BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP HỒ CHÍ MINH TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA E☯D TRẦN QUANG THẢO NGHIÊN CỨU SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ BỆNH TRĨ HẬU MÔN BẰNG LASER BÁN DẪN CÔNG SUẤT THẤP TRONG CHỮA TRỊ LÂM SÀNG LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH: KỸ THUẬT LASER MÃ SỐ: 207 - 07 THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NĂM 2002 CÔNG TRÌNH ĐƯC THỰC HIỆN TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP HỒ CHÍ MINH Người hướng dẫn khoa học 1: GS.BS PHẠM VĂN CỰ Người hướng dẫn khoa học 2: PGS.TS TRẦN MINH THÁI Người nhận xét 1: TS PHẠM NGỌC THÁI Người nhận xét 2: TS HUỲNH QUANG LINH Luận án cao học bảo vệ HỘI ĐỒNG BẢO VỆ LUẬN ÁN CAO HỌC TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA ngày tháng năm 2002 Có thể tham khảo luận án thư viện trường Đại học Bách khoa, Đại học Quốc gia TP HCM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP HỒ CHÍ MINH TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA E☯D CỘNH HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập – Tự – Hạnh phúc NHIỆM VỤ LUẬN VĂN CAO HỌC Họ tên học viên : TRẦN QUANG THẢO Ngày tháng năm sinh : 24 – – 1971 Nơi sinh : Bình Đức,Long Xuyên, Angiang I Phái : Nam TÊN ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ BỆNH TRĨ HẬU MÔN BẰNG LASER BÁN DẪN CÔNG SUẤT THẤP TRONG CHỮA TRỊ LÂM SÀNG II NHIỆM VỤ VÀ NỘI DUNG Nhiệm vụ đề tài : Nghiên cứu sử dụng phương pháp điều trị bệnh tró hậu môn laser bán dẫn công suất thấp chữa trị lâm sàng số lương bệnh nhân đảu lớn để đánh giá hiệu điều trị phương pháp Nhiệm vụ cụ thể sau : 1) Xây dựng hoàn chỉnh phương pháp nghiên cứu điều trị lâm sàng bệnh tró hậu môn laser bán dẫn làm việc dãi sóng hồng ngoại gần với công suất thấp 2) Xây dựng qui trình điều trị bệnh tró hậu môn laser bán dẫn công suất thấp 3) Thiết kế qui trình theo dõi tiêu cần thiết phục vụ cho công tác điều trị, hnư việc đánh giá kết điều trị, phạm vi định điều trị 4) Thiết kế qui trình theo dõi tai biến phản ứng phụ xảy trình điều trị sau kết thúc điều trị 5) Tổ chức thực điều trị lâm sàng theo phương thức ngoại trú Trên sở kết điều trị lâm sàng, tiến hành đánh giávề hiệu chữa trị phương pháp điều trị bệnh tró hậu môn laser bán dẫn công suất thấp III NGÀY GIAO NHIỆM VỤ IV NGÀY HOÀN THÀNH NHIỆM VỤ V HỌ VÀ TÊN CÁN BỘ HƯỚNG DẪN 1) Người hướng dẫn khoa học 1: GS.BS PHẠM VĂN CỰ 2) Người hướng dẫn khoa học 2: VI PGS.TS TRẦN MINH THÁI HỌ VÀ TÊN CÁN BỘ CHẤM NHẬN XÉT 1) Người nhận xét 1: 2) Người nhận xét : CÁN BỘ HƯƠNG DẪN Hướng dẫn Hướng dẫn GS.BS PHẠM VĂN CỰ PGS.TS TRẦN MINH THÁI CÁN BỘ NHẬN XÉT CB nhận xét CB nhận xét Nội dung đề cương Luận văn cao học thông qua Hội đồng chuyên ngành Phòng QLKH – SĐH Ngày tháng năm 2002 Chủ nhiệm ngành PGS.TS TRẦN MINH THÁI LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu riêng Các số liệu, kết nêu luận văn trung thực, xác chưa công bố công trình nghiên cứu khác Tác giả luận văn Trần Quang Thảo LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành khóa cao học thực luận án tốt nghiệp này, nhận giúp đỡ hướng dẫn chuyên môn hỗ trợ mặt nhiều giáo sư, đồng nghiệp gia đình Tự đáy lòng xin bày tỏ lòng biết ơn đối với: - GS.BS Phạm Văn Cự, hỗ trợ chuyên môn y học, mở hướng ứng dụng khoa học đại, cụ thể lónh vực Laser, để phát triển y học cổ truyền - Phó Giáo sư Trần, trưởng phòng thí nghiệm Công nghệ Laser – Trường Đại học Bách khoa, hướng dẫn giúp đỡ tận tình suốt