HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM NGUYỄN THỊ NGUYỆT ÁNH ĐÁNH GIÁ VIỆC THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BỒI THƯỜNG, GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG DỰ ÁN ĐƯỜNG LÊ VĂN LƯƠNG KÉO DÀI VÀ KHU ĐÔ THỊ PHÙNG KHOANG, QUẬN NAM TỪ LIÊM THÀNH PHỐ HÀ NỘI Chuyên ngành: Quản lý đất đai Mã số: 60 85 01 03 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Khắc Thời NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC NƠNG NGHIỆP - 2017 LỜI CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu riêng Các số liệu, kết nêu luận văn trung thực chưa công bố luận văn khác Tôi xin cam đoan rằng, giúp đỡ cho việc thực Luận văn cám ơn thông tin trích dẫn Luận văn rõ nguồn gốc./ Hà Nội, ngày tháng năm 2017 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Nguyệt Ánh i LỜI CẢM ƠN Trong q trình điều tra, nghiên cứu để hồn thành luận văn, nỗ lực thân, tơi nhận hướng dẫn nhiệt tình, chu đáo thầy cô giáo giúp đỡ nhiệt tình, chu đáo quan, đồng nghiệp nhân dân địa phương Tôi xin bày tỏ cảm ơn trân trọng tới PGS.TS Nguyễn Khắc Thời tận tình hướng dẫn giúp đỡ tơi suốt q trình hồn thành luận văn Tơi xin trân trọng cảm ơn góp ý chân thành thầy, giáo Khoa Quản Lý Đất Đai – Học viện Nông nghiệp Việt Nam, tập thể Phịng Tài Ngun Mơi trường, Ban bồi thường giải phóng mặt bằng, Trung tâm phát triển quỹ đất quận Nam Từ Liêm, cán bộ, nhân dân phường Trung Văn nhiệt tình giúp đỡ tơi q trình hồn thành luận văn Tơi xin chân thành cảm ơn tới gia đình, người thân bạn bè tạo điều kiện mặt cho tơi q trình thực đề tài Một lần xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng năm 2017 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Nguyệt Ánh ii MỤC LỤC Lời cam đoan i Lời cảm ơn ii Mục lục iii Danh mục chữ viết tắt v Danh mục bảng vi Danh mục hình vii Trích yếu luận văn viii Thesis abstract x Phần Mở đầu 1.1 Tính cấp thiết đề tài 1.2 Giả thuyết khoa học 1.3 Mục tiêu nghiên cứu 1.4 Phạm vi nghiên cứu 1.5 Những đóng góp mới, ý nghĩa khoa học Phần Tổng quan tài liệu 2.1 Cơ sở lý luận bồi thường, hỗ trợ, tái định cư nhà nước thu hồi đất 2.1.1 Khái quát chung bồi thường, hỗ trợ, tái định cư 2.1.2 Đặc điểm, nguyên tắc bồi thường hỗ trợ tái định cư 2.1.3 Một số yếu tố ảnh hưởng đến công tác bồi thường hỗ trợ TĐC 2.2 Chính sách bồi thường hỗ trợ TĐC giới 2.2.1 Trung Quốc 2.2.2 Thái Lan 10 2.2.3 Nhật Bản 10 2.2.4 Ngân hàng Thế giới WB Ngân hàng phát triển Châu Á ADB 12 2.3 Chính sách bồi thường, hỗ trợ tái định cư Việt Nam thành phố Hà Nội 13 2.3.1 Cơ sở Pháp lý công tác bồi thường hỗ trợ tái định cư qua giai đoạn 13 2.3.2 Tổng quan sách bồi thường hỗ trợ TĐC Việt Nam 31 2.4 Chính sách bồi thường hỗ trợ tđc Hà Nội 34 2.5 Những học kinh nghiệm từ thực tiễn bồi thường hỗ trợ tái định cư 36 iii Phần Nội dung phương pháp nghiên cứu 38 3.1 Địa điểm nghiên cứu 38 3.2 Thời gian nghiên cứu 38 3.3 Đối tượng nghiên cứu 38 3.4 Nội dung nghiên cứu 38 3.5 Phương pháp nghiên cứu 39 3.5.1 Phương pháp điều tra thu thập số liệu thứ cấp: 39 3.5.2 Phương pháp điểu tra thu thập số liệu sơ cấp 39 3.5.3 Phương pháp tổng hợp, xử lý số liệu 40 3.5.4 Phương pháp phân tích, so sánh 40 Phần Kết nghiên cứu 41 4.1 Điều kiện tự nhiên kinh tế xã hội quận Nam Từ Liêm 41 4.1.1 Điều kiên tự nhiên 41 4.1.2 Điều kiện kinh tế xã hội 43 4.2 Tình hình quản lý đất đai quận Nam Từ Liêm 44 4.2.1 Tình hình quản lý nhà nước đất đai 44 4.2.2 Hiện trạng sử dụng đất năm 2016 48 4.3 Đánh giá công tác bồi thường hỗ trợ tái định cư quận Nam Từ Liêm 50 4.3.1 Các văn pháp ly bồi thường, hỗ trợ tái định cư 50 4.3.2 Trình tự thủ tục thực bồi thường hỗ trợ tái định cư nhà nước thu hồi đất 52 4.3.3 Đánh giá công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư