Nếu Phạm Tiến Duật viết về đồng đội, về công việc của mình – chiến sĩ lái xe thì Lê Minh Khê, một nhà văn từng là thanh niên xung phong lại thành công với tác phẩm Những ngôi sao xa xôi[r]
(1)Ngày soạn: 30/ 3/ 2018 Ngày dạy: 6/ 4/ 2018
TIẾT 145: NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI Lê Minh Khuê
-I Mục tiêu dạy 1 Kiến thức
- Hoàn cảnh sống, chiến đấu tổ nữ niên xung phong trinh sát mặt đường
- Vẻ đẹp tâm hồn sáng, tính cách dũng cảm, hồn nhiên, sống hiến đấu nhiều gian khổ, hi sinh lạc quan cô gái niên xung phong truyện
- Thành công việc miêu tả tâm lí nhân vật, lựa chọn ngơi kể, ngơn ngữ kể hấp dẫn
- Tích hợp với văn bản: Bài thơ tiểu đội xe khơng kính, Chiếc lược ngà Lịch sử 9: Bài 29 Cả nước trực tiếp chống Mĩ cứu nước (1965 - 1973)
2 Kĩ
- Đọc - hiểu tác phẩm tự sáng tác thời kì kháng hiến chống Mĩ cứu nước
- Phân tích tác dụng việc sử dụng kể thứ xưng - Cảm nhận vẻ đẹp hình tượng nhân vật tác phẩm
- Các kĩ sống :
+ Giao tiếp: trình bày suy nghĩ thân thông qua nội dung
+ Suy nghĩ sáng tạo: bày tỏ nhận thức hành động thân học sinh thông qua nội dung học
+ Tự đánh giá: học sinh tự đánh giá trình học tập
- Các lực phát triển: Giao tiếp tiếng Việt, cảm thụ văn học, sáng tạo, đọc hợp tác, tự quản thân
3 Thái độ: - Giáo dục học sinh lịng u q hương, đất nước, lịng biết ơn vơ hạn với hệ trước, tình cảm cách mạng
II Phương pháp kĩ thuật dạy học:
1 Phương pháp: Đặt vấn đề, phân tích, thảo luận nhóm. 2 Kĩ thuật: Động não, kích thích tư duy.
III Phương tiện dạy học:
1 Giáo viên: Sgk, sgv, giáo án, máy chiếu 2 Học sinh: Sgk, soạn, ghi.
IV Tiến trình dạy: 1 Ổn định tổ chức : 1’
2 Kiểm tra cũ: Lồng vào nội dung mới 3 Bài :
- GV mở máy tính, bật loa cho HS nghe hát “ Cơ gái mởi đường”
(2)trai, già hay trẻ, người miền xuôi hay người miền ngược, tất lòng đấu tranh chống giặc biết rằng chiến trường lắm gian nguy Tiêu biểu Đoàn quân Việt Nam chiến sĩ trẻ anh hùng Họ chàng trai “ Xẻ dọc Trường Sơn cứu nước; mà lòng phơi phới dậy tương lai” Họ gái tình nguyện vào nơi mà mất, chỉ diễn gang tấc, sẳn sàng hi sinh quê hương, đất nước Nếu Phạm Tiến Duật viết đồng đội, công việc – chiến sĩ lái xe Lê Minh Khê, nhà văn từng niên xung phong lại thành công với tác phẩm Những xa xôi -Tác phẩm kể sống, công việc phẩm chất cô niên xung phong tuyến lửa Trường Sơn năm tháng kháng chiến chống Mĩ ác liệt
Hoạt động GV-HS Nội dung
HĐ1 Đọc - tìm hiểu chung (20’)
Dựa vào thích giới thiệu vài nét tác giả?
Những truyện ngắn đầu tay chị đời vào đầu năm năm bảy mươi kỉ XX, chị cịn trẻ, phóng viên báo Tiền phong viết sống chiến đấu thân đồng đội
- Đề tài:
+Trước 1975: Viết sống chiến đấu TNXP, đội đường Trường Sơn
+Sau 1975: Viết chuyển biến xã hội người tinh thần đổi
- Sở trường: Viết truyện ngắn với ngòi bút miêu tả tâm lý phụ nữ tinh tế, đặc sắc
? Hoàn cảnh, xuất xứ truyện?
