CHƯƠNG I LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾ QUẢ BÁN HÀNG TRONG DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI 1.1 Khái niệm, bản chất, ý nghĩa và nhiệm vụ bán hàng. Khái niệm bán hàng : Bán hàng hay còn gọi là tiêu thụ thành phẩm, là công đoạn cuối hoàn tất một quá trình sản xuất kinh doanh, là quá trình trao đổi thành phẩm tức là chuyển hóa vốn của doanh nghiệp từ trạng thái hiện vật sang hình thái giá trị. Do đó tiêu thụ là thực hiện giá trị của hàng hóa. Bản chất của bán hàng : Là việc chuyển quyền sở hữu về hàng hoá, thành phẩm, dịch vụ cho khách hàng, doanh nghiệp thu tiền hay được quyền thu tiền. Đó chính là quá trình vận động của vốn kinh doanh từ vốn thành phẩm hàng hoá sang vốn bằng tiền và xác định kết quả. Ý nghĩa của bán hàng : Chỉ có thông qua việc bán hàng - giá trị sản phẩm dịch vụ mới được thực hiện do đó mới có điều kiện để thực hiện mục đích của nền sản xuất hàng hoá và tái sản xuất kinh doanh không ngừng được mở rộng. Doanh thu bán hàng sẽ bù đắp được các chi phí bỏ ra, đồng thời kết quả bán hàng sẽ quyết định hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. Bán hàng tự thân nó không phải là một quá trình của sản xuất kinh doanh nhưng nó lại là một khâu cần thiết của tái sản xuất xã hội. Vì vậy bán hàng góp phần nâng cao năng suất lao động, phục vụ sản xuất tiêu dùng và đời sống xã hội. Nhờ có hoạt động bán hàng, hàng hoá sẽ được đưa đến tay người tiêu dùng và thoả mãn nhu cầu của người tiêu dùng về số lượng cơ cấu và chất lượng hàng hóa, việc tiêu thụ hàng hoá góp phần cân đối giữa sản xuất và tiêu dùng. Kết quả cuối cùng tính bằng mức lưu chuyển hàng hoá mà việc mức lưu chuyền hàng hoá lại phụ thuộc vào mức bán hàng nhanh hay chậm. Doanh nghiệp càng tiêu thụ được nhiều hàng hoá thì sức mạnh của doanh nghiệp càng tăng lên. Như vậy bán hàng sẽ quyết định sự sống còn của doanh nghiệp, có bán được hàng hoá thì doanh nghiệp mới có khả năng tái sản xuất. Nhiệm vụ của kế toán bán hàng : - Ghi chép đầy đủ, kịp thời khối lượng hàng bán ra và tiêu thụ nội bộ, tính toán đúng đắn giá trị vốn của hàng đã bán, CPBH và CPQLDN nhằm xác định đúng đắn kế quả bán hàng - Kiểm tra giám sát tiến độ thực hiện kế hoạch bán nhàng, kế hoạch lợi nhuận, phân phối lợi nhuận, đôn đốc việc thực hiện nghĩa vụ đối với Nhà nước. - Cung cấp thông tin chính xác, trung thực và đầy đủ về tình hình bán hàng và xác định KQBH phục vụ việc lập các BCTC đầy đủ kịp thời. Định kỳ tiến hành phân tích kinh tế đối với việc bán hàng và xác định KQBH. Nhiêm vụ kế toán doanh thu bán hàng và xác định KQBH phải luôn gắn liền với nhau và có mối quan hệ mật thiết, không được coi nhẹ bất kỳ nhiện vụ nào. Thực hiện đúng nhiêm vụ này sẽ là tiền đề cho nhiệm vụ kia thực hiện được và ngược lại. Thông qua các nhiệm vụ kế toán bán hàng và xác định KQBH đã cho thấy vai trò quan trọng không thể thiếu trong các doanh nghiệp và đòi hỏi phải được thực hiện một cách khoa học, hợp lý và được quan tâm thường xuyên trong doanh nghiệp. 1.2. Các phương thức bán hàng Trong nền kinh tế thị trường, việc tiêu thụ sản phẩm, hàng hóa của các doanh nghiệp được thực hiện bằng nhiều hinhg thức khác nhau, theo đó các sản phẩm hàng hóa vận động từ doanh nghiệp đên tay người tiêu dùng cuối cùng, tuythuộc vào đặc điểm sản phẩm, hàng hóa tiêu thụ có thể sủ dụng các hình thức sau đây: Bán buôn : Là hình thức bán một khối lượng lớn hàng hóa với một mức giá gốc hoặc giá đã có chiết khấu ở mức cao nhằm tiêu thụ được nhanh, nhiều hay có bảo đảm cho khối lượng hàng hóa đó. Bán buôn thường áp dụng, hoặc nhằm vào các trung gian thương mại như tổng đại lý, đại lý các cấp. Những khách hàng mua với số lượng lớn như khách mua cho các dự án cũng có thể được áp dụng giá bán buôn. Có hai hình thức bán buôn chủ yếu : + Bán buôn