HỌC VIỆN NƠNG NGHIỆP VIỆT NAM NGUYỄN TỬ HỒNG ĐÁNH GIÁ TÌNH HÌNH THỰC HIỆN BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ, TÁI ĐỊNH CƯ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT TẠI MỘT SỐ DỰ ÁN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN HOÀNH BỒ, TỈNH QUẢNG NINH Ngành: Quản lý đất đai Mã số: 60.85.01.03 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS HỒ THỊ LAM TRÀ NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP - 2017 LỜI CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu riêng tôi, kết nghiên cứu trình bày luận văn trung thực, khách quan chưa dùng để bảo vệ lấy học vị Tôi xin cam đoan giúp đỡ cho việc thực luận văn cám ơn, thơng tin trích dẫn luận văn rõ nguồn gốc Hà Nội, ngày 03 tháng năm 2017 Tác giả luận văn Nguyễn Tử Hoàng i LỜI CẢM ƠN Trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu hoàn thành luận văn, nhận hướng dẫn, bảo tận tình thầy giáo, giúp đỡ, động viên bạn bè, đồng nghiệp gia đình Nhân dịp hồn thành luận văn, cho phép tơi bày tỏ lịng kính trọng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS Hồ Thị Lam Trà tận tình hướng dẫn, dành nhiều công sức, thời gian tạo điều kiện cho tơi suốt q trình học tập thực đề tài Tơi xin bày tỏ lịng biết ơn chân thành tới Ban Giám đốc, Ban Quản lý đào tạo, Bộ môn Quản lý đất đai, Khoa Quản lý đất đai - Học viện Nông nghiệp Việt Nam tận tình giúp đỡ, tạo điều kiện tơi q trình học tập, thực đề tài hồn thành luận văn Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể lãnh đạo, cán viên chức phòng, ban Ủy ban nhân dân huyện Hồnh Bồ: phịng Tài ngun Mơi trường, Trung tâm phát triển quỹ đất, phịng Nông nghiệp Phát triển nông thôn; Ủy ban nhân dân thị trấn Trới, Ủy ban nhân dân xã: Sơn Dương, Hịa Bình, Vũ Oai Thống Nhất giúp đỡ tạo điều kiện cho suốt trình thực đề tài Xin chân thành cảm ơn gia đình, người thân, bạn bè, đồng nghiệp tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ mặt, động viên khuyến khích tơi hồn thành luận văn Hà Nội, ngày 03 tháng năm 2017 Tác giả luận văn Nguyễn Tử Hoàng ii MỤC LỤC Lời cam đoan i Lời cảm ơn ii Mục lục iii Danh mục chữ viết tắt vi Danh mục bảng vii Danh mục hình viii Trích yếu luận văn ix Thesis abstract xi PHẦN MỞ ĐẦU 1.1 Tính cấp thiết đề tài 1.2 Mục tiêu nghiên cứu 1.3 Phạm vi nghiên cứu 1.4 Đóng góp mới, ý nghĩa khoa học thực tiễn PHẦN TỔNG QUAN TÀI LIỆU 2.1 Khái quát thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư nhà nước thu hồi đất .5 2.1.1 Một số khái niệm .5 2.1.2 Vai trò công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư 2.1.3 Đặc điểm công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư 2.1.4 Những yếu tố ảnh hưởng đến công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư 2.2 Quy định bồi thường, hỗ trợ, tái định cư số nước tổ chức giới 11 2.2.1 Quy định bồi thường, hỗ trợ, tái định cư số nước giới 11 2.2.2 Quy định bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Ngân hàng Thế giới Ngân hàng phát triển Châu Á 16 2.2.3 Kinh nghiệm cho công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Việt Nam 18 2.3 Chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư nhà nước thu hồi đất việt nam qua giai đoạn 19 2.3.1 Quy định bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu đất 19 2.3.2 Quy định tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt 29 iii 2.4 Thực tiễn bồi thường, hỗ trợ, tái định cư nước số địa phương 30 2.4.1 Tình hình thực thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư phạm vi nước 30 2.4.2 Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư địa bàn thành phố Hà Nội 31 2.4.3 Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư địa bàn thành phố Đà Nẵng 31 2.4.4 Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư địa bàn tỉnh Quảng Ninh 32 2.5 Nhận xét, đánh giá 33 PHẦN NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 35 3.1 Địa điểm nghiên cứu 35 3.2 Thời gian nghiên cứu 35 3.3 Đối tượng nghiên cứu 36 3.4 Nội dung nghiên cứu 36 3.5 Phương pháp nghiên cứu 36 3.5.1 Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp 36 3.5.2 Phương pháp chọn điểm nghiên cứu 36 3.5.3 Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp 37 3.5.4 Phương pháp so sánh, phân tích, xử lý số liệu 38 PHẦN KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 39 4.1 Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, tình