GV: Văn Những xa xơi (1971) có lược bỏ vài đoạn (kể kỉ niệm, hồi ức Ph-ương Định thời thơ ấu Hà Nội vài chi tiết khác sống chiến đấu cao điểm Trường Sơn: phá bom, gặp gỡ trị chuyện với người lính lái xe )
- Đề tài: Cuộc sống, chiến đấu TNXP tuyến đường Trường Sơn
I Đọc - tìm hiểu chung 1 Tác giả
- Lê Minh Khuê sinh năm 1949 - Quê Tĩnh Gia, Thanh Hoá
- Là bút nữ chuyên viết truyện ngắn Từng niên xung phong
2 Tác phẩm
- Sáng tác năm 1971, in lần đầu tạp chí “Tác phẩm mới”
(3)Dựa vào môn Lịch sử 9: Bài 29 Cả nước trực tiếp chống Mĩ cứu nước (1965 - 1973) nêu hiểu biết em giai đoạn lịch sử này?
HS:
GV nều vài nét giai đoạn lịch sử để nhấn mạnh cho HS biết khoccs liệt kháng chiến chống Mĩ cứu nước
? Truyện kể thứ mấy? tác dụng việc lựa chọn kể?
- Kể thứ nhất, người kể Phương Định- đồng thời nhân vật – cô TNXP tổ chinh sát mặt đường: Phù hợp với nội dung tác phẩm tạo thuận lợi để tác giả miêu tả, biểu giới nội tâm cảm xúc, suy nghĩ nhân vật
GV hướng dẫn HS đọc, kể tóm tắt nội dung truyện
- Đọc với giọng to, rõ ràng, tự nhiên, trẻ trung, gần với ngữ, giộng thay đổi theo từng đoạn truyện: giọng kể tự nhiên Phương Định nói cơng việc, Thao Nho; đến đoạn Phương Định hồi tưởng thời kì học chậm lại, gợi nhớ Giọng đọc tự nhiên, pha chút kiêu kì, mơ mộng kể mình… , phân biệt lời kể lời đối thoại
GV đọc từ đầu … “ Những quỷ mắt đen:
- HS theo dõi, đọc tiếp đến “ Những mũ”
GV nhận xét, uốn nắn cách đọc cho hs - Kể tóm tắt nội dung đoạn trích
Ba nữ TNXP tổ trinh sát mặt đường trọng điểm tuyến đường Trường Sơn Công việc họ nguy hiểm: Quan sát địch thả bom, đo khối lượng đất đá phải san lấp, đánh dấu vị trí bom chưa nổ, phá bom thông đường. Họ sống hồn nhiên, thản, mơ mộng yêu thương, gắn bó với
- Ngơi kể : ngơi thứ
(4)nhau tình đồng đội
Phần cuối truyện miêu tả hành động và tâm trạng nhân vật chủ yếu là Phương Định lần phá bom, Nho bị thương săn sóc hai người đồng đội.
? Xác định bố cục đoạn trích, nêu nội dung phần?
GV treo bảng phụ
P1: Từ đầu mũ: Phương Định kể công việc sống cô tổ trinh sát mặt đường P2: Tiếp buổi trưa: Một lần phá bom, Nho bị thương, hai chị em lo lắng chăm sóc
P3: cịn lại: Sau giây phút nguy hiểm, hai chị em nối hát, niềm vui ba cô trước trận mưa đá đột ngột
? Ý nghĩa nhan đề Những xa xôi: Là nhân đề lãng mạn, giào chất thơ Hình ảnh ngơi trở trở lai tác phẩm nhiều hình thức khác thể chủ đề tác phẩm: ca ngợi vẻ đẹp ba nữ TNXP, tiêu biểu cho vẻ đẹp hệ trẻ Việt Nam thời chống Mĩ
HĐ2 Đọc, hiểu văn (20’)
? Hồn cảnh sống, chiến đấu ba gái niên xung phong diễn phạm vi nào?
- Không gian mặt đường Không gian hang
? Theo dõi đoạn trích tìm chi tiết kể, tả hoàn cảnh sống chiến đấu cô gái THXP không gian mặt đường?