quận Nam Từ Liêm 57 4.4 Đánh giá công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư 02 dự án nghiên cứu 60 4.4.1 Các văn pháp lý liên quan đến dự án 60 4.4.2 Khái quát Dự án nghiên cứu 61 4.4.3 Đánh giá việc thực sách bồi thường hỗ trợ tái định cư 02 dự án nghiên cứu 64 4.5 Một số giải pháp nhằm đẩy nhanh tiến độ bồi thường, hỗ trợ địa bàn quận Nam Từ Liêm 86 Phần Kết luận kiến nghị 89 5.1 Kết luận 89 5.2 Kiến nghị 90 Tài liệu tham khảo 91 Phụ lục 93 iv DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Từ viết tắt Nghĩa tiếng việt BTHT Bồi thường hỗ trợ CN, TTCN – XD Công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp – xây dựng GCNQSDĐ Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất GPMB Giải phóng mặt HĐND Hội đồng nhân dân NĐ – CP Nghị định phủ QHKHSDĐ Quy hoạch kế hoạch sử dụng đất TĐC Tái định cư THĐ Thu hồi đất UBND Ủy ban nhân dân v DANH MỤC BẢNG Bảng 4.1 Cơ cấu ngành kinh tế quận Nam Từ Liêm 43 Bảng 4.2 Hiện trạng sử dụng đất năm 2016 Quận Nam Từ Liêm 49 Bảng 4.3 Khối lượng kinh phí bồi thường 02 dự án nghiên cứu 61 Bảng 4.4 Xác định đối tượng bồi thường không bồi thường 69 Bảng 4.5 Ý kiến người bị thu hồi đất đối tượng bồi thường không bồi thường 70 Bảng 4.6 Chênh lệch giá đất bồi thường giá thị trường 02 dự án nghiên cứu 76 Bảng 4.7 Đơn giá bồi thường, hỗ trợ tài sản đất Dự án 78 Bảng 4.8 Ý kiến người có đất bị thu hồi việc xác định giá bồi thường tài sản đất dự án nghiên cứu 79 Bảng 4.9 Tổng hợp kinh phí bồi thường, hỗ trợ dự án 83 Bảng 4.10 Ý kiến người có đất bị thu hồi việc thực sách hỗ trợ 02 Dự án 84 vi DANH MỤC HÌNH Hình 4.1 Sơ đồ vị trí địa lý quận Nam Từ Liêm 41 Hình 4.2 Trình tự thủ tục thực bồi thường giải phóng mặt nhà nước thu hồi đất 54 Hình 4.3 Một góc đường Lê Văn Lương kéo dài 62 Hình 4.4 Phối cảnh tổng thể KĐT Phùng Khoang 63 vii TRÍCH YẾU LUẬN VĂN Tên tác giả: Nguyễn Thị Nguyệt Ánh Tên luận văn: “Đánh giá việc thực sách bồi thường, giải phóng mặt dự án đường Lê Văn Lương kéo dài khu đô thị Phùng Khoang, quận Nam Từ Liêm thành phố Hà Nội ” Chuyên ngành: Quản lý đất đai Mã số: 60 85 01 03 Tên sở đào tạo: Học Viện Nơng Nghiệp Việt Nam Mục đích nghiên cứu - Đánh giá việc thực sách bồi thường giải phóng mặt 02 dự án địa bàn Quận Nam Từ Liêm, Thành phố Hà Nội - Đề xuất số giải pháp góp phần thúc đẩy nhanh tiến độ bồi thường giải phóng mặt dự án địa bàn quận Nam Từ Liêm Phương pháp nghiên cứu Phương pháp điều tra thu thập số liệu thứ cấp Phương pháp điều tra thu thập số liệu sơ cấp Phương pháp tổng hợp xử lý số liệu Phương pháp phân tích so sánh Kết kết luận Quận Nam Từ Liêm quận nội thành Hà Nội tách từ huyện Từ Liêm cũ tổng diện tích tự nhiên 3219,26 Tốc độ tăng trưởng kinh tế năm 2016 đạt 16,2% Cơ cấu kinh tế ngành thương mại – dịch vụ 55,6%; Công nghiệp- xây dựng 44,2%; Nông lâm thủy sản 0,2% Tính đến 31/12/2016, tồn quận có 232.894 người Thu nhập bình quân đầu người đạt 46 triệu đồng/người/năm Trong giai đoạn từ năm 2012 – 2016 địa bàn quận Nam Từ Liêm triển khai 130 dự án có liên quan đến bồi thường giải phóng mặt bằng, diện tích thu hồi 1001,02ha, diện tích GPMB 446,32 ha; diện tích GPMB 554,41 Q trình bồi thường giải phóng mặt thuộc 02 dự án nghiên cứu quận Nam Từ Liêm cho thấy: - Việc xác định đối tượng điều kiện bồi thường Hội đồng bồi thường, hỗ trợ tái định cư xác định cách, tỷ mỷ, xác đạt 90% (Dự án đường Lê Văn Lương) 80% (dự án khu đô thị Phùng Khoang) số phiếu đồng ý đối tượng bồi thường không bồi thường, hỗ trợ viii - Đối với đất nông nghiệp: Giá đất nông nghiệp UBND Thành phố Hà Nội ban hành để tính bồi thường dự án mức tối đa cho phép theo khung giá loại dất Chính phủ quy định cịn thấp so với giá chuyển nhượng thực tế thị trường từ 7,1 đến 7,4 lần tùy