trình học tập nghiên cứu - TS Huỳnh Quang Linh hỗ trợ cố vấn phần chuyên môn kỹ thuật hoàn thiện thảo nội dung hình thức - BAN LÃNH ĐẠO tập thể cán công nhân viên Hội Đông Y Việt Nam Tỉnh An Giang cho phép tạo điều kiện thuận lợi cho học, tham gia thực hành điều trị sử dụng số liệu kết điều trị theo phương pháp cho phần kết luận án - Tập thể thầy cô giáo phòng thí nghiệm Công nghệ Laser – Trường Đại học Bách khoa giúp đỡ thời gian học tập Và cuối xin cảm ơn gia đình hỗ trợ động viên mặt tinh thần vật chất để yên tâm học tập hoàn thành luận văn Trần Quang Thảo Lời nói đầu Các bệnh hậu môn trực tràng tró, rò hậu môn .là bệnh hay gặp Việt Nam giới Một vài số liệu sau giúp ta hiểu thêm vai trò kinh tế bệnh Theo Johanson năm 1990 Mỹ tốn tỷ USD chi phí cho bệnh hậu môn, riêng bệnh tró hậu môn có 10 triệu người đến khám Ở Pháp 12 tháng (từ tháng – 1983 đến tháng – 1984) ngành dược bán 36 triệu viên thuốc chữa táo bón nước ta, cổ nhân có câu : “thập nhân cửu tró – Mười người chín người bị tró” Theo tài liệu cho biết, tiến hành khám bệnh cho 3364 cán nhân viên khoẻ mạnh nhà máy, thấy có bệnh tró tới 1180 người, chiếm tới 35% Nếu lấy tỷ lệ thấp 30% Việt Nam có hai mươi triệu người bị bệnh tró Theo quan điểm nay, tró tổ chức huyết quản, đa phần tónh mạch, xuất thể từ lúc sơ sinh (xem thêm phần sinh lý bệnh trang ); tổ chức sinh lý bình thường có vai trò bịt kín hậu môn cần Chỉ tró có biểu mức (đau, sa ngoài, chảy máu .) tức trở thành bệnh lý cần điều trị Bệnh tró hậu môn đa dạng diễn biến phức tạp Điều thể đặc điểm sau : − Bệnh tró chia làm 04 dạng : + Tró nội + Tró ngoại + Tró hỗn hợp : búi tró nội độ liên kết với búi tró ngoại + Tró kết hợp : búi tró nội ngoại có bệnh nhân không liên kết với nhau.Biểu diễn thực thể 04 dạng hoàn toàn khác + Tró vòng : thường có búi tró lớn nhỏ nằm xen kẽ với búi tró – gọi búi tró phụ Khi búi tró chính, phụ to liên kết với gọi tró vòng − Tró nội tró ngoại phân thành 04 độ (từ độ I đến độ IV) khác ; Chính đa dang diễn biến phức tạp bệnh tró, dẫn đến tình trạng để điều trị bệnh tró hậu môn phải sử dụng nhiều phương pháp điều trị khác : − Điều trị nội khoa YHHĐ gồm :Thuốc toàn thân, hay thuốc chỗ − Dùng thủ thuật : tiêm xơ, thắt búi tró, làm đông nhiệt, làm đông lạnh − Dùng phẫu thuật cắt tró : phẫu thuật dao kinh điển, phẫu thuật dao điện, phẫu thuật laser công suất lớn − Điều trị YHCT, gồm : thuốc uống, thuốc ngâm, thuốc bôi Tuy có nhiều phương pháp chưa có phương pháp điều trị bệnh tró hậu môn xem hoàn chỉnh Trong bối cảnh ấy, phòng Thí nghiệm công nghệ laser trường Đại học Bách Khoa Tp Hồ Chí Minh đề xuất phương pháp sử dụng laser bán dẫn công suất thấp điều trị bệnh tró hậu môn nhằm khắc phục nhược điểm củacác phương pháp điều trị nay, để nâng cao hiệu điều trị bệnh tró hậu môn – bệnh mà số lượng bệnh nhân mắc phải không nhỏ Trên mặt lý luận phương pháp có nhiều điểm ưu việt, mặt điều trị lâm sàng, chưa có công trình nghiên cứu vấn đề Chính vậy, mục tiêu luận văn : “ Nghiên cứu sử dụng phương pháp điều trị bệnh tró hậu môn laser bán dẫn công suất thấp chữa trị lâm sàng số lương bệnh nhân đảu lớn để đánh giá hiệu điều trị phương pháp này” Để thực tốt mục tiêu đây, cần phải hoàn chỉnh nhiệm vụ cụ thể sau : − Xây dựng hoàn chỉnh phương pháp nghiên cứu điều trị lâm sàng bệnh tró hậu môn laser bán dẫn làm việc dãi sóng hồng ngoại gần với công suất thấp thấp − Xây dựng qui trình điều trị bệnh tró hậu môn laser bán dẫn công suất − Thiết kế qui trình theo dõi tiêu cần thiết