( chi tiết miêu tả ác liệt chiến tranh)
4 Bố cục - phần
II Đọc, hiểu văn bản
1 Hoàn cảnh sống, chiến đấu của tổ nữ niên xung phong trinh sát mặt đường
a.Không gian mặt đường
+ Ở cao điểm, vùng trọng điểm tuyến đường Trường Sơn Tức nơi tập trung bom đạn nguy hiểm ác liệt
+ Con đường bị đánh lở loét
+ Hai bên đường khơng có xanh, chỉ có thân bị tước khơ cháy + Bom nổ, bom nổ chậm… + Máy bay ì ầm…
+ Đất bốc khói, khơng khí bàng hồng
(5)? Trên không gian mặt đường rộng lớn làm nhiệm vụ gì?
? Không gian hang đá cảnh sinh hoạt thường nhật ba cô niên xung phong Không gian lên qua chi tiết nào?
Em có nhận xét sống họ? Có tương phản hai không gian không?
- Đối lập tương phản
? Biện pháp nghệ thuật đặc sắc tác giả nói hồn cảnh sống, chiến đấu tổ nữ niên xung phong trinh sát mặt đường? Tác dụng?
GV bình: tích hợp với Bài thơ tiểu đội xe khơng kính, bình khốc liệt chiến tranh, có niên xung phong 10 cô gái ngã ba Đồng Lộc…
“Cạnh giếng nước có bom từ trường Em khơng rửa ngủ ngày chân lấm Ngày em phá nhiều bom nổ chậm Đêm nắm mơ nói mớ vang nhà” ( Gửi em - cô niên xung
phong-Phạm Tiến Duật)
”Nếu làm hạt giống để mùa sau
căng thẳng, ngột ngạt, nguy hiểm, đe doạ sống
*Nhiệm vụ
- Sau trận bom, họ phải lao trọng điểm, đo ước tính khối lượng đất đá bị bom địch đào xới, đếm bom chưa nổ phá bom: Nhiệm vụ vô cùng quan trọng nhiều hiểm nguy đối mặt với chết, căng thẳng, địi hỏi dũng cảm, bình tĩnh
b Không gian hang
- Hang mát lạnh
- Uống nước suối pha đường
- Nằm dài ẩm, nghe nhạc mơ mộng: Cuộc sống thơ mộng, tươi trẻ, lạc quan không gian, nhỏ bé, bình yên êm dịu
->Nghệ thuật: Câu văn ngắn, miêu tả, tả thực, đối lập tương phản
(6)Nếu lịch sử chọn ta làm điểm tựa Vui làm người lính đầu Trong đêm tối tim ta lửa”
(Tố Hữu)
Tơi nhìn xuống hố bom giết em Mưa đọng lại khoảnh trời nho nhỏ
( …)
Em nằm đất sâu
Như khoảng trời nằm yên lòng đất Đêm đêm tâm hồn em tỏa sáng Có phải thịt da em mềm mại trắng
Đã hóa thành mây trắng ( Lâm Thị Mỹ Dạ)
? Em học tập từ người niên xung phong?
HS tự liên hệ: kính phục, ngưỡng mộ, tự hào, học tập gương, sống có lí tưởng… 4 Củng cố : 4’
? Em nêu chủ đề tác phẩm ?
- Cuộc sống, chiến đấu TNXP tuyến đường Trường Sơn GV treo bảng phụ: Khoanh tròn vào chữ trước câu trả lời Câu 1: Truyện “Những xa xôi” sáng tác vào thời gian nào? A Trong kháng chiến chống Pháp, năm 1948
B Trong kháng chiến chống Mĩ, năm 1971
C Khi thống đất nước tác giả quay trở lại chiến trường xưa - Đáp án: B
Câu Trong tác phẩm “Những xa xơi” Tác giả kể hồn cảnh sống, chiến đấu tổ nữ Thanh niên xung phong đâu? Như nào?
A Tại Ngã ba Đồng Lộc, nơi mưa bom bão đạn
B Tại Điện Biên Phủ cảnh rừng hoang sương muối, sốt rét rừng C Tại biên giới phía Nam, nơi lắm gian nguy
D Trên đường Trường Sơn đầy mưa bom bão đạn vào năm kháng chiến chống Mĩ
- Đáp án: D 5 Dặn dò: 1’
- Soạn tiết 146: Những xa xôi (tiếp) * Rút kinh nghiệm: