BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP HỒ CHÍ MINH TRẦN THỊ KIM HUẾ BẢO HỘ QUYỀN SỞ HỮU CƠNG NGHIỆP ĐỐI VỚI BÍ MẬT KINH DOANH - PHÁP LUẬT VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG TẠI VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HỌC Chuyên ngành : Luật Kinh tế Mã ngành : 603850 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS NGUYỄN THỊ BÍCH NGỌC TP HỒ CHÍ MINH, NĂM 2012 LỜI CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu khoa học riêng Các số liệu luận văn trung thực xác Các kết nghiên cứu luận văn chƣa đƣợc công bố cơng trình khác Tác giả luận văn TRẦN THỊ KIM HUẾ DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT BMKD : Bí Mật Kinh Doanh QSHCN : Quyền Sở Hữu Cơng Nghiệp SHTT : Sở Hữu Trí Tuệ BLDS : Bộ Luật Dân Sự BLLĐ : Bộ Luật Lao động UBND : Ủy Ban nhân dân TAND : Tòa án nhân dân DN : Doanh nghiệp HĐLĐ : Hợp đồng lao động MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU CHƢƠNG I CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ PHÁP LÝ VỀ BẢO HỘ QUYỀN SỞ HỮU CƠNG NGHIỆP ĐỐI VỚI BÍ MẬT KINH DOANH 1.1 Khái quát chung bí mật kinh doanh bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp bí mật kinh doanh 1.1.1 Khái niệm đặc điểm bí mật kinh doanh 1.1.2 Sự cần thiết phải bảo hộ bí mật kinh doanh 1.1.3 Khái niệm bảo hộ quyền SHCN bí mật kinh doanh 17 1.1.4 Đặc điểm chất quyền SHCN BMKD 19 1.2 Bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp bí mật kinh doanh pháp luật Việt Nam 28 1.2.1 Bảo hộ QSHCN BMKD trước có Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005 28 1.2.2 Bảo hộ QSHCN BMKD từ có Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005 đến 29 KẾT LUẬN CHƢƠNG I 40 CHƢƠNG II THỰC TRẠNG ÁP DỤNG QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VỀ BẢO HỘ BÍ MẬT KINH DOAN VÀ KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN 41 2.1 Thực trạng áp dụng quy định đối tƣợng điều kiện bảo hộ quyền SHCN BMKD - kiến nghị hoàn thiện 42 2.1.1 Thực trạng 42 2.1.2 Các kiến nghị hoàn thiện 48 2.2 Thực trạng áp dụng quy định xử lý số hành vi vi phạm bí mật kinh doanh- kiến nghị hồn thiện 55 2.2.1 Đối với hành vi tiếp cận, bộc lộ, sử dụng thông tin thuộc BMKD mà không phép 55 2.2.2 Đối với hành vi vi phạm Hợp đồng bảo mật thơng tin 62 2.2.3 Các kiến nghị hồn thiện 70 KẾT LUẬN CHƢƠNG II 78 KẾT LUẬN DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 79 PHỤ LỤC - Phiếu khảo sát tình hình bảo vệ BMKD doanh nghiệp - Bản án số 21/2009DS-ST ngày 30/9/2009 TAND Quận 1, TPHCM - Bản án số 08/2010/LĐ-ST ngày 6/12/2010 TAND Huyện Đức Hòa, Long An - Bản án số 09/2010/LĐ-ST ngày 10/12/2010 TAND Huyện Đức Hòa, Long An LỜI MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Nhằm đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế, Việt Nam có đổi không ngừng nhiều lĩnh vực, đặc biệt lĩnh vực lập pháp Rất nhiều đạo luật đời để điều chỉnh quan hệ xã hội, Luật Sở hữu trí tuệ bƣớc tiến quan trọng việc bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp nói chung bảo hộ bí mật kinh doanh nói riêng Ở nƣớc ta, việc bảo hộ quyền SHCN BMKD đƣợc ghi nhận Bộ luật Dân năm 2005, Luật Sở hữu trí tuệ, Luật cạnh tranh số văn hƣớng dẫn thực Luật SHTT Tuy nhiên, so với quy định điều ƣớc quốc tế mà Việt Nam thành viên nhƣ pháp luật nhiều