ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH TỐNG THỊ DUNG NGHÈO ĐÓI VÀ NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN NGHÈO ĐÓI TẠI TỈNH THÁI NGUYÊN (GIAI ĐOẠN 2007 - 2011) LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ THÁI NGUYÊN, NĂM 2012 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH TỐNG THỊ DUNG NGHÈO ĐÓI VÀ NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN NGHÈO ĐÓI TẠI TỈNH THÁI NGUYÊN (GIAI ĐOẠN 2007-2011) Chuyên ngành: Kinh tế nông nghiệp Mã số: 60.31.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Thị Gấm THÁI NGUYÊN, NĂM 2012 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, cơng trình nghiên cứu cá nhân tơi, số liệu kết nghiên cứu luận văn hoàn toàn trung thực chưa sử dụng để bảo vệ học vị Tôi xin cam đoan rằng , giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và mọi thông tin , tài liệu trình bày luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc Thái Nguyên, ngày tháng năm 2012 Tác giả luận văn Tống Thị Dung ii LỜI CẢM ƠN Để hồn thành luận văn này, tơi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Quản lý Sau Đại học, Phịng Đào tạo thầy, giáo Trường Đại học Kinh tế Quản trị Kinh doanh Đại học Thái Nguyên tận tình giúp đỡ, tạo điều kiện cho tơi q trình học tập thực đề tài Đặc biệt vơ biết ơn tỏ lịng kính trọng sâu sắc đến PGS.TS Nguyễn Thị Gấm - người nhiệt tình hướng dẫn tơi hồn thành đề tài Tơi xin chân thành cảm ơn giúp đỡ cán bộ, lãnh đạo phòng Bảo trợ xã hội thuộc Sở Lao động TB&XH tỉnh Thái Nguyên, phòng Lao động TB&XH, Phịng Nơng nghiệp & PTNT, phịng Thống kê hai huyện Phú Lương, Định Hóa tạo điều kiện thuận lợi cho việc thu thập số liệu, nghiên cứu địa bàn Cuối xin chân thành cảm ơn quan, gia đình bạn bè đồng nghiệp ln động viên, giúp đỡ tơi hồn thành luận văn Thái Nguyên, ngày tháng năm 2012 Tác giả luận văn Tống Thị Dung iii MỤC LỤC Lời cam đoan i Lời cảm ơn ii Mục lục iii Danh mục chữ viết tắt vi Danh mục bảng vii Danh mục hình viii PHẦN MỞ ĐẦU 1 Tính cấp thiết đề tài nghiên cứu Mục tiêu nghiên cứu đề tài 2.1 Mục tiêu chung 2.2 Mục tiêu cụ thể Đối tượng phạm vi nghiên cứu đề tài 3.1 Đối tượng nghiên cứu 3.2 Phạm vi nghiên cứu đề tài 3.2.1 Không gian nghiên cứu 3.2.2 Thời gian nghiên cứu 3.2.3 Nội dung nghiên cứu Đóng góp luận văn Bố cục luận văn Chương CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NGHÈO ĐÓI 1.1 Cơ sở khoa học đề tài 1.1.1 Cơ sở lý luận đề tài 1.1.2 Cơ sở thực tiễn đề tài 1.2 Phương pháp nghiên cứu 22 1.2.1 Câu hỏi nghiên cứu 22 1.2.2 Các phương pháp nghiên cứu 22 iv 1.2.3 Hệ thống tiêu phân tích 25 Chương NGHÈO ĐÓI VÀ CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG TỚI NGHÈO ĐÓI TẠI KHU VỰC MIỀN NÚI TỈNH THÁI NGUYÊN GIAI ĐOẠN (2007 - 2011) 27 2.1 Tình hình địa bàn nghiên cứu 27 2.1.1 Điều kiện tự nhiên địa bàn nghiên cứu 30 2.1.2 Điều kiện kinh tế - xã hội địa bàn nghiên cứu 35 2.1.3 Tình hình phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Thái Nguyên 38 2.1.4 Tình hình thực số chương trình, dự án giảm nghèo tỉnh Thái Nguyên giai đoạn (2007-2011) 41 2.1.5 Hiện trạng nghèo đói tỉnh Thái Nguyên 47 2.1.6 Hiện trạng nghèo đói huyện Định Hóa 50 2.1.7 Hiện trạng nghèo đói huyện Phú Lương 52 2.1.8 Một số kết thực sách Nhà nước hỗ trợ người nghèo hai huyện Định Hóa Phú Lương 53 2.2 Thực trạng đói nghèo nhóm