HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM ĐÀO VĂN ĐẠO GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ VỐN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN TỪ NGÂN SÁCH CHO CÁC CƠNG TRÌNH THỦY LỢI TỈNH NAM ĐỊNH Ngành: Quản lý Kinh tế Mã số: 60 34 04 10 Người hướng dẫn khoa học: TS Hồ Ngọc Ninh NHÀ XUẤT BẢN HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP - 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu riêng tơi, kết nghiên cứu trình bày luận văn trung thực, khách quan chưa dùng để bảo vệ lấy học vị Tôi xin cam đoan giúp đỡ cho việc thực luận văn cám ơn, thông tin trích dẫn luận văn rõ nguồn gốc Hà Nội, ngày 27 tháng 11 năm 2017 Tác giả luận văn Đào Văn Đạo i LỜI CẢM ƠN Trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu hồn thành luận văn, tơi nhận hướng dẫn, bảo tận tình thầy giáo, giúp đỡ động viên bạn bè, đồng nghiệp gia đình Nhân dịp hồn thành luận văn, cho phép tơi bày tỏ lịng kính trọng biết ơn sâu sắc tới tiến sỹ Hồ Ngọc Ninh tận tình hướng dẫn, dành nhiều cơng sức, thời gian tạo điều kiện cho tơi suốt q trình học tập thực đề tài Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới Ban Giám đốc, Ban Quản lý đào tạo, Bộ môn Kế hoạch Đầu tư, Khoa Kinh tế Nông nghiệp Phát triển Nơng thơn-Học viện Nơng nghiệp Việt Nam tận tình giúp đỡ tơi q trình học tập, thực đề tài hồn thành luận văn Tơi xin chân thành cảm ơn tập thể lãnh đạo, cán viên chức Ban Quản lý dự án Xây dựng Nông nghiệp Phát triển Nông thôn Nam Định, sở Nông nghiệp Phát triển Nông thôn tỉnh Nam Định giúp đỡ tạo điều kiện cho suốt trình thực đề tài Xin chân thành cảm ơn gia đình, người thân, bạn bè, đồng nghiệp tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ mặt, động viên khuyến khích tơi hồn thành luận văn Hà Nội, ngày 27 tháng 11 năm 2017 Tác giả luận văn Đào Văn Đạo ii MỤC LỤC Lời cam đoan i Lời cảm ơn ii Mục lục iii Danh mục chữ viết tắt vi Danh mục bảng vii Danh mục hộp ix Danh mục biểu đồ x Trích yếu luận văn xi Thesis abstract xiii Phần Mở đầu 1.1 Tính cấp thiết đề tài 1.2 Mục tiêu nghiên cứu 1.2.1 Mục tiêu chung 1.2.2 Mục tiêu cụ thể 1.3 Câu hỏi nghiên cứu 1.4 Phạm vi nghiên cứu 1.4.1 Đối tượng nghiên cứu 1.4.2 Phạm vi nghiên cứu 1.5 Đóng góp mới, ý nghĩa khoa học thực tiễn Phần Cơ sở lý luận thực tiễn quản lý vốn đầu tư xdcb từ ngân sách cho công trình thủy lợi 2.1 Cơ sở lý luận 2.1.1 Lý luận vốn đầu tư XDCB từ ngân sách cho cơng trình xây dựng 2.1.2 Khái niệm đặc điểm quản lý vốn đầu tư XDCB từ ngân sách 11 2.1.3 Nội dung quản lý vốn đầu tư XDCB từ ngân sách 13 2.1.4 Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý vốn đầu tư xây dựng từ ngân sách 27 2.2 Cơ sở thực tiễn quản lý vốn đầu tư