i LỜI CAM ĐOAN Tôi tên Nguyễn Trần Cảnh học viên cao học chuyên ngành Hóa hữu cơ, khóa 2018B Học Viện Khoa học Công nghệ - Viện Hàn lâm Khoa Học Công Nghệ Việt Nam Cam đoan rằng: - Những kết nghiên cứu trình bày luận văn cơng trình tơi hướng dẫn TS Nguyễn Tấn Phát – Học Viện Khoa học Công nghệ - Viện Hàn lâm Khoa Học Công Nghệ Việt Nam - Những kết nghiên cứu tác giả khác số liệu sử dụng luận văn có trích dẫn đầy đủ - Một phần hay tồn nội dung chưa trình trước Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2020 Học viên Nguyễn Trần Cảnh ii LỜI CẢM ƠN Thực tế cho thấy, thành công gắn liền với hỗ trợ, giúp đỡ người xung quanh giúp đỡ hay nhiều, trực tiếp hay gián tiếp Trong suốt thời gian từ bắt đầu làm luận văn đến nay, em nhận quan tâm, bảo, giúp đỡ thầy cô, gia đình bạn bè xung quanh Với lịng biết ơn vô sâu sắc, em xin gửi lời cảm ơn chân thành từ đáy lòng đến quý Thầy Cô Học Viện Khoa Học Công Nghệ dùng tri thức tâm huyết để truyền đạt cho chúng em vốn kiến thức quý báu suốt thời gian học tập học viện Để thực đề tài này, em nhận hướng dẫn tận tình thầy TS NGUYỄN TẤN PHÁT, Phịng Các chất có hoạt tính sinh học, Viện Cơng nghệ Hóa học, tận tâm bảo hướng dẫn em suốt trình em thực luận văn buổi nói chuyện, thảo luận đề tài nghiên cứu Nhờ có lời hướng dẫn, dạy bảo đó, luận văn em hoàn thành cách suất sắc Một lần nữa, em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Thầy Em xin chân thành cảm ơn Cha, Mẹ, gia đình Th.S NCS Lê Kiều Hưng, Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, Tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu, Nguyễn Thế Anh, Trường THPT Bùi Thị Xuân, Tp Hồ Chí Minh ln bên cạnh hỗ trợ, động viên khuyến khích tạo điều kiện thuận lợi để em hồn thành tốt luận văn Do thời gian thực hạn chế, nguồn tài liệu thu thập chưa đầy đủ với hiểu biết hạn hẹp nên khó tránh khỏi nhiều sai sót mặt nội dung lẫn hình thức trình bày Kính mong cảm thơng đóng góp ý kiến q Thầy Cô bạn Em xin chân thành cảm ơn iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÍ HIỆU Kí hiệu Tiếng Anh Carbon-13 Nuclear 13 C-NMR H-NMR HMBC HSQC Magnetic Resonance Spectroscopy Proton Nuclear Magnetic Resonance Spectroscopy Heteronuclear Multiple Bond Correlation Heteronuclear Single Quantum Correlation Ppm Parts per million mL Mililitre mg Miligram g Microgram m Metre cm Centimete mm Milimetre nm Nanometre iv CH3Cl Chloroform MeOH Methanol EtOH Ethanol EtOAc(EA) Ethyl Acetate H n-Hexane NMR Nuclear Magnetic Resonance s singlet d doublet brs broad singlet v DANH MỤC BẢNG , SƠ ĐỒ Trang Bảng Dữ liệu phổ 13C 1H MB01 Syringaresinol đo CD3OD Bảng Dữ liệu phổ 13C, 1H-NMR MB02 3,3′-diO-methyl-4-O-β-D-xylopyranosylellagic acid đo 31 34 DMSO-d6 Bảng Dữ liệu phổ 1H (500 Hz) 13C (125 Hz) MB03 chất 3-Hydroxyfriedelan 37 Bảng Dữ liệu phổ 1H (500 Hz) 13C (125 Hz) MB04 chất 3-Hydroxyfriedelan-28-oic acid đo 41 CDCl3 Bảng Dữ liệu phổ 1H (500 Hz) 13C (125 Hz) MB05 chất 3-Hydroxylup-20(29)-ene-28-ol đo 45 CDCl3 Bảng Dữ liệu phổ 1H (500 Hz) 13C (125 Hz) MB06 chất Loliolide đo DMSO-d6 Sơ đồ 1: Quá trình chiết thu phân đoạn Ethyl Acetate 49 dịch nước từ mẫu Đại cán Bidoup 23 Sơ đồ 2: Tách phân đoạn từ cao EA 24 Sơ đồ 3: Phân lập hợp chất từ phân đoạn MBEI 25 Sơ đồ Phân lập hợp chất từ phân đoạn MBEII 26 Sơ đồ Phân lập