theo vị trí - Đối với đất ở: Dự án đường Lê Văn Lương kéo dài giá bồi thường chênh lệch so với giá đất thực tế thị trường 3,6 đến 5,4 lần, cịn nhiều hộ dân khơng đồng tình với mức giá bồi thường - Đối với giá bồi thường tài sản: nhìn chung mức giá bồi thường tài sản áp dụng dự án tương đối phù hợp với mức giá thực tế thời điểm thu hồi đất người dân đồng thuận cao Để góp phần hồn thiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư nhà nước thu hồi đất cần thực đồng giải pháp sau: Hồn thiện sách pháp luật đất đai; Kiện tồn nội dung sách cơng tác bồi thường, hỗ trợ; Tăng cường vai trị cộng đồng việc tham gia công tác GPMB; Nâng cao lực cán hiệu làm việc ban bồi thường, hỗ trợ ix cho 01 nhân khẩu/01tháng tương đương 30 kg gạo tính theo thời giá trung bình địa phương Khi Nhà nước thu hồi đất tổ chức kinh tế, hộ sản xuất kinh doanh có đăng ký kinh doanh, mà bị ngừng sản xuất kinh doanh, hỗ trợ cao 30% năm thu nhập sau thuế, theo mức thu nhập bình qn năm liền kề trước quan thuế xác nhận; mức hỗ trợ cụ thể Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định cho phù hợp với thực tế địa phương b Hỗ trợ di chuyển - Hỗ trợ di chuyển chỗ ở: Chủ sử dụng nhà ở, đất thực tế ăn nơi thu hồi đất, bị thu hồi thuộc tiêu chuẩn bố trí TĐC hỗ trợ sau: + Di chuyển chỗ phạm vi thành phố hỗ trợ 3.000.000 đồng/chủ sử dụng nhà ở, đất + Di chuyển chỗ tỉnh, thành phố khác hỗ trợ 5.000.000 đồng/chủ sử dụng nhà ở, đất - Hỗ trợ thuê nhà tạm cư: + Chủ sử dụng nhà ở, đất bị thu hồi tiêu chuẩn TĐC không kịp bố trí vào khu TĐC, tự nguyện bàn giao mặt tiến độ tự lo tạm cư hỗ trợ tiền thuê nhà tạm cư 300.000 đồng/nhân 600.000 đồng/hộ độc thân/tháng mức hỗ trợ khơng q 1.800.000 đồng/hộ gia đình/tháng + Thời gian tính hỗ trợ tính từ bàn giao mặt đến khu có thơng báo nhận nhà TĐC + Trường hợp bị thu hồi phần đất mà chủ sử dụng nhà ở, đất không tiêu chuẩn TĐC thực tế bị phá dỡ toàn phần nhà ở, bàn giao mặt tiến độ hỗ trợ tiền thuê nhà tạm cư tháng trường hợp bị phá dỡ toàn nhà ở; tháng trường hợp bị phá dỡ phần nhà c Hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp việc làm - Hộ gia đình cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp bị thu hồi đất nông nghiệp có đủ điều kiện bồi thường quy định hỗ 81 trợ tiền để tự chuyển đổi nghề nghiệp tạo việc làm 30.000 đồng/m2 - Trường hợp hộ gia đình cá nhân trực tiếp sản xuất nơng nghiệp diện tích đất nơng nghiệp giao theo Nghị định 64/CP Chính phủ phương án giao đất nông nghiệp theo quy định pháp luật Nhà nước thu hồi 30% đất nơng nghiệp giao mà đất có đủ khoản Điều 40 Quyết định 108/QĐ-UBND hỗ trợ 01 lần để chuyển đổi nghề nghiệp tạo việc làm giao đất bán nhà chung cư hỗ trợ tiền cho tồn q trình Nhà nước thu hồi đất (từ 30% đến 100% đất nông nghiệp giao) - Ngồi định 108/QĐ-UBND cịn hỗ trợ trường hợp hộ gia đình, cá nhân giao đất (đất dịch vụ, đất ở) chưa đủ hạn mức quy định hỗ trợ tiền để chuyển đổi nghề nghiệp tạo việc làm 3,5 lần giá đất nông nghiệp quy định diện tích đất nơng nghiệp thực tế bị thu hồi tối đa không vượt hạn mức giao đất nông nghiệp địa phương - Hộ gia đình, cá nhân mua hộ chung cư cao tầng khơng có nhu cầu mua, có nguyện vọng nhận tiền bồi thường tiền, mức bồi thường xác định theo quy định với diện tích đất để tính bồi thường 40m2/hộ Kết sách hỗ trợ để ổn định đời sống, ổn định sản xuất , hỗ trợ di chuyển chỗ hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp việc làm thuộc 02 dự án nghiên cứu tổng hợp bảng 4.8 Qua bảng 4.9 cho thấy việc áp dụng sách hỗ trợ dự án thu hồi đất Hội đồng bồi thường hỗ trợ tái định cư Ban ngành thực áp dụng đầy đủ thống dự án, theo sách bồi thường, hỗ trợ TĐC quy định Nghị định 197/2004/NĐ-CP ngày 03/12/2004 Nghị định 84/2007/NĐ-CP ngày 27/5/2007; Nghị