hình quản lý sử dụng đất đai huyện Hoành Bồ 39 4.1.1 Điều kiện tự nhiên 39 4.1.2 Điều kiện kinh tế - xã hội 41 4.1.3 Tình hình quản lý sử dụng đất 44 4.1.4 Đánh giá chung điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, tình hình quản lý sử dụng đất 49 4.2 Tình hình thực bồi thường, hỗ trợ, tái định cư nhà nước thu hồi đất huyện Hoành Bồ 51 4.2.1 Tình hình thực bồi thường, hỗ trợ tái định cư Nhà nước thu hồi đất 51 4.2.2 Các văn pháp lý có liên quan đến bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất áp dụng địa bàn huyện Hoành Bồ 52 iv 4.3 Kết thực bồi thường, hỗ trợ, tái định cư nhà nước thu hồi đất dự án nghiên cứu 54 4.3.1 Kết thu hồi đất 54 4.3.2 Kết bồi thường đất tài sản gắn liền với đất 57 4.3.3 Kết thực hỗ trợ .71 4.3.4 Kết thực tái định cư 81 4.4 Đánh giá tình hình thực bồi thường, hỗ trợ, tái đinh cư 02 dự án nghiên cứu 82 4.4.1 Đánh giá kết thực bồi thường, hỗ trợ, tái định cư 82 4.4.2 Kết đánh giá thông qua điều tra 86 4.4.3 Thuận lợi khó khăn công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất địa bàn huyện Hoành Bồ .97 4.5 Đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư nhà nước thu hồi đất 99 4.5.1 Hoàn thiện quy định sách, pháp luật 99 4.5.2 Công tác tổ chức, thực 99 PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 101 5.1 Kết luận 101 5.2 Kiến nghị 102 Tài liệu tham khảo 103 v DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nghĩa tiếng Việt CHXHCN Cộng hòa xã hội chủ nghĩa CSHT Cơ sở hạ tầng GCNQSDĐ Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất GPMB Giải phóng mặt HĐND Hội đồng nhân dân KT - XH Kinh tế - xã hội PTQĐ Phát triển quỹ đất QSDĐ Quyền sử dụng đất SDĐ Sử dụng đất TĐC Tái định cư UBND Uỷ ban nhân dân vi DANH MỤC BẢNG Bảng 4.1 Hiện trạng cán địa – xây dựng cấp xã .45 Bảng 4.2 Tình hình đo đạc, thành lập đồ 46 Bảng 4.3 Tình hình cấp GCNQSDĐ địa bàn huyện .47 Bảng 4.4 Hiện trạng sử dụng đất năm 2016 huyện Hoành Bồ 48 Bảng 4.5 Kết thu hồi đất giai đoạn 2012 - 2016 52 Bảng 4.6 Tổng hợp diện tích đất thu hồi Dự án 54 Bảng 4.7 Tổng hợp diện tích đất thu hồi Dự án 56 Bảng 4.8 Kết xác định đối tượng bồi thường đất 02 dự án 63 Bảng 4.9 Tổng hợp giá đất bồi thường Dự án 64 Bảng 4.10 Tổng hợp giá đất bồi thường Dự án 65 Bảng 4.11 Tổng hợp bồi thường tài sản gắn liền với đất 71 Bảng 4.12 Tổng hợp kinh phí hỗ trợ Dự án 76 Bảng 4.13 Tổng hợp kinh phí hỗ trợ Dự án 80 Bảng 4.14 Tổng hợp kết tái định cư 02 dự án 82 Bảng 4.15 Bảng tổng hợp kết điều tra người có đất thu hồi 86 Bảng 4.16 Bảng tổng hợp kết vấn cán có liên quan đến công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất 93 vii DANH MỤC HÌNH Hình 3.1 Sơ đồ vị trí 02 Dự án nghiên cứu địa bàn huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh 35 Hình 4.1 Dự án Công viên nghĩa trang An Lạc .55 Hình 4.2 Dự án Đường cao tốc Hạ Long – Vân Đồn 57 viii TRÍCH YẾU LUẬN VĂN Tên tác giả: Nguyễn Tử Hoàng Tên Luận văn: "Đánh giá tình hình thực bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất số dự án địa bàn huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh" Chuyên ngành: Quản lý đất đai Mã số: 60.85.01.03 Tên sở đào tạo: Học viện Nông nghiệp Việt Nam Mục đích nghiên cứu Phân tích, đánh giá thực trạng việc áp dụng sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất số dự án địa bàn huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh; đề xuất, giải pháp mặt sách việc tổ chức thực nhằm đẩy nhanh tiến độ thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; tăng cường hiệu công tác quản lý nhà nước đất đai Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp: Thu thập tài liệu, số liệu điều kiện tự nhiên, KT-XH huyện Hoành Bồ tỉnh Quảng Ninh; văn quy phạm pháp luật áp dụng cho dự án - Phương pháp chọn điểm nghiên cứu: Dự án lựa chọn dự án có vốn đầu tư lớn, việc thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư liên quan đến nhiều hộ gia đình, cá nhân nhiều loại đất - Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp: Lấy ý kiến Phiếu điều tra với cán thực bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất hộ gia đình, cá nhân có đất thu hồi - Phương pháp so sánh, phân tích, xử lý số liệu: Phân tích lơ-gíc định tính liệu; phân tích số liệu thống kê định lượng; xử lý số liệu thống kê phần mềm Microsoft Excel Kết nghiên cứu - Đánh giá điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, tình hình quản lý sử dụng đất đai huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh - Tình hình thực bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất địa bàn huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh - Kết thực 02 dự án nghiên cứu đánh giá kết thực hiện; đưa thuận lợi, khó khăn đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất ix STT Nội dung Số phiếu thường, hỗ trợ, TĐC Không Công khai phương án bồi thường, hỗ trợ, TĐC Có Tỷ lệ (%) 0 30 100 Không 0 10 Lập biên lấy ý kiến phương Có án bồi thường, hỗ trợ, TĐC Không 28 93 11 Tổng hợp ý kiến người có đất thu hồi Có 24 80 20 12 Đối thoại với người có đất thu hồi Có 26 87 Khơng 13 13 Có Phổ biến, niêm yết cơng khai định phê duyệt Phương án Không 30 100 0 14 Gửi định thu hồi đất đến người có đất thu hồi 30 100 Không 0 Nhiều 0 Phù hợp 13 Thiếu 26 87 Nhiều Phù hợp 18 60 Thiếu 10 33 15 16 Số lượng cán có phịng TNMT Số lượng cán có Trung tâm PTQĐ Khơng Có 17 Việc hợp Trung tâm PTQĐ cấp tỉnh cấp huyện Có Khơng 28 93 18 Việc phối hợp quan địa phương Tốt 28 93 Chưa tốt Nguồn: Phiếu vấn cán năm (2016) - Điều tra việc áp dụng sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất Qua tổng hợp kết điều tra cho thấy giá đất bồi thường địa phương chủ yếu thấp giá đất chuyển nhượng thực tế thị trường Nguyên nhân việc người dân thực chuyển nhượng QSDĐ 94 không ghi giá chuyển nhượng thật lên hợp đồng chuyển nhượng mà ghi thấp giá đất UBND tỉnh quy định nhằm giảm việc nộp thuế chuyển quyền Bên cạnh đó, số địa bàn khơng có có giao dịch chuyển nhượng QSĐĐ nơng nghiệp nên khó có cở sở để xác định giá đất nông nghiệp Nếu xác định giá đất nơng nghiệp theo phương pháp thu nhập thấp đất nông nghiệp địa phương chủ yếu trồng rừng trồng hàng năm cho suất thấp Việc áp dụng sách hỗ trợ cho người có đất thu hồi UBND huyện thực quy định UBND tỉnh Quảng Ninh ban hành Qua tổng hợp kết điều tra cho thấy mức hỗ trợ ổn định đời sống sản xuất (22 phiếu chiếm 73%), hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề tìm kiếm việc làm (16 phiếu chiếm 54%) cho thấy mức hỗ trợ quy định UBND tỉnh phù hợp với người dân địa bàn huyện Tuy nhiên, cịn có ý kiến cho mức hỗ trợ chưa phù hợp nhiều hộ dân có nguồn sống chủ yếu từ đất nông nghiệp, mức hỗ trợ quy định UBDN tỉnh chưa bảo đảm sinh kế lâu dài cho hộ, đặc biệt hộ phải di chuyển đến chỗ Đối với công tác tái định cư, việc lập xây dựng khu tái định cư UBND huyện quan tâm đạo liệt Qua đó, phần lớn cán điều tra vấn (20 phiếu, chiếm 67%) cho khu tái định cư phù hợp với người có đất thu hồi; số lại cho khu tái định cư chưa phù hợp với người đồng bào dân tộc - Điều tra việc thực trình tự, thủ tục bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất Nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt địa bàn huyện Hồnh Bồ UBND huyện giao cho Trung tâm PTQĐ (trước Ban giải phóng mặt huyện) thực theo quy định Điều 68 Luật Đất đai năm 2013 Qua kết phóng vấn cho thấy, cơng tác thu hồi đất, bồi thường giải phóng mặt thực theo quy định Luật Đất đai Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Trước thu hồi đất, UBND huyện thực gửi thơng báo đến người có đất thu, thông báo rộng rãi phương tiện thông tin đại chúng kèm theo niên yết công khai trụ sở UBND cấp xã địa điểm sinh hoạt thơn, khu khu vực có đất thu hồi Đồng thời, tổ chức họp phổ biến người 95 dân khu vực thu hồi đất sách, pháp luật bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất giải đáp vướng mắc người dân khu vực thực dự án Việc công khai phương án bồi thường, hỗ trợ tái định cư triển khai thực tốt (30/30 phiếu, chiếm 100%) theo hình thức tổ chức họp trực tiếp với người dân khu vực có đất thu hồi, đồng thời niêm yết cơng khai phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã, địa điểm sinh hoạt chung khu dân cư nơi có đất thu hồi Kết thúc thời gian lấy ý kiến, Tổ chức PTQĐ phối hợp với UBND cấp xã tiến hành lập biên bản lấy ý kiến phương án bồi thường, hỗ trợ, TĐC tổng hợp ý kiến người có đất thu hồi, đối thoại với trường hợp chưa đồng ý với dự thảo phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Tuy nhiên, số ý kiến cho có số bước trình tổ chức thực bỏ qua tổng hợp ý kiến người có đất thu hồi (06 phiếu, chiếm 20%) Sau UBND huyện Hoành Bồ ban hành định thu hồi đất định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Trung