hợp chất từ phân đoạn MBEIII 28 vi DANH MỤC HÌNH Trang Hình 1.1: Cây Macrosolen paraciticus Hình 1.2: Cây Macrosolen tricolor Hình 1.3: Cây Macrosolen bibracteolatus Hình 1.4: Cây Macrosolen cochinchinensis 10 Hình 1.5: Cây Macrosolen robinsonii 11 Hình 1.6: Cây Macrosolen avenis (Đại cán núi Ave) 12 Hình 1.7: Hình ảnh Macrosolen annamicus (Đại cán Việt) 12 Hình 1.8: Cây Macrosolen bidoupensis 14 Hình 1.9: Hoa Macrosolen bidoupensis 14 Hình 1.10: Minh họa Macrosolen bidoupensis 15 Hình 3.1 Cấu trúc hố học MB01 30 Hình 3.2 Cấu trúc hoá học tương tác HMBC MB02 Hình 3.3 Cấu trúc hố học tương tác HMBC MB03 Hình 3.4 Cấu trúc hố học tương tác HMBC MB04 Hình 3.5 Cấu trúc hố học MB05 Hình 3.6 Cấu trúc hoá học tương tác HMBC MB06 33 36 40 44 48 Mục lục MỞ ĐẦU LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU PHẠM VI NGHIÊN CỨU Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1 Tổng quan họ Loranthaceae chi Macrosolen 1.1.1 Macrosolen paraciticus (L.) Danser 1.1.2 Macrosolen tricolor (Lecomte) Danser 1.1.3 Macrosolen bibracteolatus (Hance) Danser 1.1.4 Macrosolen cochinchinensis (Lour.) Tiegh 1.1.5 Macrosolen robinsonii (Gamble) Danser 10 1.1.6 Macrosolen avenis (B1.) Dans (Đại cán núi Ave) 11 1.1.7 Macrosolen annamicus Dans ( Đại cán Việt) 12 1.2 Cây Đại cán Bidoup 13 1.2.1 Nghiên cứu thành phần hóa học lồi chi Macrosolen 16 1.2.2 Hoạt tính sinh học loài chi Macrosolen 18 CHƯƠNG 2: NGUYÊN LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 19 2.1 Thiết bị dụng cụ 19 2.2 Hóa chất 19 2.3 Nguyên liệu 20 2.4 Phương pháp phân lập hợp chất 20 2.4.1 Sắc ký cột 20 2.4.2 Sắc ký lớp mỏng (TLC) 21 2.5 Xác định cấu trúc hợp chất cô lập 21 CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 22 3.1 Kết phân lập hợp chất từ cao MBE 22 3.1.1 Khảo sát phân đoạn MBEI 24 3.1.2 Khảo sát phân đoạn MBEII 25 3.1.3 Khảo sát phân đoạn MBEIII 27 3.2 Xác định cấu trúc hợp chất 29 3.2.1 Xác định cấu trúc MB01 29 3.2.2 Xác định cấu trúc MB02 32 3.2.3 Xác định cấu trúc MB03 35 3.2.4 Xác định cấu trúc MB04 39 3.2.5 Xác định cấu trúc MB05 43 3.2.6 Xác định cấu trúc MB06 47 CHƯƠNG 4: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 50 4.1 Kết luận 50 4.2 Kiến nghị 52 TÀI LIỆU THAM KHẢO MỞ ĐẦU LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Việt Nam nước nhiệt đới gió mùa có hệ sinh thái vơ đa dạng phong phú Theo số liệu thống kê thảm thực vật Việt Nam có 12000 lồi, số có 3200 lồi thực vật sử dụng làm thuốc y học dân gian Từ lâu, người biết sử dụng cỏ để chữa bệnh cách hiệu việc sử dụng dựa vào kinh nghiệm dân gian Ngày với phát triển khoa học - kỹ thuật ngành Hóa - Thực vật người sử dụng hiệu biết thành phần hóa học chúng để tìm hợp chất có hoạt tính sinh học cao tìm hoạt tính giúp nâng cao giá trị thuốc Việt Nam Khuynh hướng nghiên cứu thuốc sản phẩm chiết xuất từ thiên nhiên ngày ưa chuộng Do hóa học hợp chất thiên nhiên quan tâm Các nhà khoa học tiến hành tách chiết, lập hợp chất có hoạt tính sinh học để tạo sản phẩm hữu ích từ cỏ thiên nhiên để phục vụ cho sống Họ Tầm gửi họ lớn gồm khoảng 40 chi, 1400 loài phân bố chủ yếu vùng nhiệt đới, cận nhiệt đới, số vùng ơn đới Thành phần hóa học họ Tầm gửi có nhiều lớp chất có hoạt tính sinh học như: flavonoid, hợp chất phenolic, pentacyclic triterpen, chất béo, đường