HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM ĐINH ĐẮC TÂN ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT TẠI MỘT SỐ DỰ ÁN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN GIA VIỄN, TỈNH NINH BÌNH Chuyên ngành: Quản lý đất đai Mã số: 60.85.01.03 Người hướng dẫn khoa học: TS Nguyễn Văn Quân NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC NƠNG NGHIỆP - 2017 LỜI CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu riêng tơi Các số liệu, kết nêu luận văn trung thực chưa sử dụng để bảo vệ học vị Tôi cam đoan rằng, giúp đỡ cho việc thực luận văn cảm ơn thơng tin trích dẫn luận văn rõ nguồn gốc Hà Nội, ngày tháng Tác giả luận văn Đinh Đắc Tân i năm 2017 LỜI CẢM ƠN Tôi xin trân trọng cảm ơn thầy giáo, cô giáo Khoa Quản lý đất đai, Học viện Nông nghiệp Việt Nam tạo điều kiện thuận lợi nhiệt tình giảng dạy, hướng dẫn tơi suốt q trình học tập nghiên cứu luận văn Đặc biệt, xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới thầy giáo - TS Nguyễn Văn Quân người trực tiếp hướng dẫn khoa học, tận tình giúp đỡ hướng dẫn tơi hồn thành luận văn Tơi xin trân trọng cảm ơn UBND huyện Gia Viễn; Phịng Tài ngun Mơi trường huyện Gia Viễn; Phịng Tài kế hoạch huyện Gia Viễn; Phòng Kinh tế hạ tầng huyện Gia Viễn; Hội đồng GPMB huyện Gia Viễn; UBND xã: Gia Tân, Gia Phương, Gia Vân, Gia Hòa, Gia Thanh xã Gia Lập, hộ gia đình dự án, tạo điều kiện thuận lợi cung cấp đầy đủ thông tin, số liệu, q trình nghiên cứu luận văn Cuối cùng, tơi xin trân trọng cám ơn gia đình bạn bè giúp đỡ đồng hành suốt q trình học tập, nghiên cứu để hồn thành luận văn Hà Nội, ngày tháng Tác giả luận văn Đinh Đắc Tân ii năm 2017 MỤC LỤC Lời cam đoan i Lời cảm ơn ii Mục lục iii Danh mục chữ viết tắt vi Danh mục bảng vii Danh mục hình viii Trích yếu luận văn ix Thesis Abstract xi Phân Mở đầu 1.1 Tính cấp thiết đề tài 1.2 Mục tiêu nghiên cứu 1.3 Phạm vi nghiên cứu 1.4 Những đóng góp mới, ý nghĩa thực tiễn Phần Tổng quan tài liệu 2.1 Khái quát bồi thường, hỗ trợ tái định cư 2.1.1 Khái niệm 2.1.2 Vai trị cơng tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư 2.1.3 Đặc điểm công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư 2.1.4 Những yếu tố ảnh hưởng đến công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư 2.2 Quan điểm bồi thường, hỗ trợ tái định cư số nước tổ chức giới 2.2.1 Quan điểm bồi thường, hỗ trợ tái định cư số nước giới 2.2.2 Quan điểm bồi thường, hỗ trợ Ngân hàng Thế giới (World bank) Ngân hàng Phát triển châu Á (Asian Development Bank) 12 2.2.3 Kinh nghiệm cho công tác bồi thường, hỗ trợ Việt Nam 13 2.3 Chính sách bồi thường Nhà nước thu hồi đất Việt Nam qua giai đoạn 14 2.3.1 Giai đoạn trước Luật Đất đai 1987 có hiệu lực 14 2.3.2 Giai đoạn Luật Đất đai 1987 có hiệu lực 15 2.3.3 Giai đoạn Luật Đất đai 1993 có hiệu lực 16 iii 2.3.4 Giai đoạn Luật Đất đai 2003 có hiệu lực 