HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM ĐINH DUY KHÁNH ĐÁNH GIÁ ẢNH HƯỞNG CỦA DỒN ĐIỀN ĐỔI THỬA ĐẾN SỬ DỤNG ĐẤT SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP HUYỆN HOA LƯ, TỈNH NINH BÌNH Ngành: Quản lý đất đai Mã số: 60 85 01 03 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Văn Dung NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP – 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan số liệu kết nghiên cứu luận văn trung thực chưa sử dụng để bảo vệ học vị Tôi xin cam đoan thông tin trích dẫn luận văn rõ nguồn gốc Hà Nội, ngày tháng năm 2017 Tác giả luận văn Đinh Duy Khánh i LỜI CẢM ƠN Tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Nguyễn Văn Dung giảng viên học viện Nông Nghiệp Việt Nam - người hướng dẫn, giúp đỡ tận tình thời gian tơi nghiên cứu hồn thành luận văn tốt nghiệp Tôi xin chân thành cảm ơn thầy cô giáo Khoa quản lý đất đai giảng dạy, đóng góp ý kiến, tạo điều kiện cho tơi học tập hồn thành luận văn Tơi xin chân thành cảm ơn UBND huyện Hoa Lư, phịng Nơng nghiệp phát triển nơng thơn, phịng Tài ngun Mơi trường, phịng thống kê huyện Hoa Lư, Sở Tài ngun Mơi trường tỉnh Ninh Bình, giúp đỡ tơi q trình thu thập số liệu hồn thành luận văn Tơi xin chân thành cảm ơn UBND, cán địa hộ gia đình thuộc xã Ninh Mỹ, Ninh Giang, huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình giúp đỡ việc cung cấp tài liệu địa phương, cá nhân hộ gia đình để tơi nghiên cứu hoàn thành luận văn này./ Hà Nội, ngày tháng năm 2017 Tác giả luận văn Đinh Duy Khánh ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN i LỜI CẢM ƠN ii MỤC LỤC iii DANH MỤC BẢNG vi DANH MỤC HÌNH vii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT viii TRÍCH YẾU LUẬN VĂN ix THESIS ABSTRACT xii PHẦN MỞ ĐẦU 1.1 TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI 1.2 MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU 1.3 PHẠM VI NGHIÊN CỨU 1.4 NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI, Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN 1.4.1 Những đóng góp 1.4.2 Ý nghĩa khoa học 1.4.3 Ý nghĩa thực tiễn PHẦN TỔNG QUAN TÀI LIỆU 2.1 NGHIÊN CỨU TÍCH TỤ VÀ TẬP TRUNG RUỘNG ĐẤT MỘT SỐ NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI 2.1.1 Tích tụ tập trung ruộng đất số nước châu Âu, châu Mỹ 2.1.2 Tích tụ tập trung ruộng đất số nước châu Á 2.2 TÌNH HÌNH QUẢN LÝ VÀ SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP CỦA VIỆT NAM 2.2.1 Các sách pháp luật liên quan đến việc quản lý sử dụng đất nông nghiệp Việt Nam 2.2.2 Tích tụ ruộng đất Việt Nam 12 2.3 TỔNG QUAN VỀ DỒN ĐIỀN, ĐỔI THỬA ĐẤT NÔNG NGHIỆP 13 2.3.1 Vấn đề manh mún ruộng đất 13 2.3.2 Cơ sở thực tiễn việc dồn điền đổi 19 2.3.3 Những yếu tố liên quan đến đồn điền đổi 20 iii 2.3.3 Tình hình nghiên cứu đồn đổi ruộng đất Việt Nam 22 2.3.4 Thực trạng dồn điền đổi đất sản xuất nông nghiệp tỉnh Ninh Bình 24 PHẦN NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 27 3.1 ĐỊA ĐIỂM NGHIÊN CỨU 27 3.2 THỜI GIAN NGHIÊN CỨU 27 3.3 ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 27 3.4 NỘI DUNG NGHİÊN CỨU 27 3.4.1 Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội huyện hoa lư, tỉnh Nınh Bình 27 3.4.2 Thực trạng công tác dồn điền đổi địa bàn huyện 27 3.4.3 Kết thực dồn điền đổi địa bàn xã nghiên