khử, steroid, polysaccharide, coumarin, saponin, acid hữu cơ… [1,2,3,4] Cho đến cơng bố thành phần hóa học tác dụng sinh học loài Tầm Gửi giới cịn Vì việc thực đề tài “NGHIÊN CỨU THÀNH PHẦN HOÁ HỌC CỦA CAO ETHYL ACETATE CÂY ĐẠI CÁN BIDOUP (MACROSOLEN BIDOUPENSIS TAGANE & V.S DANG)” góp phần làm sáng tỏ thành phần hóa học hợp chất tạo nên dược tính cây, tạo sở đánh giá giá trị ứng dụng việc chữa bệnh theo y học cổ truyền mà nhân gian sử dụng MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU Từ ngày xa xưa người sử dụng loại thảo mộc để chữa bệnh lý thông thường cảm, sốt, viêm nhiễm, Khi đời sống vật chất tinh thần người ngày tốt hơn, tiên tiến người có xu hướng muốn tìm loại biệt dược để chữa bệnh có nguồn gốc từ thiên nhiên Việc nghiên cứu hợp chất có nguồn gốc tự nhiên trở thành xu hướng công nghệ y dược nhờ thể nhiều tính ưu việt khả tác dụng tốt, tính kinh tế đặc biệt gây tác dụng phụ khơng mong muốn lên người bệnh Trước đây, giới có vài nghiên cứu đại cán (tầm gửi) Cho đến cơng bố thành phần hóa học tác dụng sinh học loài tầm gửi cịn khả giảm phong thấp, giảm đau nhức xương khớp, nhục phong thấp chấn thương, té ngã, tăng huyết áp, rối loạn tâm thần Tại số vùng Việt Nam người sử dụng tầm gửi để làm thuốc chữa bệnh để góp phần tìm hiểu thành phần hóa học số tác dụng sinh học số lồi tầm gửi nên tơi thực đề tài: “NGHIÊN CỨU THÀNH PHẦN HOÁ HỌC CỦA CAO ETHYL ACETATE CÂY ĐẠI CÁN BIDOUP (MACROSOLEN BIDOUPENSIS TAGANE & V.S DANG)” ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU Cây đại cán Bidoup Cây nhà khoa học Đại học Kyushu, Viện Sinh học Nhiệt đới, Đại học quốc lập Đài Loan, đại học Ryukyus, Đại học Kyoto phát khu vực Vườn quốc gia Bidoup Núi Bà, tỉnh Lâm Đồng, miền nam Việt Nam chương trình hợp tác nghiên cứu Viện Sinh học nhiệt đới thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Công nghệ Việt Nam Trung tâm Bảo tồn sinh thái châu Á thuộc Đại học Kyushu, Nhật Bản, cơng bố tạp chí PhytoKeys ngày 5/6/2017 Mẫu Đại cán Bidoup thu hái Vườn quốc gia Bidoup Núi Bà, tỉnh Lâm Đồng, Miền Nam Việt Nam vào tháng 12 năm 2018 109 Phụ lục 5d: Phổ 13CNMR MB05 110 Phụ lục 5e: Phổ 13CNMR (giãn rộng) MB05 111 Phụ lục 5f: Phổ 13CNMR (giãn rộng) MB05 112 Phụ lục 5g: Phổ HRMS MB05 113 Phụ lục 6a: Phổ 1HNMR MB06 114 Phụ lục 6b: Phổ 1HNMR (giãn rộng) MB06 115 Phụ lục 6c: Phổ 1HNMR (giãn rộng) MB06 116 Phụ lục 6d: Phổ 13CNMR MB06 117 Phụ lục 6e: Phổ 13CNMR (giãn rộng) MB06 118 Phụ lục 6f: Phổ HSQC MB06 119 Phụ lục 6g: Phổ HSQC (giãn rộng) MB06 120 Phụ lục 6h: Phổ HMBC MB06 121 Phụ lục 6i: Phổ HMBC (giãn rộng) MB06 122 Phụ lục 6j: Phổ HMBC (giãn rộng) MB06 123 Phụ lục 6k: Phổ HMBC (giãn rộng) MB06 ... thu thập mẫu vật PHẠM VI NGHIÊN CỨU Khảo sát thành phần hóa học Đại Cán Bidoup Phạm vi nghiên cứu đề tài tập trung nghiên cứu thành phần hóa học cao Ethyl Acetate Đại Cán Bidoup họ Tầm gửi (Loranthaceae)... bệnh để góp phần tìm hiểu thành phần hóa học số tác dụng sinh học số lồi tầm gửi nên tơi thực đề tài: “NGHIÊN CỨU THÀNH PHẦN HOÁ HỌC CỦA CAO ETHYL ACETATE CÂY ĐẠI CÁN BIDOUP (MACROSOLEN BIDOUPENSIS... TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU Cây đại cán Bidoup Cây nhà khoa học Đại học Kyushu, Viện Sinh học Nhiệt đới, Đại học quốc lập Đài Loan, đại học Ryukyus, Đại học Kyoto phát khu