điện phân tự động cắt, bảng điều khiển phải hiển thị tín hiệu báo động Khi nhận báo động, người vận hành phải có mặt trạm điện phân không muộn 15 phút Sau thiết bị bảo vệ công nghệ tác động, người vận hành không khởi động lại trừ tìm xử lý nguyên nhân gây cố Điều 378 Van an toàn Các van an toàn thiết bị áp lực khí hyđrơ ơxy thiết bị điện phân phải chuẩn độ giá trị thiết kế Điều 379 Thơng gió Trước đưa thiết bị điện phân vào làm việc, tất dụng cụ đường ống gió phải thơng thổi khí quy định nhà chế tạo an toàn Điều 380 Triết nạp khí Để lấy khơng khí hay hyđrơ từ bình, phải sử dụng loại khí (Cacbon Nitơ) nhà chế tạo quy định Khi kiểm tra bên bình, chúng phải hút khơng khí trước hàm lượng ơxy khơng khí hút đạt xấp xỉ 20% Điều 381 Đánh dấu, ký hiệu Các đường ống dẫn trạm điện phân phải sơn màu quy định phù hợp với quy chuẩn Nhà nước ban hành, sơn màu trang thiết bị - theo màu khí tương ứng Sơn màu bình chứa - màu sáng có vịng bao quanh màu tương ứng với khí chứa Chương 15 DẦU NĂNG LƯỢNG Điều 382 Hệ thống chứa dầu Dầu dùng công nghiệp lượng gọi tắt dầu lượng Trong trình sử dụng phải đảm bảo: hệ thống dầu tổ máy thiết bị có chứa dầu làm việc ổn định 79 QCVN QTĐ-6 : 2009/BCT Điều 383 Kiểm tra dầu Dầu cách điện cần kiểm tra tuân theo nội dung kiểm tra mô tả cho trang thiết bị Tập Quy chuẩn kỹ thuật điện Điều 384 Xử lý dầu Khi kiểm tra xử lý dầu cách điện mô tả QTĐ 5, hàm lượng axit có xu hướng tăng, chất hấp thụ thay thế, làm khô tái sinh Điều 385 Dầu tua bin thuỷ lực sử dụng phải đạt Quy chuẩn sau đây: - Hàm lượng axit: không 0,6 mg KOH - Phản ứng axit - bazơ tan nước - trung tính - Nước, tro, tạp chất khí - khơng có (xác định mắt thường) 80 QCVN QTĐ-6 : 2009/BCT Phần VII CHỈ HUY ĐIỀU ĐỘ - THAO TÁC Chương CHỈ HUY ĐIỀU ĐỘ Điều 386 Quy định chung Trung tâm điều độ quốc gia, trung tâm điều độ miền địa phương tất đơn vị vận hành trang thiết bị điện trạm biến áp, đường dây truyền tải, nhà máy điện, v.v , chịu trách nhiệm đảm bảo vấn đề sau theo quy định hành: - Đảm bảo cung cấp điện đầy đủ; - Đảm bảo cung cấp lượng liên tục cho khách hàng đảm bảo hoạt động ổn định toàn hệ thống; - Đảm bảo chất lượng lượng theo tiêu chuẩn quy định (tần số, điện áp dòng điện) - Đảm bảo cho hệ thống điện hệ thống lượng làm việc kinh tế, sử dụng hợp lý nguyên, nhiên liệu theo biểu đồ phụ tải định Điều 387 Phương tiện điều độ Chỉ huy điều độ thực từ trung tâm điều độ Trung tâm điều độ phải trang bị phương tiện cần thiết để huy công việc điều độ, phù hợp với quy chuẩn hiên hành LẬP KẾ HOẠCH Điều 388 Kế hoạch đại tu sửa chữa Kế hoạch tổng thể hàng năm đại tu sửa chữa nhà máy điện lưới điện cần đệ trình lên Trung tâm Điều độ quốc gia Trường hợp kế hoạch tổng thể đại tu sửa chữa có thay đổi phải phê chuẩn Trung tâm Điều độ quốc gia SƠ ĐỒ NỐI DÂY CỦA HỆ THỐNG ĐIỆN Điều 389 Sơ đồ nối dây 81 QCVN QTĐ-6 : 2009/BCT Giới hạn phụ tải cho phép thiết bị điện đường dây dẫn điện phải phòng điều độ hệ thống lượng, hệ thống lượng liên kết (HNL) hệ thống lượng thống (HNT), phối hợp với công ty điện lực nhà máy điện lập theo phương thức vận hành trị số chỉnh định rơle tự động, phải xem lại lần năm BIỂU ĐỒ PHỤ TẢI TÁC DỤNG Điều 390 Lập biểu đồ phụ tải Biểu đồ phụ tải