TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP HỒ CHÍ MINH KHOA LUẬT HÌNH SỰ KỶ YẾU HỘI THẢO Tp HCM, 2015 ĐÁNH GIÁ TỔNG QUAN VỀ DỰ THẢO BỘ LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ TS Võ Thị Kim Oanh - Lê Thị Thùy Dương Khoa Luật Hình - ĐH Luật TP.HCM Thực nghị Đảng cải cách tư pháp, từ Nghị Trung ương khoá VII, Nghị Trung ương 3, Nghị Trung ương khoá VIII Nghị Đại hội Đảng lần thứ IX, 2000” “Một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp thời gian tới”, BLTTHS Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XI, kỳ họp thứ thơng qua ngày 26 tháng 11 năm 2003, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01 tháng năm 2004 Bộ luật đánh dấu bước quan trọng kỹ thuật lập pháp Việt Nam thể tiến vượt bậc Nhà nước ta Trên sở kế thừa ưu điểm BLTTHS 1988 khắc phục hạn chế, BLTTHS năm 2003 đã có đóng góp tích cực cho việc xây dựng thiết chế tố tụng hình tiến tháo gỡ nhiều vướng mắc đặt thực tiễn Công tác thi hành BLTTHS năm 2003 thời gian qua thực nghiêm túc Có thể điểm qua số ưu điểm sau: - Việc áp dụng biện pháp bắt, tạm giữ, tạm giam tiến hành thận trọng, khắc phục bước quan trọng việc lạm dụng bắt khẩn cấp, tạm giam không cần thiết, tỷ lệ bắt, tạm giữ chuyển khởi tố hình đạt tỷ lệ cao Việc bảo đảm quyền lợi ích hợp pháp người tham gia tố tụng trọng; bảo đảm quyền có người bào chữa đối tượng thuộc diện trợ giúp pháp lý, bước tạo điều kiện thuận lợi cho người bào chữa tham gia tố tụng Các luật sư tham gia bào chữa tuân thủ quy định pháp luật - Việc thực thời hạn giải án thời hạn tạm giữ, tạm giam giai đoạn tố tụng thực nghiêm túc, hạn chế tối đa số vụ án thời hạn; tình trạng hạn tạm giữ, tạm giam khắc phục Tình trạng tồn đọng án giai đoạn tố tụng giải - Công tác thực hành quyền công tố kiểm sát hoạt động điều tra trọng, Viện kiểm sát cấp đề cao trách nhiệm, phối hợp chặt chẽ với Cơ quan điều tra từ đầu, chủ động đề yêu cầu điều tra nhiều vụ án, bảo đảm việc điều tra có cứ, pháp luật - Công tác xét xử vụ án hình thực theo quy định pháp luật, chất lượng ngày cao - Công tác giám đốc việc xét xử tăng cường, kịp thời phát hiện, rút kinh nghiệm sai sót việc xét xử; án, định có hiệu lực pháp luật bị kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm giảm so với năm trước đây, kháng nghị Viện kiểm sát có cứ, chất lượng kháng nghị nâng lên… Công tác giải đơn khiếu nại, tố cáo hoạt động tư pháp có chuyển biến tích cực Việc tiếp nhận, giải đơn thư, kiểm sát việc giải đơn thư bảo đảm chặt chẽ, thời hạn, thẩm quyền; hạn chế tình trạng khiếu nại, tố cáo kéo dài, xúc khiếu kiện vượt cấp….1 Như vậy, thấy quy định Bộ luật Tố tụng Hình (Bộ luật TTHS) đóng góp lớn vào cơng tác đấu tranh phịng, chống tội phạm, bảo đảm nghiêm minh pháp luật Tuy nhiên, qua thời gian dài áp dụng, Bộ luật TTHS bộc lộ quy định khơng cịn phù hợp với thực tiễn cơng tác đấu tranh phịng, chống tội phạm; với Nghị số 49NQ/TW ngày 02/6/2005 chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 với Hiến pháp ban hành năm 2013 Những hạn chế thể số vấn đề sau: Viện kiểm sát nhân dân tối cáo - Báo cáo tổng kết thực tiễn năm thi hành luật tố tụng hình năm 2003 đề xuất sửa đổi, bổ sung - Còn thiếu số nguyên tắc số nguyên tắc có chưa phản ánh đầy đủ tư tưởng, định hướng cải cách tư pháp hội nhập quốc tế nguyên tắc tranh tụng, nguyên tắc suy đốn vơ tội Một số ngun tắc BLTTHS hành bất cập, chưa rõ ràng, gây khó khăn cho việc áp dụng Một số nguyên tắc nguyên tắc bản, khái quát chức năng, thẩm quyền trách nhiệm quan, người tiến hành tố tụng giai đoạn tố tụng định - Do chưa xử lý đắn mối quan hệ chức tố tụng hình (buộc tội, bào chữa, xét xử) nên quy định vai trò, nhiệm vụ, quyền hạn chủ thể trình tự tiến hành thủ tục tố tụng chưa thật hợp lý - Chưa có phân định hợp lý thẩm quyền điều tra quan điều tra, chưa quy định rành mạch thẩm quyền cấp quan điều tra hệ thống dẫn đến việc điều tra, xử lý vụ án chồng lấn thẩm quyền - Viện kiểm sát quan giao chức thực hành quyền công tố kiểm sát hoạt động tư pháp lại thiếu chế pháp luật để Viện kiểm sát thực tốt trách nhiệm này, thiếu chế để bảo đảm cho yêu cầu, định Viện kiểm sát chứng minh tội phạm thực đầy đủ… - Tòa án quan xét xử lại pháp luật giao thực số thẩm quyền chưa thật phù hợp, ảnh hưởng đến yêu cầu bảo đảm khách quan TTHS như: thẩm quyền khởi tố vụ án, xét xử vượt giới hạn truy tố Viện kiểm sát… - Địa vị pháp lý, quyền nghĩa vụ số người tham gia tố tụng chưa quy định đầy đủ, cụ thể Còn thiếu chế để bảo đảm quyền người tham gia tố tụng, bảo đảm quyền bào chữa người bị tạm giữ, bị can, bị cáo Việc tham gia tố tụng người bào chữa chưa quy định cụ thể kể quyền nghĩa vụ - Quy định áp dụng biện pháp tạm giam chủ yếu dựa vào phân loại tội phạm Bộ luật hình nguyên nhân dẫn đến tình trạng lạm dụng biện pháp tạm giam thay cho biện pháp điều tra - Các biện pháp ngăn chặn thay cho biện pháp tạm giam (bảo lĩnh, đặt tiền tài sản có giá trị để bảo đảm) cịn có nội dung khơng phù hợp, thiếu tính cụ thể - Cịn thiếu quy định trình tự, thủ tục, thời hạn thực giám định tư pháp, trách nhiệm quan tiến hành tố tụng việc tiếp nhận sử dụng kết luận giám định - Các quy định thời hạn tố tụng chưa thật phù hợp Vẫn hoạt động tố tụng chưa bị ràng buộc thời hạn, dẫn đến tùy tiện, lạm dụng thực tiễn - Quy định thủ tục tiến hành số hoạt động điều