xây dựng từ ngân sách cho cơng trình thủy lợi 31 iii 2.2.1 Các văn bản, sách liên quan đến công tác quản lý vốn đầu tư XDCB từ ngân sách cho cơng trình thủy lợi Việt Nam 31 2.2.2 Kinh nghiệm số tỉnh, thành phố nước ta quản lý vốn đầu tư XDCB từ ngân sách 32 2.2.3 Bài học kinh nghiệm rút cho tỉnh Nam Định quản lý vốn đầu tư xây dựng từ ngân sách cho cơng trình thủy lợi 36 2.2.4 Tổng quan cơng trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài 37 Phần Phương pháp nghiên cứu 38 3.1 Đặc điểm địa bàn nghiên cứu 38 3.1.1 Đặc điểm tự nhiên tỉnh Nam Định 38 3.1.2 Tình hình phát triển kinh tế-xã hội tỉnh Nam Định 40 3.2 Phương pháp nghiên cứu 44 3.2.1 Phương pháp thu thập số liệu 44 3.2.2 Phương pháp tổng hợp xử lý số liệu 45 3.2.3 Phương pháp phân tích số liệu 45 3.2.4 Hệ thống tiêu nghiên cứu 45 Phần Kết nghiên cứu thảo luận 48 4.1 Thực trạng quản lý vốn đầu tư xây dựng từ ngân sách cho cơng trình thủy lợi tỉnh Nam Định 48 4.1.1 Khái quát chung hệ thống cơng trình thủy lợi địa bàn tỉnh Nam Định 48 4.1.2 Thực trạng quản lý vốn đầu tư xây dựng từ ngân sách cho cơng trình thủy lợi tỉnh Nam Định 51 4.2 Phân tích yếu tố ảnh hưởng đến quản lý vốn đầu tư xdcb từ ngân sách cho cơng trình thủy lợi tỉnh Nam Định 88 4.2.1 Chủ trương, chiến lược quy hoạch đầu tư xây dựng thủy lợi 88 4.2.2 Cơ chế, sách liên quan đến quản lý vốn đầu tư xây dựng từ Ngân sách cho cơng trình thủy lợi 90 4.2.3 Hệ thống định mức, đơn giá XDCB cho cơng trình thủy lợi 92 4.2.4 Năng lực Cán phân cấp quản lý vốn đầu tư XDCB từ Ngân sách 93 4.2.5 Hệ thống kiểm tra, giám sát quản lý sử dụng vốn đầu tư XDCB từ Ngân sách 95 iv 4.3 Giải pháp tăng cường quản lý vốn đầu tư xây dựng từ ngân sách cho cơng trình thủy lợi tỉnh Nam Định 96 4.3.1 Căn đề xuất giải pháp 96 4.3.2 Các giải pháp tăng cường quản lý vốn đầu tư xây dựng từ Ngân sách cho cơng trình Thủy lợi tỉnh Nam Định 97 Phần Kết luận kiến nghị 104 5.1 Kết luận 104 5.2 Kiến nghị 105 Tài liệu tham khảo 107 Phụ lục 111 v DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nghĩa tiếng Việt CTMT Chương trình mục tiêu CNH, HĐH Cơng nghiệp hóa, Hiện đại hóa HĐND Hội đồng Nhân dân KBNN Kho bạc Nhà nước KTXH Kinh tế xã hội NSĐP Ngân sách Địa phương NSNN Ngân sách Nhà nước NSTW Ngân sách Trung ương PTNN Phát triển Nông thôn QLDA Quản lý dự án QLNN Quản lý Nhà nước TMĐT Tổng mức đầu tư UBND Ủy ban Nhân dân XDCB Xây dựng vi DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1 Tăng trưởng kinh tế tỉnh Nam Định giai đoạn 2011-2015 41 Bảng 3.2 Tình hình thực kế hoạch vốn đầu tư phát triển toàn xã hội năm 2011-2015 theo nguồn vốn 43 Bảng 3.3 Cơ cấu mẫu điều tra 44 Bảng 4.1 Phân bổ vốn cho cơng trình, dự án thủy lợi sở Nơng