hộ nghiên cứu 54 2.2.1 Tình hình chung nhóm hộ nghiên cứu 55 2.2.2 Thu nhập bình qn hai nhóm hộ nghiên cứu 655 2.2.3 Phân tích tình hình sản xuất thu nhập hộ 69 2.2.4 Đầu tư cho hoạt động nhóm hộ nghiên cứu 73 2.2.5 Phân tích nhân tố tác động đến nghèo đói hộ gia đình 76 2.2.6 Đánh giá ảnh hưởng nhân tố tới thu nhập nhóm hộ nghiên cứu năm 2007, năm 2011 hàm sản xuất Cobb-Douglas 83 2.2.7 Kết luận thực trạng nghèo đói nhân tố tác động đến nghèo đói hộ gia đình khu vực miền núi tỉnh Thái Nguyên 88 Chương MỘT SỐ GIẢI PHÁP GIẢM NGHÈO CHO HỘ NÔNG DÂN Ở KHU VỰC MIỀN NÚI TỈNH THÁI NGUYÊN 90 3.1 Định hướng phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Thái Nguyên 90 3.1.1 Định hướng chung 90 v 3.1.2 Những mục tiêu phấn đấu cụ thể 90 3.1.3 Những định hướng giảm nghèo cho khu vực miền núi tỉnh Thái Nguyên 91 3.2 Một số giải pháp xố đói giảm nghèo cho hộ nơng dân khu vực miền núi Tỉnh Thái Nguyên 92 3.2.1 Giải nguồn vốn 92 3.2.2 Tăng hiểu biết sản xuất cho người dân, thường xuyên cung cấp thông tin khoa học, kỹ thuật, thị trường 93 3.2.3 Đào tạo nghề tạo thêm việc làm 93 3.2.4 Sản xuất nơng nghiệp theo hướng hàng hóa 94 3.2.5 Một số đề xuất 94 KẾT LUẬN 96 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 97 PHỤ LỤC 99 vi DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT Nội dung TT Ký hiệu, viết tắt Đồng Đô la Mỹ Hàm sản xuất Cobb-Douglas CD Ngân hàng giới WB Nhà xuất NXB Tổng thu nhập quốc nội GDP Xố đói giảm nghèo Bình qn Lao động - Thương binh Xã hội USD XĐGN BQ LĐ-TB&XH vii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1 Chuẩn mực đánh giá nghèo đói qua giai đoạn Bảng 1.2 Tỷ lệ hộ nghèo Việt Nam chia theo khu vực, giai đoạn 2006 - 2010 13 Bảng 2.1 Tình hình sử dụng quỹ đất huyện Định Hóa huyện Phú Lương 33 Bảng 2.2 Tổng hợp hộ nghèo, hộ cận nghèo tỉnh Thái Nguyên năm 2010 48 Bảng 2.3 Kết giảm nghèo huyện Định Hóa, giai đoạn 2007 - 2011 51 Bảng 2.4 Kết giảm nghèo huyện Phú Lương, giai đoạn 2007 - 2011 52 Bảng 2.5 Kết thực sách Nhà nước hỗ trợ người nghèo huyện Định Hóa huyện Phú Lương năm 2011 54 Bảng 2.6 Thông tin chung chủ hộ điều tra 55 Bảng 2.7 Tình hình thành phần dân tộc lao động hộ 56 Bảng 2.8 Nguồn lực đất đai hộ qua thời kỳ 2007-2011 58 Bảng 2.9 Thông tin chung điều kiện sinh hoạt chủ hộ 59 Bảng 2.10 Tình hình trang bị tài sản phục vụ SXKD & đời sống 61 Bảng 2.11 Thống kê số lượng vật ni hai nhóm hộ nghiên cứu 64 Bảng 2.12 Thu nhập bình quân hai nhóm hộ 66 Bảng 2.13 Kết sản xuất ngành trồng trọt nhóm hộ nghiên cứu 70 Bảng 2.14 Tình hình sản xuất ngành chăn ni nhóm hộ nghiên cứuError! Bookma Bảng 2.15 Chi phí cho hoạt động trồng lúa 73 Bảng 2.16 Chi phí bình qn chăn ni hộ nghiên cứu 74 Bảng 2.17 Các khoản chi phí cho sinh hoạt 75 Bảng 2.18 Tổng hợp nguyên nhân dẫn đến đói nghèo nhóm hộ nghiên cứu 77 Bảng 2.19 Tình hình nguồn vốn nhóm hộ 79 Bảng 2.20 Tổng hợp tham gia chương trình khuyến nơng nhóm hộ 81 viii DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 2.1: Bản đồ hành Tỉnh Thái Ngun………………………… 28 Hình 2.2: Khả tiếp cận nguồn vốn vay nhóm hộ…………… 80 87 - Với mức ý nghĩa hay P _ value = 1.412E-05, yếu tố khác khơng đổi trình độ học vấn chủ hộ tăng lên lớp làm cho thu nhập hộ tăng lên 0,342% Yếu tố tác động đến thu nhập hộ hoạt động trồng trọt, với mức ý nghĩa hay P _ value = 6.544E-07, tăng 1% chi phí