tra có nhiều điểm chưa cụ thể, không khả thi, làm cho thực tiễn áp dụng gặp khó khăn, vướng mắc - Một số thủ tục xét xử cịn mâu thuẫn, chưa thể đầy đủ tính công khai, minh bạch, theo hướng tranh tụng - Thủ tục kháng cáo, kháng nghị thẩm quyền Toà án cấp phúc thẩm bất cập, ảnh hưởng đến chất lượng kéo dài việc giải vụ án - Thủ tục giám đốc thẩm chưa chặt chẽ, nhiều bất cập - Bộ luật quy định thủ tục tố tụng áp dụng người chưa thành niên phạm tội, chưa quy định thủ tục tố tụng người tham gia tố tụng khác người chưa thành niên - Các quy định BLTTHS hợp tác Quốc tế chủ yếu dừng nguyên tắc chung, thiếu quy định cụ thể thẩm quyền, trình tự, thủ tục, thời hạn, mối quan hệ phối hợp quan hợp tác đấu tranh phịng, chống tội phạm Chính bất cập dẫn đến việc quy định BLTTHS chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu nâng cao chất lượng hoạt động tố tụng hình điều kiện đấu tranh phòng, chống tội phạm diễn biến nhanh phức tạp Chính vậy, việc xây dựng Bộ luật tố tụng hình mới, tiến bộ, minh bạch, có chất lượng cao kỹ thuật lập pháp, khắc phục mức cao hạn chế, tồn nhiệm vụ cấp thiết bối cảnh Thực Chương trình xây dựng luật Quốc hội, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao phối hợp với bộ, ngành hữu quan xây dựng Dự án Bộ luật tố tụng hình (sửa đổi) Đến nay, quan soạn thảo hoàn thành dự thảo Bộ Luật Tố tụng hình có tổng số 471 điều, chia thành phần, với 36 chương So với Bộ Luật Tố tụng hình năm 2003 tăng 125 điều, cụ thể: bổ sung 142 điều, sửa đổi 264 điều, giữ nguyên 48 điều, bãi bỏ 17 điều.2 Dự thảo Bộ luật thể chế hóa quan điểm cải cách tư pháp Đảng, nguyên tắc tư pháp tiến liên quan đến tố tụng hình quy định Hiến pháp 2013 Dự án Bộ luật tiếp tục kế thừa quy định phù hợp phát huy tác dụng tích cực; sửa đổi, bổ sung quy định khơng cịn phù hợp, khắc phục hạn chế, vướng mắc q trình đấu tranh phịng chống tội phạm; đảm bảo tính đồng bộ, thống pháp luật, phù hợp với quy định văn luật có liên quan Qua nghiên cứu dự thảo, chúng tơi có số đánh giá sau: Ƣu điểm - Dự thảo tiếp tục ghi nhận mở rộng nội dung Công ước quốc tế mà Việt Nam thành viên Tuyên ngôn giới Nhân quyền năm 1948; Công ước quốc tế quyền dân trị năm 1966, Cơng ước chống tra hình thức trừng phạt hay đối xử tàn án, vô nhân đạo hạ nhục – CAT năm 1984…cũng công ước quốc tế khác; - Dự thảo Bộ luật thể chế hóa quan điểm cải cách tư pháp Đảng thể Nghị số 08-NQ/TW, Nghị số 48NQ/TW ngày 26/5/2005, Nghị số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005, Kết luận số 79-KL/TW ngày 28/7/2010 Bộ Chính trị; Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, X, XI Đảng vấn đề cải cách tư pháp - Dự thảo cụ thể hóa nguyên tắc tư pháp tiến liên quan đến Tố tụng hình quy định Hiến pháp 2013 việc ghi nhận nguyên tắc tranh tụng xét xử, mở rộng quyền bào chữa cho người bị bắt, người bị điều tra, truy tố, xét xử…Chú trọng mở rộng đảm bảo thực quyền người Tố tụng hình “Phiên họp thứ 18 Ban đạo cải cách tư pháp Trung ương” – Cổng thơng tin điện tử Bộ quốc phịng nước Cộng Hịa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam - Dự án Bộ luật tiếp tục kế thừa quy định phù hợp phát huy tác dụng tích cực; sửa đổi, bổ sung quy định khơng phù hợp, khắc phục hạn chế, vướng mắc q trình đấu tranh phịng chống tội phạm; đảm bảo tính đồng bộ, thống pháp luật, phù hợp với quy định văn luật có liên quan Những tiến Dự thảo Bộ luật Tố tụng hình thể thơng qua số vấn đề cụ thể sau: - Về phù hợp hệ thống quyền hạn chủ thể tương ứng với việc phân định chức TTHS Dự thảo có sửa đổi, bổ sung phân định rành mạch chức TTHS (buộc tội, bào chữa, xét xử) quy định quyền, nghĩa vụ chủ thể cho phù hợp với phân chia chức Loại bỏ thẩm quyền không phù hợp với chức tố tụng chủ thể, đưa chủ thể vị trí, vai trị tố tụng - Hệ thống nguyên tắc Luật tố tụng hình bổ sung hoàn thiện, trở thành kim nam đạo hoạt động tố tụng hình sự, góp phần nâng cao hiệu hoạt động này: Đổi tên bổ sung nội dung ngun tắc Suy đốn vơ tội (Điều 9); sửa đổi bổ sung thêm nội dung số nguyên tắc nhằm thể chế hóa nội dung Hiến pháp năm 2013 nguyên tắc “Đảm bảo tranh tụng, công xét xử” (Điều 20), “Đảm bảo quyền bồi thường thiệt hại phục hồi danh dự, quyền lợi người bị bắt, bị tạm giữ, tạm giam, bị điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án trái pháp luật” (Điều 30)… - Chế định chứng TTHS sửa đổi, bổ sung, khắc phục vướng mắc trước phù hợp với tình hình thực tiễn Khái niệm chứng ghi nhận lại cách cụ thể, không gây nhầm lẫn cách hiểu (“Chứng thơng tin có thật…” - Điều 67 Dự thảo, thay “Chứng có thật…” - Điều 64 BLTTHS hành) Nguồn chứng bổ sung đầy đủ đáp ứng phát triển thực tiễn.Ví dụ: Kết luận Hội đồng định giá tài sản; Các tài liệu đọc được, nghe được, nhìn được; Kết thực ủy thác tư pháp…đã xem nguồn chứng hợp pháp (Điều 68) Quyền thu thập chứng mở rộng cho chủ thể Người bào chữa (Điều 84); quan giao nhiệm vụ tiến hành số hoạt động điều tra… - Vấn đề quyền người TTHS thực quan tâm, thể chế hóa đầy đủ, đắn chủ trương cải cách tư pháp Đảng Hiến pháp năm 2013 Có nhiều nội dung mở rộng, bổ sung nhằm hướng đến mục đích bảo vệ cách tối đa quyền người, quyền công dân suốt trình giải vụ án hình Cụ thể, người tố giác tội phạm có quyền yêu cầu quan tố tụng bảo vệ tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, tài sản (Điều 7); bảo đảm an tồn, bí