CON NGƯỜI VÀ MƠI TRƯỜNG Mục tiêu: Trình bày định nghĩa môi trường, sức khoẻ, sức khoẻ mơi trường Trình bày yếu tố mơi trường tác động đến sức khoẻ Trình bày mối liên quan yếu tố môi trường sức khoẻ Trình bày bệnh tật liên quan đến mơi trường Trình bày đựơc biện pháp phịng chống nhiễm mơi trường nâng cao sức khoẻ NỘI DUNG: 1.Khái niệm môi trường : 1.1 Định nghĩa môi trường: -Theo luật bảo vệ môi trường Việt Nam(2005): môi trường bao gồm yếu tố tự nhiên yếu tố vật chất nhân tạo quan hệ mật thiết với nhau, bao quanh người, có ảnh hưởng tới đời sống, sản xuất, tồn tại, phát triển người thiên nhiên Các thành phần môi trường bao gồm: -Môi trường lý học bao gồm yếu tố vật lý như: khí hậu, bụi, tiếng ồn, ánh sáng, xạ… -Mơi trường hóa học gồm: yếu tố hố học, khí độc, hố chất, thuốc men, thực phẩm… -Mơi trường sinh học bao gồm: động vật, thực vật, ký sinh trùng, vi khuẩn, virut, bào tử nấm… -Môi trường xã hội bao gồm : căng thẳng xã hội (stress), mối quan hệ người với người, mơi trường làm việc, gia đình, cộng đồng, yếu tố giàu nghèo, việc làm, thu nhập, công xã hội, dịch vụ xã hội: y tế, trường học, vui chơi giải trí, lại, ăn ở, an sinh xã hội, tai nạn, tệ nạn, bạo lực… - Môi trường sống tổng hợp điều kiện vật lý, hóa học, sinh học, kinh tế, xã hội học…bao quanh người có ảnh hưởng tới sống, phát triển cá nhân hay cộng đồng người - Mỗi thể, quần thể sinh vật sống dựa vào mơi trường đặc trưng mình, ngồi mơi trường ra, sinh vật khơng thể tồn - Mơi trường ổn định sinh vật sống ổn định phát triển hưng thịnh - Mơi trường suy thối sinh vật suy thối số lượng chất lượng - Môi trường bị hủy hoại sinh vật chịu chung số phận 1.2.Phân loại môi trường: - Phân loại theo sống: + Môi trường vật lý: thành phần vô sinh môi trường tự nhiên gồm thạch quyển, thủy quyển, khí quyển, tồn khách quan ngồi ý muốn người + Môi trường sinh học; thành phần hữu sinh môi trường, môi trường diễn sống - Theo tác nhân: + Môi trường tự nhiên: môi trường thiên nhiên tạo (sơng, biển,đất, nước, khơng khí…) + Mơi trường nhân tạo: môi trường người tạo chịu ảnh hưởng người (môi trường đô thị, làng mạc,kênh đào, chợ búa, trường học…) + Môi trường xã hội môi trường hoạt động xã hội người, bao gồm mối quan hệ người với người (môi trường giáo dục, hoạt động xã hội văn hóa, nghệ thuật, thể chế trị…) 1.3.Các yếu tố mơi trường ảnh hưởng tới đời sống sinh vật: 1.3.1.Nhiệt độ : yếu tố sinh thái quan trọng, ảnh hưởng tới trình sinh lý, sinh thái, tập tính sinh vật Sự sống tồn giới hạn nhiệt độ hẹp (âm 2000C đến dương 1000C:hạt chứa 6-12% nước để khơng khí lạnh âm 1930C sau thời gian nẩy mầm…), đa số loài sống phạm vi từ 00C đến 500C 1.3.2.Ánh sáng:là yếu tố sinh thái quan trọng sinh vật, ánh sáng để thực vật quang hợp tạo chất hữu cơ, tạo chu kỳ ngày đêm, chu kỳ mùa sinh vật 1.3.3 Nước độ ẩm: Nước điều kiện sống sinh vật Trên 70% trọng lượng thể sinh vật nước Nước với nhiệt độ (chế độ nhiệt ẩm) chi phối phân bố đới sinh vật trái đất (sinh vật ưa ẩm, chịu hạn, ơn đới, nhiệt đới) 1.3.4.Các chất khí: tham gia vào q trình quang hợp hơ hấp sinh vật Sự thay đổi thành phần chất khí làm thay đổi q trình quang hợp hơ hấp sinh vật, ảnh hưởng đến đời sống sinh vật 1.3.5.Các muối dinh dưỡng: tham gia vào cấu trúc thể sinh vật, yếu tố điều hịa q trình sinh hóa thể.Thiếu hay thừa muối có hại cho sinh vật - Thực thi sách, chiến lược, giải pháp hành chính, pháp luật bảo vệ mơi trường tất ngành nghề, lĩnh vực trình phát triển kinh tế xã hội 7.2.Các biện pháp người tiếp xúc (người lao động ngành nghề, cộng đồng dân cư bị ô nhiễm) - Đánh giá tiếp xúc với ô nhiễm môi trường của người dân: + Sau phân tích, tính tốn mức độ nhiễm, cần ước tính liều tiếp xúc trung bình, liều tiếp xúc trung bình theo thời gian, liều tiếp xúc cao Đối chiếu liều tiếp xúc với tiêu chuẩn cho phép để đưa nhận định hậu môi trường sức khỏe + Đối với trường hợp đo lường