HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM PHẠM VŨ LỰC ĐÁNH GIÁ TÁC DỤNG PHÒNG BỆNH CẦU TRÙNG CỦA PROBIOTIC CHỨA VI KHUẨN DẠNG BÀO TỬ TRÊN GÀ LÔNG MÀU Chuyên ngành: Thú y Mã số: 60 64 01 01 Người hướng dẫn khoa học: TS Nguyễn Bá Tiếp TS Trần Đình Hồn NHÀ XUẤT BẢN HỌC VIỆN NƠNG NGHIỆP - 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu riêng tơi Các nội dung nghiên cứu, số liệu tính, kết thể luận văn trung thực chưa công bố cho việc bảo vệ học vị ngồi nước Tơi cam đoan rằng, giúp đỡ để thực luận văn cảm ơn thơng tin trích dẫn luận văn rõ nguồn gốc Hà Nội, ngày tháng năm 2017 Tác giả luận văn Phạm Vũ Lực i LỜI CẢM ƠN Trước hết xin gửi lời cảm ơn tới Thầy cô giáo công tác Học viện Nơng nghiệp Việt Nam nói chung Thầy Khoa Thú Y nói riêng giúp đỡ tơi suốt q trình học tập hồn thành luận văn Đặc biệt, xin cảm ơn TS.Nguyễn Bá Tiếp - Bộ môn Giải phẫu - Tổ chức Phôi thai, Khoa Thú Y – Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam TS Trần Đức Hoàn – Đại Học Nơng Lâm Bắc Giang tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tơi q trình thực tập hồn thành luận văn Tơi xin cảm ơn gia đình anh chị Nghĩa Hương Đồng Hỷ - Thái Nguyên, Khoa Chăn nuôi thú y – Đại Học Nông Lâm Bắc Giang tạo điều kiện giúp đỡ hồn thành luận văn Tơi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới gia đình, anh em, bạn bè đồng nghiệp động viên, giúp đỡ tạo điều kiện tốt cho tơi hồn thành luận văn Hà Nội, ngày tháng năm 2017 Tác giả luận văn Phạm Vũ Lực ii MỤC LỤC Lời cam đoan i Lời cảm ơn ii Mục lục iii Danh mục chữ viết tắt……………………………………………………………………….…………………….v Danh mục bảng vi Trích yếu luận văn viii Thesis abstract x Phần Mở đầu 1.1 Tính cấp thiết đề tài 1.2 Mục tiêu đề tài 1.3 Phạm vi nghiên cứu 1.4 Những đóng góp mới, ý nghĩa khoa học thực tiễn đề tài Phần Tổng quan tài liệu 2.1 Tổng quan Probiotic 2.1.1 Định nghĩa Probiotic 2.1.2 Cơ chế tác động Probiotic gia cầm 2.1.3 Chế phẩm Probiotic 2.2 Hệ tiêu hóa gà 2.2.1 Cấu tạo hệ tiêu hóa sinh lý tiêu hóa gà 2.2.2 Hệ vi khuẩn đường ruột gà 12 2.2.3 Tác động hệ vi sinh vật đường ruột đến sức khỏe vật nuôi 12 2.2.4 Các yếu tố ảnh hưởng đến sinh trưởng vật nuôi 14 2.2.5 Các tiêu đánh giá sinh trưởng gia cầm 17 2.3 Bệnh cầu trùng gà 17 2.3.1 Một số đặc điểm gây bênh Cầu trùng 17 2.3.2 Các loài cầu trùng gây bệnh gà 20 2.3.3 Một số đặc điểm dịch tễ học 22 2.3.4 Triệu chứng lâm sàng bệnh tích gà bị bệnh cầu trùng 24 2.3.5 Các phương pháp chẩn đoán bệnh cầu trùng gà 26 Phần Đối tượng, nội dung phương pháp nghiên cứu 27 iii 3.1 Địa điểm nghiên cứu 27 3.2 Thời gian nghiên cứu 27 3.3 Đối tượng nghiên cứu 27 3.4 Nội dung nghiên cứu 28 3.5 Phương pháp nghiên cứu 29 3.5.1 Phương pháp vật liệu nghiên cứu 29 3.5.2 Phương pháp phân tích số liệu 33 Phần