định 69/NĐ-CP ngày 13/8/2009 Chính phủ với Quyết định liên quan UBND Thành phố Hà Nội Tuy nhiên dự án khu đô thị Phùng Khoang thời gian GPMB kéo dài từ 2008 - 2016 nên chế sách bồi thường hỗ trợ có thay đổi phù hợp với tình hình thực tế quy định hành đảm bảo tối đa lợi ích cho người dân 82 Bảng 4.9 Tổng hợp kinh phí bồi thường, hỗ trợ dự án Đơn vị tính: đồng TT Chỉ Tiêu Đơn vị tính Dự án Nghiên cứu Đường Lê Văn Khu đô thị lương kéo dài Phùng Khoang Bồi thường, hỗ trợ đất Bồi thưởng đất Đồng 16.698.000.000 Cơng trình đất Đồng 1.350.000.000 Thưởng tiến độ bàn giao Đồng 6.000.000 Đất nông nghiệp Đồng 12.991.564.800 59.254.876.800 Bồi thường hoa màu Đồng 5.928.400.000 10.942.112.000 Thưởng tiến độ bàn giao mặt Đồng 177.852.000 Hỗ trợ ổn định đời sống sản xuất Đồng 2.074.940.000 Hỗ trợ chuyển nghề Đồng 6.446.520.000 Cơng trình đất Đồng 1.350.000.000 11.401.094.734 Hỗ trợ khác Đồng 2.208.510.000 13.252.004.000 Cơng trình đất Đồng 12.588.750.000 Hỗ trợ di chuyển mộ Đồng 13.750.000.000 Bồi thường đất giao Đồng 40.941.760.000 Đồng 116.512.296.800 94.850.087.534 Bồi thường hỗ trợ đất nông nghiệp Đất mương, đường giao thông, xây dựng trụ sở theo nghị định 64/CP Tổng cộng 4.4.3.8 Ý kiến người có đất bị thu hồi việc thực sách hỗ trợ 02 Dự án Nhằm đánh giá sách hỗ trợ Nhà nước dự án hỗ trợ ổn định đời sống, ổn định sản xuất, hỗ trợ di chuyển chỗ hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp việc làm thuộc 02 dự án nghiên cứu, điều tra vấn hộ dân bồi thường kết tổng hợp bảng 4.10 83 Bảng 4.10 Ý kiến người có đất bị thu hồi việc thực sách hỗ trợ 02 Dự án Số TT Các sách hỗ trợ I Dự án đường Lê văn Lương Hỗ trợ ổn định sống sản xuất II Hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp tạo việc làm Hỗ trợ đào tạo nghề Số phiếu điều Số hộ Số hộ không tra đồng ý đồng ý Số Tỷ lệ Số Tỷ lệ Phiếu (%) hộ (%) 50 100 50 100 0 50 100 50 100 0 50 100 16 42 64 50 100 50 100 0 50 100 50 100 0 50 100 10 45 90 Số hộ Tỷ lệ (%) Dự án KĐT Phùng Khoang Hỗ trợ ổn định sống sản xuất Hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp tạo việc làm Hỗ trợ đào tạo nghề Nguồn: số liệu điều tra thực tế Qua bảng 4.10 cho thấy: - Chính sách hỗ trợ ổn định sống sản xuất dự án người dân đánh giá cao đạt 100% số người hỏi họ cho sách hỗ trợ ổn định sống người dân có đất bị thu hồi phù hợp, đảm bảo lợi ích đáng người có đất bị thu hồi - Chính sách hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp tạo việc làm cho người có đất bị thu hồi dự án nghiên cứu người dân đồng tình 100% - Chính sách hỗ trợ đào tạo nghề người dân đồng tình từ 84% đến 90% Với hộ có đất bị thu hồi 100% đất nơng nghiệp khơng cịn diện tích đất nơng nghiệp để canh tác hỗ trợ học nghề có sách hỗ trợ tạo việc làm cho toàn số lao động trực tiếp sản xuất thời điểm thu hồi đất Theo quy định người độ tuổi lao động hỗ trợ 01 thẻ học nghề trị giá 6.000.000 đồng (không chi trả tiền), nhiên việc đào tạo nghề cho người hỗ trợ nhiều bất cập Nhiều trường hợp không nhận thẻ hỗ trợ đào tạo nghề, công tác tổ chức lớp học nghề 84 nhiều nhiêu khê sở đào tạo, thủ tục rườm rà Vấn đề giải việc làm cho đối tượng đào tạo nghề khó khăn, việc đào tạo nghề chưa thực phù hợp so với yêu cầu ngành nghề tuyển dụng doanh nghiệp nên trường, học viên thông thường không xin việc Đây bất cập cần tìm phương hướng giả thời gian tới 4.4.3.9 Đánh giá chung công tác bồi thường, hỗ trợ dự án nghiên cứu Qua phân tích cụ thể 02 dự án nghiên cứu cho thấy Chủ đầu tư ban bồi thường hỗ trợ GPMB phối hợp ngành, quyền địa phương thực tốt cơng tác xác định đối tượng điều kiện bồi thường, đối tượng xét hỗ trợ với việc kê khai, kiểm kê chi tiết góp phần thuận lợi trình lập phương án bồi thường GPMB Chủ đầu tư ban bồi thường hỗ trợ GPMB