tâm PTQĐ phối hợp với UBND cấp xã phổ biến niêm yết công khai định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trụ sở UBND cấp xã địa điểm sinh hoạt chung khu dân cư nơi có đất thu hồi, đồng thời gửi định bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đến người có đất thu hồi (30 phiếu, chiếm 100%) Qua tổng hợp kết Phiếu vấn cán có liên quan đến công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất (30 Phiếu) cho thấy trình tự, thủ tục thu hồi đất địa bàn huyện Hoành Bồ thực theo quy định pháp luật Đội ngũ cán thực hiểu biết sách, pháp luật bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất để tổ chức thực tốt địa phương - Điều tra hoạt động quan, tổ chức liên quan đến bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất Phịng Tài ngun Mơi trường huyện Hồnh Bồ có 07 cơng chức ( (01 trưởng phịng, 03 phó trưởng phịng 03 chun viên) Qua tổng phiếu vấn cho thấy với số lượng cán Phòng chưa đủ để đáp ứng nhu cầu công tác quản lý đất đai môi trường địa bàn huyện (26 phiếu, chiếm 87%) Với áp lực công việc quản lý đất đai đòi hỏi ngày chặt 96 chẽ đầy đủ cán Phòng phụ trách nhiều lĩnh vực khác Điều dẫn đến việc thẩm định phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư phần chưa bảo đảm mặt thời gian thực Tổ chức PTQĐ có 18 cơng chức (trong có 01 Giám đốc, 02 Phó Giám đốc) 07 cán hợp đồng Qua tổng phiếu vấn cho thấy với số lượng cán Tổ chức PTQĐ cho thấy số lượng cán phù hợp để thực nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt địa bàn huyện (18 phiếu, chiếm 60%) Tuy nhiên, có số ý kiến cho với số lượng cán có Tổ chức PTQĐ thiếu (10 phiếu, chiếm 33%) để thực tốt nhiệm vụ giao theo quy định Điều Thông tư liên tịch số 16/2015/TTLT-BTNMT-BNV-BTC Trao đổi việc hợp Trung tâm PTQĐ cấp huyện với Trung tâm PTQĐ cấp tỉnh theo quy định khoản Điều Nghị định số 43/2015/NĐ-CP cho thấy có 28 phiếu (chiếm 93%) cho không nên hợp với lý để thực tốt công tác bồi thường, GPMB cần phải có tham gia phối hợp chặt chẽ UBND cấp huyện, cấp xã, đặc biệt việc tuyên truyền, vận động người có đất thu hồi chấp hành sách, pháp luật Trong thời gian qua, quan tâm, đạo Lãnh đạo UBND huyện Hồnh Bồ, quan, tổ chức có liên quan đến thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư địa bàn huyện phối hợp tốt thực nhiệm vụ giao (28 phiếu, chiếm 93%), góp phần đẩy nhanh tiến độ bồi thường, GPMB thực dự án địa bàn huyện 4.4.3 Thuận lợi khó khăn cơng tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất địa bàn huyện Hoành Bồ 4.4.3.1 Những thuận lợi - UBND huyện Hoành Bồ quan tâm đạo tổ chức thực tốt công tác quản lý đất đai địa bàn huyện nói chung công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư nói riêng Các quan, tổ chức có liên quan đến bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất phối hợp chặt chẽ với để hồn thành tốt cơng tác thu hồi đất, bồi thường, GPMB địa phương - Công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư bảo đảm tính cơng khai, dân chủ, pháp luật, trọng đến cơng tác lấy ý kiến góp ý người có đất thu hồi phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thực nghiêm túc việc tiếp thu, giải trình vấn đề mà người dân cịn băn khoăn, chưa đồng thuận 97 - Cơng tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Trung tâm PTQĐ tổ chức thực chuyên nghiệp; đội ngũ cán làm công tác bồi thường, GPMB có trình độ chun mơn, nghiệp vụ tích lũy kinh nghiệm thực tế, đáp ứng tốt u cầu cơng việc 4.4.3.2 Những khó khăn Giá đất cụ thể UBND tỉnh định để tính tiền bồi thường dự án phải thông qua Hội đồng thẩm định giá đất trước trình UBND cấp tỉnh định nhiều thời gian, ảnh hưởng đến tiến độ bồi thường, giải phóng mặt Bên cạnh đó, giá đất bồi thường chưa tương xứng với giá trị quyền sử dụng đất bị thu hồi, gây thiệt hại cho người sử dụng đất, đặc biệt đất nông nghiệp khu dân cư, khu đô thị hạn chế thông tin giá đất chuyển nhượng thực tế thị trường để áp dụng phương pháp định giá đất; thơng tin có độ tin cậy khơng cao, chưa có sở liệu giá đất thị trường để phục vụ cho việc xác định giá đất Chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất theo Luật Đất đai thay đổi, chủ yếu khơng có hỗ trợ đất vườn, ao; đất nông nghiệp khu dân cư, không hỗ trợ tài sản gắn liền với đất nhà cơng trình xây dựng đất khơng đủ điều kiện bồi thường dẫn đến có chênh lệch mức hỗ trợ đất nông