Kết thảo luận 34 4.1 Tác dụng chế phẩm Bio Plus 11 đến tiêu sản xuất gà 34 4.1.1 Tỷ lệ nuôi sống gà thí nghiệm từ sau nở đến tuần tuổi 34 4.1.2 Ảnh hưởng chế phẩm đến tăng trọng đàn gà thí nghiệm 36 4.1.3 Lượng thức ăn thu nhận gà thí nghiệm 38 4.1.4 Tỷ lệ chuyển hóa thức ăn (FCR) 39 4.2 Tác dụng chế phẩm Bio Plus 11 đến bệnh cầu trùng gà 41 4.2.1 Ảnh hưởng Bio Plus 11 đến tỷ lệ cường độ nhiễm theo tuổi gà thí nghiệm 41 4.2.2 Ảnh hưởng mùa năm đến tác động Bio Plus 11 mức độ nhiễm cầu trùng gà thí nghiệm 44 4.2.3 Ảnh hưởng giống gà đến tác dụng Bio Plus 11 45 4.2.4 Tác dụng chế phẩm Bio Plus 11 điều trị bệnh cầu trùng gà 47 4.3 Ảnh hưởng chế phẩm Bio Plus 11 đến hình thái kích thước biểu mơ ruột non gà 48 4.3.1 Hình thái biểu mơ ruột non gà thí nghiệm 49 4.3.2 Kích thước lơng nhung biểu mơ 51 Phần Kết luận kiến nghị 56 5.1 Kết luận 56 5.2 Kiến nghị 57 Tài liệu tham khảo 60 iv DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nghĩa tiếng việt Cs Cộng ĐC Đối chứng EU European Union HQSDTA Hiệu sử dụng thức ăn LTATN Lượng thức ăn thu nhận NT Ngày tuổi TA Thức ăn TCVN Tiêu chuẩn Việt nam TN Thí nghiệm TNHH Trách nhiệm hữu hạn TT Tuần tuổi TTTA Tiêu tốn thức ăn VSV Vi sinh vật WHO World Health Organization v DANH MỤC BẢNG Bảng 4.1 Tỷ lệ nuôi sống gà thí nghiệm 34 Bảng 4.2 Khối lượng thể đàn gà thí nghiệm 36 Bảng 4.3 Lượng thức ăn thu nhận gà thí nghiệm 38 Bảng 4.4 Tỷ lệ chuyển hóa thức ăn (FCR) 40 Bảng 4.5 Tỷ lệ cường độ nhiễm cầu trùng theo tuổi đàn gà ni thí nghiệm bổ sung chế phẩm Probiotic Bio Plus 11 42 Bảng 4.6 Tỷ lệ nhiễm cường độ nhiễm cầu trùng gà thí nghiệm theo mùa năm 44 Bảng 4.7 Ảnh hưởng giống đến tác dụng Bio Plus cầu trùng 46 Bảng 4.8 Kích thước lơng nhung biểu mơ niêm mạc ruột non gà thí nghiệm 52 Bảng 4.9 Kết xét nghiệm tìm Oocyst cầu trùng 47 vi DANH MỤC HÌNH Hình 2.1 Cơ chế kháng vi sinh vật Bacteriocin.(Cotter et al.,2005) Hình 3.1 Chế phẩm Biolus 11 với thông tin thành phần tác dụng 29 Hình 3.2 Gà giống kiểm tra đưa vào thí nghiệm 29 Hình 4.1 Gà 40 ngày tuổi theo dõi 35 Hình 4.2 Cân khối lượng theo dõi theo gà thí nghiệm 37 Hình 4.3 Biến động tỷ lệ nhiễm cầu trùng theo tuổi gà thí nghiệm 42 Hình 4.4 Sự biến động tỷ lệ nhiễm cầu trùng theo mùa 45 Hình 4.5 Tỷ lệ nhiễm cường độ nhiễm cầu trùng hai giống gà 46 Hình 4.6 Tá tràng gà thuộc nhóm bổ sung chế phẩm Bio Plus 11 (trái) nhóm đối chứng (phải): (a) áo ngồi; (b) áo (cơ trơn); (c) lớp đêm (d) lông nhung biểu mơ; (e) lịng ruột; x100 HE 49 Hình 4.7 Khơng tràng gà thuộc nhóm bổ sung chế phẩm Bio Plus 11 (trái) nhóm đối chứng (phải): (a) áo ngoài; (b) áo (cơ trơn); (c) lớp đệm (d) lơng nhung biểu mơ; (e) lịng ruột; x100 HE 50 Hình 4.8 Hồi tràng gà thuộc nhóm bổ sung chế phẩm Bio Plus 11 (trái) nhóm đối chứng (phải): (a) áo