qua kho: là hình thức hàng hóa xuất bán ra từ trong kho của doanh nghiệp. Theo phương thức này có hai hình thức bán buôn: Bán buôn qua kho bằng giao hàng trực tiếp : Theo hình thức này bên mua củ đại diện đến kho doanh nghiệp để nhận hàng. Doanh nghiệp xuất kho hàng hóa , giao trực tiếp cho người đại diện bên mua. Sau khi đại diện bên mua ký nhận đủ hàng bên mua thanh toán bằng tiền mặt hoặc chấp nhận thanh toán nợ, hàng hóa dược xác định là tiêu thụ. Phòng kế toán xác nhận lập hóa đơn bán hàng thành ba liên, sau khi xuất hàng thủ kho gữi một liên, khác hàng gữi một liên , phòng kế toán gữi một liên. Bán buôn qua kho bằng cách chuyển hàng : theo hình thức này, căn cứ vào hợp đồng đã ký kết, doanh nghiệp xuất kho hàng bằng phương tiện vận tải của mình hay đi thuê ngoài chuyển hàng đến giao cho bên mua ở một địa điểm thỏa thuận trong hợp đồng. Hàng hóa chuyển bán vẫn thuộc quyển sở hữu của doanh nghiệp, số hàng trên được xác nhận tiêu thụ khi bên mua thanh toán tiền hay chấp nhận thanh toán. Theo hình thức này giống như bán buôn qua kho giao hàng trực tiếp nhưng thêm phiếu vận chuyển kiêm xuất kho cho người giao hàng. + Bán buôn vận chuyển thẳng : là kiểu bán buôn mà doanh nghiệp thương mai sau khi mua hàng , nhận hàng không vận chuyển về kho mà chuyển thẳng đến người mua, phương thức này được thực hiện theo các hình thức. Bán buôn vận chuyển thằng theo hình thức trực tiếp (tay ba) : theo phương thức này, doanh nghiệp thương mại sau khi mua hàng, nhạn và giao hàng trực tiếp cho đại diện bên mua tại kho và điểm điểm người bán. Sau khi giao nhận đại diện bên mua ký nhạn đầy đủ hàng , bên mua đã thanh toán hàng hay chấp nhận thanh toán, hàng được bán được xác nhận là tiêu thụ. Sơ đồ 1.1. Trình tự kế toán xuất kho hàng hóa bán trực tiếp Giải thích sơ đồ : (1) Giá thành thực tế ( giá mua) của hàng hóa xuất bán. TK 111, 131TK 511,512 TK 531,532 TK 1561 TK 632 (2a) (4) (1) TK 911 (5) (6) TK 3331 (2b) (3) (2a) Doanh thu của hàng bán ( tiêu thụ) chưa có thuế GTGT. (2b) Thuế GTGT của hàng bán. (3) Hàng bán bị trả lại. (4) Cuối kỳ kế chuyển giảm giá hàng bán, doanh thu hàng bán bị trả lại. (5) Cuối kỳ kế chuyển doanh thu thuần. (6) Cuối kỳ kết chuyển giá vốn hàng bán. Bán lẻ : Là hình thức bán hàng hóa với số lượng nhỏ, hàng hóa được chuyển vào linh vực tiêu dùng. Bán lẻ thường áp dụng bán cho khác hàng tiêu dung trực tiếp không qua trung gian hay đại lý … Có các phương thức bán lẻ sau + Bán hàng thu tiền tập chung: theo hình thức này nhiện vụ thu tiền của người mua và giao hàng cho người mua tách rời nhau. Mỗi quầy hàng có một nhân viên là nhiêm vụ thu tiền của khác hàng, viết hóa đơn hoặc tích kê giao hàng cho khác hàng, để khác hàng đến nhận hàng ở quầy hàng do nhân viên bán hàng giao. Hết ca, hết ngày bán hàng, nhân viên bán hàng căn cứ vào hóa đơn hay kiểm kê hàng tồn quầy để xác định số hàng bán ra trong ngày, trong ca và lập báo cáo bán hàng. Nhân viên thu tiền, nộp tiều cho thủ quỹ và làm giấp nộp tiền. + Bán hàng thu tiền trực tiếp: Theo hình thức này nhân viên bán hàng trực tiếp thu tiền của khách hàng va giao hàng cho khách. Hết ca, hết nhày bán hàng, nhân viên bán hàng nộp tiền cho thủ quỹ và lấy giấy nộp tiền bán hàng. Sau đó kiểm kê hàng tồn quầy để các định số hàng đã bán ra trong ca, trong ngày và lập báo cáo bán hàng. [...]... 