nghiệp, gây so bì, khiếu nại Nhà nước thu hồi đất Điều gây chẫm trễ, kéo dài thời gian thực công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, ảnh hưởng đến tiến độ thực dự án đầu tư Việc đạo tổ chức thực đầu tư xây dựng khu tái định cư phục vụ công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư chậm xây dựng vị trí khơng thuận lợi, kết cấu hạ tầng thiếu đồng bộ, số nơi cịn khơng phù hợp với phong tục, tập qn người có đất thu hồi Đội ngũ cán phịng Tài ngun Mơi trường cịn thiếu, chưa đáp khối lượng công việc giao, đặc biệt công tác thu hồi đất thẩm định phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Đội ngũ cán địa – xây dựng cấp xã chưa thực tốt công tác quản lý đất đai cấp sở, để xẩy tình trạng người có đất thu hồi xây dựng cơng trình, vật kiến trúc trái phép, trồng cối, hoa màu để hưởng lợi sách bồi thường, hỗ trợ Nhà nước Huyện Hoành Bồ huyện miền núi (người dân tộc thiểu số chiếm 98 34,35% tổng dân số toàn huyện), người dân chủ yếu sống nghề sản xuất nông nghiệp, trình độ dân trí nhiều khu vực cịn thấp dẫn đến chưa nhận thức đầy đủ sách, pháp luật đất đai nói chung bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất nói riêng Điều này, khó khăn cho cơng tác vận động, thuyết phục người dân chấp hành quy định pháp luật nhà nước 4.5 ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ, TÁI ĐỊNH CƯ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT 4.5.1 Hồn thiện quy định sách, pháp luật - Về quy định giá đất bồi thường: UBND cấp tỉnh vận dụng xem xét quy định giao cho UBND cấp huyện định giá đất cụ thể để làm sở tính tốn tiền bồi thường Thông qua việc ủy quyền thẩm định, phê duyệt giá đất cụ thể để việc làm thiết thực, tạo điều kiện thuận lợi cho địa phương điều chỉnh, bổ sung hồ sơ, rút ngắn thời gian thực nhằm tăng nguồn thu ngân sách địa phương, đẩy nhanh tiến độ dự án đảm bảo phù hợp với tình hình thực tế khu vực có đất thu hồi - Về quy định hỗ trợ cho người có đất thu hồi: Để bảo đảm đời sống cho người có đất thu hồi, UBND tỉnh khơng nên quy định chung mức hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề tìm kiếm việc làm Thay vào đó, cần tập trung rà sốt đánh giá sách hỗ trợ cho người trực tiếp sản xuất nơng nghiệp để từ quy định mức hỗ trợ loại đất, khu vực, địa bàn cụ thể cho phù hợp 4.5.2 Công tác tổ chức, thực - Về công tác đạo: Tăng cường công tác quản lý đất đai địa phương, xây dựng sở liệu đất đai dạng số để phục vụ cho việc xác định điều kiện, đối tượng bồi thường, hỗ trợ thuận lợi Tăng cường giám sát người dân việc tổ chức thực nhằm hạn chế khiếu kiện, khiếu nại gây ảnh hưởng tiến độ triển khai thực dự án đầu tư - Về công tác xác định giá đất bồi thường: Trong trình thực cần phải thuê tổ chức có chức tư vấn xác giá đất để xác định giá đất cụ thể làm bồi thường Giá đất tổ chức tư vấn đưa quan chuyên môn thẩm định, thực vấn đề tạo minh bạch, khách quan bảo đảm quyền lợi cho người có đất thu hồi 99 - Về thực hỗ trợ cho người có đất thu hồi: Việc thực hỗ trợ cho người có đất thu hồi phải bảo đảm khách quan, công bằng, kịp thời, công khai quy định pháp luật Các khoản hỗ trợ Nhà nước phải đáp ứng nhu cầu ổn định đời sống, sản xuất phát triển bền vững Để bảo đảm có chỗ ở, ổn định đời sống, sản xuất công người có đất thu hồi đặc biệt người trực tiếp sản xuất nông nghiệp, Chủ tịch UBDN tỉnh cần vào tình hình thực tế địa phương định biện pháp hỗ trợ khác cho phù hợp - Về lập xây dựng khu tái định cư: Nâng cao việc đạo tổ chức thực đầu tư xây dựng khu tái định cư phục vụ công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho dự án địa bàn huyện Khu tái định cư phải xây dựng vị trí thuận lợi, kết cấu hạ tầng đồng phải bảo đảm phù hợp với phong tục, tập quán người có đất thu hồi, đặc biệt người dân tộc miền núi - Về tăng cường nhân lực lực đội ngũ cán thực hiện: Trước mắt cần tăng cường biên chế cán cho phịng Tài ngun Mơi trường để bảo đảm thực tốt nhiệm vụ giao Thường xuyên tổ chức tập huấn, bồi dưỡng kiến thức quản lý Nhà nước đất đai chế độ sách liên quan đến bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho đội ngũ cán cấp xã Thơng qua đó, cán cấp xã kịp thời giải đáp vướng mắc người có đất thu hồi nhằm hạn chế phát sinh đơn thư khiếu nại, khiếu kiện địa phương lên cấp - Nâng cao nhận thức sách, pháp luật người dân: Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến sâu