mật riêng tư q trình giải vụ án hình (Điều 8); cụ thể hóa u cầu ngun tắc suy đốn vơ tội (Điều 9); quyền bào chữa người bị bắt (Điều 11)… - Về biện pháp cưỡng chế Nhằm bảo đảm tính chặt chẽ thống việc quy định biện pháp tố tụng liên quan đến việc hạn chế quyền người, quyền công dân, dự thảo Bộ luật TTHS, toàn biện pháp cưỡng chế điều chỉnh chung Chương VI“Những biện pháp cưỡng chế tố tụng hình sự” Dự thảo quy định cụ thể áp dụng biện pháp tạm giam; bổ sung thời hạn áp dụng biện pháp cấm khỏi nơi cư trú, bảo lãnh, đặt tiền Ghi nhận cụ thể biện pháp cưỡng chế khác như: phong tỏa tài khoản ngân hàng, tổ chức tín dụng khác kho bạc nhà nước (Điều 108); Tạm hoãn xuất cảnh (Điều 109)…tạo hành lang pháp lý cho việc áp dụng biện pháp - Về chế định bào chữa, dự thảo xây dựng chương gồm 13 điều quy định bào chữa với nội dung sửa đổi, bổ sung: người bị bắt có quyền bào chữa (phù hợp với quy định Hiến pháp năm 2013); mở rộng diện người bào chữa trợ giúp viên pháp lý; mở rộng trường hợp bắt buộc phải có người bào chữa bị can, bị cáo tội theo khung hình phạt có hình phạt tù chung thân Chương quy định cụ thể thủ tục mời, cử, định người bào chữa, trình tự, thủ tục cấp giấy chứng nhận bào chữa chế để người bào chữa thực tốt việc bào chữa, trách nhiệm quan tố tụng việc bảo đảm quyền người bào chữa - Về phạm vi người tiến hành tố tụng việc tăng quyền trách nhiệm cho người THTT Dự thảo Bộ luật TTHS sửa đổi, bổ sung thể chế hóa yêu cầu cải cách tư pháp tăng quyền, tăng trách nhiệm cho Điều tra viên, Kiểm sát viên, Thẩm phán để họ chủ động thực thi nhiệm vụ, nâng cao tính độc lập chịu trách nhiệm trước pháp luật hành vi định Dự thảo sửa đổi theo hướng, thẩm quyền tố tụng quan trọng, có tính chất mở đầu kết thúc giai đoạn tố tụng, thẩm quyền liên quan đến việc hạn chế quyền người, quyền công dân giao Thủ trưởng Cơ quan điều tra, Viện trưởng Viện kiểm sát định Những thẩm quyền nhằm phát hiện, làm sáng tỏ thật vụ án, giao Điều tra viên, Kiểm sát viên định, trừ thẩm quyền định thực nghiệm điều tra, trưng cầu giám định, định giá tài sản, truy nã bị can, bị cáo Tăng thẩm quyền cho Thẩm phán định áp dụng biện pháp tạm giam giai đoạn chuẩn bị xét xử, cấp thu hồi giấy chứng nhận người bào chữa Dự thảo mở rộng diện người tiến hành tố tụng trợ lý Điều tra viên, Kiểm tra viên, Thẩm tra viên để phù hợp với thực tiễn, đồng thời, tăng cường trách nhiệm chủ thể trình giải vụ án - Về mơ hình tố tụng, nội dung điều luật cho thấy vẫntiếp tục trì nội dung mơ hình TTHS thẩm vấn hành có tiếp thu hạt nhân hợp lý mơ hình TTHS tranh tụng, phù hợp với điều kiện cụ thể Việt Nam Nhằm đảm bảo đảm nguyên tắc tranh tụng xét xử quyền người bị buộc tội phải Tòa án xét xử công bằng, dự thảo bổ sung quy định trách nhiệm Tòa án giải yêu cầu, đề nghị Kiểm sát viên người tham gia tố tụng trước mở phiên tòa Dự thảo bổ sung quy định Kiểm sát viên, bị cáo, người bào chữa có quyền u cầu Tịa án triệu tập người làm chứng người tham gia tố tụng khác đến phiên tòa Đồng thời, điểm dự thảo cho phép bị cáo có quyền đặt câu hỏi với người tham gia tố tụng khác Thẩm phán, Chủ tọa phiên tòa đồng ý, thay có quyền đề nghị chủ tọa hỏi hành Dự thảo quy định cụ thể trách nhiệm xét hỏi kiểm sát viên phiên tòa, án, định Tòa án phải vào kết thẩm vấn, tranh tụng chứng xem xét phiên tòa Hạn chế Nhìn chung, dự thảo BLTTHS đáp ứng yêu cầu, mục tiêu đặt cho lần sửa đổi Nội dung điều luật sửa đổi, bổ sung phần đáp ứng thay đổi tình hình kinh tế, trị, xã hội Tuy nhiên, bên cạnh ưu điểm mà nhóm tác giả trình bày, Dự thảo BLTTHS số vấn đề chưa thật phù hợp, có nội dung cần thảo luận tiếp tục nghiên cứu để hồn thiện Cụ thể là: - Về địa vị pháp lý quan có thẩm quyền Quyền hạn trách nhiệm các chủ thể xác định dựa sở phân định chức tố tụng Tuy nhiên, vài quy định liên quan đến quyền hạn trách nhiệm quan THTT, người THTTtrong dự thảo chưa phù hợp với lý luận Ví dụ: Theo quy định Điều 10 dự thảo trách nhiệm chứng minh tội phạm xác định trách nhiệm số quan có Tịa án, điều theo quan điểm nhóm tác giả khơng hợp lý mặt lý luận, Trách nhiệm chứng minh tội phạm phải trách nhiệm bên buộc tội (Viện kiểm sát, Kiểm sát viên, Cơ quan điều tra, Điều tra viên) Chứng minh bị cáo không phạm tội giảm tội, giảm mức hình phạt quyền bên bào chữa.Tịa án khơng chứng minh tội phạm, khơng buộc tội bị cáo Tịa án xét xử,trách nhiệm Tòa án kiểm tra thật thông qua việc tranh tụng bên khơng phải tự tìm thật thơng qua việc xét hỏi Bên cạnh đó, thẩm quyền khởi tố vụ áncủa Tòa án, Điều 161 dự thảo tồn hai phương án (duy trì hủy bỏ) Tuy nhiên, Điểm d, Khoản Điều Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014 (có hiệu lực từ tháng 6/2015) lại quy định: “3 Khi thực nhiệm vụ xét xử vụ án hình sự, Tịa án có quyền… khởi tố vụ án hình phát bỏ lọt tội phạm…” Như vậy, để phù hợp với văn pháp luật khác, Luật TTHS phải tiếp tục trì thẩm quyền khởi tố vụ án hình Tịa án, điều dẫn đến phân định rành mạch chức không đảm bảo… - Về hệ thống nguyên tắc, số nguyên tắc đầy đủ nội dung (Nội dung nguyên tắc suy đốn vơ tội phải bao gồm trách nhiệm chứng minh, trách nhiệm xác định thật vụ án dự thảo lại thể thành nguyên tắc riêng biệt hai điều luật độc lập); Hoặc có 10 quy định theo thời hạn điều tra, truy tố, xét xử không dài thời hạn điều tra, truy tố, xét xử Như vậy, Dự thảo quy