ngoài; (b) áo (cơ trơn); (c) lớp đệm (d) lơng nhung biểu mơ; (e) lịng ruột; x100 HE 50 Hình 4.9 Chiều cao chiều rộng lông nhung biểu mô tá tràng 52 Hình 4.10 Chiều cao chiều rộng lông nhung biểu mô không tràng 53 Hình 4.11 Chiều cao chiều rộng lông nhung biểu mô hồi tràng 54 Hình 4.12 Tác dụng hỗ trợ điều trị cầu trùng Bio Plus 11 48 vii TRÍCH YẾU LUẬN VĂN Tên tác giả: Phạm Vũ Lực Tên luận văn: Đánh giá tác dụng phòng bệnh cầu trùng Probiotic chứa vi khuẩn dạng bào tử gà lông màu Chuyên ngành: Thú y Mã số: 60 64 01 01 Cơ sở đào tạo: Học Viện Nơng Nghiệp Việt Nam Mục đích nghiên cứu + Đánh giá tác dụng probiotic dạng bào tử chế phẩm Bio Plus 11 đến suất chăn nuôi gà thịt lông màu + Đánh giá ảnh hưởng tuổi, giống gà, thời gian năm đến tác dụng probiotic cầu trùng + Xác định tác dụng Bio Plus 11 phối hợp với kháng sinh điều trị cầu trùng Đây sở khuyến cáo sử dụng chế phẩm chăn ni gà an tồn sinh học bền vững Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp bố trí thí nghiệm nhân tố đánh giá tác dụng chế phầm Bio Plus 11 đến tiêu suất ảnh hưởng ngược lại yếu tố bên đến tác dụng chế phẩm - Phương pháp xét nghiệm phân tìm Oocyst cầu trùng - Phương pháp thường quy làm tiêu vi thể nhuộm HE - Kích thước lơng nhung đo phần mềm Infinity Analysis kính hiển vi Kniss MBL-2000T (Olympus, Japan) Kết nghiên cứu - Sau tuần thí nghiệm, chế phẩm Bio Plus 11 làm tăng tỷ lệ nuôi sống 1,96 % ; làm tăng số sinh trưởng tích lũy 29,32 g/con; tăng lượng thức ăn thu nhận trung bình tuần 0,45 g/con/ngày so với đối chứng làm giảm hệ số chuyển hóa thức ăn từ 2,07 cịn 2,05 - Bio Plus 11 làm giảm tỷ lệ cường độ nhiễm, đặc biệt tỷ lệ cường độ nhiễm cầu trùng với cường độ +++ ++++ giai đoạn từ 8- 12 tuần tuổi rõ vào mùa hè Giống gà không ảnh hưởng đến tác dụng chế phẩm nguy nhiễm cầu trùng viii - Chế phẩm làm tăng tính tồn vẹn biểu mơ ruột non; làm tăng chiều cao lông nhung biểu mô tá tràng (tăng 34,51%) không tràng ( tăng 28,73%%) Chiều cao lông nhung hồi tràng không thay đổi tác dụng chế phẩm - Để điều trị bệnh cầu trùng, phối hợp Bio Plus 11 với Colicoc có tác dụng tốt phối hợp Bio Plus 11 Cocistop Kết luận Những kết nghiên cứu góp phần chứng minh tác dụng có lợi vi khuẩn dạng bào tử Bio Plus 11 đến tiêu suất chăn nuôi hỗ trợ điều trị bệnh cầu trùng gà thịt lông màu Đây sở cho việc sử dụng chế phẩm chứa bào tử vi khuẩn thành phần bổ sung vào thức ăn chăn nuôi gà bền vững ix 81,94% Bổ sung Bio Plus 11 với Colicoc cho tỷ lệ Oocyst cao bổ sung chế phẩm với Coccistop (tỷ lệ tương ứng 90% 86,44%) Hình 4.12 Tác dụng hỗ trợ điều trị cầu trùng Bio Plus 11 Kết thí nghiệm cho thấy tác dụng phòng trị bệnh cầu trùng Bio Plus nói riêng hay chế phẩm probiotic phụ thuộc vào loại thuốc/kháng sinh dùng phối hợp 4.3 ẢNH HƯỞNG