cho trồng trọt thu nhập hộ tăng 0,211% Với mức ý nghĩa hay P _ value = 0.024075 tăng lao động hộ lên 1% làm cho thu nhập tăng lên 0,199% Với mức ý nghĩa, hay gọi P _ value = 9.04898E-07, tăng 1% chi phí cho chăn ni thu nhập hộ tăng 0,122%.Yếu tố tác động đến thu nhập mơ hình diện tích đất sản xuất, với mức ý nghĩa hay P _ value = 0.048204282, có nghĩa với độ tin cậy 99%, tăng diện tích đất sản xuất,lên 1% làm cho thu nhập hộ tăng lên 0,054 % - Về việc sử dụng biến giả để giả định khác dân tộc Kinh dân tộc khác địa bàn với mức ý nghĩa, hay gọi P _ value = 0.0069, dân tộc Kinh có khả tạo thu nhập nhiều dân tộc khác 0,161%, tương ứng với 1.175 nghìn đồng/hộ So sánh kết hàm sản xuất Cobb-Douglas năm 2007 & 2011 Qua phân tích cho thấy: Từ năm 2007 - 2011, thu nhập hộ nông dân phụ thuộc vào nhân tố trình độ học vấn, dân tộc chủ hộ, hoạt động chăn ni, trồng trọt, diện tích đất sản xuất lao động Tuy nhiên, mức độ phụ thuộc thu nhập hộ nơng dân vào nhân tố có xu hướng giảm qua năm Trong nhân tố tồn mơ hình nhân tố như: trình độ học vấn, hoạt động trồng trọt, chăn nuôi tác động đến thu nhập hộ mạnh Sau năm, yếu tố trình độ học vấn chủ hộ có tác động lớn đến thu nhập nơng dân, điều phản ánh đúng yêu cầu khách quan cần phải 88 nâng cao trình độ, tăng khả học hỏi kiến thức sản xuất quản lý gia đình từ đưa định sản xuất có hiệu hơn, điều kiện kinh tế thị trường So với yếu tố khác, yếu tố diện tích đất sản xuất tác động đến thu nhập hộ từ năm 2007 - 2011, cho thấy việc cần hạn chế khả tăng diện tích đất, thực tế địi hỏi hộ cần phải tiến hành thâm canh, tăng vụ, áp dụng tiến khoa học kỹ thuật vào sản xuất,… nhằm tăng thu nhập cho hộ 2.2.7 Kết luận thực trạng nghèo đói nhân tố tác động đến nghèo đói hộ gia đình khu vực miền núi tỉnh Thái Nguyên Thứ nhất, kết xố đói giảm nghèo khu vực miền núi tỉnh thời gian qua thu nhiều thành công, cụ thể số hộ nghèo giảm nhanh qua năm Tuy nhiên, chúng ta nhận thấy tỷ lệ hộ nghèo khu vực cao tỷ lệ hộ nghèo chung tỉnh nước, chất lượng xố đói giảm nghèo khơng cao Thu nhập người dân hầu hết xoay quanh chuẩn nghèo, tức số hộ cận nghèo cịn lớn, dễ dẫn đến tái nghèo có tác động khách quan có thay đổi chuẩn nghèo Thứ hai, nhóm hộ tiến hành điều tra nghiên cứu thu nhập người dân khơng cao phụ thuộc nhiều vào kết sản xuất nơng nghiệp Điều phản ánh trình độ phát triển sản xuất thấp hộ gia đình, hạn chế nhiều tới việc tăng việc làm, tăng thu nhập xố đói giảm nghèo hộ Các hoạt động khác lâm nghiệp chưa thực gắn kinh tế rừng với kinh tế hộ điều kiện khu vực miền núi tỉnh có nhiều điều kiện để phát triển kinh tế đồi rừng; hoạt động phi nơng nghiệp cịn hạn chế ảnh hưởng đến việc giải việc làm, tăng thu nhập cho người dân Thứ ba, sau năm, nhân tố tác động đến nghèo đói hộ nơng dân khu vực miền núi tỉnh Thái Nguyên bao gồm: 89 - Nguồn vốn đầu tư cho sản xuất: Các hộ nông dân miền núi nói chung, hộ nơng dân miền núi tỉnh Thái Ngun nói riêng tình cảnh thiếu vốn, chí có hộ nghèo phải bán bớt ruộng/nương tốt, dễ lại, thuận lợi cho sản xuất; họ phải canh tác ruộng/nương bạc màu Thiếu nguồn vốn dẫn đến trang bị tài sản phục vụ sản xuất đầu tư thâm canh,…của hộ bị hạn chế - Kinh nghiệm sản xuất: Qua tìm hiểu, chúng tơi thấy hầu hết hộ có nhu cầu vay vốn để phát triển sản xuất Tuy nhiên, số hộ vay vốn nhóm hộ nhóm hộ nghèo chưa nhiều, điều