phục vụ cho công tác điều trị, việc đánh giá kết điều trị, phạm vi định điều trị − Thiết kế qui trình theo dõi tai biến phản ứng phụ xảy trình điều trị sau kết thúc điều trị − Tổ chức thực điều trị lâm sàng theo phương thức ngoại trú Trên sở kết điều trị lâm sàng, tiến hành đánh giávề hiệu chữa trị phương pháp điều trị bệnh tró hậu môn laser bán dẫn công suất thấp MỤC LỤC Lời cảm ơn Lời nói đầu CHƯƠNG TỔNG QUAN MỘT SỐ VẤN ĐỀ LIÊN QUAN 1.1 Đại cương bệnh tró hậu môn – trực tràng 1.1.1 Đặc điểm giải phẫu – mô học – sinh lý 1.1.2 Đặc điểm bệnh học 1.1.3 Triệu chứng – biến chứng – chẩn đoán 1.1.4 Bệnh tró hậu môn – trực tràng theo y học cổ truyền 11 1.2 Các phương pháp điều trị bệnh tró hậu môn – trực tràng 14 1.2.1 Y học đại điều trị bệnh tró hậu môn 14 1.2.2 Y học cổ truyền điều trị bệnh tró 15 1.2.3 Sử dụng laser điều trị bệnh tró hậu môn 16 CHƯƠNG PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ĐIỀU TRỊ LÂM SÀNG 21 2.1 Phương pháp nghiên cứu điều trị 21 2.2 Qui trình chọn đối tượng đưa vào diện nghiên cứu điều trị 21 2.2.1 Xác định cỡ mẫu nghiên cứu 21 2.2.2 Tiêu chuẩn chọn bệnh 22 2.3 Qui trình điều trị 23 2.3.1 Chẩn đoán 23 2.3.3 Các bước điều trị 25 2.3.4 Liệu trình điều trị 26 2.4 Các tiêu cần theo dõi lâm sàng 26 2.5 Tiêu chuẩn đánh giá hiệu điều trị 27 2.5.1 Đánh giá hiệu điều trị triệu chứng 27 2.5.2 Đánh giá hiệu điều trị triệu chứng thực thể 27 2.5.3 Đánh giá huyết áp, nhịp tim nhiệt độ 27 2.5.4 Đánh giá ghi nhận bệnh nhân 27 2.5.5 Đánh giá tổng thể hiệu điều trị 27 CHƯƠNG KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ĐIỀU TRỊ TRÊN LÂM SÀNG 29 3.1 Tổ chức điều trị 29 3.2 Tổng số bệnh nhân diện điều trị 30 3.3 Tư liệu bệnh nhân 30 3.3.1 Đặc điểm bệnh nhân (chia theo giới nhóm tuổi) 30 3.3.2 Phân loại bệnh 31 3.3.3 Tình trạng bệnh nhân vào viện 32 3.3.4 Thời gian mắc bệnh (đơn vị tính năm) 33 3.3.5 Phân bố bệnh theo nghề nghiệp 33 3.3.6 Điều trị trước 34 3.3.7 Tiền sử 35 3.4 Kết điều trị 36 3.4.1 Hiệu điều trị triệu chứng 36 3.4.2 Kết điều trị cho dạng bệnh tró 37 3.4.3 Kết điều trị chung cho dạng bệnh tró 38 3.4.4 Bảng điểm thống kê 43 3.4.5 Một số bệnh án điển hình 53 3.4.6 Các kết khác 58 3.5 Phản ứng phụ, tai biến trình điều trị sau điều trị 58 3.6 Vấn đề tái phát 59 3.7 Thời gian điều trị 60 Trần Quang Thảo Luận văn cao học chuyên ngành Kỹ thuật laser ứng dụng lâm sàng 14 Trần Đình Hợp cộng Kết bước đầu điều trị bệnh tró hậu môn Laser bán dẫn Hội Châm cứu Laser Thủ Dầu Một Kỷ yếu Hội nghị khoa học công nghệ lần VII, Đại học Kỹ thuật Tp HCM Tiểu ban Công nghệ Laser năm 1999 15 Ngô Gia Hy, Bùi Chí Hiếu cộng Sổ tay BỆNH LÝ ĐIỀU TRỊ TÂY VÀ ĐÔNG Y, tập I Hội y dược học TP HCM 1990 16 Hồ Thị Kim và cộng Kết hợp YHCT YHHĐ điều trị bệnh tró hậu môn Kỷ yếu Viện YHCT Việt Nam 17 Hồ Thị Kim Điều trị bệnh tró khô tró tán, Hậu môn học Viện Y học cổ truyền Việt Nam, Hà Nội năm 1997 18 Nguyễn Só Lâm cộng Nhận xét sơ tác dụng chỗ PG60 28 trường hợp bệnh tró Lương y Lê Văn Chánh điều trị Kỷ yếu 20 năm định hình phương pháp điều trị bệnh tró Viện Y dược học TPHCM năm 1997 19 Hoàng Đình Lân Các chè tró Hậu môn học Viện Y học cổ truyền Việt Nam năm 1997 20 Nguyễn Thanh Liêm cộng Cách tiến hành công trình nghiên cứu Y học NXB Y học năm 2000 21 Ngô Quang Linh Những biến chứng sau điều trị ngoại khoa bệnh tró Hậu môn học, tập I Viện Y học cổ truyền Việt Nam năm 1997 22 Đinh Văn Lực cộng Các hình thái bệnh lý bệnh tró Kỷ yếu Viện YHCT Việt Nam Hà Nội năm 1977 23 Lê Quang Nghóa Bệnh tró