rộng phương tiện thông tin đại chúng quy định bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất Tạo điều kiện cho tầng lớp nhân dân có đầy đủ thông tin, nhận thức rõ ràng, đắn chủ trương, sách Nhà nước, ý nghĩa quan trọng dự án triển khai địa bàn huyện 100 PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 5.1 KẾT LUẬN Qua thời gian nghiên cứu đề tài “Đánh giá tình hình thực bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất số dự án địa bàn huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh” rút số kết luận sau: Hoành Bồ huyện miền núi nằm phía Bắc tỉnh Quảng Ninh với tổng diện tích tự nhiên 84.354,54 ha, diện tích rộng 3/4 đồi núi, thành phần dân số phức tạp, điều kiện tự nhiên kinh tế xã hội đa dạng không đồng khu vực Công tác cấp GCNQSDĐ cập nhật chỉnh lý biến động đất đai địa bàn huyện Hoành Bồ thời gian qua thực tốt, dẫn đến việc xác định đối tượng điều kiện bồi thường đất thuận lợi, khơng gặp nhiều khó khăn Trong giai đoạn từ năm 2012 đến năm 2016, địa bàn huyện thực 94 dự án với diện tích đất thu hồi 1.181,4 2.398 hộ gia đình, cá nhân Tuy nhiên, số lượng cán phịng Tài ngun Mơi trường cịn thiếu so với yêu cầu công việc đặt Điều phần ảnh hưởng đến tiến độ thẩm định phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Bên cạnh đó, trình độ chun mơn nghiệp vụ cán địa – xây dựng cấp xã chưa đồng đều, khả tiếp cận, ứng dụng công nghệ thơng tin cịn hạn chế dẫn đến cơng tác quản lý đất đai cấp sở nhiều hạn chế Do sách bồi thường, hỗ trợ tái định cư Dự án thực theo quy định Luật đất đai năm 2003 Dự án thực theo quy định Luật Đất đai năm 2013 giá đất bồi thường Dự án giá đất theo Bảng giá đất UBND tỉnh quy định Dự án giá đất cụ thể UBND tỉnh định Mặc dù giá đất bồi thường chưa phù hợp với giá thực tế chuyển nhượng quyền sử dụng đất thị trường địa phương người có đất thu hồi hai dự án có thắc mắc áp giá bồi thường thấp so với giá thực tế thị trường, nên gây số xúc nhân dân Bên cạnh đó, Dự án áp dụng sách hỗ trợ đất vườn, ao đất nông nghiệp khu dân cư, hỗ trợ tài sản gắn liền với đất không đủ điều kiện bồi thường, Dự án khơng có khoản hỗ trợ dẫn đến việc so bì 101 khiếu nại người có đất thu hồi Đây vấn đề thay đổi sách pháp luật Luật Đất đai năm 2003 Luật Đất đai năm 2013 nên UBDN huyện Hoành Bồ áp dụng sách thời điểm thu hồi đất dự án Đồng thời, UBND huyện Hoành Bồ Thanh tra tỉnh Quảng Ninh phối hợp trả lời, giải dứt điểm khiếu nại người có đất thu hồi Đối với hộ đủ điều kiện bố trí tái định cư chủ yếu lựa chọn hình thức tự lo chỗ xin bố trí tái định cư chỗ khu tái định cư tập trung không gần trục đường giao thông lớn, sở hạ tầng chưa bảo đảm đời sống người dân, đồng thời để hưởng khoản tiền hỗ trợ tái định cư theo quy định Việc tổ chức thực bồi thường, hỗ trợ, tái định cư địa bàn huyện thực nghiêm túc, công khai, dân chủ theo quy định pháp luật Để thực tốt cơng tác bồi thường, GPMB địa phương cần thiết phải hồn thiện quy định sách, pháp luật bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất để áp dụng cụ thể tinh Quảng Ninh nói chung địa bàn huyện Hồnh Bồ nói riêng Cần bổ sung cán cho phịng Tài ngun Mơi tường, nâng cao lực cán thực cấp đặc biệt cấp xã làm tốt công tác tuyên truyền sách, pháp luật đến người sử dụng đất địa bàn 5.2 KIẾN NGHỊ Kết nghiên cứu sử dụng làm tài liệu tham khảo, tài liệu nghiên cứu việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất huyện Hồnh Bồ địa phương có điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội tương đồng với huyện Hoành Bồ Tiến hành tổ chức hành động cụ thể nhóm giải pháp, tập trung đẩy mạnh thực giải pháp có mức độ tác động lớn, bước cải thiện giải pháp chưa đem lại hiệu cao Để đánh giá cách hệ thống tồn diện chế, sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất cần tiếp tục điều tra mở rộng trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội lợi ích quốc gia, công cộng theo quy định Điều 62 Luật Đất đai năm 2013 102 TÀI LIỆU THAM KHẢO Bộ Tài (2015) Thơng tư số 74/2015/TT-BTC ngày 15/5/2015 hướng dẫn việc lập dự toán, sử dụng tốn kinh phí tổ chức thực bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất Bộ Tài nguyên Môi trường (2012) Báo cáo số 193/BC-BTNMT ngày 06 tháng năm 2012 Bộ Tài nguyên Môi trường tổng kết tình hình thi hành Luật Đất đai 2003 định hướng sửa đổi Luật Đất đai Bộ Tài ngun Mơi trường (2016) Đề án hồn thiện