18 2.3.5 Giai đoạn Luật Đất đai 2013 có hiệu lực đến 22 2.4 Thực tiễn bồi thường, hỗ trợ, tái định cư số địa phương Việt Nam 27 2.4.1 Thành phố Hà Nội 27 2.4.2 Thành phố Đà Nẵng 28 2.4.3 Thành phố Hồ Chí Minh 29 2.4.4 Tỉnh Ninh Bình 31 Phần Nội dung phương pháp nghiên cứu 34 3.1 Địa điểm nghiên cứu 34 3.2 Thời gian nghiên cứu 35 3.3 Đối tượng nghiên cứu 35 3.4 Nội dung nghiên cứu 35 3.5 Phương pháp nghiên cứu 35 3.5.1 Phương pháp chọn điểm nghiên cứu 35 3.5.2 Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp 36 3.5.3 Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp 36 3.5.4 Phương pháp xử lý, phân tích, so sánh số liệu 37 Phần Kết thảo luận 38 4.1 Khái quát địa bàn nghiên cứu 38 4.1.1 Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội huyện Gia Viễn 38 4.1.2 Tình hình quản lý sử dụng đất huyện Gia Viễn 46 4.1.3 Ảnh hưởng địa bàn nghiên cứu đến cơng tác giải phóng mặt 52 4.2 Tình hình thực cơng tác bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất giai đoạn 2014 - 2016 địa bàn huyện Gia Viễn 53 4.2.1 Khái quát công tác bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất địa bàn huyện Gia viễn 53 4.2.2 Trình tự, thủ tục thực công tác bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất 56 4.3 Đánh giá công tác bồi thường GPMB dự án 58 4.3.1 Kết thực bồi thường, hỗ trợ dự án 58 4.3.2 Đánh giá công tác bồi thường, hỗ trợ dự án 68 iv 4.3.3 Những thuận lợi khó khăn q trình thực cơng tác bồi thường giải phóng mặt 76 4.4 Đề xuất giải pháp đẩy nhanh tiến độ thực công tác bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất 77 Phần Kết luận kiến nghị 80 5.1 Kết luận 80 5.2 Kiến nghị 81 Tài liệu tham khảo 82 Phụ lục 85 v DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt ADB Nghĩa tiếng Việt Ngân hàng Phát triển châu Á (Asian Development Bank) BT Bồi thường CP Chính phủ GCN Giấy chứng nhận GPMB Giải phóng mặt GRU GRC Đơn vị giải xúc (Grievance Redress Unit) Hội đồng giải xúc (Grievance Redress Council) HĐND Hội đồng nhân dân HT Hỗ trợ NĐ Nghị định PMU Văn phòng ban quản lý dự (Project Management Unit) QĐ Quyết định QSDĐ Quyền sử dụng đất SDĐ Sử dụng đất UBND Ủy ban nhân dân WB Ngân hàng Thế giới (World Bank) vi DANH MỤC BẢNG Bảng 4.1 Giá trị sản xuất cấu kinh tế huyện Gia Viễn số năm 42 Bảng 4.2 Dân số trung bình phân theo xã, thị trấn huyện 45 Bảng 4.3 Hiện trạng sử dụng đất năm 2016 huyện Gia Viễn 51 Bảng 4.4 Tổng hợp dự án địa bàn huyện từ năm 2014 - 2016 56 Bảng 4.5 Tổng hợp diện tích đất thu hồi Dự án 63 Bảng 4.6 Tổng hợp kết bồi thường Dự án 64 Bảng 4.7 Tổng hợp diện tích đất thu hồi Dự án 65 Bảng 4.8 Tổng hợp kết bồi thường Dự án 65 Bảng 4.9 Tổng hợp kinh phí bồi thường tài sản, vật kiến trúc66 02 dự án 66 Bảng 4.10 Tổng hợp đối tượng bồi thường, hỗ trợ 02 dự án 67 Bảng 4.11 Tổng hợp khoản hỗ trợ Dự án 68 Bảng 4.12 Tổng hợp phiếu điều tra giá