nhà máy thuỷ điện phải tính đến yêu cầu ngành kinh tế quốc dân khác (giao thông đường thuỷ, thuỷ lợi, hải sản, cung cấp nước…) phù hợp với quy định sử dụng nguồn nước hành Điều 391 Vận hành theo biểu đồ Các nhà máy điện phải hoàn thành biểu độ phụ tải dự phịng nóng giao Nếu lý khơng thực biểu đồ phụ tải nhân viên trực nhật phải báo cáo cho điều độ hệ thống lượng Điều độ viên hệ thống lượng có quyền trường hợp cần thiết, thay đổi biểu đồ phụ tải nhà máy điện phải giữ nguyên biểu đồ phụ tải tổng toàn hệ thống trung tâm điều độ HNL lập Việc thay đổi biểu đồ phụ tải tổng phải điều độ viên HNL cho phép Chỉ có điều độ viên trung tâm HNT có quyền cho phép thay đổi biểu đồ truyền công suất hệ thống lượng liên kết (HNL) Điều độ viên có quyền yêu cầu nhà máy điện tăng cường công suất hết mức giảm đến mức thấp theo điều kiện kỹ thuật thiết bị ĐIỀU CHỈNH TẦN SỐ Điều 392 Điều chỉnh tần số Tần số điện hệ thống điện phải ln ln trì theo quy định hành ĐIỀU CHỈNH ĐIỆN ÁP Điều 393 Điều chỉnh điện áp Điện áp hệ thống điện phải trì mức độ bình thường tương ứng với biểu đồ điện áp cho trước Điều 394 Ngừng hệ thống rơ le bảo vệ Muốn đưa thiết bị hệ thống rơ le bảo vệ tự động, phương tiện điều 82 QCVN QTĐ-6 : 2009/BCT độ điều khiển công nghệ (PĐĐC) khỏi vận hành dự phịng để sửa chữa hay thí nghiệm, trường hợp (nằm nằm kế hoạch), yêu cầu phải làm văn trung tâm điều độ phê duyệt Điều 395 Sửa chữa ngồi kế hoạch Trường hợp đặc biệt có u cầu sửa chữa thiết bị không theo kế hoạch xử lý cố, yêu cầu phải đệ trình phê duyệt Trung tâm Điều độ Điều 396 Thời gian thao tác Thời gian thực thao tác liên quan đến việc lắp đặt thiết bị đưa dây chuyền vào hoạt động, thời gian cho việc đốt lò khởi động tua bin cần tính tốn đạt thời gian cho phép theo yêu cầu Trung tâm Điều độ Trường hợp thời gian cần thay đổi, phải có phê duyệt Trung tâm Điều độ Điều 397 Dừng vận hành Mặc dù yêu cầu chấp thuận, lúc đưa thiết bị khởi vận hành dự phịng để sửa chữa hay thí nghiệm phải điều độ viên trực nhật Trung tâm Điều độ cho phép trước lúc tiến hành QUY TRÌNH XỬ LÝ SỰ CỐ Điều 398 Xử lý cố Ở trung tâm điều độ thiết bị lượng có nhân viên trực phải có quy trình cụ thể xử lý cố Khi xuất cố, Trung tâm Điều độ nhân viên vận hành liên quan phải áp dụng biện pháp để hạn chế lan rộng cố khôi phục cung cấp điện cho khách hàng thời gian ngắn Chương THAO TÁC ĐÓNG CẮT CÁC THIẾT BỊ ĐIỆN Điều 399 Quy định chung Tại phòng điều khiển nhà máy điện trạm biến áp không phụ thuộc vào dạng điều khiển trung tâm điều độ phải có sơ đồ (sơ đồ nối dây) thiết bị điện đặt nơi huy nhân viên điều độ nhà máy điện, trạm biến áp Trung 83 QCVN QTĐ-6 : 2009/BCT tâm Điều độ Tất thay đổi sơ đồ nối dây thay đổi vị trí nối đất cần phải rõ sơ đồ sau tiến hành thao tác Tại trung tâm Điều độ trạm biến áp nút có đặt sơ đồ hệ thống điện điều khiển từ khơng thiết cần phải có sơ đồ thao tác riêng thiết bị Chương NHÂN VIÊN VẬN HÀNH Điều 400 Quy định chung Các nhà máy điện, công ty điện lực, đơn vị cung cấp điện vận hành lưới cần phân cơng người thích hợp đáp ứng trình độ theo yêu cầu quy định tiêu chuẩn có liên quan với chức nhiệm vụ người vận hành Ở đây, người vận hành hệ thống điện, nhà máy điện, mạng lưới hệ thống nước