quyền địa phương phân loại đối tượng bồi thường, hỗ trợ theo loại sử dụng đất Đây giai đoạn gặp nhiều khó khăn công tác lập hồ sơ bồi thường GPMB Nguyên nhân chủ yếu hồ sơ quản lý đất đai xã yếu kém, nên công tác xác nhận nguồn gốc đất gặp nhiều khó khăn Các cấp quyền cố găng tuyền truyền, phổ biến sách pháp luật tới người dân, nhiên có nhiều hộ dân không hiểu đưa yêu sách vô lý như: yêu cầu nhà nước tăng giá đất bồi thường, yêu cầu xây dựng thêm cơng trình cho thơn, Do vậy, cấp quyền vần cần cố gắng việc tuyên truyền sách pháp luật tổ chức nhiều buổi đối thoại với nhân dân để người dân hiểu chấp hành nghiêm chỉnh sách pháp luật nhà nước Vấn đề giá đất vướng mắc phổ biến, tình trạng hộ dân khiếu kiện liên quan đến giá đất (chủ yếu giá chưa sát với giá thị trường, xác định vị trí đất chưa xác ) cịn nhiều Đây khó khăn khó giải Vấn đề hỗ trợ đào tạo việc làm chưa đem lại hiệu Theo quy định người hộ gia đình bị ruộng nhận 01 thẻ học nghề không quy đổi thành tiền, nhiên thực tế chưa có trường lớp nhà nước mở để dạy nghề cho người bị đất có nhu cầu, cơng tác cịn gặp nhiều bất cập Cơng tác quản lý hồ sơ địa lưu trữ số liệu qua thời kỳ cịn 85 nhiều hạn chế, công tác xác định tỷ lệ phần trăm đất nông nghiệp để làm sở hỗ trợ cho hộ dân cịn gặp nhiều khó khăn Cơng tác di chuyển mộ cịn gặp nhiều khó khăn, vấn đề liên quan đến tâm linh, nên dùng biện pháp tuyền truyền, phổ biến sách tới hộ gia đình họ hiểu chấp hành hành quy định Hầu hết dự án gặp phải khó khăn vướng mắc đặc thù cho địa bàn, khu vực Tuy nhiên, nỗ lực cấp, ngành, dự án vào thực ngày đạt thành tiến trình thực dự án Đó việc thúc đẩy nhanh q trình đại hóa thủ Hà Nội nói riêng, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế nói chung Cơng tác đối thoại với dân cịn nhiều hạn chế, đa phần xã tổ chức buổi đối thoại với nhân dân, chưa nắm bắt hết khó khăn, xúc nhân dân, nguyên nhân làm chậm tiến độ GPMB Mặt khác cán địa phương đơi cịn ngại động chạm đến nhân dân địa phương nên việc tuyên truyền vận động thuyết phục hạn chế, chưa dứt điểm làm chậm tiến độ bàn giao đất thực dự án 4.5 MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM ĐẨY NHANH TIẾN ĐỘ BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN NAM TỪ LIÊM Để đẩy nhanh tiến độ bồi thường, GPMB Nhà nước thu hồi đất để sử dụng vào mục đích quốc phịng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích cơng cộng phát triển kinh tế địa bàn quận Nam Từ Liêm nói riêng thành phố Hà Nội nói chung, chúng tơi đề xuất số giải pháp sau: a Giải pháp chung * Về sách - Sửa đổi, bổ sung, hồn thiện sách BT, HT; kịp thời xây dựng ban hành văn quy định đơn giá bồi thường, hỗ trợ cho phù hợp với thực tế - Quy định cụ thể chế định giá đất để bảo đảm việc định giá đất tính bồi thường sát với giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất thực tế thị trường điều kiện bình thường 86 - Quy định cụ thể tính pháp lý đất, nguồn gốc sử dụng đất để xác định đất bồi thường hay không bồi thường - Xem xét nên thành lập Ban quan giải khiếu nại độc lập với quan thực bồi thường Cần có chế giám sát độc lập việc thực bồi thường tái định cư dự án đầu tư công thông qua đơn vị tư vấn độc lập - Đối với UBND Quận, huyện cần sớm tham mưu, đề xuất vướng mắc khó khăn việc thực dự án địa bàn; giúp UBND Thành phố Hà Nội kịp thời xây dựng ban hành văn quy định bồi thường, hỗ trợ phù hợp với thực tế địa phương - Xây dựng khu TĐC trước thực dự án để Nhà nước thu hồi đất người dân phải biết nơi di chuyển đến có tốt hay không nơi Giải thủ tục đầu tư xây dựng TĐC thời gian ngắn để bố trí cho hộ gia đình bị thu hồi nhà ở, đất * Về vai trò cộng đồng ý thức người dân bị thu hồi đất - Tăng cường vai trò cộng đồng việc tham gia công tác