định cụ thể áp dụng biện pháp bắt người, tạm giam; quy định chặt chẽ thủ tục áp dụng biện pháp ngăn chặn, bổ sung thời hạn áp dụng biện pháp cấm khỏi nơi cư trú, bảo lãnh, đặt tiền có giá trị đảm bảo Đồng thời, bổ sung biện pháp cưỡng chế khác như: phong tỏa tài khoản ngân hàng, tổ chức tín dụng khác kho bạc nhà nước (Điều 108); Tạm hoãn xuất cảnh (Điều 109) Việc sửa đổi, bổ sung quy định khắc phục hạn chế bất cập quy định BLTTHS hành, tạo sở pháp lý vững cho việc áp dụng biện pháp thực tiễn, đảm bảo việc giải đắn vụ án, góp phần bảo đảm quyền người, quyền cơng dân tố tụng hình Trên quan điểm đánh giá cá nhân tác giả quy định Dự thảo BLTTHS sửa đổi biện pháp cưỡng chế tố tụng hình sự, mong nhận góp ý q thầy cơ, chuyên gia khách mời tham dự tạo đàm 43 MỘT SỐ Ý KIẾN BÌNH LUẬN VỀ TÍNH ĐỘC LẬP CỦA THẨM PHÁN, HOẠT ĐỘNG TỐ TỤNG TRƢỚC TÒA ÁN VÀ CÁC BIỆN PHÁP ĐIỀU TRA TIỀN TỐ TỤNG TRONG DỰ THẢO BỘ LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ VIỆT NAM (THÁNG 10/2014) Th.S Phạm Thái- Khoa Luật Hình Phạm vi vấn đề bình luận: Tính độc lập Thẩm phán, hoạt động tố tụng trước Tòa án, biện pháp điều tra tiền tố tụng (các biện pháp chuyên môn, nghiệp vụ Cơ quan điều tra trước có định khởi tố vụ án hình sự) Nội dung vấn đề bình luận: 2.1 Trước tiên xin đề cập đến vấn đề Tố tụng trước Tịa tính độc lập Thẩm phán Tính độc lập Thẩm phán quy định điều 16 Dự thảo sửa đổi Bô luật Tố tụng hình Việt Nam tháng 10/2014, sau xin gọi vắn tắt Dự luật Nội dung điều luật phù hợp với quy định Điều 103 Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam 2013 Chúng muốn nhấn mạnh thêm quy định điều 16 Dự luật bước tiến lớn việc tăng cường tính độc lập Hội đồng xét xử tồn hoạt động xét xử không việc xét xử phiên tòa quy định hành BLTTHS Nội dung điều 16 BLTTHS hành quy định:"Khi xét xử, Thẩm phán Hội thẩm độc lập tuân theo pháp luật" Quy định dẫn đến cách hiểu Thẩm phán Hội thẩm độc lập xét xử công khai phiên tòa tất hoạt động khác trước mở phiên tòa việc nghiên cứu hồ sơ, xây dựng kế hoạch xét xử, định tố tụng phục vụ cho hoạt động xét xử chưa điều chỉnh quy định mang tính nguyên tắc Điều 16 dự luật chuyển tải đầy đủ nguyên tắc Hiến định tính độc lập hoạt động xét xử, bao qt tồn q trình xét xử vụ án hình thể dứt khốt, kiên mặt trị việc đảm bảo thực thi nghiêm chỉnh nguyên tắc độc lập Tòa án hoạt động xét xử Điều 16 dự luật quy định: "Thẩm phán, Hội thẩm xét xử 44 độc lập tuân theo pháp luật; nghiêm cấm quan, tổ chức, cá nhân can thiệp vào việc xét xử Thẩm phán, Hội thẩm" Nguyên tắc tranh tụng quy định điều 20 Dự luật phù hợp với quy định Hiến pháp 2013 khoản 5, điều 103 nguyên tắc bình đẳng Viện kiểm sát người bào chữa ý kiến đánh giá độc lập cho là:"có tính tranh tụng nhiều hơn" hồn tồn xác thấu đáo Xuất phát từ góc độ mơ hình tố tụng thẩm vấn q trình chuyển đổi Việt Nam Tố tụng hình Việt Nam khơng coi vụ án hình tranh chấp, xung đột pháp lý bên Do khơng coi vụ án hình tranh chấp pháp lý bên nên tố tụng hình Việt Nam không giải vấn đề theo cách mô hình tố tụng hình tranh tụng tạo cho bên có bình đẳng suốt trình giải vụ án, mà giải theo hướng trao trọn vẹn trách nhiệm thẩm quyền việc tìm thật vụ án cho quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng Trong tố tụng hình Việt Nam, khơng hình thành cách rõ nét bên, mà thay vào vai trị tích cực, chủ động quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng Trong bối cảnh việc quy định nguyên tắc tranh tụng xét xử dự luật vừa phù hợp với quy định Hiến pháp 2013 vừa thể chế hóa cách đầy đủ tinh thần Nghị số 08NQ/TW ngày 02/1/2002 "về số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp thời gian tới" đặc biệt Nghị số 48- NQ/TW, ngày 26/5/2005, "về Chiến lược xây dựng hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010, định hướng đến năm 2020", Nghị số 49- NQ/TW "về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020" Nguyên tắc tranh tụng luật hóa đảm bảo quan trọng giúp cho việc xét xử toàn diện, khách quan, bảo đảm quyền người, quyền tố tụng chủ thể tố tụng khác, đặc biệt người tham gia tố tụng, thực chức bào chữa, chủ thể lâu thường bị coi "thụ động" trình giải vụ án gần đối tượng xem xét quan tiến hành tố tụng Quy định nguyên tắc tranh tụng góp phần làm sâu sắc thêm chức tố tụng hình buộc tội, bào chữa xét xử Phân định rạch rịi chức tố tụng góp phần đảm bảo cho Tòa án, Hội đồng xét xử (gồm có Thẩm phán, Hội thẩm) thực tốt chức xét xử, 45 tăng cường tính độc lập nghiên cứu, đánh giá hồ sơ vụ án, bị lệ thuộc vào hồ sơ khắc phục tình trạng "án hồ sơ" tồn lâu Kết tranh tụng giai đoạn tố tụng tiền xét xử tranh tụng trước tòa coi quan trọng Thẩm phán Hội thẩm án, định giải vụ án Để tăng cường tính độc lập Thẩm phán Hội thẩm, thực tốt nguyên tắc tranh tụng xét xử, chúng tơi cho cần có phân định hợp lý thẩm quyền chủ thể gắn với chức tố tụng hình Tại khoản 3, Điều 102 Hiến pháp 2013 quy định:"Tịa án nhân dân có nhiệm vụ bảo vệ công lý, bảo vệ quyền người, quyền công dân, bảo vệ chế độ XHCN, bảo vệ lợi ích Nhà nước, quyền lợi ích hợp pháp tổ chức, cá nhân." Như vậy, Tòa án quan xét xử, nhân danh công lý phán vụ án, song Tòa án lại giao thẩm quyền khác thuộc chức buộc tội chức gỡ tội Cụ thể là: - Nguyên tắc xác định thật vụ án quy định Điều 10 Dự luật tiếp tục ghi nhận Tịa án có trách nhiệm xác định thật