thể chưa mạnh dạn hộ nơng dân Ngun nhân kiến thức sản xuất hộ hạn chế, họ chưa có phương hướng sản xuất kinh doanh, thơng tin tiến khoa học kỹ thuật, thị trường nên không dám mạo hiểm vay vốn Bên cạnh đó, việc hộ khơng có phương hướng sản xuất kinh doanh hiệu làm giảm khả tổ chức tín dụng chấp thuận cho vay vốn Mặt khác, nhiều hộ mong muốn tham gia chương trình khuyến nơng để có thêm kỹ sản xuất thơng tin hữu ích loại cây, giống chương trình khuyến nông tổ chức địa phương lại không phù hợp với nguyện vọng, nhu cầu hộ nên hộ khơng tham gia - Việc làm ngồi nơng nghiệp: Thu nhập hộ chủ yếu dựa vào sản xuất nơng nghiệp Ngồi thời gian tham gia hoạt động sản xuất nông nghiệp, lao động địa phương đa phần khơng có nghề nghiệp phụ Như phân tích vào năm 2011, có 13,1% số lao động nhóm hộ gia đình nghèo 17% số lượng lao động nhóm hộ khơng nghèo tham gia hoạt động sản xuất ngồi nơng nghiệp Số lao động cịn lại chiếm đại đa số khơng có hoạt động khác để tăng thêm thu nhập Trên tồn phân tích, đánh giá tình hình phát triển sản xuất hộ nhân tố tác động đến nghèo đói hộ 90 Chƣơng MỘT SỐ GIẢI PHÁP GIẢM NGHÈO CHO HỘ NÔNG DÂN Ở KHU VỰC MIỀN NÚI TỈNH THÁI NGUYÊN 3.1 Định hƣớng phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Thái Nguyên 3.1.1 Định hướng chung Phấn đấu đến trước năm 2020 Thái Nguyên trở thành tỉnh công nghiệp; nguồn lực người phát huy cao độ; nguồn lực khoa học công nghệ, kết cấu hạ tầng tiềm lực kinh tế tăng cường; nguồn tài nguyên thiên nhiên sử dụng tiết kiệm, hợp lý, hiệu sở không ngừng cải thiện, nâng cao giá trị, tính đa dạng nhờ hệ thống bảo vệ mơi trường có tính pháp lý đồng bộ; nâng cao vị Thái Nguyên để tỉnh thực trung tâm kinh tế, văn hóa, xã hội thị vùng trung du miền núi phía bắc có vị nước 3.1.2 Những mục tiêu phấn đấu cụ thể - Về kinh tế: tốc độ tăng trưởng ổn định (Giai đoạn 2011-2015 đạt 1213%/năm, giai đoạn 2016-2020: 11-12%/năm) với cấu kinh tế hợp lý; khai thác, sản xuất hiệu sử dụng tiết kiệm nguồn lực; đẩy mạnh giải pháp thu hút nguồn lực cho phát triển kinh tế đôi với không ngừng nâng cao thu nhập mức sống vật chất, tinh thần nhân dân, phấn đấu để Thái Nguyên trở thành trung tâm kinh tế, tỉnh công nghiệp trước năm 2020 thực chiến lược phát triển bền vững - Về xã hội: thực nâng cao trình độ mặt cho dân cư, phát huy vai trị tích cực nhân dân đoàn thể xã hội thực mục tiêu kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, thực công dân chủ rộng rãi tạo việc làm cho nhân dân; đẩy mạnh xã hội hóa y tế, giáo dục, giảm nghèo, tạo điều kiện để người dân học tập chăm sóc sức khỏe 91 cộng đồng; đấu tranh có hiệu với tệ nạn xã hội, hoạt động tội phạm, xóa bỏ tệ nạn buôn bán sử dụng ma túy, giảm thiểu tai nạn giao thông, tuyên truyền nâng cao nhận thức hành động toàn xã hội chương trình phát triển bền vững; thực cải cách hành chính, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, chống tham nhũng; xây dựng xã hội văn minh đại, giàu sắc dân tộc, xây dựng đội ngũ cán cơng chức có tài, có đức, tận tâm phục vụ nhân dân - Về môi trường: sử dụng tiết kiệm tài nguyên bảo vệ môi trường gắn với phát triển kinh tế - xã hội, đô thị bền vững; Phịng ngừa, kiểm sốt, xử lý, kiềm chế, tiến tới giảm thiểu nguồn gây ô nhiễm môi trường, suy thối mơi trường; Cải thiện chất lượng mơi trường, bảo vệ phát triển rừng, bảo tồn đa dạng sinh