BT, HT Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động phổ biến thông tin, sách dự án đến người bị ảnh hưởng nhằm nâng cao nhận thức người dân công tác GPMB Cần thực nghiêm chỉnh việc tuyên truyền để người dân hiểu GPMB việc cần thiết phải thực trình phát triển đất nước Kèm theo quy định cụ thể xử phạt hành vi làm trái với quy định Chính phủ bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất - Thực cơng khai hóa, dân chủ hóa cơng tác GPMB Kết thực cơng khai, dân chủ bước góp phần hạn chế vấn đề tiêu cực, giảm bớt phiền hà, tạo điều kiện cho nhân dân tham gia giám sát thực sách cơng bằng, sát thực tế * Về chức năng, nhiệm vụ cán thực Công tác bồi thường, hỗ trợ nhiệm vụ thuộc trách nhiệm Nhà nước, xác định quan trọng, thường xuyên lâu dài Do vậy, việc xây dựng hệ thống tổ chức máy chun trách có kiến thức lực cơng tác phù hợp cần thiết để giúp cấp quyền thực tốt nhiệm vụ quản lý hành Nhà nước lĩnh vực cơng tác 87 Để làm điều đó, cần nâng cao lực hiệu làm việc cán thực công tác bồi thường, hỗ trợ Quan tâm đến việc tổ chức lớp bồi dưỡng, đào tạo chuyên môn nghiệp vụ cho cán thực công tác BT, HT từ cấp trung ương đến cấp sở Thường xuyên tổ chức buổi tập huấn, hội thảo chuyên đề để thảo luận, tháo gỡ vướng mắc phát sinh thực tế trình thực bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để nâng cao trình độ chun mơn, tinh thần trách nhiệm công việc cập nhật văn hướng dẫn công tác BT, HT Nhà nước thu hồi đất Bên cạnh cần có sách đãi ngộ phù hợp với tính chất phức tạp yêu cầu trách nhiệm cao thực thi công vụ đội ngũ công chức chuyên trách b Giải pháp cụ thể cho dự án - Tăng cường trách nhiệm UBND phường, xã việc sử dụng, quản lý đất đai, quản lý quỹ đất khu vực thu hồi trách nhiệm công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư Nhà nước thu hồi đất - Đơn vị chủ đầu tư cần phải cam kết đảm bảo nguồn vốn tiến hành thực dự án theo trình tự quy định pháp luật, tơn trọng ngun tắc giải phóng mặt Bồi thường thiệt hại đất đai, tài sản hợp pháp người sử dụng đất bị thu hồi, đơn giá bồi thường, hỗ trợ tài sản phải sát với đơn giá xây dựng ban hành hàng năm - Thực nghiêm túc việc lấy ý kiến công khai phương án bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất nhằm phát huy tính dân chủ, công khai minh bạch, tăng cường giám sát quan, tổ chức quần chúng nhân dân - Phải phối hợp chặt chẽ có thống cấp uỷ Đảng, quyền, đoàn thể nhằm tăng cường tuyên truyền, vận động, giải thích, thuyết phục phương tiện thơng tin đại chúng trực tiếp để hộ dân có đất thuộc diện bị thu hồi nắm rõ sách pháp luật phối hợp với đơn vị chủ đầu tư thực dự án - Tăng cường kiểm tra, tra, giải khiếu nại công dân; xử lý kịp thời, nghiêm minh sai phạm q trình sử dụng đất có liên quan đến cơng tác bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất 88 PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 5.1 KẾT LUẬN Qua nghiên cứu đề tài “Đánh giá việc thực sách bồi thường giải phóng mặt dự án đường Lê Văn Lương kéo dài khu đô thị Phùng Khoang, quận Nam Từ Liêm thành phố Hà Nội” rút số kết luận sau: Quận Nam Từ Liêm quận nội thành Hà Nội tách từ huyện Từ Liêm cũ tổng diện tích tự nhiên 3219,26 Tốc độ tăng trưởng kinh tế năm 2016 đạt 16,2% Cơ cấu kinh tế ngành thương mại – dịch vụ 55,6%; Công nghiệp- xây dựng 44,2%; Nơng lâm thủy sản 0,2% Tính đến 31/12/2016, tồn quận có 232.894 người Thu nhập bình quân đầu người đạt 46 triệu đồng/người/năm Trong giai đoạn từ năm 2012 – 2016 địa bàn quận Nam Từ Liêm triển khai 130 dự án có liên quan đến bồi thường giải phóng mặt bằng, diện tích thu hồi 1001,02ha, diện tích GPMB 446,32 ha; diện tích GPMB 554,41 Q trình bồi thường giải phóng mặt thuộc 02 dự án nghiên cứu quận Nam Từ Liêm cho thấy: - Việc xác định đối tượng