nƣớc giới, pháp luật bảo hộ BMKD Việt Nam mẻ bộc lộ vấn đề pháp lý cần tiếp tục nghiên cứu đánh giá hoàn thiện Xuất phát từ thực tiễn nghề nghiệp từ kết cơng trình nghiên cứu trƣớc đây, tác giả cho cần có nghiên cứu cách cụ thể, hệ thống quy định pháp luật việc bảo hộ quyền SHCN BMKD Từ việc phân tích quy định bảo hộ BMKD Bộ luật dân năm 2005, Luật sở hữu trí tuệ, Luật cạnh tranh, Luật lao động, Hiệp định TRIPs, Công Ƣớc Paris văn pháp luật liên quan đến việc đánh giá thực tiễn áp dụng để tìm vƣớng mắc, hạn chế, thiếu sót đƣa kiến nghị góp phần hoàn thiện quy định pháp luật bảo hộ quyền SHCN BMKD Đó lý tác giả chọn đề tài : “Bảo hộ quyền sở hữu cơng nghiệp bí mật kinh doanh - Pháp luật thực tiễn áp dụng Việt Nam” Tình hình nghiên cứu đề tài Thực tiễn nghiên cứu Việt Nam cho thấy từ có có Bộ luật dân nay, việc nghiên cứu quy định pháp luật bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, quyền sở hữu cơng nghiệp dƣới cấp độ góc độ khơng ít, nhƣng nghiên cứu chun biệt, có tính hệ thống bảo hộ BMKD đặc biệt nghiên cứu dựa khảo sát thực tế việc áp dụng quy định pháp luật bảo hộ bí mật kinh doanh chƣa có Một cách khái qt, pháp luật bảo hộ quyền SHCN BMKD có số cơng trình nghiên cứu nhƣ : “Hồn thiện Pháp luật bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp Bí mật Kinh Doanh” Thạc sĩ Nguyễn Thái Mai – khoa Pháp luật quốc tế, Đại học Luật Hà Nội, “Bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp bí mật kinh doanh, dẫn địa lý, tên thương mại” - Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Khoa, năm 2001 Tiến sĩ Nguyễn Thị Quế Anh (nghiệm thu 2002), viết khác Tiến sĩ nhƣ “Bí mật kinh doanh tiêu chí bảo hộ”, “Một số vấn đề bảo hộ bí mật kinh doanh hồn thiện pháp luật bảo hộ bí mật kinh doanh Việt Nam” Trong viết Thạc sĩ Nguyễn Thái Mai nhiều bất cập quy định phạm vi, điều kiện bảo hộ BMKD, biện pháp bảo mật mà chủ sở hữu BMKD đƣợc quyền áp dụng điểm chƣa rõ ràng tiêu chuẩn để xác định BMKD Trong viết Tiến sĩ Nguyễn Thị Quế Anh phạm vi nghiên cứu rộng hơn, bao quát nhƣng chƣa sâu vào phân tích kỹ đặc điểm BMKD kinh tế thị trƣờng Việt Nam chƣa có đề xuất cụ thể cho phù hợp Nhìn chung tác giả cơng trình nghiên cứu phát điểm bất cập, khoảng trống quy định pháp luật bảo hộ Quyền SHCN BMKD, nhiên cơng trình thực trƣớc Luật SHTT năm 2005 đƣợc ban hành nên có nhiều điểm cịn bất cập, không phù hợp với quy định Luật SHTT Những đề xuất tác giả viết cịn mang nặng tính lý thuyết, biện pháp dừng lại việc sửa đổi quy định pháp lý mặt lý luận, chƣa phân tích sâu vào khía cạnh áp dụng thực tiễn nhƣ Mặt khác, tác giả chƣa có khảo sát hay thu thập ý kiến điều tra tình hình thực tiễn áp dụng quy định bảo hộ BMKD Việt Nam cách cụ thể Mục đích nhiệm vụ luận văn 3.1 Mục đích luận văn Về mặt lý luận, sở phân tích quy định pháp luật liên quan đến vấn đề bảo hộ quyền SHCN BMKD, đánh giá thực tiễn áp dụng quy định pháp luật, phát tồn tại, hạn chế quy định này, luận văn hƣớng tới việc đề giải pháp góp phần hồn thiện quy định pháp luật bảo vệ BMKD Về mặt thực tiễn, tác giả mong muốn phần giúp chủ sở hữu BMKD nhận diện đƣợc cách xác rõ ràng loại BMKD mà có, từ có biện pháp tự bảo vệ BMKD cách hữu hiệu thiết thực 3.2 Nhiệm vụ luận văn Để đạt đƣợc mục đích này, luận văn có nhiệm vụ: - Phân tích đƣợc khái niệm, đặc điểm BMKD