BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP HỒ CHÍ MINH - TRẦN THỊ YẾN TÁC ĐỘNG CỦA NĂNG LỰC KẾ TOÁN VÀ VAI TRỊ LÃNH ĐẠO ĐẾN CHẤT LƯỢNG BÁO CÁO TÀI CHÍNH, TRÁCH NHIỆM GIẢI TRÌNH VÀ THÀNH QUẢ HOẠT ĐỘNG TRONG CÁC ĐƠN VỊ CÔNG TẠI VIỆT NAM LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ TP HỒ CHÍ MINH - NĂM 2021 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP HỒ CHÍ MINH - TRẦN THỊ YẾN TÁC ĐỘNG CỦA NĂNG LỰC KẾ TOÁN VÀ VAI TRỊ LÃNH ĐẠO ĐẾN CHẤT LƯỢNG BÁO CÁO TÀI CHÍNH, TRÁCH NHIỆM GIẢI TRÌNH VÀ THÀNH QUẢ HOẠT ĐỘNG TRONG CÁC ĐƠN VỊ CÔNG TẠI VIỆT NAM Chuyên ngành: Kế toán Mã số: 9340301 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS NGUYỄN PHONG NGUYÊN TS HỒNG CẨM TRANG TP HỒ CHÍ MINH - NĂM 2021 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận án tiến sĩ với đề tài “Tác động lực kế tốn vai trị lãnh đạo đến chất lượng báo cáo tài chính, trách nhiệm giải trình thành hoạt động đơn vị công Việt Nam” cơng trình nghiên cứu riêng Luận án thực với hướng dẫn hai nhà khoa học PGS.TS Nguyễn Phong Nguyên TS Hồng Cẩm Trang Trong q trình hồn thành nội dung luận án, tơi có tham khảo cơng trình nghiên cứu trước giới Việt Nam Trong luận án, phần nội dung kế thừa từ nguồn tài liệu trước trích dẫn trình bày nguồn cụ thể phần tài liệu tham khảo Các kết nghiên cứu mà tơi báo cáo luận án hồn tồn trung thực chưa khác cơng bố nghiên cứu (ngoại trừ số báo có liên quan đến hướng nghiên cứu tơi đăng báo để đảm bảo điều kiện đầu theo quy định nhà trường) Thành phố Hồ Chí Minh, ngày ….tháng… năm 2021 Nghiên cứu sinh Trần Thị Yến LỜI CẢM ƠN Trước tiên, tơi xin bày tỏ lịng biết ơn tập thể Quý Thầy, Cô Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh hỗ trợ tơi nhiều q trình theo học Trường Kế đến, xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Thầy, Cơ Khoa Kế tốn cung cấp cho kiến thức chuyên môn bổ ích chia sẻ nhiều kinh nghiệm quý báu để tơi hồn thành tốt luận án Đặc biệt, xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến PGS TS Nguyễn Phong Nguyên TS Hoàng Cẩm Trang tận tình bảo để tơi hồn thành tốt luận án Tiếp theo, tơi xin gửi lời cảm ơn đến Quý Thầy, Cơ Khoa Quản trị Kinh doanh giảng dạy học phần cần thiết như: thiết kế nghiên cứu, phương pháp nghiên cứu định tính định lượng Thơng qua học phần này, tơi có thêm kiến thức hữu ích phương pháp nghiên cứu hỗ trợ cho tơi nhiều việc thực luận án Bên cạnh đó, tơi xin cảm ơn Viện Đào tạo Sau Đại học cung cấp đầy đủ kịp thời thông tin liên quan suốt thời gian theo học chương trình tiến sĩ Trường Cuối cùng, tơi xin cảm ơn Ban chủ nhiệm Khoa Kinh tế Kế tốn – Trường Đại học Quy Nhơn tạo nhiều thuận lợi cho công tác giảng dạy làm việc để tơi tập trung hồn thành tốt chương trình nghiên cứu sinh Ngồi ra, tơi xin cảm ơn Q chun gia, anh, chị, bạn bè đơn vị hỗ trợ tơi q trình thu thập liệu để tơi hồn thành tốt luận án Thành phố Hồ Chí Minh, ngày … tháng … năm 2021 Nghiên cứu sinh Trần Thị Yến MỤC LỤC DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt ADB BCTC CB-SEM CMKT HCSN UBND IFAC IMF IPSAS IPSASB KSNB NSNN OECD PLS-SEM TI TP HCM WB Chữ viết đầy đủ Asian Development Bank Ngân hàng Phát triển châu Á Báo cáo tài Covariance Based – Structural Equation Modeling Mơ hình phương trình cấu trúc dựa hiệp phương sai Chuẩn mực kế tốn Hành nghiệp Ủy ban nhân dân International Federation of Accountants Liên đồn kế tốn quốc tế International Monetary Fund - Quỹ tiền tệ quốc tế International Public Sector Accounting Standard Chuẩn mực kế tốn cơng quốc tế International Public Sector Accounting Standard Board Ủy ban Chuẩn mực kế tốn cơng quốc tế Kiểm sốt nội Ngân sách Nhà nước Organization for Economic Co-operation and Development Tổ chức Hợp tác Phát triển Kinh tế Partial Least Square – Structural Equation Modeling Mơ hình phương trình cấu trúc bình phương tối thiểu riêng phần Transparency International - Tổ chức Minh bạch Quốc tế Thành phố Hồ Chí Minh World Bank Ngân hàng giới DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1: Chọn mẫu định mức theo loại hình đơn vị cơng 98 Bảng 4.1: Kết kiểm tra độ tin cậy thang đo với 100 mẫu 116 Bảng 4.2: Giá trị hội tụ thang đo với 100 mẫu 117 Bảng 4.3: Tiêu chí Heterotrait-Monotrait Ratio (HTMT) với 100 mẫu 118 Bảng 4.4: Tiêu chí Fornell-Larcker với 100 mẫu 119 Bảng 4.5: Thống kê mẫu khảo sát theo loại hình đơn vị cơng .121 Bảng 4.6: Thống kê mô tả biến mơ hình .123 Bảng 4.7: Kết phân tích mơ hình cấu trúc .125 DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 2.1: Mơ hình nghiên cứu đề xuất 77 Hình 3.1: Quy trình nghiên cứu đề xuất 82 TÓM TẮT Tiêu đề: Tác động lực kế tốn vai trị lãnh