nghiệp Phát triển Nông thôn Nam Định làm chủ đầu tư từ năm 2010 đến 2016 55 Bảng 4.2 Tổng hợp cơng trình, dự án thủy lợi sở Nông nghiệp Phát triển Nông thôn Nam Định làm chủ đầu tư phê duyệt toán thiếu vốn 59 Bảng 4.3 Tổng hợp cơng trình, dự án thủy lợi sở Nơng nghiệp Phát triển Nông thôn Nam Định làm chủ đầu tư thực thiếu vốn 61 Bảng 4.4 Tổng hợp ý kiến đánh giá đối tượng điều tra công tác phân bổ vốn đầu tư XDCB cho cơng trình thủy lợi tỉnh Nam Định 63 Bảng 4.5a Tổng hợp tình hình Tạm ứng Thanh tốn tạm ứng vốn đầu tư cho cơng trình, dự án thủy lợi sở Nông nghiệp Phát triển Nông thôn Nam Định làm chủ đầu tư giai đoạn 2010 -2013 66 Bảng 4.5b Tổng hợp tình hình Tạm ứng Thanh tốn tạm ứng vốn đầu tư cho cơng trình, dự án thủy lợi 68 Bảng 4.6a Tổng hợp tình hình Giải ngân Thanh tốn khối lượng hồn thành vốn đầu tư cho cơng trình, dự án thủy lợi sở Nơng nghiệp Phát triển Nông thôn Nam Định làm chủ đầu tư giai đoạn 2010 - 2013 72 Bảng 4.6b Tổng hợp tình hình giải ngân tốn khối lượng hồn thành vốn đầu tư cho cơng trình, dự án thủy lợi sở Nơng nghiệp Phát triển Nông thôn Nam Định làm chủ đầu tư giai đoạn 2014 - 2016 74 Bảng 4.7 Tổng hợp ý kiến đánh giá công tác cấp phát vốn đầu tư XDCB cho cơng trình đê điều thủy lợi tỉnh Nam Định 77 Bảng 4.8 Tổng hợp tình hình tốn cơng trình, dự án thủy lợi sở Nơng nghiệp Phát triển Nông thôn Nam Định làm chủ đầu tư giai đoạn 2010 - 2016 78 vii Bảng 4.9 Khung thời gian tối đa quy định cho cơng tác tốn 80 Bảng 4.10 Tổng hợp ý kiến đánh giá công tác lập báo cáo tốn dự án hồn thành cơng trình, dự án đê điều thủy lợi sở Nông nghiệp PTNT Nam Định làm chủ đầu tư 82 Bảng 4.11 Tổng hợp ý kiến đánh giá công tác thẩm tra, phê duyệt tốn dự án hồn thành cơng trình, dự án đê điều thủy lợi sở Nông nghiệp PTNT Nam Định làm chủ đầu tư 82 Bảng 4.12 Tổng hợp kết kiểm toán Kiểm toán Nhà nước số cơng trình, dự án thủy lợi sở Nông nghiệp PTNT Nam Định làm chủ đầu tư giai đoạn 2010-2016 84 Bảng 4.13 Tổng hợp kết luận tra số cơng trình, dự án thủy lợi sở Nông nghiệp PTNT Nam Định làm chủ đầu tư giai đoạn 2010-2016 86 Bảng 4.14 Tổng hợp ý kiến đánh giá công tác kiểm tốn, tra cơng trình, dự án đê điều thủy lợi tỉnh Nam Định 88 Bảng 4.15 Tổng hợp ý kiến đánh giá yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý vốn đầu tư XDCB từ Ngân sách cho cơng trình thủy lợi tỉnh Nam Định 90 viii DANH MỤC HỘP Hộp 4.1 Bố trí vốn chưa kịp thời cho cơng trình đê điều, thủy lợi sở Nơng nghiệp Phát triển Nông thôn làm chủ đầu tư 62 Hộp 4.2 Công tác tạm ứng toán vốn đầu tư cho Nhà thầu kịp thời, góp phần tháo gỡ khó khăn vốn cho Doanh nghiệp 77 Hộp 4.3 Cơng tác lập báo cáo tốn dự án hồn thành Chủ đầu tư cịn chậm 82 Hộp 4.4 Cơng tác