bồi thường đất tài sản đất Dự án 71 Bảng 4.13 Tổng hợp phiếu điều tra mức bồi thường, hỗ trợ dự án 71 Bảng 4.14 Tổng hợp tiêu chí vấn đối tượng bị thu hồi đất 73 Bảng 4.15 Tống hợp phiếu điều tra cán thực BT, HT 75 vii DANH MỤC HÌNH Hình 3.1 Vị trí Dự án nghiên cứu địa bàn huyện Gia Viễn 34 Hình 4.1 Sơ đồ vị trí huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình 38 Hình 4.2 Dự án đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng nông thôn đoạn đường từ xã Gia Phương đến xã Gia Vân hoàn thành 59 Hình 4.3 Mặt quy hoạch chi tiết để đấu giá quyền sử dụng đất xã Gia Lập 60 viii TRÍCH YẾU LUẬN VĂN Tên tác giả: Đinh Đắc Tân Tên luận văn: “Đánh giá công tác bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất số dự án địa bàn huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình ” Chuyên ngành: Quản lý Đất đai Mã số: 60.85.01.03 Cơ sở đào tạo: Học viện Nông nghiệp Việt Nam Mục tiêu nghiên cứu Tìm hiểu đánh giá việc thực sách bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất 02 dự án nghiên cứu Đề xuất giải pháp góp phần thực tốt sách bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất địa bàn huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình Phương pháp nghiên cứu - Thu thập số liệu điều kiện tự nhiên, kinh tế- xã hội; khí hậu, địa hình số liệu tình hình quản lý, sử dụng đất địa bàn huyện Gia Viễn thông qua phương tiện thông tin đại chúng báo cáo năm; Số liệu tình hình bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất 02 dự án thông qua phương án bồi thường, hỗ trợ văn liên quan phòng ban chức đơn vị chủ đầu tư quyền địa phương - Điều tra bảng hỏi thu thập ý kiến đánh giá hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất nhằm nắm bắt tình hình đời sống hộ gia đình trước sau bị thu hồi đất; diện tích đất bị thu hồi hộ gia đình; quy định bồi thường, hỗ trợ, Tổng số phiếu điều tra hộ gia đình cá nhân 02 dự án 80 phiếu - Đồng thời tiến hành điều tra, lấy ý kiến cán trực tiếp thực bồi thường, hỗ trợ 02 dự án nhằm tìm hiểu ngun nhân tạo khó khăn cơng tác bồi thường, hỗ trợ, với tổng số phiếu 10 phiếu bao gồm: cán địa xã; Cán ban bồi thường huyện; Cán chủ đầu tư trực tiếp thực dự án Đánh giá việc thực công tác bồi thường, hỗ trợ 02 dự án nghiên cứu dựa tiêu chí như: Tính minh bạch, phù hợp đơn giá bồi thường, hỗ trợ; Tiến độ thực công tác bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất; Tinh thần thái độ cán thực dự án - Số liệu thu thập xử lý phần mềm Microsoft Office Excel để tổng hợp số liệu điều kiện tự nhiên, kinh tế- xã hội; Tình hình quản lý, sử dụng đất đai tổng hợp phiếu điều tra theo tiêu chí xây dựng ix Bảng 4.12 Tổng hợp phiếu điều tra giá bồi thường đất tài sản đất dự án Dự án Nội dung Số Tỷ lệ Số Tỷ lệ phiếu (%) phiếu (%) 50 100 30 100 Hợp lý 48 96 30 100 Chưa hợp lý 0 Hợp lý 39 78 25 83.3 11 22 16.7 Tổng số phiếu