vụ án, chứng minh tội phạm, làm rõ chứng xác định có tội chứng xác định vơ tội, tình tiết giảm nhẹ tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình bị can, bị cáo Như vậy, Tòa án làm thay cho trách nhiệm Viện kiểm sát(bên buộc tội) người bào chữa(bên gỡ tội) Quy định vừa ảnh hưởng đến khách quan, vô tư Thẩm phán, Hội thẩm việc thực chức xét xử, mặt khác làm giảm sút vai trị, trách nhiệm tích cực, chủ động Viện kiểm sát (cơ quan buộc tội) việc thực chức tố tụng - Dự luật lần để ngỏ phương án quy định trách nhiệm phát tội phạm, khởi tố vụ án hình Tịa án (Điều 13, phương án 2- dự luật) Điều 161 dự luật, khoản 1, phương án 2:"Hội đồng xét xử định khởi tố yêu cầu Viện kiểm sát khởi tố vụ án hình qua việc xét xử phiên tòa mà phát tội phạm người phạm tội cần phải điều tra" vốn thẩm quyền thuộc chức buộc tội Hệ lụy từ quy định dẫn đến việc xét xử khó mà đảm bảo tính khách quan vơ tư, khó để Hội đồng xét xử tuyên bị 46 cáo không phạm tội phạm vào tội khác nhẹ trường hợp Hội đồng xét xử khởi tố vụ án Quan điểm vấn đề này: Chúng cho nguyên tắc "xác định thật vụ án" quy định Tịa án có trách nhiệm chứng minh tội phạm chưa phù hợp chứng minh tội phạm hoạt động thuộc thẩm quyền chức buộc tội, thuộc trách nhiệm Cơ quan điều tra Viện kiểm sát, Tịa án có trách nhiệm xác định thật vụ án.Vì cần xác định cách xác vai trị, địa vị pháp lý Tịa án tố tụng hình Cụ thể là: Tịa án khơng có trách nhiệm chứng minh tội phạm, Tòa án thực chức xét xử, không thực việc buộc tội bị cáo, sửa đổi số thẩm quyền không phù hợp với chức xét xử Tòa án (như: khởi tố vụ án, xét xử vượt giới hạn truy tố Viện kiểm sát, tiếp tục xét xử Viện kiểm sát rút toàn định truy tố) Đổi thủ tục xét hỏi phiên tòa theo hướng Tòa án chủ yếu làm nhiệm vụ điều khiển việc xét hỏi, tranh luận bên buộc tội bên bào chữa Tòa án hỏi thấy cần thiết để kiểm tra chứng buộc tội chứng gỡ tội nhằm bảo đảm định Tòa án thật khách quan, luật Quan điểm cụ thể hóa phương án sửa đổi đề xuất điều luật tương ứng dự luật Những vấn đề khác để bảo đảm cho tính độc lập Thẩm phán Hội thẩm hoạt động xét xử thực tốt nguyên tắc tranh tụng xác định là: - Phải giải thỏa đáng mối quan hệ hành với hoạt động tư pháp Phân định rõ ràng thẩm quyền quản lý hành với trách nhiệm, quyền hạn tư pháp người đứng đầu quan tiến hành tố tụng Mối quan hệ Thẩm phán với Hội thẩm, với lãnh đạo Tòa án, với Cơ quan, tổ chức cá nhân cần minh định rõ ràng, cụ thể để hạn chế đến mức thấp can thiệp, tác động, gây ảnh hưởng đến hoạt động xét xử Cần xem xét việc tăng thêm thẩm quyền cho người trực tiếp tiến hành tố tụng nói chung Thẩm phán hoạt động xét xử nói riêng Xu hướng thể điều 41, 42, 43 dự luật Theo đánh giá Viện kiểm sát nhân dân tối cao cịn: "tình trạng duyệt án trước xét xử nên tình trạng "án bỏ túi" chưa 47 thực khắc phục Chất lượng tham gia xét xử Hội thẩm nhân dân cịn hạn chế, tham gia thẩm vấn, chưa phát huy hết vai trò Hội thẩm, ảnh hưởng đến hoạt động xét xử nói chung chất lượng án nói riêng." Vai trị Hội thẩm cần xem xét, đánh giá để đảm bảo cho khơng "Thẩm phán hóa", "cơng chức hóa" đội ngũ cần tăng cường tính hiệu quả, thực chất, có trách nhiệm hoạt động xét xử Định hướng nghiên cứu mơ hình tổ chức hoạt động Đoàn Hội thẩm, thẩm quyền định vấn đề cụ thể Hội thẩm giải vụ án hình - Tăng cường sở vật chất phục vụ hiệu cho hoạt động xét xử Tịa án Hồn thiện chế, sách việc tuyển chọn, bổ nhiệm, bồi dưỡng, đãi ngộ đội ngũ Thẩm phán Hội thẩm nhân dân - Tiếp tục xây dựng củng cố quan, tổ chức bổ trợ tư pháp vững mạnh (luật sư, công chứng, giám định, hộ tịch ) để đảm bảo cho chất lượng, hiệu hoạt động xét xử Tòa án Trong nội dung đề cập đến chức thực hành quyền công tố chức kiểm sát hoạt động tư pháp giai đoạn xét xử, cho rằng, so với Bộ luật hành dự luật lần có bước tiến đáng kể việc quy định hai điều luật 260, 261 để phân định rõ cụ thể nhiệm vụ, quyền hạn Viện kiểm sát thực chức thực hành quyền công tố chức kiểm sát hoạt động tư pháp giai đoạn xét xử Hai chức Viện kiểm sát không nhận thức thực cách nghiêm chỉnh ảnh hưởng trực tiếp đến việc xét xử độc lập Hội đồng xét xử tác động đến nguyên tắc tranh tụng cách dân chủ, công Tòa án Những nội dung Điều 245(giải yêu cầu điều tra bổ sung Tòa án), Điều 262(thẩm quyền xét xử Tòa án cấp), Điều 267(chuyển vụ án), Điều 268(giải việc tranh chấp thẩm quyền xét xử) quy định sửa đổi, bổ sung theo rõ ràng, cụ thể Và trường hợp giải yêu cầu điều tra bổ sung Tòa án, chuyển vụ án để xét xử theo thẩm quyền mà Tòa án Viện kiểm sát khơng thống với có ý kiến cho nên bổ sung thêm điểm vào điều 245, 267:"Nếu Viện kiểm sát Tòa án khơng thống với 48 Chánh án Tòa án cấp cao người định" Đề xuất theo không cần thiết dự luật quy định đầy đủ, rõ ràng khả xảy hướng giải Mặt khác thực tế hai quan tố tụng thực việc trao đổi theo thủ tục tố tụng chung để thực tốt nguyên tắc "phối hợp, chế ước" tố tụng hình khơng thể thống quan điểm quan thực theo chức năng, nhiệm vụ pháp luật tố tụng quy định 2.2 Về biện pháp điều tra tiền tố tụng: Các biện pháp gọi biện pháp chuyên môn, nghiệp vụ Cơ quan Điều tra nhằm kiểm tra, xác minh, theo dõi, thu thập thông tin, tài liệu để phục vụ cho việc định khởi tố vụ án, khởi tố bị can tiến hành hoạt động điều tra khác luật định Các biện pháp tiến hành theo quy định Pháp lệnh tổ chức điều tra hình