Kiểm tốn, Thanh tra góp phần hạn chế thất thốt, lãng phí cơng trình, dự án đầu tư đê điều, thủy lợi 88 Hộp 4.5 Công tác xây dựng quy hoạch hệ thống cơng trình Thủy lợi toàn tỉnh giúp UBND tỉnh định đầu tư vào cơng trình, dự án thủy lợi thực cấp bách, xung yếu 90 Hộp 4.6 Cơ chế, sách đầu tư XDCB quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN có ảnh hưởng trực tiếp đến công tác quản lý vốn đầu tư 92 Hộp 4.7 Một số định mức kinh tế -kỹ thuật lỗi thời chưa thay ảnh hưởng đến quản lý vốn đầu tư xây dựng 93 Hộp 4.8 Năng lực Cán có vai trị định đến cơng tác quản lý vốn đầu tư XDCB 95 Hộp 4.9 Công tác kiểm tra, giám sát góp phần nâng cao chất lượng cơng trình tránh thất thốt, lãng phí vốn đầu tư 96 ix sở, ngành chủ đầu tư Đặc biệt, cần chấm dứt tình trạng “xincho”, “lợi ích nhóm” công tác phân bổ vốn cho dự án đầu tư XDCB 4.3.2.2 Tăng cường quản lý công tác tạm ứng toán vốn đầu tư xây dựng từ Ngân sách cho cơng trình thủy lợi Với chức kiểm soát toán vốn đầu tư XDCB, năm qua, Kho bạc Nhà nước tỉnh phối hợp với Ban Quản lý dự án thực cơng tác tạm ứng tốn vốn đầu tư XDCB cho Nhà thầu Để công tác tạm ứng toán vốn đầu tư XDCB thực an toàn, hiệu cần: - Nâng cao chất lượng hoạt động nghiệp vụ Kho bạc Nhà nước Chất lượng hoạt động nghiệp vụ thể tiêu chí: giải ngân nhanh, kịp thời; khơng để tồn đọng hồ sơ; chế độ; bảo đảm liên hoàn thuận tiện ba khâu: tiếp nhận hồ sơ, kiểm soát toán chế độ tốn, chuyển tiền nhanh, an tồn cho đơn vị thụ hưởng - Nâng cao chất lượng Cán để đảm bảo kiểm sốt tốn xác, an tồn, tiết kiệm cho NSNN Tăng cường quản lý công tác tạm ứng toán vốn đầu tư thể việc thường xuyên kiểm tra, giám sát nghiệp vụ tạm ứng toán vốn cho Nhà thầu Cán kiểm soát chi Cụ thể: - Đối với nghiệp vụ tạm ứng toán tạm ứng vốn đầu tư: Quán triệt đến Cán kiểm soát chi thực quy định tạm ứng toán tạm ứng vốn đầu tư Với khoản tạm ứng vốn bắt buộc phải có bảo lãnh tạm ứng, Cán kiểm soát chi phải yêu cầu Nhà thầu thực nghĩa vụ bảo lãnh tạm ứng trước tạm ứng vốn đầu tư Đôn đốc Chủ đầu tư, Nhà thầu thực nghĩa vụ toán tạm ứng thời hạn quy định - Đối với nghiệp vụ toán vốn đầu tư: Yêu cầu Cán kiểm sốt chi nghiêm túc thực trình tự toán vốn đầu tư theo quy định Kiểm tra hồ sơ pháp lý liên quan đến gói thầu, kiểm tra hợp đồng hồ sơ nghiệm thu Nhà thầu đảm bảo đúng, đủ toán vốn đầu tư cho Nhà thầu 4.3.2.3 Tăng cường quản lý cơng tác tốn vốn đầu tư xây dựng từ Ngân sách cơng trình thủy lợi Cơng tác thẩm tra hồ sơ tốn dự án đầu tư XDCB 98 Nam Định phịng Tài chính-Đầu tư sở Tài thực Với số lượng nhân mỏng (8 Cán bộ, chuyên viên) vừa thực nhiệm vụ chuyên môn phịng vừa thực cơng tác thẩm tra hồ sơ toán dự án đầu tư XDCB ngành tỉnh (Nông nghiệp, Thủy lợi, Giao