Giá bồi thường cơng trình trồng Giá bồi thường đất Dự án Chưa hợp lý Nguồn: Tổng hợp từ phiếu điều tra 4.3.2.3 Đánh giá sách hỗ trợ Căn Quyết định số 26/2014/QĐ-UBND ngày 19/9/2014 UBND tỉnh Ninh Bình ban hành quy định số sách bồi thường, hỗ trợ tái định cư Nhà nước thu hồi đất địa bàn tỉnh Ninh Bình Bảng 4.13 Tổng hợp phiếu điều tra mức bồi thường, hỗ trợ dự án Dự án Dự án Nội dung Số phiếu Tỷ lệ (%) Số phiếu Tỷ lệ (%) Tổng số phiếu 50 100 30 100 Mức bồi thường, hỗ trợ đảm bảo ổn định đời sống Đảm bảo 28 56 21 70 Vừa đủ 17 34 23.3 chưa Chưa đảm bảo 10 6.7 Nguồn: Tổng hợp từ phiếu điều tra Trên nguyên tắc đảm bảo lợi ích cho người dân, giảm bớt khó khăn kinh tế cho hộ bị thu hồi đất nông nghiệp, đất sản xuất ảnh hưởng việc thực dự án Hội đồng GPMB áp dụng thống đồng sách hỗ trợ dự án bao gồm: hỗ trợ đào tạo nghề việc làm, hỗ trợ ổn định đời sống sản xuất cho hộ dân, theo khoả;n hỗ trợ áp dụng thực thi theo quy định 71 4.3.2.4 Các đánh giá khác Để thể rõ ảnh hưởng việc thu hồi đất đến người dân tiến hành điều tra vấn phiếu điều tra 80 hộ gia đình cá nhân bị thu hồi đất, kết điều tra thể (bảng: 4.14) a) Điều tra mức giá bồi thường đất Dự án 1: Tỷ lệ số phiếu mức độ phù hợp giá đất bồi thường Nhà nước thu hồi đất chiếm 39 phiếu cho hợp lý 50 phiếu chiếm 78%, tỷ lệ tương đối cao dự án chủ yếu thu hồi đất đất trồng lúa, lại số hộ cho mức giá bồi thường thấp Dự án 2: Tỷ lệ số phiếu mức độ phù hợp giá đất bồi thường Nhà nước thu hồi đất chiếm 25 phiếu cho hợp lý 30 phiếu chiếm 83.3%, tỷ lệ cao cơng tác tun truyền triển khai dự án tốt b) Điều tra mục đích sử dụng tiền bồi thường, hỗ trợ người dân dự án Dự án 1: Theo bảng tổng hợp số phiếu sử dụng tiền vào đầu tư vào sản xuất kinh doanh phiếu, chiếm 10%; học nghề khơng có phiếu nào; đầu tư vào mua sắm 21 phiếu chiếm tỉ lệ 42%, tiền để gửi vào tiết kiệm 17 phiếu chiếm 34% hộ sử dụng để sửa sang nhà cửa chiếm 14% Lý hộ sử dụng tiền bồi thường, hỗ trợ người dân dự án đa dạng nhiều loại đối tượng, nhiều thành phần gia đình khác Dự án 2: Theo bảng tổng hợp số phiếu sử dụng đầu tư vào sản xuất kinh doanh 06 phiếu tổng số 30 phiếu chiếm tỉ lệ 20%, gửi tiết kiệm 14 phiếu (chiếm tỷ lệ 46.7%), mua sắm phiếu (chiếm 23.3%), học nghề khơng có phiếu nào, XD nhà cửa 03 hộ (chiếm 10%) Nguyên nhân do, hộ gia đình chủ yếu làm nghề nơng, tích lũy tiết kiệm, vay mượn thêm để sửa sang nhà cửa dùng để mua sắm vật dụng nhỏ cho gia đình c) Điều tra tính cơng bằng, dân chủ, công khai dự án Ở Dự án số phiếu đồng ý tính cơng bằng, dân chủ, công khai Dự án cao, Dự án 96% Dự án 96.7% Vẫn cịn có hộ chưa đồng ý ngun nhân số hộ không trực tiếp nghe tuyên truyền, phổ biến dự án 72 Bảng 4.14 Tổng hợp tiêu chí vấn đối tượng bị thu hồi đất Dự án Số Tỷ lệ phiếu (%) 50 100 Nội dung Tổng số phiếu Mục đích sử dụng tiền bồi thường, hỗ trợ Hội đồng GPMB công bằng, dân chủ công