điều kiện bồi thường Hội đồng bồi thường, hỗ trợ tái định cư xác định cách, tỷ mỷ, xác đạt 90% (Dự án đường Lê Văn Lương) 80% (dự án khu đô thị Phùng Khoang) số phiếu đồng ý đối tượng bồi thường không bồi thường, hỗ trợ - Đối với đất nông nghiệp: Giá đất nông nghiệp UBND Thành phố Hà Nội ban hành để tính bồi thường dự án mức tối đa cho phép theo khung giá loại dất Chính phủ quy định thấp so với giá chuyển nhượng thực tế thị trường từ 7,1 đến 7,4 lần tùy theo vị trí - Đối với đất ở: Dự án đường Lê Văn Lương kéo dài giá bồi thường chênh lệch so với giá đất thực tế thị trường 3,6 đến 5,4 lần, cịn nhiều hộ dân khơng đồng tình với mức giá bồi thường - Đối với giá bồi thường tài sản: nhìn chung mức giá bồi thường tài sản áp dụng dự án tương đối phù hợp với mức giá thực tế thời điểm thu hồi đất người dân đồng thuận cao 89 Để góp phần hồn thiện cơng tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư nhà nước thu hồi đất cần thực đồng giải pháp sau: Hồn thiện sách pháp luật đất đai; Kiện tồn nội dung sách cơng tác bồi thường, hỗ trợ; Tăng cường vai trò cộng đồng việc tham gia công tác GPMB; Nâng cao lực cán hiệu làm việc ban bồi thường, hỗ trợ 5.2 KIẾN NGHỊ - Do thời gian có hạn nên đề tài tập trung nghiên cứu 02 dự án với đặc trưng chủ đầu tư doanh nghiệp phi nhà nước Vì vậy, cần mở rộng quy mơ nghiên cứu nhiều dự án để có nhìn khách quan nhằm nâng cao hiệu tháo gỡ khó khăn, vướng mắc q trình bồi thường, hỗ trợ nhà nước thu hồi đất Sao cho phù hợp với thực tế trình tổ chức thực hiện, đồng thời đảm bảo hài hòa lợi ích Nhà nước, chủ đầu tư người bị thu hồi đất Bồi thường đúng, hỗ trợ đủ tái định cư phù hợp cho đối tượng nhanh chóng kịp thời điều kiện tiên để thực thành công tất dự án 90 TÀI LIỆU THAM KHẢO Anh Phương (2008) Một số kiến nghị công tác thu hồi đất, giải tỏa, giải phóng mặt đạt hiệu Tạp chí cộng sản điện tử Bộ TN MT (2005) Báo cáo tổng kết cơng tác địa tồn quốc năm 2005 Chính phủ (2004) Nghị định số 181/2004/NĐ-CP: Hướng dẫn thi hành Luật đất đai Chính phủ (2004) Nghị định số 197/2004/NĐ-CP ngày 03/12/2004 bồi thường, hỗ trợ tái định cư Nhà nước thu hồi đất Chính phủ (2007) Nghị định số 84/2007/NĐ-CP: Quy định bổ sung việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thu hồi đất, thực quyền sử dụng đất, trình tự, thủ tục bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất giải khiếu nại đất đai Chính phủ (2009) Nghị định số 69/2009/NĐ - CP: Quy định bổ sung quy hoạch sử dụng đất, giá đất, thu hồi đất, bồi thường hỗ trợ tái định cư Chính phủ (2014) Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15/05/2014 Chính Phủ quy định chi tiết thi hành số Điều Luật đất đai Chính phủ (2014) Nghị định số 44/2014/NĐ-CP ngày 15/05/2014 Chính Phủ quy định giá đất; Chính phủ (2014) Nghị định số 45/2014/NĐ-CP ngày 15/05/2014 Chính phủ quy định thu tiền sử dụng đất, 10 Chính phủ (2014) Nghị định số 47/2014/NĐ-CP : Quy định bồi thường, hỗ trợ tái định cư Nhà nước thu hồi đất 11 Đào Trung (2014) Nghiên cứu thực trạng đề xuất đổi pháp luật thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, Luận án Tiến sỹ, Học viện nông nghiệp Việt Nam 12 Luật Đất đai năm 2003 NXB Chính trị Quốc gia 13 Luật Đất đai năm 2013 NXB Chính trị Quốc gia 14 Ngân hàng giới (2011) Cơ chế nhà nước thu hồi đất chuyển dịch đất đai tự nguyện Việt Nam 15 Ngân hàng phát triển Châu Á (2002) Cẩm nang tái định cư 16 Nguyễn Đình Bồng (2006) Quản lý đất đai thi trường đất đai, NXB đồ, Trung tâm điều tra quy hoạch - Bộ Tài nguyên Mổi trường, Hà Nội 91 17 Nguyễn Thanh Trà (2013) Bài giảng Bồi thường giải phóng mặt 18 Trần Quang Huy (2013) Giáo trình Luật đất đai Nhà xuất Công an nhân dân 19 Tổng cục Địa (2001), Chương trình hợp tác Việt Nam - Thuỵ Điển đổi hệ thống