học; Hạn chế tác hại thiên tai, chủ động thích ứng có hiệu với biến đổi khí hậu 3.1.3 Những định hướng giảm nghèo cho khu vực miền núi tỉnh Thái Nguyên Thực chiến lược tăng trưởng, phát triển kinh tế nhanh bền vững, chìa khóa để giải thành cơng toán giảm nghèo Hướng trọng tâm giảm nghèo vào phát triển nông nghiệp nông thôn, tăng cường hoạt động hỗ trợ cho người nghèo phát triển sản xuất Đảm bảo tính xã hội hóa cao cơng tác giảm nghèo, sở tạo thành phong trào hành động nhân dân; huy động sức mạnh cộng đồng xã hội để hỗ trợ có hiệu cho người nghèo, hộ nghèo vùng nghèo tỉnh Cải thiện tham gia người dân, đặc biệt phụ nữ, đồng bào dân tộc thiểu số tổ chức đoàn thể xã hội vào hoạt động cơng tác giảm nghèo Đa dạng hóa việc huy động nguồn lực cho giảm nghèo, tập trung phát huy nguồn lực chỗ Đảm bảo tính bền vững kết giảm nghèo, hạn chế đến mức thấp tình trạng tái nghèo phát sinh nghèo hệ thống sách hỗ trợ 92 trực tiếp cho hộ thoát nghèo Chú trọng biện pháp nâng cao dân trí, đào tạo nghề giải việc làm ổn định, tăng thu nhập để có tích lũy, gắn việc làm với chuyển biến lối sống văn minh người nghèo, hộ nghèo Tập trung ưu tiên nguồn lực cho địa phương có tỷ lệ nghèo cao (các xã miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số) theo tiêu chí phân bổ nguồn lực khách quan, công dựa vào thực trạng nghèo kết giảm nghèo Kiên không đầu tư cho hộ nghèo, xã nghèo không tâm thực tốt công tác giảm nghèo Xây dựng chế phân công trách nhiệm rõ ràng sở, ban, ngành địa phương việc triển khai công tác giảm nghèo Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát tinh thần dân chủ, công khai đảm bảo tính tiết kiệm, tránh lãng phí Tạo cho người dân có ý chí tự lực vươn lên nghèo, làm giàu đáng cho thân gia đình, không trông chờ, ỷ lại vào trợ giúp Nhà nước 3.2 Một số giải pháp xố đói giảm nghèo cho hộ nông dân khu vực miền núi Tỉnh Thái Nguyên Từ đặc điểm điều kiện tự nhiên - kinh tế, xã hội; từ kết phân tích thực trạng đói nghèo phân tích ngun nhân dẫn đến đói nghèo địa bàn khu vực miền núi tỉnh Thái Nguyên, chúng đề xuất số giải pháp góp phần giảm nghèo nhanh bền vững sau: 3.2.1 Giải nguồn vốn Vốn để phát triển sản xuất yếu tố quan trọng nông hộ Qua thực tế khảo sát cho thấy có đến 96,25% số hộ trả lời thiếu vốn để phát triển sản xuất Tuy nhiên, phân tích nhóm hộ nghèo có đến 61,4%; nhóm hộ khơng nghèo có 53,71% tổng số hộ không dám vay vốn Như vậy, tỷ lệ số hộ thuộc nhóm hộ nghèo mạnh dạn đứng vay vốn để phát 93 triển sản xuất chiếm tỷ lệ không nhiều thấp nhiều so với nhóm hộ không nghèo Đối với giải pháp cần thực nội dung sau: - Tiếp tục thực sách tín dụng ưu đãi hộ nghèo, hộ cận nghèo; cải cách để đơn giản điều kiện, thủ tục hồ sơ giúp hộ nghèo dễ dàng tiếp cận với nguồn vốn tín dụng - Gắn vay vốn, tạo việc làm chỗ với hướng dẫn cách làm ăn, khuyến nông chuyển giao kỹ thuật, công nghệ vào sản xuất - Nâng mức vốn vay thời gian vay vốn theo nhu cầu chu kỳ sản xuất thực tế 3.2.2 Nâng cao trình độ, kiến thức khoa học kỹ thuật cho người dân Để thực giải pháp tăng hiểu biết sản xuất cho người dân khu vực miền núi tỉnh Thái Nguyên cần: - Tiếp tục thực sâu, rộng công tác khuyến nông cho hộ nông dân Cải tiến nội dung tập huấn cho người dân, không tập huấn kỹ thuật sản xuất mà cần hướng dẫn, giám sát việc ứng dụng kiến thức vào thực tế, cung cấp thơng