khai chưa Mức bồi thường, hỗ trợ đảm bảo ổn định đời sống chưa Đơn thư trình tự thực trách nhiệm cấp, ngành Diện tích hộ gia đình trước thu hồi Loại nhà thuộc sở hữu hộ gia đình trước bị thu hồi đất Diện tích đất bị thu hồi Diện tích đất nơng nghiệp bị thu hồi Nguồn thu nhập gia đình trước bị thu hồi đất Đầu tư SXKD Gửi tiết kiệm Mua sắm Học nghề XD nhà cửa Dân chủ Chưa dân chủ Đảm bảo Vừa đủ Chưa đảm bảo Có Khơng 100 m2 Nhà cấp Nhà cấp Nhà cấp (tạm) 100 m2 300 m2 Nông nghiệp Kinh doanh Dịch vụ Nghề khác Dự án Số Tỷ lệ phiếu (%) 30 100 10 20 17 21 48 28 17 34 42 14 96 56 34 14 29 21 46.7 23.3 10 96.7 3.3 70 23.3 10 6.7 0 0 50 100 30 100 0 50 0 0 100 0 0 30 0 0 100 0 100 0 0 33 14 38 100 0 66 28 76 12 0 20 21 0 66.7 26.7 6.6 70.0 13.3 16.7 Nguồn: Tổng hợp từ phiếu điều tra d) Điều tra đời sống người dân sau bị thu hồi đất dự án Về đời sống, thu nhập đối tượng bị thu hồi đất: Ở Dự án số 73 hộ điều tra cho với mức bồi thường, hỗ trợ đảm bảo đời sống: 56 % Dự án 1; 70% dự án Vừa đủ: 34% Dự án 1; 23.7% Dự án Nguyên nhân chủ yếu diện tích thu hồi nên khơng ảnh hưởng lớn diện tích canh tác Số phiếu hộ Dự án cho mức bồi thường, hỗ trợ chưa đảm bảo đời sống có tỷ lệ là: 10% Dự án 1; 6.7% Dự án Nguyên nhân chủ yếu hộ đồng ý nhận tiền đền bù cho mức giá bồi thường thấp so với thực tế e) Điều tra việc đơn thư trình thực dự án Nhìn chung dự án, việc triển khai thực dự án đảm bảo quy trình, phù hợp với quy định pháp luật hành, nên bà nhân dân ủng hộ Hai dự án khơng có đơn thư đề nghị f) Điều tra diện tích đất bị thu hồi Dưới 80 m2 dự án có hộ (bằng 100%); dự án khơng có hộ có đất bị thu hồi g) Điều tra diện tích đất nơng nghiệp bị thu hồi Dưới 100 m2, Dự án có 33 hộ chiếm 66%; Dự án có 20 hộ chiếm 66.7% Từ 100-300 m2, Dự án có 14 hộ chiếm 28%; Dự án có hộ chiếm 267% Trên 300 m2, Dự án có hộ chiếm 6%; Dự án có hộ chiếm 6.6% h) Điều tra nguồn thu nhập gia đình trước bị thu hồi đất Nơng nghiệp, Dự án có 38 hộ chiếm 76%; Dự án có 21 hộ chiếm 70% Về kinh doanh, Dự án có hộ chiếm 12%; Dự án có hộ chiếm 13.3% Về dịch vụ, Dự án có hộ chiếm 8%, Dự án khơng có hộ Nghề khác, Dự án có hộ chiếm 4%; Dự án có hộ chiếm 16.7% i) Điều tra ý kiến cán trực tiếp thực công tác BT, HT Cán trực tiếp thực công tác bồi thường, hỗ trợ nhân tố quan trọng dẫn đến thành công việc thực bồi thường, hỗ trợ dự án Cán trực tiếp thực có đầy đủ trình độ, đạo đức nghề nghiệp làm tăng tiến độ công việc, ngược lại làm giảm tiến độ thực hiện, gây hậu nghiêm trọng từ việc giải thích sai ý kiến phản ánh người dân, hay thực kiểm kê sai so với thực tế để tham nhũng tiền bồi thường, hỗ trợ 74 Bảng 4.15 Tống hợp phiếu điều tra cán thực BT, HT TT Số phiếu Tỷ lệ (%) Hợp lý 10 100 Chưa hợp lý 0 Phù hợp 10 100 Tiêu chí Trả lời Quy định BT, HT Đơn giá bồi thường đất Chưa phù hợp 0 Đơn giá bồi thường tài sản, Phù hợp cối hoa mầu, vật kiến trúc