năm 2004 có số hạn chế định chưa phân định chức điều tra theo tố tụng với chức điều tra trinh sát, điều tra theo tố tụng với chức phòng ngừa xử lý vi phạm hành chính, dễ dẫn đến việc trùng lặp chức trình thực thi nhiệm vụ Cơ quan điều tra, Cơ quan giao số thẩm quyền điều tra Ngoài điều cịn dẫn đến việc điều tra, xử lý vụ việc cách khép kín, thiếu khách quan Dự thảo Luật tổ chức Cơ quan điều tra hình trình xin ý kiến quan có thẩm quyền phiên họp vào tháng 2/2015 vừa qua Uỷ ban thường vụ Quốc hội cho ý kiến dự luật Nhìn chung với mơ hình kết hợp trinh sát điều tra tố tụng cần phải làm rõ phận trinh sát có thuộc Cơ quan điều tra hay khơng; có quy định đâu vai trò phận hoạt động điều tra hình Quan điểm chúng tơi biện pháp điều tra tiền tố tụng cần phải luật hóa, có điều, theo chúng tơi phù hợp quy định Luật Tổ chức Cơ quan điều tra hình ban hành thời gian tới phải có kiểm tra giám sát chặt chẽ Viện kiểm sát biện pháp điều tra tố tụng quy định đầy đủ, rõ ràng Điều 200 dự thảo Bộ luật Tố tụng Hình Việt Nam tháng 10/2014.(Điều 200, quy định biện pháp thu giữ thư tín, điện tín, bưu kiện, bưu phẩm bưu điện) 49 MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ THỦ TỤC GIÁM ĐỐC THẨM TRONG DỰ THẢO BỘ LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ SỬA ĐỔI ThS Đinh Văn Đồn Giảng viên Khoa Luật hình Giám đốc thẩm thủ tục đặc biệt quy định tố tụng hình Theo pháp luật tố tụng hình Việt Nam giám đốc thẩm cấp xét xử mà thủ tục xét lại án, định Tịa án có hiệu lực pháp luật bị kháng nghị phát có vi phạm pháp luật nghiêm trọng việc xử lý vụ án Pháp luật tố tụng hình quy định thủ tục giám đốc thẩm nhằm đảm bảo tính đắn, hợp pháp cho án, định Tịa án có hiệu lực pháp luật, góp phần tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, thực công xã hội, đảm bảo quyền người, quyền công dân Đồng thời, đảm bảo thực công tác giám đốc xét xử Tòa án cấp Tòa án cấp nhằm phát hiện, tập trung kiểm tra phát hiện, khắc phục kịp thời vi phạm pháp luật nghiêm trọng án, định có hiệu lực pháp luật Tịa án, đảm bảo xử lý đắn, nghiêm minh hành vi phạm tội để không bỏ lọt tội phạm khơng làm oan người vơ tội, qua củng cố niềm tin nhân dân vào hoạt động xét xử Dự thảo BLTTHS sửa đổi có sửa đổi, bổ sung thủ tục giám đốc thẩm nhằm khắc phục hạn chế, bất cập quy định BLTTHS 2003 thực tiễn áp dụng Trong phạm vi viết tác giả bình luận số quy định Dự thảo BLTTHS sửa đổi thủ tục giám đốc thẩm Quy định kháng nghị giám đốc thẩm Dự thảo BLTTHS sửa đổi đưa hai phương án quy định kháng nghị giám đốc thẩm Điều 367 Theo đó, phương án giống quy định Bộ luật Tố tụng hình năm 2003 bao gồm cứ: Việc điều tra xét hỏi phiên tịa phiến diện khơng đầy đủ; có vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng trình điều tra, truy tố, xét xử dẫn đến sai lầm nghiêm trọng việc giải vụ án; kết luận án định không phù hợp với tình tiết khách quan 50 vụ án; có sai lầm nghiêm trọng việc áp dụng pháp luật Phương án bỏ khoản BLTTHS năm 2003 giữ lại hai sửa đổi cho phù hợp, là: có vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng trình điều tra, truy tố, xét xử dẫn đến sai lầm nghiêm trọng việc giải vụ án; có sai lầm nghiêm trọng việc áp dụng pháp luật Trong hai phương án này, phương án giống với kháng nghị giám đốc thẩm BLTTHS 2003 theo quan điểm tác giả phương án khơng phù hợp với tính chất giám đốc thẩm Bởi vì, kháng nghị giám đốc thẩm phải thể giám đốc thẩm thủ tục xét lại án, định Tịa án có hiệu lực pháp luật có vi phạm pháp luật nghiêm trọng trình xử lý vụ án Căn chung để kháng nghị giám đốc thẩm vi phạm pháp luật nghiêm trọng án, định Tịa án có hiệu lực pháp luật Theo kháng nghị giám đốc thẩm phải cụ thể hóa chung Những vi phạm pháp luật nghiêm trọng trình xử lý vụ án hình suy cho vi phạm pháp luật hình thức (pháp luật tố tụng hình sự) pháp luật nội dung (pháp luật hình sự, dân ) Vì vậy, kháng nghị giám đốc thẩm cần quy định hai vi phạm pháp luật tố tụng hình có sai lầm nghiêm trọng áp dụng pháp luật đầy đủ mà không cần quy định cứ: Việc điều tra xét hỏi phiên tịa phiến diện khơng đầy đủ; kết luận án định không phù hợp với tình tiết khách quan vụ án Hai chưa thể rõ tính chất đặc biệt thủ tục giám đốc thẩm, xét lại án, định Tịa án có hiệu lực pháp luật có vi phạm pháp luật nghiêm trọng Khi áp dụng hai làm cho giám đốc thẩm giống cấp xét xử mà thủ tục đặc biệt Vì vấn đề liên quan đến nguyên tắc chứng minh, đến việc thu thập, kiểm tra, đánh giá chứng cứ, khó để người có thẩm quyền định kháng nghị giám đốc thẩm án, định có hiệu lực pháp luật vi phạm điều luật Bộ luật hình Bộ luật Tố tụng hình áp dụng hai Nếu áp dụng hai mà người có thẩm quyền kháng nghị rõ việc điều tra xét hỏi phiên tịa phiến diện khơng đầy đủ, kết luận án, định không phù hợp với tình tiết khách 51 quan vụ án vi phạm điều khoản Bộ luật hình Bộ luật Tố tụng hình lại trùng với hai cịn lại Bộ luật Tố tụng hình Vì vậy, để phù hợp với tình thần cải cách tư pháp, tránh việc kháng nghị tràn lan, khơng có đảm bảo tính chất đặc biệt thủ tục giám đốc thẩm việc bỏ hai phù hợp Từ phân tích trên, tác giả đồng tình với quy định phương án dự thảo Tuy nhiên cần sửa kháng nghị giám đốc thẩm điểm a khoản Điều 367 (phương án 2) Dự thảo Bộ luật Tố tụng hình “Có vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng điều tra, truy tố xét xử dẫn đến sai lầm nghiêm trọng việc giải vụ án” Việc dùng cụm từ “thủ tục tố tụng” chưa bao hàm hết vi phạm pháp luật tố tụng hình trình giải vụ án Bộ luật Tố tụng hình khơng có quy định thủ tục tố tụng hình mà cịn quy định khác Việc vi phạm nghiêm trọng quy định cần kháng nghị giám đốc thẩm để khắc phục Vì vậy, cần sửa đổi thành “Có vi phạm nghiêm trọng pháp luật tố tụng hình điều tra, truy tố xét xử dẫn đến sai lầm nghiêm trọng việc giải vụ án” Bên cạnh việc sửa kháng nghị giám đốc thẩm việc hiểu “Có vi phạm nghiêm trọng pháp luật tố tụng hình sự” “Có sai lầm nghiêm trọng việc áp dụng pháp luật” nhiều quan điểm khác khơng có hướng dẫn quan có thẩm quyền Để đảm bảo việc hiểu áp dụng thống pháp luật cần có văn hướng dẫn thức quan có thẩm quyền văn quan có thẩm quyền nên liệt kê trường hợp coi vi phạm nghiêm trọng pháp luật tố tụng hình sai lầm nghiêm trọng việc áp dụng pháp luật Chính vậy, việc Dự thảo quy định Tòa án nhân dân tối cao phối hợp với Viện kiểm sát nhân dân tối cao hướng dẫn thi hành theo tác giả cần thiết phù hợp Quy định thông báo phát án định có hiệu lực pháp luật cần xét lại theo thủ tục giám đốc thẩm - Về thủ tục tiếp nhận thông báo phát vi phạm án, định có hiệu lực pháp luật Dự thảo BLTTHS bổ sung quy định thủ tục thơng báo án định có hiệu lực pháp luật cần xét lại 52 theo thủ tục giám đốc thẩm quy định thủ tục tiếp nhận thông báo (Điều 368) Tuy nhiên quy định thủ tục tiếp nhận thơng báo chưa có quy định cụ thể thời hạn chuyển thông báo đến người có thẩm quyền kháng nghị giám đốc thẩm sau tiếp nhận thời hạn thông báo văn cho người bị kết án, quan, tổ chức, cá nhân biết việc chuyển thông báo cho người có thẩm quyền kháng nghị Vì cần bổ sung hai thời hạn vào Điều 368 Dự thảo - Về thời hạn giải thông báo phát vi phạm Điều 368 quy định phát án, định có hiệu lực pháp luật, quy định không quy định thời hạn giải thông báo phát vi phạm Tại quy định khoản Điều 375 Dự thảo Bộ luật Tố tụng hình sửa đổi: Nếu khơng có để kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, trước hết thời hạn kháng nghị quy định Điều 375 Bộ luật này, người có quyền kháng nghị phải trả lời cho người quan, tổ chức phát biết rõ lý việc không kháng nghị Tuy nhiên, quy định thời hạn giải thông báo chưa hợp lý lý sau: Một là, khoản Điều 375 quy định thời hạn kháng nghị phân định theo hướng khơng có lợi có lợi người bị kết án Vì vậy, thời hạn trả lời thông báo phát vi phạm đề nghị kháng nghị giám đốc thẩm phải xác định dựa thơng báo phát theo hướng có lợi hay khơng có lợi người bị kết án Quy định khơng phù hợp, lúc xác định thông báo phát có vi phạm pháp luật nghiêm trọng có lợi hay khơng có lợi người bị kết án, án, định Tòa án có hiệu lực pháp luật có vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng hình Hai là, theo quy định Điều 375 thời hạn kháng nghị theo hướng khơng có lợi người bị kết án năm, kể từ ngày án định có hiệu lực pháp luật Trong trường hợp thời hạn trả lời thông báo phát vi phạm theo hướng khơng có lợi người bị kết án năm thời điểm tính khơng phải từ ngày người có thẩm quyền nhận thơng báo mà từ ngày án, định có hiệu lực pháp luật Như vậy, không đảm thống thời hạn trả lời Bởi vì, khơng phải tất thông báo phát vi phạm gửi đến người có thẩm quyền kháng nghị từ ngày án, định có hiệu lực 53 pháp luật, mà tùy thuộc vào thời điểm phát có vi phạm Trong trường hợp kháng nghị theo hướng có lợi người bị kết án tiến hành lúc nào, kể trường hợp người bị kết án chết mà cần minh oan cho họ Theo quy định trên, thông báo phát vi phạm pháp luật nghiêm trọng án, định để đề nghị kháng nghị giám đốc thẩm xác định theo hướng có lợi cho người bị kết án khơng hạn chế thời hạn trả lời thông báo, nên quy định trước hết thời hạn kháng nghị quy định Điều 375 Dự thảo này, người có quyền kháng nghị phải trả lời cho người quan, tổ chức phát biết rõ lý việc không kháng nghị chưa phù hợp Vì vậy, Dự thảo cần bổ sung quy định thời hạn giải đơn đề nghị xem xét giám đốc thẩm Về xác định thời hạn giải trường hợp nêu cần vào nhu cầu đảm bảo quyền lợi ích hợp pháp cho người bị kết án đương sự, vừa phù hợp với thực tiễn hoạt động giải đơn đề nghị kháng nghị giám đốc thẩm, tình trạng số đơn đề nghị kháng nghị giám đốc thẩm ngày gia tăng Xuất phát từ tính chất phức tạp cơng tác giám đốc thẩm đòi hỏi phải nghiên cứu thận trọng, phải thẩm tra xác minh xác định kháng nghị giám đốc thẩm, qua người có thẩm quyền kháng nghị giám đốc thẩm định kháng nghị giám đốc thẩm Trên sở tác giả chia sẻ với quan điểm nên xác định thời hạn giải đơn đề nghị xem xét kháng nghị 60 ngày, kể từ ngày nhận đơn đề nghị kháng nghị án, định có vi phạm pháp luật nghiêm trọng Thời hạn 60 ngày phù hợp nhằm đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp đương sự, phù hợp với thực tiễn giải đơn đề nghị giám đốc thẩm nay17 Cụ thể: Trong thời hạn 60 ngày, kể từ ngày nhận đơn đề nghị xem xét kháng nghị giám đốc thẩm, người có quyền kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm có trách nhiệm phân cơng cán tiến hành nghiên cứu đơn, hồ sơ vụ án, báo cáo người có quyền kháng nghị định việc có kháng nghị hay khơng kháng nghị Nếu khơng có để kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, 17 Nguyễn Văn Trượng, (2010), “Cần sửa đổi, bổ sung số quy định Bộ luật Tố tụng hình thời hạn kháng nghị thời hạn