tin thị trường, cách tính tốn giới thiệu mơ hình làm ăn có hiệu - Chuyển giao khoa học cơng nghệ cho người dân cần có nghiên cứu để xuất phát từ nhu cầu người dân Tránh tình trạng mục tiêu người chuyển giao với nhu cầu người chuyển giao khác - Nên hình thành nhóm tương trợ với quy mô nhỏ để giúp đỡ thiết thực, tránh tình trạng hình thức, khơng hiệu 3.2.3 Đào tạo nghề tạo thêm việc làm Đào tạo nghề, tạo thêm việc làm địa phương, yêu cầu quan trọng để cải thiện thu nhập biện pháp giảm nghèo bền vững Theo phân tích nêu trên, cấu thu nhập từ hoạt động nghề tự đem lại nguồn thu nhập chiếm tỷ trọng lớn cấu thu nhập hai nhóm hộ Tuy nhiên, thu nhập người lao động từ hoạt động bấp bênh, xu 94 hướng người dân nơng thơn tìm việc làm thành phố, mà thân họ người lao động thủ cơng Do đó, cần phải khuyến khích phát triển ngành nghề phụ khu vực miền núi nói chung, khu vực miền núi tỉnh Thái Nguyên nói riêng sở phát huy lợi vùng để tạo việc làm cho người lao động nơng thơn Ví dụ địa bàn nghiên cứu khai thác nguồn nguyên liệu cọ để dệt mành cọ, nguyên liệu tre, vầu để làm chiếu tre… Đối với khu có điều kiện du lịch Định Hóa thu hút khách du lịch sinh thái, du lịch di tích lịch sử 3.2.4 Sản xuất nơng nghiệp theo hướng hàng hóa Sản xuất nơng nghiệp địa phương phải tích cực chuyển sang hướng sản xuất hàng hóa Ví dụ như: Định Hóa tiếng với thương hiệu gạo bao thai Nhà nước công nhận dẫn địa lý Phú Lương nên tập trung sản xuất chè theo hướng chè an toàn 3.2.5 Một số đề xuất * Về phía người nơng dân: - Tránh tư tưởng ỷ lại, trông chờ hỗ trợ Nhà nước Xố đói giảm nghèo khơng nhiệm vụ Nhà nước, toàn xã hội, mà trước hết bổn phận người nghèo, phụ thuộc vào nỗ lực tự vươn lên thân người nghèo, cộng đồng nghèo Đây động lực, điều kiện cần để thoát nghèo nhanh bền vững - Thay đổi tư phát triển sản xuất: Sản xuất phục vụ cho nhu cầu tiêu dùng hộ cịn với mục đích để bán để thu tiền lợi nhuận tái đầu tư cho chu kỳ Mạnh dạn vay vốn để đầu tư máy móc, giống mới, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật,… - Tích cực tham gia lớp tập huấn khuyến nông, khuyến lâm địa phương tổ chức Tham gia học hỏi từ mơ hình trình diễn, trao đổi thông tin, kinh nghiệm để hội viên tham gia 95 * Đối với quan quyền: Thực có hiệu đồng sách hỗ trợ XĐGN, từ hỗ trợ vốn vay, hướng dẫn mơ hình, hỗ trợ kỹ thuật, đến giải đầu cho sản phẩm sản xuất; từ xác định nhu cầu đào tạo từ người dân, hỗ trợ phí đào tạo, hỗ trợ tìm nơi làm việc hỗ trợ vốn để tạo việc làm - có tránh lãng phí nguồn hỗ trợ tạo hội có việc làm, sản xuất kinh doanh hiệu cho hộ nghèo để họ thoát nghèo nhanh - Bản thân quan quyền cần có thay đổi tư cơng tác XĐGN Đó là: khơng thực xố đói giảm nghèo theo kiểu báo cáo thành tích; q trình thực cần tập trung nguồn lực, tránh đầu tư dàn trải - Tăng cường hoạt động tuyên truyền, giáo dục Nội dung hình thức tuyên truyền phải phong phú, đa dạng phù hợp với tâm lý, tập quán nhân dân, đồng bào dân tộc thiểu số Vận động nhân dân góp sức thực công tác giảm nghèo, nâng cao nhận thức, thúc đẩy khuyến khích ý chí tâm vươn lên người nghèo - Tăng cường đào tạo nguồn nhân lực làm cơng tác giảm nghèo có sách hỗ trợ cán làm công tác giảm nghèo, tạo ổn định khuyến khích họ tâm huyết với cơng việc - Xã hội hố cơng tác giảm nghèo Cơng tác xóa đói giảm nghèo trách nhiệm tồn hệ thống trị, tồn xã hội