cần thiết việc bảo hộ BMKD kinh tế nƣớc ta Sự phân tích sở để phân tích quyền SHCN BMKD từ phân tích chế bảo hộ BMKD quy định pháp luật Việt Nam - Từ việc phân tích đƣợc thực trạng pháp luật bảo hộ BMKD, thực tiễn giải tranh chấp vƣớng mắc đặt đƣa kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật bảo hộ BMKD Giới hạn phạm vi nghiên cứu luận văn, phƣơng pháp nghiên cứu 4.1 Giới hạn phạm vi nghiên cứu luận văn BMKD phƣơng thức bảo hộ BMKD vấn đề phức tạp khoa học pháp lý Việt Nam nhƣ thực tiễn áp dụng Vì vậy, khn khổ luận văn thạc sĩ, tác giả giới hạn phạm vi nghiên cứu nhƣ sau : - Giới hạn văn pháp luật : Tập trung nghiên cứu quy định BLDS, Luật Sở hữu trí tuệ, Luật cạnh tranh, Luật Lao động văn hƣớng dẫn thi hành Mặc dù đối tƣợng nghiên cứu luận văn quy định pháp luật Việt Nam bảo hộ BMKD nhƣng phạm vi nghiên cứu để đánh giá cách đầy đủ tính phù hợp quy định pháp luật Việt Nam, bên cạnh việc đối chiếu với thực tiễn áp dụng, tác giả đặt quy định pháp luật điều chỉnh lĩnh vực mối tƣơng quan với Công ƣớc Paris Hiệp Định TRIPs - Giới hạn phạm vi lãnh thổ : Tác giả tiến hành khảo sát thực tiễn việc áp dụng quy định pháp luật bảo hộ BMKD số doanh nghiệp Tp.HCM tỉnh lân cận Từ phiếu khảo sát tình hình thực tế việc áp dụng quy định pháp luật BMKD qua số án xét xử tranh chấp lao động có liên quan đến hành vi xâm phạm BMKD tác giả đƣa kiến nghị nhằm hoàn thiện quy định BMKD 4.2 Phương pháp nghiên cứu Luận văn đƣợc thực sở nguyên tắc, quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin, sử dụng phƣơng pháp vật biện chứng vật lịch sử để giải vấn đề luận văn đặt Trong trình nghiên cứu, luận văn bám sát quan điểm Đảng pháp luật Nhà nƣớc nghiệp đổi để luận giải vấn đề lý luận thực tiễn đƣợc luận văn đề cập đến Các phƣơng pháp chủ yếu đƣợc sử dụng luận văn phƣơng pháp nghiên cứu khoa học chung nhƣ tổng hợp, thống kê, phân tích, bình luận khơng thể thiếu phƣơng pháp so sánh pháp luật Ý nghĩa khoa học giá trị ứng dụng đề tài : Với nội dung đƣợc trình bày đề tài hy vọng đem lại đóng góp thiết thực cho việc hoàn thiện quy định pháp luật lĩnh vực này, đồng thời góp phần xây dựng chế hợp lý hiệu việc bảo hộ BMKD Việt Nam Ngòai ra, luận văn tài liệu tham khảo phục vụ cho việc nghiên cứu, học tập, giảng dạy cho ngƣời hoạt động thực tiễn ngành bảo vệ pháp luật Kết cấu Luận văn : Ngoài phần mở đầu, kết luận, nội dung Luận văn gồm chƣơng : Chƣơng 1: Cơ sở lý luận sở pháp lý bảo hộ quyền sở hữu cơng nghiệp bí mật kinh doanh Chƣơng 2: Thực trạng áp dụng pháp luật bảo hộ quyền sở hữu cơng nghiệp bí mật kinh doanh kiến nghị hoàn thiện ... CHƢƠNG I CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ PHÁP LÝ VỀ BẢO HỘ QUYỀN SỞ HỮU CƠNG NGHIỆP ĐỐI VỚI BÍ MẬT KINH DOANH 1.1 Khái quát chung bí mật kinh doanh bảo hộ quyền sở hữu cơng nghiệp bí mật kinh doanh ... chƣơng : Chƣơng 1: Cơ sở lý luận sở pháp lý bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp bí mật kinh doanh Chƣơng 2: Thực trạng áp dụng pháp luật bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp bí mật kinh doanh kiến nghị hoàn... CHƢƠNG I CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ PHÁP LÝ VỀ BẢO HỘ QUYỀN SỞ HỮU CƠNG NGHIỆP ĐỐI VỚI BÍ MẬT KINH DOANH 1.1 Khái quát chung bí mật kinh doanh bảo hộ quyền sở hữu cơng nghiệp bí mật kinh doanh 1.1.1