địa chính, tháng 12/2001, Hà Nội 20 UBND quận Nam Từ Liêm Báo cáo kết thực nhiệm vụ kinh tế - xã hội năm 2016 phương hướng nhiệm vụ năm 2017 21 UBND quận Nam Từ Liêm Báo cáo tổng kết công tác bồi thường, hỗ trợ Tái định cư địa bàn quận Nam Từ Liêm năm 2016 22 UBND quận Nam Từ Liêm Báo cáo tổng kết công tác quản lý đất đai địa bàn quận Nam Từ Liêm năm 2016 23 Viện nghiên cứu địa (2002) Điều tra, nghiên cứu xã hội học sách bồi thường hỗ trợ tái định cư 92 PHỤ LỤC PHIẾU ĐIỀU TRA HỘ BỊ THU HỒI THUỘC KHU VỰC THỰC HIỆN DỰ ÁN Tên dự án: Họ tên chủ hộ: địa chỉ: Tổng số nhân hộ gia đình: NỘI DUNG ĐIỀU TRA I Loại đất, diện tích đất bị thu hồi: - Gia đình ơng (bà) bị thu hồi loại đất với diện tích bao nhiêu? m2 + Đất nơng nghiệp: Đất ở: m2 Đất khác: II Đối tượng bồi thường, hỗ trợ: - Gia đình ơng (bà) thuộc đối tượng nào? Được bồi thường + Được bồi thường tiền: + Được bồi thường đất: + Đất nơng nghiệp: Khơng bồi thường Lý do:…………………………… Ơng (bà) có đồng ý cách xác định khơng? Đồng ý: Khơng đồng ý: Được bồi thường + Được bổ trí TĐC: + Không TĐC: + Đất ở: Không bồi thường Lý do:………………………… Ơng (bà) có đồng ý cách xác định không? Đồng ý: Không đồng ý: III Mức giá bồi thường: 93 m2 1- Đối với đất ở: - Gia đình ơng (bà) bồi thường với mức giá: đồng/ m - Mức giá có phù hợp với giá thị trường? Phù hợp: - - Chưa phù hợp: 2- Đối với đất sản xuất nông nghiệp (gồm đất trồng hàng năm lâu năm): - Gia đình ơng (bà) bồi thường đất trồng hàng năm với mức giá: đồng/ m2 - Gia đình ơng (bà) bồi thường đất trồng lâu năm với mức giá: đồng/ m2 - Mức giá có phù hợp với giá thị trường? Phù hợp: - - Chưa phù hợp: 3- Đối với nhà ở, vật kiến trúc tài sản khác: - Tổng số tiền gia đình ơng (bà) bồi thường là:…………… ………đồng - Số tiền bồi thường có giá trị xây dựng lại cơng trình thiệt hại? Bằng: - Chưa bằng: - IV Mức hỗ trợ 1- Hỗ trợ ổn định sống sản xuất - Tổng số tiền gia đình ơng (bà) hỗ trợ là:……………….……… đồng - Mức hỗ trợ có đủ ổn định đời sống ổn định sản xuất? - Đủ: - Chưa đủ: 2- Hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp tạo việc làm - Gia đình ơng (bà) nhận hỗ trợ tiền hay suất đất hộ chung cư suất đất sản xuất kinh doanh phi nông nghiêp? Bằng tiền: - Bằng suất đất hộ chung cư - suất đất sản xuất kinh doanh phi nông nghiêp: - Mức hỗ trợ tiền theo quy định phù hợp hay chưa phù hợp? - Phù hợp: Chưa phù hợp: 3- Hỗ trợ đào tạo nghề - Gia đình ơng (bà) có tham gia học nghề sơ sở đào tạo khơng? - Có: - VI Một số vấn đề khác: 94 Không: - - Nguồn thu nhập gia đình ơng (bà) trước bị thu hồi đất từ đâu? Sản xuất nông nghiệp: Kinh doanh: Làm công nhân: - Hiện nguồn thu nhập gia đình ơng (bà) sau bị thu hồi đất từ đâu? Sản xuất nông nghiệp: Kinh doanh: Làm công nhân: - Theo ông (bà) tình hình an ninh, trật tự xã hội địa phương sau thu hồi đất nào? Tốt trước: - Xấu đi: - - Như cũ: * Ơng (bà) có kiến nghị với quan nhà nước để công tác bồi thường GPMB tốt hơn? Ghi chú: Đánh dấu “ X ” vào ô trống có câu trả lời thích hợp Cán điều tra Hà Nội, ngày …… tháng … năm 2017 (Ký, ghi rõ họ tên) Chủ hộ (Ký, ghi rõ họ tên) 95 ... giả: Nguyễn Thị Nguyệt Ánh Tên luận văn: ? ?Đánh giá việc thực sách bồi thường, giải phóng mặt dự án đường Lê Văn Lương kéo dài khu đô thị Phùng Khoang, quận Nam Từ Liêm thành phố Hà Nội ” Chuyên... thầy giáo - PGS.TS Nguyễn Khắc Thời, Tôi tiến hành nghiên cứu Đề tài: ? ?Đánh giá việc thực sách bồi thường, giải phóng mặt dự án đường Lê Văn Lương kéo dài khu đô thị Phùng Khoang, quận Nam Từ Liêm. .. Trung Văn, quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội 1.3 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU - Đánh giá việc thực sách bồi thường, hỗ trợ tái định cư 02 dự án địa bàn Quận Nam Từ Liêm, Thành phố Hà Nội - Đề xuất số giải