NXB y học, chi nhánh Tp HCM, 2002 24 Hà Kim Nguyên Châm cứu học Trung Quốc Hoàng Quý dịch giả NXB Y học, Hà Nội năm 1999 25 Lê Q Ngưu Lương Tú Vân Châm cứu phương huyệt học NXB Thuận Hoá, Huế năm 1996 26 Nguyễn Mạnh Nhâm Điều trị tró thủ thuật Hậu môn học, Tập I Viện Y Dược Học Cổ Truyền Việt Nam năm 1997 27 Nguyễn Mạnh Nhâm Điều trị tró phẫu thuật Hậu môn học, Tập I Trường Đại học Bách Khoa – 2002 78 Trần Quang Thảo Luận văn cao học chuyên ngành Kỹ thuật laser ứng dụng lâm sàng Viện Y Dược Học Cổ Truyền Việt Nam năm 1997Nguyễn Mạnh Nhâm Những bệnh cần biết vùng hậu môn NXB Y Học năm 1997 28 Trần Minh Thái cộng Thiết bị điều trị bệnh tró Laser bán dẫn Kỷ yếu hội nghị khoa học “ Quang châm Laser bán dẫn” Thành phố Hồ Chí Minh, 1998 29 Trần Minh Thái cộng Thiết bị điều trị bệnh tró hậu môn Laser bán dẫn Kỷ yếu Hội nghị khoa học công nghệ lần VII, Đại học Kỹ thuật Tp HCM Tiểu ban Công nghệ Laser năm 1999 30 Trần Quang Thảo, Trần Thị Ngọc Hòa Kết bước đầu điều trị bệnh tró hậu môn thiết bị quang trị liệu-quang châm Laser bán dẫn Hội YHCT An Giang Kỷ yếu Hội nghị khoa học công nghệ lần VII, Đại học Kỹ thuật Tp HCM Tiểu ban Công nghệ Laser năm 1999 31 Trần Thúy Quan niệm YHCT bệnh lý ngoại khoa (bệnh lý hậu môn) Hậu môn học Viện Y học cổ truyền Việt Nam năm 1997 32 Trần Thuý Phạm Duy Nhạc Bệnh tró Bài giảng Y học cổ truyền dân tộc,Tập II NXB Yhọc năm 1985 33 Lê Hữu Trác Hãi thượng Y tôn Tâm Lónh, Quyển II NXB TH Đồng Tháp năm 1998 34 Đỗ Đức Vân cộng sự, Tìm hiểu tác dụng điều trị Daflon 500mg đợt tró cấp tính BCKH Bệnh viện Việt Đức 1995 35 Viện nghiên cứu Trung y Nam Kinh Tài liệu thí giảng Trung y học khái luận Nguyễn Trung Hòa biên tập Hội YHCT Thành Phố Hồ Chí Minh naêm 1992 36 Arabi Y, Alexander-Williams J, Keighley MR Anal pressures in hemorrhoids and anal fissure Am J Surg 1977 Nov;134(5):608-10 United State 1977 37 Denis-J, Dubois-N, Ganansia-R, Lemarchand-N Hemorrhoidectomy : Hospital Leopold Bellan procedure Int Surg 1989 Jul-Sep Italy, 1989 38 Denis-J, Dubois-N, Ganansia-R, Lemarchand-N Hemorrhoidectomy : Hospital Leopold Bellan procedure Int Surg 1989 Jul-Sep Italy, 1989 39 Giuseppe Brisinda How to treat haemorrhoids BMJ 2000; 321: 582-583 (9 September) Trường Đại học Bách Khoa – 2002 79 Trần Quang Thảo Luận văn cao học chuyên ngành Kỹ thuật laser ứng dụng lâm sàng 40 Isselbacher J , Thomas LaMont J Anal problems Disorders in the small intestinal Harission’s PRINCIPLES OF INTERNAL MEDICINE,14th Edition McGRAW-HILL naêm 1998 41 Jacques E Cẩm nang châm cứu liệu pháp Laser thực hành Tâm dịch giả NXB Y học 1996 Ngụy Hữu 42 Kruk A S cộng Hiệu điều trị laser công suất thấp khoa học – kỹ thuật, Minks,1986 43 Leff-EI Hemorrhoidectomy-laser vc nonlaser : outpatient experience Dis Colon rectum 1992 Aug United States 1992 NXB surgical 44 MacRae-HM, McLeod-RS Comparision of hemorrhoidal treatments : a metaanalysis Can-J-Surg Canada, 1997 45 Misra-SP, Dwivedi-M, Misra-V Prevalence and factor influencing hemorrhoids, anerectal varices, and colopathy in patients with portal hypertension Endoscopy 1996 May Germany, 1996 46 Skobelkin O K cộng Laser ngoại khoa Nhà xuất y học, Morkba, 1989 47 Skobelkin O K cộng Sử dụng Laser ngoại khoa Tạp chí Ngoại khoa, số 3, 1986 American Society for Laser Medicine and Surgery Laser in Surgery and Medicine, soá 4, 1992 48 Trelles-MA, Rotien-S He/Ne laser treatment of hemorrhioids Acuputure Electrother Res 1983 United State ,1983 49 Ysik V S Sử dung laser khí He – Ne điều trị loét giãn tónh mạch cẳngchân Thông tin ngoại khoa, số 1, 1985 50 American Society for Laser Medicine and Surgery Medicine, số 4, 1992 Trường Đại học Bách Khoa – 2002 Laser in Surgery and 80 Trần Quang Thảo Luận văn cao học chuyên ngành Kỹ thuật laser ứng dụng lâm sàng PHỤ LỤC Bệnh nhân: Nữ, tuổi : 46 tuổi Nghề nghiệp : cán văn phòng Số bệnh án : 101200 Thời gian mắc bệnh : tháng Điều trị trước : Tiêm xơ Tình trạng nhập viện : Sưng đau tiêm xơ Và kết sau lần điều trị Và kết sau 40 lần điều trị Trường Đại học Bách Khoa – 2002 Trần Quang Thảo Luận văn cao học chuyên ngành Kỹ thuật laser ứng dụng lâm sàng Phụ lục PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ BỆNH TRĨ HẬU MÔN BẰNG LASER BÁN DẪN CÔNG SUẤT THẤP Đôi lời sở lý luận phương pháp điều trị Phương pháp điều trị bệnh tró hậu môn laser bán dẫn công suất thấp phòng thí nghiệm Công nghệ laser trường Đại học bách khoa Tp Hồ Chí Minh đề xướng, dựa điểm sau : 1.1 Sử dụng hiệu ứng kích thích sinh học điều trị trực tiếp búi tró bị tổn thương : Hiệu ứng kích thích sinh học xảy tia laser bán dẫn làm việc dải sóng hồng ngoại gần tác động lên mô sinh học với mật độ công suất từ (10-4 – 100 )W/cm2 thời gian điều trị từ 10 giây đến vài chục phút Ở sử dụng hai loại laser : − Laser bán dẫn làm việc bước sóng 940nm − Laser bán dẫn làm việc bước sóng 780nm Hai loại laser tổ hợp lai nhờ hệ thống quang học nên điểm búi tró bị tổn thương , lúc tác động đồng thời hai bước sóng, nhằm làm trình xảy nhanh mạnh : − Làm tăng vi tuần hoàn mô, tăng cường trình nuôi dưỡng mô vùng bị tổn thương, giảm phù nề thúc đẩy trình làm lành vết thương − Tia laser bán dẫn công suất thấp tác dụng diệt khuẩn trực tiếp, kích thích hoạt tính thực bào, làm giảm bớt tính sinh bệnh tụ cầu, tăng hoạt hóa hệ miễn dịch − Tia laser bán dẫn kích thước tạo sợi collagen sinh thể bị triệt phá trình loét.giảm đau − Điều trị tổn thương co diện tích lớn Hai bước sóng 940nm 780nm có khả xuyên sâu đáng kể vào mô Chính vậy, sử dụng hai bước sóng nói có khả điều trị búi tró bề mặt ống hậu môn(tró ngoại, tró nội sa ngoài), mà có khả điều trị búi tró nằm sâu ống hậu môn (tró nội) cách chiếu trực tiếp cùm tia hai loại laser lên vùng hậu môn Trường Đại học Bách Khoa – 2002 96 Trần Quang Thảo Luận văn cao học chuyên ngành Kỹ thuật laser ứng dụng lâm sàng Chính điều làm cho việc điều trị bệnh tró trở nên đơn giản ; đồng thời tránh lây lan bệnh hiểm nghèo lây lan xuyên da 1.2 Sử dụng tính điều trị huyệt theo y học cổ truyền phương Đông, nhằm chữa tró : − Bệnh tró − Tró sa − Độ đàn hồi vòng − Táo bón − Rối loạn chức đại tràng Qua đây, thấy, phương pháp điều trị bệnh tró hậu môn laser bán dẫn công suất thấp, phòng Thí nghiệm công nghệ laser trường Đại học bách khoa Tp HCM đề xuất, dựa kết hợp hài hòa y học đại y học cổ truyền phương Đông Chính điều làm cho phương pháp điều trị bệnh tró hậu môn laser bán dẫn công suất thấp hoàn toàn khác hẳn với phương pháp điều trị bệnh tró sử dụng cộng đồng Thiết bị điều trị bệnh tró hậu môn laser bán dẫn công suất thấp 2.1 Bộ phận điều trị : Bộ phận gồm hai phần : 2.1.1 Hai kênh quang trị liệu laser bán dẫn để điều trị trự tiếp lên búi tró bị tổn thương Thêm vào : − Kênh thứ dùng để điều trị tró nội − Kênh thứ hai dùng để điều trị tró ngoại − Kết hợp hai kênh để điều trị dang tró khác : tró hổn hợp, tró vòng, tró kết hợp 2.1.2 Bốn kênh quang châm laser bán dẫn để tác động lên 04 huyệt khác nhau, nhằm điều trị − Bệnh tró − Tró sa − Độ đàn hồi vòng − Táo