1.5.5 Kế toán tài 511 “ doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ” : - Tài khoản 511 Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ” Kết cấu tài khoản 511 Bên nợ : - Số thuế phải nộp ( thuế TTĐB, thuế xuất khẩu và thuế GTGT – nếu tính theo phương pháp trưc tiếp) tính trên doanh số bán hàng trong kỳ - Số chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán và doanh thu của hàng bán bị trả lại kế chuyển trừ vào doanh thu - Kết. .. nghiệp xác định là có doanh thu Kế quả tiêu thu là số chênh lệch giữa doanh thu bán hàng thuần ( doanh thu thuần ) với giá vốn hàng đã bán, chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp biểu hiện bằng tiền lỗ hay lãi về tiêu thụ Doanh thu CPBH phân bổ CPQLDN phân bổ Kế quả bán = thuần - cho hàng đã bán - cho hàng đã bán hàng trong kỳ Nếu chênh lệch mang dấu (+) thì KQBH lãi và ngược lại , nếu mang... là đã bán Kết chuyển giá vốn hàng bán TK 1562 Chi phí mua hàng phân bổ cho hàng bán ra TK 111,112,331 Hàng hóa mua bán ngay TK 1331 Sơ đồ 1.5 Kế toán giá vốn hàng bán theo phương pháp kiểm kê định kỳ TK 111,112,331 Mua hàng hóa TK 611 TK 632 TK 911 Trị giá hàng hóa t bán trong Kết chuyển giá vốn hàng xuấ bán kỳ TK 156 K/c giá trị hàng hóa tồn Hàng K/cđầu trị hàng hóa tồn kho giá kỳ TK 157 Kế chuyển... Cuối kỳ kết chuyển chi phí bán hàng 1.7.2 .Kế toán tài khoản 642 “ chi phí quản lý doanh nghiệp TK 642 –chi phí quản lý doanh nghiệp : được dùng để phản ánh các khoản chi phí phát sinh liên quan chung đến toàn doanh nghiệp như các chi phí quản trị và quản lý hành chính TK 642 có kế cấu như sau : Bên nợ : Tập hợp toàn bộ CPQLDN thực tế phát sinh trong kỳ Bên có : Các khoản ghi giảm CPQLDN ; Kết chuyển... lý doanh nghiệp Về nguyên tắc, CPBH và CPQLDN được kết chuyển cho sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ tiêu thụ trong kỳ để xác định kế quả bán hàng Đối với doanh nghiêp có chu kỳ sản xuất dài trong năm không có sản phâm tiêu thụ hoặc doanh thu không tương ứng với CPBH và CPQLDN thì chi phí bán hàng , chi phí quản lý doanh nghiệp phát sinh được phân bổ theo công thức : CPBH (CPQLDN ) phân bổ cho hàng bán ra CPBH... số tiền giảm giá hàng bán sang tài khoản 511 để xác định doanh thu thuần TK 532 không có số dư cuối kỳ Sơ đồ 1.9 Trình tự hạch toán giảm giá hàng bán TK 111,112 TK 532 Số tiền giảm giá hàng bán TK 511,512 Kế chuyển giảm giá hàng bán trừ vào doanh thu thuần để TK 131 Số tiền giám giá hàng bán cho kháchng trừ vào nợ phải hà thu 1.7 Chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp 1.7.1 Kế toán tài khoản... tư, hàng hóa thì chỉ phản ánh vào doanh thu bán hàng và tiền gia công thực tế được hưởng, không bao gồm giá trị vật tư hàng hóa nhận gia công - Đối với hàng hóa nhận làm đại lý, ký gửi theo phương thức bán đúng giá hưởng hoa hồng thì hạch toán vào doanh thu bán hàng phần hoa hồng hàng mà doanh nghiệp được hưởng - Trường hợp bán hàng theo phương thức bán hàng trả châm, trả góp thì ghi nhận doanh thu bán. .. trị các lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu được trong kỳ kế toán, phát sinh từ các hoạt động sản xuất, kinh doanh thong thường của doanh nghiệp, góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu.” 1.5.2 Nội dung doanh thu Doanh thu bán hàng : Doanh thu bán hàng là số tiền thu về bán hàng hóa mà doanh nghiệp đã bán, đã cung cấp cho khách hàng trả tiền hoắc chấp nhận thanh toán Doanh thu bán hàng có thế thu được bằng tiền... Tùy thuộc và đặc điểm kinmh doanh từng đơn vị mà việc xác định kết quả tiêu thụ được tiến hành và cuối tháng, cuối quý, cuối năm 1.8.2 Kế toán tài khoản sủ dụng : Kế toán sủ dụng TK 911 – xác định kết quả kinh doanh TK này cuối kỳ không có số dư và mở chi tiết theo từng hoạt động Bên nợ : - Trị giá vốn hàng bán , CPBH,CPQLDN - Kết chuyển số lợi nhuận trước thuế trong kỳ Bên có : Doanh thu bán hàng thuần... bán hàng thuần của hàng đã tiêu thụ trong kỳ 1.8.3 Phương thức hạch toán : Sơ đồ kế toán xác định kế quả tiêu thụ 1.12 Sơ đồ kế toán xác định kế quả tiêu thụ TK 632,635 641,642,81 TK 911 xác định kết quả kinh doanh (1) TK 511,512 515,711 (2) (4) TK 8212 (6) TK 8211,8212 TK 421 (3) TK 421 (5) Giải thích sơ đồ : - (1) kết chuyển chi phí - (2) kết chuyển doanh thu và thu nhập khác - (3) kết chuyển chi phí