cứu 27 3.4.4 Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu sử dụng đất sản xuất nông nghiệp sau dồn điền đổi 27 3.5 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 28 3.5.1 Phương pháp thu thập thông tin thứ cấp 28 3.5.2 Phương pháp chọn điểm nghiên cứu 28 3.5.3 Phương pháp thu thập tài liệu sơ cấp 28 3.5.4 Phương pháp xử lý số liệu, liệu 29 3.5.5 Phương pháp so sánh 29 3.5.6 Phương pháp xác định hệ thống tiêu đánh giá hiệu sử dụng đất sản xuất nông nghiệp 29 PHẦN KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 32 4.1 ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ VÀ XÃ HỘI HUYỆN HOA LƯ, TỈNH NINH BÌNH 32 4.1.1 Điều kiện tự nhiên tài nguyên thiên nhiên 32 4.1.2 Tăng trưởng chuyển dịch cấu kinh tế 37 4.1.3 Dân số, lao động, việc làm thu nhập 39 4.1.4 Hiện trạng sử dụng đất thực trạng phát triển nông nghiệp huyện Hoa Lư 41 4.1.5 Đánh giá chung điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội 43 4.2 THỰC TRẠNG CÔNG TÁC DỒN ĐIỀN ĐỔI THỬA TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN 44 4.3 KẾT QUẢ THỰC HIỆN DỒN ĐIỀN ĐỔI THỬA TRÊN ĐỊA BÀN CÁC XÃ NGHIÊN CỨU 49 iv 4.3.1 Kết thực dồn điền đổi địa bàn xã Ninh Mỹ Ninh Giang 49 4.3.2 Ảnh hưởng công tác dồn điền đổi đến sử dụng đất nông nghiệp xã Ninh Mỹ xã Ninh Giang 52 4.3.3 Ảnh hưởng DĐĐT đến hiệu sử dụng đất nông nghiệp 60 4.3.4 Ảnh hưởng dồn điền đổi đến công tác quản lý Nhà nước đất đai 69 4.3.5 Ảnh hưởng đồn điền đổi đến thu nhập cấu lao động 71 4.4 ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG ĐẤT SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP SAU KHI DỒN ĐIỀN ĐỔI THỬA 76 4.4.1 Giải pháp nguồn nhân lực 76 4.4.2 Giải pháp giao thông, thủy lợi 77 4.4.3 Giải pháp thị trường tiêu thụ nơng sản hàng hóa 77 4.4.4 Giải pháp đầu tư mở rộng sản xuất 78 4.4.5 Giải pháp môi trường 79 PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 80 5.1 KẾT LUẬN 80 5.2 KIẾN NGHỊ 81 TÀI LIỆU THAM KHẢO 82 v DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1 Tình hình biến động số lượng quy mô trang trại nông nghiệp số nước Châu Âu .5 Bảng 2.2 Tình hình tích tụ đất số nước Châu Á Bảng 3.1 Thực trạng manh mún đất đai năm 2010 15 Bảng 4.1 Diện tích, cấu đất đai phân theo mục đích sử dụng đất năm 2015 Huyện Hoa Lư 42 Bảng 4.2 Kết thực dồn điền đổi xã huyện Hoa Lư 46 Bảng 4.3 Kết dồn đổi ruộng đất theo nhóm huyện Hoa Lư 47 Bảng 4.4 Kết dồn điền đổi xã nghiên cứu 50 Bảng 4.5 Diện tích đất giao thông, thuỷ lợi trước sau dồn điền đổi 52 Bảng 4.6 Sự thay đổi cấu đất trồng trước sau dồn điền đổi 54 Bảng 4.7 Sự thay đổi suất trồng trước sau dồn điền đổi .54 Bảng 4.8 Một số mơ hình sản xuất tổng hợp sau dồn điền đổi 55 Bảng 4.9 Mức độ đầu tư sản xuất 58 Bảng 4.10 Tác động đồn điền đổi đến mức giới hoá 58 Bảng 4.11 Giá trị cấu sản xuất hộ trước sau DĐRĐ 59 Bảng 4.12 Hiệu sử dụng đất số trồng xã nghiên cứu 61 Bảng 4.13 Hiệu kinh tế bình qn mơ hình Lúa - Cá sau dồn điền đổi 63 Bảng 4.14 Hiệu mơ hình chun ni thả cá 64 Bảng 4.15 Mức đầu tư phân bón thâm canh trồng địa phương 66 Bảng 4.16 Mức độ sử dụng thuốc bảo vệ thực vật thâm canh trồng địa phương 68 Bảng 4.17 Ảnh hưởng dồn điền đổi đến công tác quản lý Nhà nước đất đai xã nghiên cứu 70 Bảng 4.18 Mức thu nhập bình quân loại hộ trước sau dồn điền đổi 71 Bảng 4.19 So