thông, Xây dựng, Y-tế, Giáo dục) nên khơng dự án cịn tình trạng thẩm tra hồ sơ tốn chưa kịp thời Để tăng cường chất lượng cơng tác toán cần nâng cao lực Hội đồng thẩm tra cách trưng tập Cán có chun mơn lĩnh vực sở ngành (Nông nghiệp, Thủy lợi, Giao thông, Xây dựng) thuê chuyên gia (kỹ sư Thủy lợi, Giao thông, Xây dựng) tham gia Hội đồng thẩm tra hồ sơ tốn dự án đầu tư Bên cạnh đó, sở Tài chính-với cương vị chủ trì cơng tác thẩm tra tốncần tăng cường kiểm tra, giám sát, đơn đốc Hội đồng thẩm tra nghiêm túc thực chức trách, nhiệm vụ theo quy định Hội đồng thẩm tra phải thực nguyên tắc công khai minh bạch, tính tính đủ chi phí dự án; khơng tác động, chi phối bên mà làm sai lệch kết thẩm tra 4.3.2.4 Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát quản lý sử dụng vốn đầu tư xây dựng từ Ngân sách cơng trình thủy lợi Cơng tác kiểm tra, giám sát hoạt động đầu tư XDCB nói chung kiểm tra, giám sát q trình quản lý sử dụng nguồn vốn đầu tư XDCB từ NSNN nói riêng yêu cầu cấp thiết góp phần nâng cao hiệu đầu tư hiệu sử dụng nguồn vốn XDCB Để ngăn ngừa tượng tiêu cực thất thốt, lãng phí đặc biệt tệ nạn tham nhũng hoạt động đầu tư XDCB địi hỏi phải có hệ thống kiểm tra, giám sát chặt chẽ tất khâu, giai đoạn trình triển khai thực dự án đầu tư Cụ thể, khâu thẩm định dự án đầu tư: Sau đơn vị tư vấn lập dự án đầu tư Cán chun mơn sở chuyên ngành (ở sở Nông nghiệp Phát triển Nông thôn) Cán thẩm định dự án đầu tư sở Kế hoạch Đầu tư phải thực bước thẩm định dự án đầu tư Ở đây, yêu cầu Cán làm công tác thẩm định am hiểu đầu tư XDCB, lĩnh vực chuyên môn ngành trách nhiệm với xã hội tham mưu xác cho lãnh đạo Sở, lãnh đạo Tỉnh cần thiết quy mô công trình, dự án từ làm để UBND tỉnh định có phê duyệt dự án đầu tư hay không Đây bước kiểm tra, giám sát có ảnh 99 hưởng lớn đến hiệu đầu tư dự án dự án chưa thực cần thiết (thậm chí khơng cần thiết) mà phê duyệt triển khai thực gây lãng phí nguồn lực cho khơng Địa phương mà cịn ảnh hưởng tới tồn xã hội Tương tự, khâu thẩm tra, thẩm định đồ án, dự tốn cơng trình bước kiểm tra, giám sát có ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị công trình, dự án Yêu cầu Cán làm công tác thẩm tra, thẩm định khâu kiểm tra áp dụng định mức, đơn đơn vị tư vấn thiết kế vẽ thi cơng-dự tốn lập phù hợp với cơng tác xây lắp thực tế hay chưa? Có đơn giá, định mức cần điều chỉnh, thay đổi để tránh tình trạng làm lợi gây thiệt thịi cho nhà thầu xây lắp? Trong khâu này, trình độ chun mơn đạo đức Cán kiểm tra có ảnh hưởng trực tiếp đến giá thành cơng trình từ ảnh hưởng đến hiệu quản lý sử dụng vốn Nhà nước Chẳng hạn, công tác xây lắp, đơn vị tư vấn lập dự toán áp dụng đơn giá B thực tế đơn giá xác A (trong đó, A