CỦA CHẾ PHẨM BIO PLUS 11 ĐẾN HÌNH THÁI VÀ KÍCH THƯỚC BIỂU MƠ RUỘT NON GÀ 4.3.1 Hình thái biểu mơ ruột non gà thí nghiệm Lớp áo ngồi ruột non gà mỏng Trong trình làm tiêu bản, lớp áo ngồi thường bị Rất tiêu quan sát mạnh máu lớp Lớp hạ niêm mạc lớp niêm gà mỏng, khó quan sát độ phóng đại 100 lần Biều mơ ruột non gà thí nghiệm khơng có gấp nếp Đáy lơng nhung gắn trực tiếp với lớp đệm Tá tràng (duodenum) đoạn ruột nối tiếp với dày gấp lại thành quai tá tràng Sau tá tràng, ruột non cuộn lại chiều dài trung bình tá tràng khoảng Tiêu tá tràng cho thấy các lơng nhung vươn vào lịng ruột, dài hẹp, phần đỉnh lơng nhung có xu hướng nhọn (hình 4.6) 48 e e d d c a a b b c Hình 4.6 Tá tràng gà thuộc nhóm bổ sung chế phẩm Bio Plus 11 (trái) nhóm đối chứng (phải): (a) áo ngoài; (b) áo (cơ trơn); (c) lớp đêm (d) lơng nhung biểu mơ; (e) lịng ruột; x100 HE Dưới kính hiển vi, lơng nhung tá tràng gà bổ sung Bio Plus 11 (hình trái) đồng so với nhóm đối chứng (hình phải) Các lơng nhung có xu hướng thẳng hơn; phần đáy, thân đỉnh rõ ràng gà đối chứng Không tràng (jejunum) đoạn ruột nối tiếp với tá tràng; đoạn ruột dài loài chim Trên bề mặt, khoảng tá trạng Meckel’s Diverticulum gờ lên Đây điểm nối cuống lòng đỏ trứng trình phát triển phơi (Hassouna, 2001) Cấu tạo vi thể không tràng tương tự tá tràng Lông nhung tá tràng có dạng hai gấp nếp; có dạng hình lưỡi hình Quán sát tiêu vi thể cho thấy không tràng lông nhung ngắn rộng lông nhung tá tràng Đỉnh lông nhung tù đáy lông nhung rộng lông nhung tá tràng (hình 4.6) Dưới kính hiển vi thấy hầu hết lơng nhung khơng tràng gà bổ sung chế phẩm Bio Plus 11 (hình 4.7a) có phần đỉnh lơng nhung tồn vẹn cao lơng nhung tá tràng gà nhóm đối chứng (hình 4.7b) Một số lơng nhung khơng tràng nhóm bổ sung chế phẩm có xu hướng bẻ cong, lơng nhung q cao so với đường kính lịng ruột 49 e e d d c a b c b a Hình 4.7 Khơng tràng gà thuộc nhóm bổ sung chế phẩm Bio Plus 11 (trái) nhóm đối chứng (phải): (a) áo ngoài; (b) áo (cơ trơn); (c) lớp đệm (d) lơng nhung biểu mơ; (e) lịng ruột; x100 HE Các nghiên cứu trước cho thấy, số trường hợp lơng nhung khơng tràng có dạng hình uốn cong (Yamauchi, 2002) Tại đoạn ruột có đường kính lớn hay đoạn ruột phì đại ảnh hưởng đến lưu thơng chất chứa ruột nhu động Sự gia tăng lơng nhung có hình thái khơng bình thường nhiều nguyên nhân khác chất chứa lưu lâu ruột thừa dinh dưỡng Hồi tràng (ileum) đoạn ngắn ruột non, ngắn khoảng 10% chiều dài tá tràng Hình thái biểu mơ hồi tràng tương tự tá tràng không tràng Trên tiêu quan sát thí nghiệm thấy hầu hết lơng nhung hồi tràng có đỉnh tù phần đáy rộng Hồi tràng có nhiều tế bào hình đài tá tràng khơng tràng f e e d d c b c b a a Hình 4.8 Hồi tràng gà thuộc nhóm bổ sung chế phẩm Bio Plus 11 (trái) nhóm đối chứng (phải): (a) áo ngoài; (b) áo (cơ trơn); (c) lớp đệm (d) lông nhung biểu mô; (e) lòng ruột; x100 HE 50 Từ tá tràng xuống đoạn ruột sau, kích thước lơng nhung thường giảm chiều cao dần xuống hồi tràng Lông nhung hồi tràng ngắn có diện tích nhỏ lơng nhung khơng tràng Đặc điểm hình thái giải thích khác chức đoạn ruột, hồi tràng chất dinh dưỡng gần hấp thu hết phần ruột trước đó, chất chứa hồi tràng nghèo dinh dưỡng nên vai trò hấp thu nhỏ dẫn đến giảm chiều cao điện tích lơng nhung Hàm lượng dinh dưỡng tăng, kích thước lông nhung không tăng lên mà nhiều lông nhung hợp lại tạo thành lơng nhung lớn Lơng nhung cấu trúc giống hình ngón tay nhơ lên bề mặt niêm mạc ruột làm tăng diện tích bề mặt ruột non lên nhiều lần Các lông nhung cách khe lơng nhung Trên lơng nhung có enterocyte hình trụ với nhiều vi nhung; xen kẽ với enterocyte tế bào goblet Các enterocyte lông rung hấp thu dinh dưỡng từ lịng ruột sau chất dinh dưỡng chuyển vào hệ thống mao mạch mao mạch bạch huyết; tập trung đổ tĩnh mạch cửa để tĩnh mạch đường tiêu hóa chuyển vào máu Nhiều nghiên cứu chứng minh rằng, gà, số lượng lông nhung tá tràng nhiều so với không tràng hồi tràng Chiều cao lồng nhung giãm dần từ tá tràng xuống hồi tràng Đặc điểm cấu trúc phù hợp với chức đoạn ruột Kết nghiên cứu chứng minh điều Như vậy, đặc điểm điển hình cấu tạo vi thể ruột non gà thí nghiệm bao gồm: Thành ruột mỏng; lớp áo mỏng; hạ niêm mạc lớp niêm khơng rõ Đây đặc điểm vi thể khác với đặc điểm thành ruột lợn (đã mô tả nghiên cứu trước) Lớp đệm lớp biểu mô dày lớp khác Biểu mơ gồm lơng nhung có chiều cao, khoảng cách hình thái khác đoạn ruột non Giữ hai nhóm, lơng nhung tá tràng lơng nhung không tràng gà bổ sung chế phẩm Bio Plus 11 có cấu trúc rõ ràng lơng nhung biểu mơ gà nhóm đối chứng Một số lơng nhung biểu mơ ruột non gà nhóm đối chứng có phần đỉnh khơng tồn vẹn Đây đặc điểm ảnh hưởng đến khả hấp thu dinh dưỡng nguy nhiễm bệnh vi sinh vật đường ruột gây nên 4.3.2 Kích thước lơng nhung biểu mơ Để đánh giá ảnh hưởng bổ sung chế phẩm Bio Plus 11 đến kích thước lơng nhung, tiêu từ tá tràng, không tràng hồi tràng quan sát kính hiển vi gắn máy ảnh hình Các lơng nhung vi trường tiêu đo chiều cao chiều rộng 51 Chiều cao đo tính từ điểm cao đỉnh lông nhung kéo xuống đến đáy lơng nhung Chiều rộng đo vng góc với chiều cao trung điểm chiều cao Bảng 4.8 Kích thước lơng nhung biểu mơ niêm mạc ruột non gà thí nghiệm Vị trí đo Kích thước lơng nhung (mm) Nhóm Đối chứng Nhóm bổ sung Bio Plus 11 Cao Rộng Cao Rộng 1,13 ± 0,1a 0,22 ± 0,09a 0,87 ± 0,07a 0,21 ± 0,09a 1,42 ± 0,06 b 0,25 ± 0.13 1,12 ± 0,09 b 0,19 ± 0,06 Cao Rộng 0,75 ± 0,06 0,29 ± 0,04 0,81 ± 0,26 0,11 ± 0,06 Tá tràng Không tràng Hôi tràng Ghi chú: Các số hàng mang chữ khác sai khác có ý nghĩa thống kê với P