chế, sách, pháp luật thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, trái định cư để đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt thực dự án đầu tư Bộ Tài nguyên Môi trường (2009) Thông tư số 14/2009/TT-BTNMT ngày 01/10/2009 Bộ TN&MT quy định chi tiết bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trình tự, thủ tục thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất Bộ Tài nguyên Môi trường (2014) Thông tư số 37/2014/TT-BTNMT ngày 30/6/2014 quy định chi tiết bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất Chính phủ (1994) Nghị định số 90/1994/NĐ-CP ngày 17/8/1994 Chính phủ việc đền bù thiệt hại Nhà nước thu hồi đất để sử dụng vào mục đích an ninh, quốc phịng, lợi ích quốc gia, lợi ích cơng cộng Chính phủ (1998) Nghị định số 22/1998/NĐ-CP ngày 24/4/1998 Chính phủ việc đền bù thiệt hại Nhà nước thu hồi đất để sử dụng vào mục đích an ninh, quốc phịng, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng Chính phủ (2004) Nghị định số 197/2004/NĐ-CP ngày 03/12/2004 Chính phủ bồi thường, hỗ trợ tái định cư Nhà nước thu hồi đất Chính phủ (2006) Nghị định số 17/2006/NĐ-CP ngày 27/01/2006 Chính phủ việc sửa đổi bổ sung số điều Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Đất đai Nghị định 187/2004/NĐ-CP việc chuyển công ty Nhà nước thành công ty cổ phần 10 Chính phủ (2007) Nghị định số 84/2007/NĐ-CP ngày 25/5/2007 Chính phủ quy định bổ sung cấp giấy chứng nhận quyền sử sụng đất, thu hồi đất, thực quyền sử dụng đất, trình tự, thủ tục bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất giải khiếu nại đất 11 Chính phủ (2009) Nghị định số 69/2009/NĐ-CP ngày 13/8/2009 Chính phủ quy định bổ sung quy hoạch sử dụng đất, giá đất, thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư 12 Chính phủ (2014) Nghị định số 47/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 Chính phủ bồi thường, hỗ trợ tái định cư Nhà nước thu hồi đất 13 Đào Trung Chính (2010) Thu hồi, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư – kinh nghiệm quốc tế học áp dụng vào Việt Nam Tổng hợp báo cáo khoa học Kỷ niệm 65 năm ngành quản lý đất đai Việt Nam (1945-2010) 103 14 Đào Trung Chính, Đặng Hùng Võ Nguyễn Thanh Trà (2013) Đánh giá thực tiễn triển khai công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo quy định pháp luật Tạp chí khoa học phát triển 11(3): 328-336 15 Hoàng Thị Nga (2010) Pháp luật thu hồi đất, bồi thường, giải phóng mặt Việt Nam nay: Thực trạng giải pháp Luận văn Thạc sĩ ngành: Luật Kinh tế, Khoa Luật Trường Đại học Quốc gia Hà Nội 16 Hoàng Phê (2000) Từ điển tiếng Việt Nxb Đà Nẵng 17 Hồ Thị Lam Trà Nguyễn Văn Quân (2006) Giáo trình Định Giá đất Nxb Nơng nghiệp Hà Nội, Hà Nội 18 Lê Du Phong (2007) Thu nhập, đời sống, việc làm người có đất bị thu hồi để xây dựng khu công nghiệp, khu đô thị, kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, công trình cơng cộng, phục vụ lợi ích quốc gia Nxb Chính trị Quốc Gia, Hà Nội 19 Phạm Phương Nam Nguyễn Thanh Trà (2011) Thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư Tạp chí Tài nguyên Môi trường số 10 năm 2011 20 Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam (1992) Hiến pháp năm 1992 21 Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam (2003) Nghị số 13/2003/QH11ngày 26/ 11/2003QH11 thông qua Luật Đất đai 22 Quốc hội nước CHXHCHN Việt Nam (2013) Hiến pháp năm 2013 23 Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam (2013) Nghị số 45/2013/QH13 ngày 29/11/2013 thông qua Luật Đất đai 24 Thủ tướng Chính phủ (1959) Nghị định số 151/TTg ngày 14/01/1959 quy định tạm thời trưng dụng ruộng đất 25 Thủ tướng Chính phủ (1970) Thơng tư số 1792/TTg ngày 11/01/1970 Thủ tướng Chính phủ quy định số điểm tạm thời bồi thường nhà cửa, đất đai, lưu niên, hoa màu cho nhân dân vùng xây dựng kinh tế, mở rộng thành phố 26 UBND thành phố Đà Nẵng (2006) Quyết định số 108/2006/QĐ-UBND ngày 20 tháng 12 năm 2006 UBND thành phố Đà Nẵng việc ban hành Quy định bồi thường, hỗ trợ tái định cư Nhà nước thu hồi đất địa bàn thành phố Đà Nẵng 27 UBND thành phố Đà Nẵng (2009) Quyết định số 36/2009/QĐ-UBND ngày 24 tháng 12 năm 2009 việc ban hành Quy định bồi thường, hỗ trợ tái định cư Nhà nước thu hồi đất địa bàn thành phố Đà Nẵng 28 UBND thành phố Đà Nẵng (2012) Quyết định số 63/2012/QĐ-UBND ngày 20/12/2012 việc ban hành quy định bồi thường, hỗ trợ, tái đinh cư Nhà nước thu hồi đất địa bàn thành phố Đà Nẵng 29 UBND thành phố Đà Nẵng (2015) Quyết định số 06/2015/QĐ-UB ngày 14/3/2015 việc ban hành quy định trình tự, thủ tục thu hồi đất bồi thường, hỗ trợ, tái định cư địa bàn thành phố Đà Nẵng 104 30 UBND thành phố Hà Nội (2005) Quyết định số 26/2005/QĐ-UB ngày 18 tháng 02 năm 2005 UBND thành phố Hà Nội việc ban hành “Quy định bồi thường, hỗ trợ, TĐC Nhà nước thu hồi đất địa bàn thành phố Hà Nội 31 UBND thành phố Hà Nội (2009) Quyết định số 108/2009/QĐ-UBND ngày 29 tháng năm 2009 ban hành quy định bồi thường, hỗ trợ, tái định cư địa bàn Thành phố Hà Nội 32 UBND thành phố Hà Nội (2009) Quyết định số 23/2014/QĐ-UBND Ban hành quy định nội dung thuộc thẩm quyền UBND thành phố Hà Nội Luật Đất đai 2013 Nghị định Chính phủ giao cho bồi thường, hỗ trợ tái định cư Nhà nước thu hồi đất địa bàn thành phố Hà Nội 33 UBND tỉnh Quảng Ninh (2007) Quyết định số 4505/2007/QĐ-UBND ngày 05 tháng 12 năm 2007 UBND tỉnh Quảng Ninh việc quy định hạn mức giao đất ở, hạn mức công nhận đất cho hộ gia đình, cá nhân địa bàn tỉnh Quảng Ninh 34 UBND tỉnh Quảng Ninh (2010) Quyết định số 499/2010/QĐ-UB ngày 11 tháng 02 năm 2010 UBND tỉnh Quảng Ninh quy định bồi thường, hỗ trợ tái định cư Nhà nước thu hồi đất địa bàn tỉnh Quảng Ninh 35 UBND tỉnh Quảng Ninh (2010) Quyết định số 1748/2010/QĐ-UBND ngày 11 tháng năm 2010 UBND tỉnh Quảng Ninh việc sửa đổi, bổ sung khoản Điều 17 quy định kèm theo Quyết định số 499/2010/QĐ-UB ngày 11 tháng 02 năm 2010 UBND tỉnh quy định bồi thường, hỗ trợ tái định cư Nhà nước thu hồi đất địa bàn tỉnh Quảng Ninh 36 UBND tỉnh Quảng Ninh (2012) Quyết định số 398/2012/QĐ-UBND ngày 27 tháng 02 năm 2012 UBND tỉnh Quảng Ninh việc ban hành Bộ đơn giá bồi thường tài sản đầu tư vào đất Nhà nước thu hồi đất địa bàn tỉnh Quảng Ninh 37 UBND tỉnh Quảng Ninh (2012) Quyết định số 3388/2012/QĐ-UBND ngày 21 tháng 12 năm 2012 UBND tỉnh Quảng Ninh quy định giá loại đất địa bàn tỉnh Quảng Ninh năm 2013 38 UBND tỉnh Quảng Ninh (2013) Quyết định số 3566/2013/QĐ-UBND ngày 26 tháng 12 năm 2013 UBND tỉnh Quảng Ninh quy định giá loại đất địa bàn tỉnh Quảng Ninh năm 2014 39 UBND tỉnh Quảng Ninh (2014) Quyết định số 1766/2014/QĐ-UBND ngày 13 tháng năm 2014 UBND tỉnh Quảng Ninh việc ban hành quy định bồi thường, hỗ trợ tái định cư Nhà nước thu hồi đất theo Luật Đất đai năm 2013 địa bàn tỉnh Quảng Ninh 40 UBND tỉnh Quảng Ninh (2014) Quyết định số 1768/2014/QĐ-UBND ngày 13 tháng năm 2014 UBND tỉnh Quảng Ninh việc ban hành quy định hạn mức giao đất ở, hạn mức công nhận đất ở, diện tích tối thiểu tách cho hộ gia đình, cá nhân địa bàn tỉnh Quảng Ninh 105 41 UBND tỉnh Quảng Ninh (2014) Quyết định số 3238/QĐ-UBND ngày 26 tháng 12 năm 2014 UBND tỉnh Quảng Ninh việc quy định giá loại đất địa bàn tỉnh Quảng Ninh thực từ ngày 01 tháng 01 năm 2015 đến ngày 31 tháng 12 năm 2019 42 UBND tỉnh Quảng Ninh (2015) Quyết định số 2661/QĐ-UBND ngày 10 tháng năm 2015 UBND tỉnh Quảng Ninh việc phê duyệt giá đất cụ thể để tính tiền bồi thường bố trí tái định cư Nhà nước thu hồi đất thực dự án Đường cao tốc Hạ Long – Vân Đồn 43 UBND tỉnh Quảng Ninh (2016) Quyết định số 1760/QĐ-UBND ngày 13 tháng năm 2016 UBND tỉnh Quảng Ninh việc đính Quyết định số 4234/2015/QĐ-UBND ngày 28 tháng 12 năm 2015 UBND tỉnh việc ban hành đơn giá bồi thường tài sản gắn liền với đất Nhà nước thu hồi đất địa bàn tỉnh Quảng Ninh 44 UBND tỉnh Quảng Ninh (2016) Quyết định số 3233/QĐ-UBND ngày 03 tháng 10 năm 2016 UBND tỉnh Quảng Ninh việc phê duyệt giá đất cụ thể đất tái định cư địa bàn xã: Hịa Bình, Sơn Dương, Thống Nhất, Vũ Oai, huyện Hoành Bồ để thực công tác GPMB dự án Đường cao tốc Hạ Long – Vân Đồn 106 ... thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất, tơi tiến hành nghiên cứu Đề tài: ' 'Đánh giá tình hình thực bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất số dự án địa bàn huyện Hoành Bồ - tỉnh. .. KT-XH tình hình quản lý đất đai huyện Hồnh Bồ - Tình hình thực bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất huyện Hồnh Bồ - Đánh giá tình hình thực bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước. .. Tên Luận văn: "Đánh giá tình hình thực bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất số dự án địa bàn huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh" Chuyên ngành: Quản lý đất đai Mã số: 60.85.01.03