bón Trường Đại học Bách Khoa – 2002 97 Trần Quang Thảo Luận văn cao học chuyên ngành Kỹ thuật laser ứng dụng lâm sàng − Rối loạn chức đại tràng Theo lý luận y học cổ truyền 2.2 Các phận phục vụ cho công tác điều trị − Bộ phận định thời : số phân chia : 5, 10, 15, 20, 25 30 phút Sau kết thúc thời gian điều trị, thiết bị tự động ngắt mạch, đồng thời có tiếng nhạc báo hiệu cho người điều trị biết thời gian chữa bệnh kết thúc − Bộ phận kiểm tra hoạt động thiết bị thực đèn tín hiệu Bộ phận kiểm tra đầu quang châm đầu quang trị liệu, thực phận Test − Điện cung cấp cho thiết bị : AC – 220V(50 – 60)Hz DC – 12V(ắc quy) − Thiết bị điều trị bệnh tró hậu môn laser bán dẫn công suất thấp, chia làm hai hệ Thiết bị điều trị tró hệ thứ hệ thứ có kênh quang trị liệu, có hai đầu quang trị liệu khác để điều trị cho tró nội tró ngoại.(xem hình PL2-1) Thiết bị điều trị tró hệ thứ có nhược điểm : − Người điều trị lầm lẫn việc sử dụng đầu quang trị liệu điều trị dang tró khác − Công suất điều trị cho tró nội hạn chế Để khắc phục nhược điểm đây, phòng thí nghiệm Công nghệ laser cho đời thiết bị điều trị bệnh tró hậu môn laser bán dẫn hệ thứ hai, mà trình bày phần (xem hình PL2-2) Trường Đại học Bách Khoa – 2002 98 Trần Quang Thảo Luận văn cao học chuyên ngành Kỹ thuật laser ứng dụng lâm sàng Hình PL2-1 : Thiết bị điều trị bệnh tró hậu môn laser bán dẫn hệ thứ Hình PL2-2 : Thiết bị điều trị bệnh tró hậu môn laser bán dẫn hệ thứ hai Trường Đại học Bách Khoa – 2002 99 Trần Quang Thảo PHỤ LỤC Luận văn cao học chuyên ngành Kỹ thuật laser ứng dụng lâm sàng QUI TRÌNH ĐIỀU TRỊ BỆNH TRĨ HẬU MÔN BẰNG LASER BÁN DẪN CÔNG SUẤT THẤP Chẩn đoán bệnh tró : Việc chẩn đoán bệnh tró hậu môn dựa kết hợp lâm sàng nội soi hậu môn – trực tràng 1.1 Triệu chứng lâm sàng : − Cơ : + Chảy máu : Là triệu chứng phổ biến nhất, lý đưa bệnh nhân đến khám định điều trị Lúc đầu, máu chảy ít, xuất tiêu thỉng thoảng, táo bón, lao động nặng Lúc tiêu thấy vài tia máu nhỏ dính vào phân hay giấy chùi Về sau, tiêu máu chảy giọt hay thành tia cắt cổ gà Nặng máu chảy lúc tiêu lại nhiều, làm việc nặng có cần tiểu máu chảy + Đau : thường đau Nhưng số chứng bệnh vùng hậu môn trực tràng gây đau phải kể đến bệnh tró Khi đau có tắc mạch hay búi tró sa bị tắc nghẽn, nhiễm trùng hay nứt hậu môn kèm theo − Thực thể : + Tró ngoại : nhìn thấy rìa lỗ hậu môn có chỗ phồng lên làm da nếp nhăn Tùy theo giai đoạn bệnh, thấy tắc mạch, nhiễm trùng, lở loét hay xơ hóa tạo thành mẩu da thừa (còn gọi đuôi da – skin tag) + Tró nội : độ I, II không nhìn thấy gì, độ III, IV nhìn thấy búi tró nằm hậu môn hay tăng áp lực ống hậu môn + Thăm trực tràng : động tác thăm khám bắt buộc chẩn đoán bệnh hậu môn – trực tràng, cảm giác búi tró phồng tay, đánh giá thông suốt trực tràng, tình trạng thắt, u bướu trực tràng hậu môn − Toàn thân : Thường tổng trạng không thay đổi đáng kể tró bệnh, nhiên gặp trường thiếu máu nhược sắc chảy máu nhiều, kéo dài Trường Đại học Bách Khoa – 2002 100 Trần Quang Thảo Luận văn cao học chuyên ngành Kỹ thuật laser ứng dụng lâm sàng 1.2 Nội soi hậu môn – trực tràng Nội soi hậu môn –trực tràng gần phương tiện giúp chẩn đoán xác tró nội độ I Khi thực nội soi cần phải : − Xác định vị trí, độ cao (khoảng cách từ rìa hậu môn đến búi tró), tình trạng búi tró, biểu khác kèm theo nứt rách hậu môn, u bướu, dò (rò) hậu môn − Nội soi cần phải thực hai lần, lần trườc điều trị, phục vụ chẩn đoán lần kết thúc điều trị, để đánh giá kết điều trị Ngoài cần phải bổ sung số thông