ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN VŨ THỊ DỊU THĨI QUEN TÌM KIẾM VÀ SỬ DỤNG THƠNG TIN CỦA NGƯỜI DÙNG TIN TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG GIAO THÔNG VẬN TẢI III LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC THƠNG TIN - THƯ VIỆN Thành phố Hồ Chí Minh - 2018 LỜI CẢM ƠN Tôi xin gởi lời cảm ơn chân thành đến: ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN VŨ THỊ DỊU THĨI QUEN TÌM KIẾM VÀ SỬ DỤNG THÔNG TIN CỦA NGƯỜI DÙNG TIN TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG GIAO THÔNG VẬN TẢI III LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC THÔNG TIN - THƯ VIỆN Mã số: 60 32 02 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS HỒNG THỊ THỤC Thành phố Hồ Chí Minh - 2018 LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn tốt nghiệp, nhận nhiều hỗ trợ, động viên từ phía Thầy/Cơ, đồng nghiệp, gia đình bạn bè Nhân xin chân thành gửi lời cảm ơn đến: - TS Hoàng Thị Thục nhiệt tình hướng dẫn, truyền đạt kiến thức, đóng góp ý kiến có lời động viên kịp thời suốt q trình tơi thực đề tài nghiên cứu; - Quý Thầy/Cô Khoa Thư viện - thông tin học trường Đại học Khoa học Xã hội Nhân văn, Đại học quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh cung cấp kiến thức q báu giúp tơi có thêm kiến thức ngành, nghề; - Các anh chị đồng nghiệp công tác Trường CĐ GTVT III, Trung tâm TT-TV nhóm NDT Trường CĐ GTVT III giúp đỡ tạo điều kiện để tơi hồn thành luận văn; - Gia đình bạn bè dành động viên, hỗ trợ thời gian thực luận văn Tp Hồ Chí Minh, ngày tháng 11 năm 2018 Tác giả Vũ Thị Dịu v LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan q trình học tập, nghiên cứu để hồn thành luận văn kết thân tơi hướng dẫn khoa học TS Hồng Thị Thục Nội dung nghiên cứu luận văn tơi hồn tồn trung thực chưa có cơng bố cơng trình Tơi xin chịu trách nhiệm nghiên cứu Tác giả Vũ Thị Dịu vi MỤC LỤC Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục chữ viết tắt Danh mục bảng Danh mục biểu đồ, hình ảnh minh họa MỞ ĐẦU CHƯƠNG CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THĨI QUEN TÌM KIẾM VÀ SỬ DỤNG THÔNG TIN CỦA NGƯỜI DÙNG TIN 1.1 Lý luận thói quen tìm kiếm sử dụng thông tin người dùng tin 1.1.1 Thông tin 1.1.2 Người dùng tin .8 1.1.3 Nhu cầu tin .9 1.1.4 Thói quen .11 1.1.5 Tìm tin 12 1.1.6 Hành vi thông tin 15 1.1.7 Thói quen tìm kiếm thơng tin 15 1.1.8 Thói quen sử dụng thơng tin 18 1.2 Vai trị thư viện việc hình thành thói quen tìm kiếm sử dụng thơng tin người dùng tin 20 1.2.1 Cung cấp nguồn tài nguyên thông tin phong phú, đa dạng 20 1.2.2 Đào tạo người dùng tin 20 1.2.3 Tổ chức khai thác thông tin phục vụ giảng dạy, học tập nghiên cứu .22 1.3 Các yếu tố tác động tới thói quen tìm kiếm sử dụng