mức độ tiếp xúc (định lượng) mà ước lượng nguy (định tính) cách xác định nguy số người tiếp xúc với tác nhân gây bệnh + Mức độ ô nhiễm mà cộng đồng phải tiếp xúc cao (quá tiêu chuẩn cho phép), thời gian tiếp xúc dài nguy cao - Đánh giá ảnh hưởng ô nhiễm môi trường lên sức khỏe : + Thông thường ảnh hưởng môi trường lên sức khỏe xác định thông qua số mắc bệnh, tử vong số bệnh đặc trưng số bệnh khơng đặc trưng + Có yếu tố mơi trường khó xác định tác hại sức khỏe tính đặc hiệu thấp Trong điều kiện tiếp xúc, liều tiếp xúc có cá thể nhóm cá thể khơng bị ảnh hưởng cá thể nhóm cá thể khác Vì vậy, đánh giá ảnh hưởng mơi trường lên sức khỏe phải dựa vào tính phổ biến, vào quy luật số đông : dựa vào số liệu thống kê tình hình mắc bệnh, tử vong qua khám định kỳ, khám sàng lọc, điều tra dịch tễ học, vấn vấn đề sức khỏe nhóm đối tượng… + Ảnh hưởng môi trường lên sức khỏe thường biểu với tượng tảng băng nổi : có vài trường hợp tử vong (phần tảng băng), phần lớn số người bị bệnh thể lâm sàng tiền lâm sàng chưa phát Vì vậy, có người bệnh phát hiện, cần hình dung có nhiều người tiếp xúc mức với yếu tố nguy chưa có biểu mắc bệnh Trong thể người tiếp xúc có rối loạn chức năng, rối loạn mức tế bào, phát xét nghiệm tế bào, gien, sinh hóa, sinh học phân tử • Khi xác định tác động môi trường lên sức khỏe, cần xác định mối quan hệ nhân tương tác này, từ đưa biện pháp ưu tiên làm giảm ô nhiễm môi trường, bảo vệ nâng cao sức khỏe 7.3 Các nhiệm vụ ngành y tế lĩnh vực sức khỏe môi trường Theo Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo, ngành y tế có 10 nhiệm vụ lĩnh vực sức khỏe môi trường 7.3.1.Đề xuất phổ biến biện pháp dự phòng để bảo vệ sức khỏe cộng đồng Cung cấp khoa học tham mưu cho quyền sách, chiến lược, giải pháp bảo vệ sức khỏe, tránh nguy ô nhiễm môi trường Thông tin tới ngành, sở sản xuất kinh doanh, cộng đồng dân cư vấn đề sức khỏe liên quan đến môi trường 7.3.2.Nâng cao lực cộng đồng xử lý tác động môi trường lên sức khỏe, bao gồm giải pháp phịng ngừa bệnh tật quyền địa phương người dân thực 7.3.3 Tiến hành đánh giá nguy từ môi trường tác động lên sức khỏe, bao gồm hoạt động theo dõi môi trường, phát yếu tố độc hại sức khỏe từ môi trường sản xuất, mơi trường sinh hoạt gia đình, sinh hoạt cộng đồng 7.3.4 tiến hành giám sát dịch tễ học bệnh có liên quan đến mơi trường Thông báo trạng dự báo tình hình sức khỏe yếu tố độc hại từ mơi trường cho cấp có thẩm quyền sách phát triển kinh tế xã hội vùng, đất nước 7.3.5 Đào tạo cán y tế dự phịng, y tế cơng cộng tuyến cán ngành có liên quan 7.3.6 Cung cấp dịch vụ sức khỏe mơi trường, triển khai chương trình dự án kiểm sốt mơi trường, kiểm sốt sức khỏe độc lập phối hợp với ngành nghề sản xuất khác 7.3.7.Tham gia ngành, địa phương ứng phó thảm họa, tai biến mơi trường tự nhiên người gây 7.3.8 Phối hợp với quan để đưa tiêu chuẩn cho phép sức khỏe môi trường, xây dựng văn có tính pháp quy bảo vệ mơi trường, bảo vệ sức khỏe, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt 7.3.9 Tham gia đánh giá tác động môi trường, chủ động đề xuất biện pháp dự phịng, quy trình theo dõi sức khỏe cách có hệ thống 7.3.10.Đề xuất tiến hành nghiên cứu lĩnh vực sức khỏe môi trường giải pháp dự phịng nhiễm mơi trường, phịng ngừa bệnh tật cho cộng đồng dân cư ... khí…) + Môi trường nhân tạo: môi trường người tạo chịu ảnh hưởng người (môi trường đô thị, làng mạc,kênh đào, chợ búa, trường học…) + Môi trường xã hội môi trường hoạt động xã hội người, bao gồm... muốn người + Môi trường sinh học; thành phần hữu sinh môi trường, môi trường diễn sống - Theo tác nhân: + Môi trường tự nhiên: môi trường thiên nhiên tạo (sơng, biển,đất, nước, khơng khí…) + Môi. .. lý môi trường gây nên.” -Nghiên cứu thực hành sức khoẻ môi trường là: +Nghiên cứu yếu tố môi trường, tác nhân, nguồn gây ô nhiễm môi trường( đánh giá môi trường) +Và vấn đề thay đổi sức khoẻ người