là: a) Nhân viên trực nhật làm việc theo lịch phận sản xuất; b) Nhân viên thao tác sửa chữa phục vụ vận hành thao tác phận sản xuất; c) Cán trực nhật lãnh đạo ca vận hành, bao gồm: - Điều độ viên trực nhật HNT; - Điều độ viên trực nhật HNL; - Điều độ viên trực nhật hệ thống lượng; - Điều độ viên trực nhật truyền tải, điện lực chi nhánh điện nhiệt; - Trưởng ca nhà máy điện Điều 401 Bảo dưỡng vận hành Việc bảo dưỡng thiết bị lượng nhân viên vận hành thực thường xuyên định kỳ theo lịch quy định cho nhóm thiết bị Khối lượng thực số người ca hay đội đơn vị phân công quy định Điều 402 An toàn vận hành Các đơn vị cung cấp điện, công ty điện lực cần yêu cầu giám sát đơn vị vận hành, đảm bảo máy móc vận hành tốt, khơng để xảy cố, ngăn nắp theo 84 QCVN QTĐ-6 : 2009/BCT quy định Điều 403 Công tác kiểm tra Nhân viên vận hành phải định kỳ kiểm tra theo quy trình vận hành thiết bị cơng nghệ, phịng chống cháy, tín hiệu báo cố, thơng tin chuẩn lại đồng hồ thời gian chỗ làm việc Chương CÁC PHƯƠNG TIỆN CHỈ HUY ĐIỀU ĐỘ VÀ ĐIỀU CHỈNH CÔNG NGHỆ Điều 404 Quy định chung Các sở huy điều độ nhà máy điện, công ty điện lực, đơn vị quản lý lưới điện phải trang bị phương tiện huy điều độ điều khiển công nghệ (PĐĐC) theo tiêu chuẩn thiết kế công nghệ Trung tâm Điều độ nút PĐĐC hệ thống điện quy định số lượng thiết bị khí từ xa thơng tin liên lạc hệ thống điện Các phương tiện điều khiển cần phải trì thường xuyên trạng thái làm việc tốt Điều 405 Trạm khách hàng Các trạm biến áp khách hàng có điện áp 35 kV trở lên phòng điều khiển trạm trực thuộc hệ thống đường sắt chạy điện, đường ống dẫn dầu, dẫn đốt xí nghiệp công nghiệp, cần trang bị thông tin điều khiển từ xa làm việc trạng thái tốt Số lượng điều khiển từ xa trạm khách hàng xác định theo yêu cầu độ tin cậy việc điều khiển thao tác kênh thông tin chuyển tiếp 35 kV trở lên phải phù hợp với hệ thống điện Kết cấu chế độ bảo dưỡng phương tiện thông tin điều khiển từ xa trạm biến áp thuê bao phải thực theo quy định Điều 406 Hệ thống thông tin ngành Điện Việc vận hành mạng lưới viễn thông cho sản xuất điện, hệ thống điều khiển từ xa truyền thông tin đơn vị quản lý thông tin điều khiển từ xa đảm nhận Điều 407 Hồ sơ tài liệu Các đơn vị quản lý chi nhánh sản xuất khác vận hành thiết bị kỹ thuật điều độ điều khiển cơng nghệ, kỹ thuật máy tính, thiết bị ngoại vi đầu cuối máy tính phải có tài liệu thiết kế, tài liệu nhà máy chế tạo, sơ đồ quy trình vận 85 QCVN QTĐ-6 : 2009/BCT hành phải có tài liệu kỹ thuật thiết bị biên kiểm tra vận hành Điều 408 Bảo vệ thiết bị thông tin Các thiết bị thông tin hữu tuyến phải bảo vệ, tránh tác động nguy hiểm nhiễu thiết bị điện cao áp gây phù hợp với quy định hành bảo vệ đường dây viễn thông hữu tuyến hệ thống điện Điều 409 Nguồn dự phòng Các thiết bị điều độ điều khiển công nghệ thiết bị kỹ thuật máy tính tham gia trực tiếp vào trình cơng nghệ điều khiển cần phải có nguồn điện dự phịng tự động đóng lại điện lưới Các nguồn dự phịng phải thực theo yêu cầu hành Điều 410 Bảo trì hệ thống Các nhà máy điện, công ty điện lực, đơn vị quản lý lưới điện phải định kỳ xem xét toàn thiết bị, đặc biệt ý tới vị trí khố chuyển mạch, nối mạch tín hiệu báo cố./ KT BỘ TRƯỞNG THỨ TRƯỞNG 86