thơng tin người dùng tin 23 1.3.1 Yếu tố chủ quan 24 1.3.2 Yếu tố khách quan 26 vii CHƯƠNG THỰC TRẠNG THÓI QUEN TÌM KIẾM VÀ SỬ DỤNG THƠNG TIN CỦA NGƯỜI DÙNG TIN TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG GIAO THÔNG VẬN TẢI III 31 2.1 Khái quát Trung tâm thông tin – thư viện 31 2.1.1 Chức năng, nhiệm vụ 31 2.1.2 Cơ cấu tổ chức .32 2.1.3 Nguồn tài nguyên thông tin 34 2.1.4 Sản phẩm dịch vụ thông tin – thư viện 34 2.2 Người dùng tin nhu cầu tin Trung tâm thông tin – thư viện 36 2.2.1 Cơ cấu thành phần người dùng tin .36 2.2.2 Nhu cầu thông tin người dùng tin 42 2.3 Thực trạng thói quen tìm kiếm sử dụng thơng tin người dùng tin Trung tâm thông tin – thư viện 46 2.3.1 Thói quen tìm kiếm thơng tin người dùng tin .47 2.3.2 Thói quen sử dụng thơng tin người dùng tin 59 2.4 Nhận xét thói quen tìm kiếm sử dụng thơng tin người dùng tin Trung tâm thông tin – thư viện 68 2.4.1 Ưu điểm .68 2.4.2 Hạn chế 70 2.4.3 Nguyên nhân 70 TIỂU KẾT CHƯƠNG 72 CHƯƠNG CÁC GIẢI PHÁP TÁC ĐỘNG VÀO THĨI QUEN TÌM KIẾM VÀ SỬ DỤNG THÔNG TIN CỦA NGƯỜI DÙNG TIN TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG GIAO THÔNG VẬN TẢI III 73 3.1 Cơ sở xây dựng giải pháp 73 3.1.1 Cơ sở pháp lý 73 3.1.2 Cơ sở lý luận 73 3.1.3 Cơ sở thực tiễn .74 3.2 Các nguyên tắc đề xuất biện pháp tác động đến thói quen tìm kiếm sử dụng thông tin người dùng tin Trung tâm thông tin – thư viện 75 viii 3.2.1 Đảm bảo tính hệ thống - cấu trúc .75 3.2.2 Đảm bảo tính kế thừa phát triển 76 3.2.3 Đảm bảo tính khoa học 76 3.2.4 Đảm bảo tính khả thi hiệu kinh tế 76 3.3 Đề xuất giải pháp 76 3.3.1 Nhóm giải pháp tác động tới người dùng tin nhu cầu tin .76 3.3.2 Nhóm giải pháp nâng cao khả đáp ứng thói quen tìm kiếm sử dụng thông tin 88 3.3.3 Nhóm giải pháp tăng cường công tác quảng bá thư viện 104 TIỂU KẾT CHƯƠNG .108 KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ 109 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .112 PHỤ LỤC .117 ix DANH MỤC CÁC CHỮ CÁI VIẾT TẮT STT MỤC TỪ VIẾT TẮT Cán quản lý CBQL Cán thư viện CBTV Công nghệ thông tin CNTT Cơ sở liệu CSDL Giảng viên GV Giảng viên, công nhân viên GV, CNV Người dùng tin NDT Nhu cầu tin NCT Nghiên cứu khoa học NCKH 10 Sinh viên SV 11 Trường Cao đẳng Giao thông vận tải III Trường CĐ GTVT III 12 Trung tâm thông tin - thư viện Trường Trung tâm TT-TV Cao đẳng Giao thông vận tải III 13 Thông tin - thư viện TT-TV x DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Trình độ chuyên ngành đào tạo đội ngũ nhân lực Trung tâm TT-TV.33 Bảng 2.2: Loại hình tài liệu Trung tâm TT-TV 34 Bảng 2.3: Thành phần NDT Trung tâm TT-TV 36 Bảng 2.4: Lĩnh vực quan tâm nhóm NDT 42 Bảng 2.5 Thực trạng khai thác loại hình tài liệu CBQL 44 Bảng 2.6: Thực trạng khai thác loại hình tài liệu GV, CNV 44 Bảng 2.7: Thực trạng khai thác loại hình tài liệu SV 45 Bảng 2.8: Thực trạng sử dụng CSDL Trung tâm TT-TV 51 Bảng 2.9: Thực trạng sử dụng loại danh mục Trung tâm TT-TV 51 Bảng 2.10: Thực trạng sử dụng thư mục chuyên ngành Trung tâm TT-TV 53 Bảng 2.11: Thực trạng sử dụng website Trung tâm TT-TV 53 Bảng 2.12: Thực trạng sử dụng loại dịch vụ NDT Trung tâm TT-TV 54 Bảng 2.13: Các thao tác sử dụng thông tin nhóm CBQL 61 Bảng 2.14: Các thao tác sử dụng thơng tin nhóm GV, CNV .62 Bảng 2.15: Các thao tác sử dụng thơng tin nhóm SV 62 Bảng 2.16: Các hình thức chia sẻ thơng tin nhóm NDT 63 Bảng 2.17: Các kỳ vọng NDT Nhà trường Trung tâm TT-TV 66 Bảng 2.18: Mức độ đáp ứng Trung tâm TT-TV 67 xi DANH MỤC BIỂU ĐỒ, HÌNH ẢNH MINH HỌA Biểu đồ Biểu đồ 2.1: Thành phần NDT tham gia khảo sát 37 Biểu đồ 2: Trình độ đội ngũ CBQL; GV, CNV tham gia khảo sát .37 Biểu đồ 2.3: Giới tính NDT Trung tâm TT-TV 39 Biểu đồ 2.4: Lứa tuổi NDT Trung tâm TT-TV .39 Biểu đồ 2.5: Các hoạt động NCKH giải trí NDT Trung tâm TT-TV .40 Biểu đồ 2.6: Ngôn ngữ thông tin thường sử dụng NDT .46 Biểu đồ 2.7: Tần suất tìm kiếm sử dụng thơng tin Trung tâm TT-TV 47 Biểu đồ 2.8: Thời gian tìm kiếm thơng tin NDT xuất u cầu tin .48 Biểu đồ 2.9: Thời gian tìm kiếm thơng tin u cầu theo giới tính 48 Biểu đồ 2.10: Hình thức chọn tài liệu trực tiếp kệ NDT .49 Biểu đồ 2.11: Thực trạng sử dụng cơng cụ tìm kiếm (Google, Yahoo) NDT 50 Biểu đồ 2.12: Số lượng SV năm tham gia lớp tập huấn sử dụng thư viện 57 Biểu đồ 2.13: Thống kê số liệu giảng, giáo trình nhân từ năm 2015-2017 57 Biểu đồ 2.14: Các nguồn tìm kiếm thơng tin khác NDT 58 Biểu đồ 2.15: Mục đích sử dụng thơng tin theo nhóm NDT 59 Biểu đồ 2.16: Mục đích sử dụng thơng tin theo giới tính 60 Biểu đồ 2.17: Ý kiến NDT việc trích dẫn thơng tin 65 Biểu đồ 2.18: Các trở ngại phía NDT tìm kiếm sử dụng thơng tin .71 Biểu đồ 2.19: Các trở ngại phía Trung tâm TT-TV 71 Hình ảnh minh họa Hình 1.1: Mơ hình cách hình thành thói quen Charles Duhigg 11 Hình 1.2: Mơ hình hành vi tìm kiếm thơng tin Wilson (1981) 17 Hình 3.1: Trang tìm kiếm OER Creative Commons 93 Hình 3.2: Trang Facebook Trung tâm TT-TV 107 xii ... LUẬN VỀ THĨI QUEN TÌM KIẾM VÀ SỬ DỤNG THƠNG TIN CỦA NGƯỜI DÙNG TIN 1.1 Lý luận thói quen tìm kiếm sử dụng thơng tin người dùng tin 1.1.1 Thông tin 1.1.2 Người dùng tin ... cầu thông tin người dùng tin 42 2.3 Thực trạng thói quen tìm kiếm sử dụng thông tin người dùng tin Trung tâm thông tin – thư viện 46 2.3.1 Thói quen tìm kiếm thơng tin người dùng. .. thành thói quen tìm kiếm sử dụng thơng tin NDT, phân tích yếu tố tác động tới thói quen tìm kiếm sử dụng thơng tin NDT Chương 2: Thực trạng thói quen tìm kiếm sử dụng thơng tin người dùng tin Trường