nhân dân Do phải xác định rõ trách nhiệm cấp ủy Đảng, quyền cấp; nhiệm vụ quan, ban, ngành, đoàn thể; đồng thời phát huy tinh thần tương thân, tương cộng đồng Các cán chuyên trách giảm nghèo cần tích cực tìm kiếm hội để mở rộng đối tượng tham gia vào công tác giảm nghèo Khuyến khích doanh nghiệp, sở sản xuất tham gia đào tạo thu nhận người lao động nghèo 96 KẾT LUẬN Trong năm qua, với đầu tư hỗ trợ Nhà nước, phấn đấu nỗ lực quyền địa phương vươn lên sản xuất người dân, công giảm nghèo tỉnh Thái Nguyên nói chung khu vực miền núi tỉnh nói riêng gặt hái nhiều thành công to lớn Tuy nhiên, tỷ lệ hộ nghèo cao so với vùng miền khác, tượng tái nghèo phổ biến số hộ cận nghèo lớn thu nhập người dân bấp bênh Sau năm, mức sống người dân khu vực miền núi có nhiều cải thiện Tuy nhiên, chênh lệch thu nhập nhóm hộ nghèo nhóm hộ khơng nghèo khu vực có khác biệt lớn Điều nhóm hộ khơng nghèo có điều kiện thực thâm canh, tăng quy mô sản xuất trang bị tài sản phục vụ sản xuất… Theo khảo sát, nhân tố tác động đến nghèo đói hộ nông dân khu vực miền núi tỉnh Thái Nguyên bao gồm: vốn; nguồn lực đất đai; kinh nghiệm sản xuất việc làm ngồi nơng nghiệp Theo phân tích mơ hình, mức độ tác động nhân tố tới thu nhập hộ có thay đổi sau năm Hiện nay, nhân tố trình độ học vấn chủ hộ có ảnh hưởng mạnh tới thu nhập người dân nhiên dừng lại nhân tố chủ quan, nhân tố khác điều kiện tự nhiên chưa nghiên cứu đến khu vực miền núi có đa dạng điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội nên hệ số R2 mơ hình tốn CD tương đối thấp 97 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Báo cáo tổng kết năm thực chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo giai đoạn 2006-2010, UBND tỉnh Thái Nguyên Báo cáo kết năm 2011 kế hoạch nhiệm vụ năm 2012 công tác bảo trợ xã hội, Sở Lao động Thương binh Xã hội Thái Nguyên Báo cáo tình hình thực kết cơng tác xố đói giảm nghèo từ năm 2007-2009, UBND huyện Phú Lương Báo cáo tình hình thực kết cơng tác xố đói giảm nghèo từ năm 2006-2010, UBND huyện Định Hóa Báo cáo Mục tiêu phát triển thiên niên kỷ 2010, Việt Nam 2/3 chặng đường thực mục tiêu phát triển thiên niên kỷ hướng tới năm 2015, Hà Nội Biểu tổng hợp rà soát hộ nghèo năm 2007, 2008, 2009, 2010, 2011 Phòng Lao Động TB &XH huyện Phú Lương, Định Hóa Biểu tổng hợp kết điều tra hộ nghèo, hộ cận nghèo năm 2011, Phòng Lao Động TB &XH huyện Phú Lương, Định Hóa T.S Đồng Văn Đạt (2011), Giải pháp kinh tế - xã hội nhằm giảm nghèo cải thiện môi trường sống cho người dân nghèo khu vực miền núi tỉnh Thái Nguyên Nguyễn Quang Hợp (2006), Luận văn thạc sỹ kinh tế, Phân tích ngun nhân, giải pháp xố đói giảm nghèo cho hộ nơng dân huyện Định Hố - Thái Ngun, Thái Nguyên 10 Niên giám thống kê huyện Phú Lương, Định Hóa năm 2011 11 Niên giám thống kê tỉnh Thái Nguyên năm 2010, 2011 12 Quyết định số 170/2005/QĐ-TTd ngày 08/7/2005 Thủ tướng Chính phủ chuẩn nghèo, giai đoạn 2005-2010 98 13 Quyết định số 09/2011/QĐ-TTg ngày 30 tháng 11 năm 2011 Thủ tướng phủ chuẩn nghèo, giai đoạn 2011-2015 15 Quyết định số 375/QĐ-LĐTBXH ngày 28 tháng năm 2012 Bộ Lao động - Thương binh Xã hội phê duyệt kết điều tra rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo năm 2011 16 Quyết định số 1323/QĐ-UBND Về việc ban hành Kế hoạch hành động thực Chiến lược phát triển bền vững tỉnh Thái Nguyên giai đoạn (2011 - 2020) 17 Bộ Lao động - Thương binh Xã hội (2007), Tài liệu tập huấn cán giảm nghèo, NXB Lao động - Xã hội, Hà Nội 18 Tổng cục thống kê, Kết khảo sát mức sống hộ gia đình năm 2010, NXB Thống kê, 2010 19 http://www.thainguyen.gov.vn 20 http://cema.gov.vn/ 21 http://www.tapchicongsan.org.vn 22 http://www.ciem.org.vn 99 PHỤ LỤC Phụ lục 1: Bảng phân tích tƣơng quan yếu tố mơ hình Năm 2007 Thu nhap Thu nhap Trinh Trinh CPTT CPCN LĐ DT Dan toc 0.433195403 CPTT 0.38095496 0.281 CPCN 0.412285965 DT 0.378851613 0.29894 0.0592569 0.0676788 LĐ 0.447807765 0.31616 0.2704774 0.2938180 0.25242 Dan toc 0.147335496 0.06606 0.0690488 -0.0029618 -0.07709 -0.02389 0.206 0.3945702 1 1 Năm 2011 Thu nhap Thu nhap Trinh CPTT CPCN LĐ DT Dan toc Trinh 0.303999 CPTT 0.349877 0.205383 CPCN 0.339809 0.114666 0.244082 DT 0.284856 0.204255 0.177257 0.232737 LĐ 0.257543 0.133488 0.122347 0.194234 0.50965 Dan toc 0.103038 0.01439 0.023684 1 -0.04885 -0.05755 0.014447 100 Phụ lục 2: Kết chạy hàm CD năm 2007 SUMMARY OUTPUT Regression Statistics Multiple R 0.67185 R Square 0.45138 Adjusted R Square 0.443 Standard Error 0.46182 Observations 400 ANOVA Significance df Regression SS MS F 53.8898 68.96 11.4933 Residual 393 83.8169 0.21327 Total 399 152.777 Coefficients Intercept Standard Error t Stat P-value F 2.4E-48 Lower Upper Lower Upper 95% 95% 95.0% 95.0% 5.9812 0.28575 20.9317 6.7E-66 5.41941 6.54299 5.41941 6.54299 Ln(TD) 0.26661 0.05946 4.48388 9.6E-06 0.14971 0.38351 0.14971 0.383514 Ln(TT) 0.12427 0.0345 3.60215 0.00036 0.05645 0.1921 0.05645 0.1921 LN(CN) 0.13421 0.02404 5.58287 4.4E-08 0.08695 0.18148 0.08695 0.181476 Ln(DT) 0.11538 0.01815 6.35847 5.7E-10 0.0797 0.15105 0.0797 0.151049 Ln(LD) 0.41877 0.07992 5.23958 2.6E-07 0.26163 0.5759 0.26163 0.575897 Dan toc 0.1894 0.04766 3.97441 8.4E-05 0.09571 0.28309 0.09571 0.283095 101 Phụ lục 3: Kết chạy hàm CD năm 2011 SUMMARY OUTPUT Regression Statistics Multiple R 0.5355 R Square 0.2867 Adjusted R Square 0.2759 Standard Error 0.5801 Observations 400 ANOVA df Regression SS MS 53.167 8.8611 Residual 393 132.25 0.3365 Total 399 185.41 Coefficients Standard Error t Stat F 26.333 Significance F 2E-26 P-value Lower 95% Upper Lower 95% 95.0% Upper 95.0% Intercept 6.5515 0.379 17.288 3E-50 5.8064 7.2966 5.8064 7.296558 Ln(TD) 0.3422 0.0778 4.3973 1E-05 0.1892 0.4952 0.1892 0.495164 Ln(TT) 0.211 0.0417 5.0571 7E-07 0.129 0.293 0.129 0.293019 LN(CN) 0.1221 0.0245 4.9909 9E-07 0.074 0.1702 0.074 0.170211 Ln(DT) 0.0545 0.0275 1.9817 0.0482 0.0004 0.1086 0.0004 0.108563 Ln(LD) 0.1989 0.0878 2.2647 0.0241 0.0262 0.3716 0.0262 0.371617 Dan toc 0.1615 0.0595 2.7139 0.0069 0.0445 0.2785 0.0445 0.278487 ...ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH TỐNG THỊ DUNG NGHÈO ĐÓI VÀ NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN NGHÈO ĐÓI TẠI TỈNH THÁI NGUYÊN (GIAI ĐOẠN 2007- 2011) Chuyên ngành:... II: Nghèo đói nhân tố tác động đến nghèo đói khu vực miền núi tỉnh Thái Nguyên giai đoạn (2007 - 2011) Chương III: Một số giải pháp chủ yếu nhằm giảm nghèo cho khu vực miền núi tỉnh Thái Nguyên. .. 1.2.3 Hệ thống tiêu phân tích 25 Chương NGHÈO ĐÓI VÀ CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG TỚI NGHÈO ĐÓI TẠI KHU VỰC MIỀN NÚI TỈNH THÁI NGUYÊN GIAI ĐOẠN (2007 - 2011) 27 2.1 Tình hình địa bàn nghiên cứu