tin khác bệnh nhân, thí dụ thời gian mắc bệnh, nghề nghiệp, tiền sử thân gia đình điều trị trước phương pháp Quá trình điều trị bệnh nhân thiết phải đánh giá 07 lần điều trị theo dõi bệnh án riêng biệt 1.3 Chẩn đoán phân biệt : − Chảy máu trực tràng : triệu chứng phổ biến tró, triệu chứng bệnh khác : + Pô-lip đại tràng + Viêm loét đại tràng, trực tràng + Ung thư trực tràng Vì chẩn đoán bệnh tró hậu môn cần phải loại trừ nguyên nhân dựa vào khám trực tràng tay, soi hậu môn – trực tràng, soi đại tràng, chụp cản quang đại tràng − Búi tró sa : phải phân biệt với sa trực tràng dựa vào dấu hiệu tró vòng có ngấn ngăn cách búi tró có màu đỏ tím Trong sa trực tràng xếp theo vòng tròn đồng tâm, màu hồng Búi tró sa 1–2 cm khối trực tràng sa đến 5–10 cm hay Chẩn đoán cần loại trừ : − Polype : lành tính hay ác tính Trường Đại học Bách Khoa – 2002 101 Trần Quang Thảo Luận văn cao học chuyên ngành Kỹ thuật laser ứng dụng lâm sàng − Ung thư đại trực tràng − Viêm đại trực tràng xuất huyết − Bệnh Crohn − U nhầy, u sùi hậu môn Các tiêu theo dõi : − Sinh hiệu (mạch, nhiệt độ, huyết áp) trước sau lần điều trị − Cảm giác vướng tiêu − Cảm giác đau rát, khó chịu vùng hậu môn − Tình trạng chảy máu búi tró − Tình trạng sa giãn búi tró − Sự co rút búi tró qua khám nghiệm lâm sàng − Trạng thái bệnh nhân bao gồm ăn, ngủ, sinh hoạt − Các tai biến xảy trình điều trị − Các phản ứng xảy sau kết thúc điều trị Phương pháp điều trị : 3.1 Đối với quang trị liệu − Khi điều trị tró nội : sử dụng đầu quang trị liệu dành cho tró nội với thông số sau : + Tần số điều biến từ số đến số + Công suất phát xạ để từ số đến số + Thời gian điều trị 30 phút − Khi điều trị tró ngoại: sử dụng đầu quang trị liệu dành cho tró ngoại với thông số sau : + Tần số điều biến từ số đến số + Công suất phát xạ để từ số đến số + Thời gian điều trị 30 phút Trường Đại học Bách Khoa – 2002 102 Trần Quang Thảo Luận văn cao học chuyên ngành Kỹ thuật laser ứng dụng lâm sàng − Khi điều trị tró vòng kết hợp hai loại đầu nói − Khi điều trị tró hỗn hợp : tiến hành điều trị tró ngoại trước Sau đấy, thực điều trị tró nội − Khi điều trị tró kết hợp : ưu tiên cho loại tró có triệu chứng nặng 3.2 Đối với quang châm − Thông thường chọn huyệt để thực điều trị + Trường cường (XIV 1) tần số – 8, công suất phát xạ từ – tiến hành điều trị 30 phút + Yêu du (XIV 2) tần số – 8, công suất phát xạ từ – tiến hành điều trị 30 phút + Trung liêu (VII 33) tần số – 6, công suất phát xạ từ – tiến hành điều trị 30 phút − Khi tró xuất huyết : thay Trung liêu Huyết hải (IV 10) tần số – 8, công suất phát xạ từ – tiến hành điều trị 30 phút − Khi tró sưng đau : thay Trung liêu Hội dương (VII 35) tần số – 8, công suất phát xạ từ – tiến hành điều trị 30 phút − Khi tró đồng thời sưng đau xuất huyết tuỳ triệu chứng nặng mà sử dụng Hội dương hay Huyết hải 3.3 Các bước điều trị 3.3.1 Tâm lý liệu pháp Giải thích cho bệnh nhân rõ phương pháp điều trị, dự tính thời gian điều trị, số diễn biến xảy trình điều trị, nhằm tạo an tâm cho bệnh nhân, để cộng tác chặt chẽ họ tring trình trị liệu 3.3.2 Thực điều trị − Kiểm tra mạch, nhiệt độ, huyết áp trước điều trị − Giúp bệnh nhân nằm nghiêng bên, thả lỏng toàn thân, tay bệnh nhân kéo nhẹ nếp mông Kiểm tra lâm sàng, đánh giá tình hình bệnh − Tiến hành quang trị liệu búi tró, quang châm huyệt Trường Đại học Bách Khoa – 2002 103 Trần Quang Thảo Luận văn cao học chuyên ngành Kỹ thuật laser ứng dụng lâm sàng − Sau kết thúc điều trị dùng chất bôi trơn thoa ống