xét lại án, định định giám đốc thẩm”, Tạp chí Kiểm sát, (23), tr 32 54 người có quyền kháng nghị phải trả lời cho người làm đơn biết rõ lý việc không kháng nghị” Quy định thay đổi, bổ sung, rút kháng nghị Dự thảo BLTTHS sửa đổi bổ sung theo hướng cho phép bổ sung kháng nghị trước mở phiên tòa chưa hết thời hạn kháng nghi Và cho phép người kháng nghị rút kháng nghị phiên tòa Tuy nhiên, Điều 377 Dự thảo thay đổi, bổ sung, rút kháng nghị điểm hạn chế Thứ nhất, điều luật chưa có quy định cho phép người kháng nghị bổ sung, thay đổi kháng nghị phiên tòa Tại phiên tòa người kháng nghị nhận thấy kháng nghị giám đốc thẩm họ chưa đầy đủ, cịn có vi phạm pháp luật nghiêm trọng khác án, định Tịa án có hiệu lực pháp luật cần kháng nghị để khắc phục kháng nghị trước chưa phù hợp thời hạn kháng nghị cịn nên quy định người kháng nghị có quyền bổ sung, thay đổi kháng nghị Việc bổ sung quy định cho phép người kháng nghị bổ sung, thay đổi kháng nghị phiên tòa thời hạn kháng nghị phù hợp, người có quyền kháng nghị giám đốc thẩm khơng phải định kháng nghị khác khắc phục hạn chế quy định Bộ luật Tố tụng hình phạm vi kháng nghị giám đốc thẩm Theo đó, nên giới hạn phạm vi giám đốc thẩm phạm vi kháng nghị giám đốc thẩm để đảm bảo tính chất thủ tục giám đốc thẩm phát sinh có kháng nghị giám đốc thẩm Thứ hai, Điều 377 Dự thảo chưa có quy định việc thay đổi, bổ sung kháng nghị phiên tòa mà quy định việc thay đổi, bổ sung kháng nghị trước mở phiên tòa Nhưng khoản Điều lại quy định việc thay đổi, bổ sung kháng nghị, rút kháng nghị phiên tòa ghi vào biên phiên tòa Về phạm vi giám đốc thẩm Điều 384 Dự thảo quy định phạm vi giám đốc thẩm đưa hai phương án Trong phương án giữ nguyên quy định Bộ luật Tố tụng hình năm 2003 Nếu theo phương án phạm vi giám đốc thẩm không bị giới hạn phạm vi kháng nghị giám đốc thẩm cho phép Hội đồng giám đốc thẩm xem xét định vấn đề mà kháng nghị 55 giám đốc thẩm không yêu cầu Việc quy định phạm vi giám đốc thẩm không bị ràng buộc phạm vi kháng nghị giám đốc thẩm phương án Dự thảo Bộ luật Tố tụng hình theo quan điểm tác giả không phù hợp Kháng nghị giám đốc thẩm sở phát sinh thủ tục giám đốc thẩm, quy định dẫn đến việc Hội đồng giám đốc thẩm xem xét vấn đề ngồi phạm vi kháng nghị hủy án để xét xử lại theo hướng khơng có lợi cho người không bị kháng nghị18 Mặt khác, việc mở rộng phạm vi giám đốc thẩm Hội đồng giám đốc thẩm không làm cho khối lượng công việc Hội đồng giám đốc thẩm tăng lên mà cịn có tính chất bao biện, làm thay Tịa án cấp phúc thẩm, khơng phát huy trách nhiệm Tòa án cấp phúc thẩm việc khắc phục sai lầm hoạt động xét xử Tòa án cấp sơ thẩm19 không đảm bảo nguyên tắc phối hợp - chế ước Vì vậy, tác giả chia sẻ với quy định theo phương án Điều 384 Dự thảo Về thẩm quyền Hội đồng giám đốc thẩm Điều 385 Dự thảo có đưa hai phương án quy định thẩm quyền hội đồng giám đốc thẩm Phương án bổ sung thêm thẩm quyền Hội đồng giám đốc thẩm so với quy định Điều 285 BLTTHS 2003, là: Hủy án, định tòa án có hiệu lực pháp luật giữ nguyên án, định pháp luật tòa án cấp sơ thẩm cấp phúc thẩm bị hủy bị sửa Quy định phù hợp mặt thủ tục, tiết kiểm thời gian, công sức chi phí phù hợp với quy định BLTTDS Luật TTHC Phương án việc bổ sung thêm thẩm quyền giống phương án bổ sung thêm quyền khoản Điều 385 quyền sửa án, định có hiệu lực pháp luật Quan điểm tác giả khơng đồng tình với việc bổ sung thẩm quyền sửa án định có hiệu lực pháp luật phương án Bởi vì, quy định quyền sửa án cho Hội đồng giám đốc thẩm thẩm quyền Hội đồng giám đốc thẩm giống thẩm quyền Hội đồng xét xử phúc thẩm, điều biến giám đốc thẩm 18 Lê Hữu Thể, Ts Đỗ Văn Đương, Ths Nguyễn Thị Thủy (Đồng chủ biên) (2013), Những vấn đề lý luận thực tiễn cấp bách việc đổi thủ tục tố tụng hình đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp, Nxb Chính trị quốc gia, tr.442 19 Phan Thị Thanh Mai, (2008), “Một số ý kiến phạm vi giám đốc thẩm theo quy định Điều 284 Bộ luật Tố tụng hình sự”, Tạp chí Luật học (7), tr 49 56 cấp xét xử Xét xử phúc thẩm cấp xét xử với mục đích đảm bảo tính có tính hợp pháp án, định sơ thẩm chưa có hiệu lực pháp luật Tịa án phúc thẩm phải xem xét tính hợp pháp án, định vấn đề tình tiết, việc, đánh giá chứng cấp xét xử nên Hội đồng xét xử phúc thẩm có quyền sửa án Cịn giám đốc thẩm thủ tục xét lại án, định có hiệu lực pháp luật nên quy định quyền sửa án cho Hội đồng giám đốc thẩm không phù hợp với nguyên tắc hai cấp xét xử, khơng phù hợp với tính chất thủ tục giám đốc thẩm Trên số quan điểm tác giả viết số quy định Dự thảo BLTTHS sửa đổi liên quan đến thủ tục giám đốc thẩm Tác giả mong nhận trao đổi ý kiến đóng góp quý vị đại biểu tham gia hội thảo 57 ... luật Quốc hội, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao phối hợp với bộ, ngành hữu quan xây dựng Dự án Bộ luật tố tụng hình (sửa đổi) Đến nay, quan soạn thảo hoàn thành dự thảo Bộ Luật Tố tụng. .. Viện Kiểm sát nhân dân tối cao phối hợp với bộ, ngành hữu quan xây dựng Dự án Bộ luật tố tụng hình (sửa đổi) Đến nay, quan soạn thảo hoàn thành dự thảo Bộ Luật Tố tụng hình có tổng số 471 điều,... DỰ THẢO BỘ LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ TS Võ Thị Kim Oanh - Lê Thị Thùy Dương Giảng viên khoa luật Hình sự- ĐH Luật TP. HCM “Quyền bào chữa người bị tạm giữ, bị can, bị cáo tổng hợp tất quyền mà pháp luật