đạo đến chất lượng báo cáo tài chính, trách nhiệm giải trình thành hoạt động đơn vị cơng Việt Nam Tóm tắt: Gần đây, Việt Nam thực nhiều cải cách tài công quan trọng, đặc biệt việc ban hành chế độ kế toán áp dụng cho lĩnh vực công khác Các cải cách nhằm giảm thiểu khác biệt kế tốn cơng Việt Nam quốc gia giới Trên tảng lý thuyết quản lý công mới, lý thuyết thể chế, lý thuyết đại diện lý thuyết bất định, nghiên cứu thực nhằm khám phá kiểm định tác động lực kế toán, tác động vai trò lãnh đạo đến chất lượng báo cáo tài trách nhiệm giải trình Đồng thời, luận án xem xét tác động chất lượng báo cáo tài tác động trách nhiệm giải trình đến thành hoạt động đơn vị công Việt Nam Bằng việc sử dụng phần mềm SmartPLS với 235 mẫu khảo sát thức đáp viên chủ yếu kế toán nhà quản trị làm việc đơn vị công Việt Nam, tác giả kiểm định tám giả thuyết mơ hình nghiên cứu luận án Kết cho thấy: (1) Năng lực kế toán vai trị lãnh đạo có tác động dương đến chất lượng báo cáo tài chính; (2) Năng lực kế tốn vai trị lãnh đạo có tác động dương đến trách nhiệm giải trình; (3) Chất lượng báo cáo tài có tác động dương đến trách nhiệm giải trình; (4) Chất lượng báo cáo tài có tác động dương đến thành hoạt động; (5) Trách nhiệm giải trình có tác động dương đến thành hoạt động; (6) Trách nhiệm giải trình đóng vai trị trung gian cho tác động gián tiếp chất lượng báo cáo tài đến thành hoạt động Kết nghiên cứu đóng góp quan trọng mặt lý luận ý nghĩa thực tiễn cho đơn vị công Việt Nam việc thực chế độ kế toán theo hướng áp dụng sở dồn tích đầy đủ nhằm nâng cao chất lượng báo cáo tài chính, phục vụ cho nhu cầu ngày gia tăng trách nhiệm giải trình tăng cường tin tưởng người dân vào đơn vị cơng Từ đó, góp phần hỗ trợ đơn vị cơng tiến trình củng cố nâng cao thành hoạt động Từ khóa: Năng lực kế tốn, vai trị lãnh đạo, chất lượng báo cáo tài chính, trách nhiệm giải trình, thành hoạt động, đơn vị công, Việt Nam 10 ABSTRACT Title: The impact of accounting competency and leadership on financial reporting quality, accountability and performance in public organizations in Vietnam Abstract: Recently, Vietnam has undergone many important public finance reforms, especially the enactment of new accounting regimes that apply to different public sectors These reforms aim to minimize the difference between public accounting in Vietnam and other countries around the world Based on New public management theory, institutional theory, agency theory and contingency theory, this study explores and tests the effects of accounting capacity and leadership on financial reporting quality and accountability This study also examines the impact of financial reporting quality and accountability on public organizations' performance in Vietnam By using SmartPLS software with 235 survey samples mainly from managers and accountants working in public units in Vietnam, the author has tested eight hypotheses in the research model of the thesis The research results show that: (1) Accounting competency and leadership have a positive impact on the quality of financial statements; (2) Accounting competency and leadership have a positive impact on accountability; (3) Financial reporting quality has a positive impact on accountability; (4) Financial reporting quality has a positive impact on performance; (5) Accountability have a positive impact on performance; (6) Accountability plays a mediating role in the relationship between financial reporting quality and performance These results bring some theoretical and administrative implications for public organizations in Vietnam in implementing new accounting regimes to apply a full accrual basis to improve the quality of information on the financial statements They also serve the need to increase accountability, increase citizens' trust in public organizations and help improve the performance of public organizations Keywords: Accounting competency, leadership, financial reporting quality, accountability, performance, public organizations, Vietnam ... việc tích hợp tác động lực kế tốn vai trò lãnh đạo chất lượng BCTC trách nhiệm giải trình tác động chất lượng BCTC trách nhiệm giải trình đến thành hoạt động đơn vị công Việt Nam vào mơ hình nghiên... nhiệm giải trình; (3) tác động chất lượng BCTC đến trách nhiệm giải trình; (4) tác động chất lượng BCTC đến thành hoạt động; (5) tác động trách nhiệm giải trình đến thành hoạt động; (6) tác động. .. cấp thiết này, tác giả chọn đề tài ? ?Tác động lực kế toán vai trò lãnh đạo đến chất lượng báo cáo tài chính, trách nhiệm giải trình thành hoạt động đơn vị công Việt Nam? ?? làm đề tài nghiên cứu