sánh cấu lao động hộ trước sau dồn điền đổi 73 vi DANH MỤC HÌNH Hình 3.1 Quy mơ sản xuất nơng nghiệp vùng 16 Hình 4.1 Sơ đồ hành huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình 32 Hình 4.2 Cơ cấu sử dụng đất năm 2015 huyện Hoa Lư 41 Hình 4.3 Đất trồng lúa trước dồn điền đổi huyện Hoa Lư 44 Hình 4.4 Đất trồng khoai lang sau dồn điền đổi huyện Hoa Lư 45 Hình 4.5 Bê tơng hóa hệ thống thủy lợi sau dồn điền đổi 53 Hình 4.6 Trang trại tổng hợp gia đình ơng Nguyễn Đăng Ninh (xã Ninh Mỹ ) 56 Hình 4.7 Cơ giới hóa nơng nghiệp nơng thơn 57 Hình 4.8 Dồn điền đổi gia tăng trang trại nuôi vịt 60 vii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Từ viết tắt Nghĩa tiếng Việt CC : Cơ cấu CNH-HĐH : Cơng nghiệp hố- đại hố ĐBSH : Đồng sơng Hồng DĐĐT : Dồn điền đổi DT : Diện tích GO : Giá trị sản xuất HTX : Hợp tác xã IC : Chi phí trung gian LĐ : Lao động MI : Thu nhập hỗn hợp NN&PTNT : Nông nghiệp Phát triển nông thôn TBKT : Tiến kỹ thuật UBND : Uỷ ban nhân dân VA : Giá trị gia tăng XHCN : Xã hội chủ nghĩa viii TRÍCH YẾU LUẬN VĂN Tên tác giả: Đinh Duy Khánh Tên đề tài: “ Đánh giá ảnh hưởng dồn điền đổi đến sử dụng đất sản xuất nông nghiệp huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình” Ngành: Quản lý Đất đai Mã số: 62 85 01 03 Cơ sở đào tạo: Học Viện Nơng Nghiệp Việt Nam Mục đích nghiên cứu đề tài - Đánh giá ảnh hưởng công tác dồn điền đổi đến sử dụng đất sản xuất nơng nghiệp huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình - Đề xuất số giải pháp nâng cao hiệu dồn điền đổi nhằm thúc đẩy phát triển sản xuất nông nghiệp Phương pháp nghiên cứu Phương pháp thu thập thông tin thứ cấp Số liệu điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội, trạng sử dụng đất huyện, văn đất đai, chủ trương, sách khuyến khích đầu tư sản xuất báo cáo dồn điền đổi xã, báo cáo liên quan khác Phương pháp chọn điểm nghiên cứu + Xã Ninh Mỹ: nằm trung tâm huyện lại xã giáp danh với thành phố Ninh Bình có vị trí thuận lợi phát triển kinh tế xã hội Có địa hình phẳng, đất đai màu mỡ nên cấu kinh tế trồng phát triển mạnh, có động lực mạnh dồn điền đổi thửa, dồn điền đổi ảnh hưởng mạnh đến phát triển kinh tế xã hội Có xu hướng phát triển sản xuất nơng nghiệp hàng hóa mạnh + Xã Ninh Giang: Nằm phía Bắc huyện, địa hình phẳng, có hệ thống thủy lợi thuận lợi cho mơ hình vụ lúa lúa cá Xã phát triển hiệu mơ hình đất trũng Lúa - Cá Phương pháp thu thập tài liệu sơ cấp Khảo sát thực địa, điều tra tình hình sử dụng đất sau đồn điền đổi Số hộ điều tra vấn 100 hộ nông dân, địa bàn 02 xã nghiên cứu thông qua bảng mẫu hỏi Phương pháp xử lý số liệu, liệu Số liệu thu thập xử lý phần mềm Excel ix ... 4.3.2 Ảnh hưởng công tác dồn điền đổi đến sử dụng đất nông nghiệp xã Ninh Mỹ xã Ninh Giang 52 4.3.3 Ảnh hưởng DĐĐT đến hiệu sử dụng đất nông nghiệp 60 4.3.4 Ảnh hưởng dồn điền đổi đến công...ớn sản xuất nông nghiệp phát triển kinh tế hộ nông dân 4.4 ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG ĐẤT SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP SAU KHI DỒN ĐIỀN ĐỔI THỬA Việc dồn đổi ruộng đất nông nghiệp huy... Giá trị gia tăng XHCN : Xã hội chủ nghĩa viii TRÍCH YẾU LUẬN VĂN Tên tác giả: Đinh Duy Khánh Tên đề tài: “ Đánh giá ảnh hưởng dồn điền đổi đến sử dụng đất sản xuất nông nghiệp huyện Hoa Lư, tỉnh