hậu môn − Kiểm tra mạch, nhiệt độ, huyết áp sau điều trị Phương thức hỗ trợ 3.3.3 − Hàng ngày bệnh nhân nên làm vệ sinh hậu môn nước sau tiêu − Tập thể dục nhẹ nhàng, nằm kê mông thở bốn kết hợp co thắt vùng hậu môn, thực chế độ sinh hoạt, thục dưỡng hợp lý − Ngâm hậu môn nước ấm pha muối loãng (0,9-1%) búi tró sưng đau Liệu trình điều trị Mỗi ngày thực lần điều trị Thời gian cho lần 30 phút Một liệu trình điều trị gồm 24 lần điều trị Trong sau 07 lần điều trị sau 24 lần điều trị tiên hành khám toàn diện đánh giá tổng thể cách cho điểm ghi vào bảng đánh giá Các tiêu cần theo dõi lâm sàng Các tiêu sau cần theo dõi : − Sinh hiệu (mạch, nhiệt độ, huyết áp) trước sau lần điều trị − Cảm giác vướng tiêu − Cảm giác đau rát, khó chịu vùng hậu môn − Tình trạng chảy máu búi tró − Tình trạng sa giãn búi tró − Sự co rút búi tró qua khám nghiệm lâm sàng − Trạng thái bệnh nhân bao gồm ăn, ngủ, sinh hoạt − Các tai biến xảy trình điều trị − Các phản ứng xảy sau kết thúc điều trị Trường Đại học Bách Khoa – 2002 104 Trần Quang Thảo Luận văn cao học chuyên ngành Kỹ thuật laser ứng dụng lâm sàng Tiêu chuẩn đánh giá hiệu điều trị 6.1 Đánh giá hiệu điều trị triệu chứng − Chảy máu, máu tụ, sung huyết − Sa tró − Đau rát hậu môn 6.2 Đánh giá hiệu điều trị triệu chứng thực thể − Kích thước búi tró Tình trạng sa giãn, chảy máu, máu tụ, sung huyết búi tró − Viêm tấy, nhồi máu (nếu có) búi tró − Các triệu chứng khác kèm theo rối loạn đại tiện, trương lực thắt hậu môn, nứt rách hậu môn 6.3 Đánh giá huyết áp, nhịp tim nhiệt độ 6.4 Đánh giá ghi nhận chủ quan ăn ngủ sức khoẻ tổng thể bệnh nhân 6.5 Đánh giá tổng thể hiệu điều trị Khi kết thúc điều trị, tiến hành chấm điểm bệnh trạng bệnh nhân lúc xuất viện phân ba mức độ sau : − Khỏi : + Triệu chứng hẳn + Các búi tró nhỏ lại trạng thái sinh lý bình thường không phồng, không sa + Vành hậu môn co gọn + Không có biến chứng hay phản ứng phụ điều trị gây nên − Giảm : + Triệu chứng hẳn + Các búi tró nhỏ lại nhiều chưa khỏi hẳn + Vành hậu môn co gọn Trường Đại học Bách Khoa – 2002 105 Trần Quang Thảo Luận văn cao học chuyên ngành Kỹ thuật laser ứng dụng lâm sàng + Không có biến chứng hay phản ứng phụ điều trị gây nên − Không kết : + Triệu chứng giảm rõ rệt + Các búi tró có giảm kích thước to + Vành hậu môn chưa co gọn Phạm vi định chống định phương pháp điều trị bệnh tró laser bán dẫn công suất thấp Qua thực tế điều trị lâm sàng, bước đầu xây dựng phạm vi định chống định phương pháp sau : − Chỉ định : + Điều trị cho bệnh nhân lứa tuổi + Điều trị cho tất dạng tró, cụ thể : • Tró nội độ • Tró ngoại độ • Tró vòng • Tró kết hợp + Tró xuất huyết − Chống định : + Ung thư hậu môn – trực tràng + Sa trực tràng + Bệnh nhân có thai chống định tuyệt đối, bước đầu nên chuyển bệnh nhân sang điều trị phương pháp khác Trường Đại học Bách Khoa – 2002 106 ... TÀI NGHIÊN CỨU SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ BỆNH TRĨ HẬU MÔN BẰNG LASER BÁN DẪN CÔNG SUẤT THẤP TRONG CHỮA TRỊ LÂM SÀNG II NHIỆM VỤ VÀ NỘI DUNG Nhiệm vụ đề tài : Nghiên cứu sử dụng phương pháp điều. .. phương pháp nghiên cứu điều trị lâm sàng bệnh tró hậu môn laser bán dẫn làm việc dãi sóng hồng ngoại gần với công suất thấp thấp − Xây dựng qui trình điều trị bệnh tró hậu môn laser bán dẫn công. .. trị bệnh tró hậu môn 14 1.2.2 Y học cổ truyền điều trị bệnh tró 15 1.2.3 Sử dụng laser điều trị bệnh tró hậu môn 16 CHƯƠNG PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ĐIỀU TRỊ LÂM SÀNG 21 2.1 Phương pháp nghiên cứu