Chưa phù hợp 10 100 0 Áp lực tiến độ Có 10 100 Khơng 0 Người bị THĐ có tạo điều kiện khơng? Có 10 100 Khơng 0 Khó khăn xác định nguồn gốc đất Có 20 Khơng 80 Kinh phí hỗ trợ thực GPMB Phù hợp 10 100 Chưa phù hợp 0 Giá đất bồi thường 50 BT cơng trình, VKT 0 BT hoa mầu 0 HT ổn định đời sống 30 20 Nâng mức giá bồi thường 20 Nâng chi phí hỗ trợ 10 Thành lập TTPTQĐ 70 Ý kiến phản hồi từ người dân bị thu hồi đất HT chuyển nghiệp Nâng cao hiệu thực đổi nghề Nguồn: Tổng hợp từ phiếu điều tra Toàn 10 cán điều tra cho quy định bồi thường, hỗ trợ UBND tỉnh ban hành hợp lý Trong 10 phiếu điều tra, số lượng phiếu cho đơn giá bồi thường đất hợp lý 10 phiếu, chiếm tỉ lệ 100%, Số phiếu cho đơn giá bồi thường tài sản hợp lý 10 phiếu, chiếm tỉ lệ 100% 75 Có 10/10 cán chịu áp lực cấp thực công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, chiếm 100% Trong trình thực dự án, số cán người dân tạo điều kiện 10/10 cán chiếm tỉ lệ cao 100% Về vấn đề xác định nguồn gốc đất, có phiếu cho khó khăn chiếm 20%, nguyên nhân việc cập nhập chỉnh lý biến động số xã chưa thực kịp thời Về kinh phí cho người thực hiện, có 10/10 phiếu cho kinh phí phù hợp, chiếm 100% Ý kiến phản hồi từ người dân giá đất bồi thường có phiếu chiếm 50%, hỗ trợ ổn định đời sống phiếu chiếm 30%, hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp phiếu chiếm 20% Có phiếu trí với ý kiến cho phải xây dựng trung tâm phát triển quỹ đất để nâng cao hiệu công tác bồi thường, hỗ trợ Một số ý kiến khác cho cần nâng mức giá bồi thường, nâng chi phí hỗ trợ 4.3.3 Những thuận lợi khó khăn q trình thực cơng tác bồi thường giải phóng mặt - Thuận lợi: 1) Do có đạo liệt UBND huyện Gia Viễn việc ban hành số sách để giải số vướng mắc kịp thời UBND tỉnh Sở, ban ngành cấp Tỉnh nên việc GPMB ln hồn thành kịp thời Ngồi quan tâm, đạo trực tiếp Ban thường vụ Huyện ủy, Thường trực UBND huyện thành viên mặt trận Tổ quốc huyện Sự phối hợp UBND xã tích cực vận động của đoàn thể xã 2) Giá bồi thường đất thống so với dự án khác khu vực thời điểm tiến hành bồi thường, điều tránh chênh lệch giá dự án, thuận lợi cho công tác chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ 3) Chính sách hỗ trợ xem xét cách kỹ lưỡng, đảm bảo người bị thu hồi đất hưởng quyền lợi theo quy định pháp luật 4) Cán làm cơng tác GPMB nhiệt tình, chịu khó, trực tiếp lắng nghe ý kiến kịp thời giải vướng mắc nhân dân - Khó khăn: 76 Bên cạnh kết đạt được, cơng tác bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất địa bàn huyện cịn số khó khăn: 1) Trình độ, lực số cán trực tiếp tham gia kiểm kê nhiều hạn chế, thiếu kinh nghiệm thực tế nên cịn xảy tình trạng sai sót thực thi nhiệm vụ 2) Hồ sơ trích đo đồ địa cịn có sai sót nên việc xác định diện tích thu hồi chậm, làm ảnh hưởng đến việc lập công khai phương án bồi thường, phê duyệt phương án bồi thường ban hành định thu hồi đất 3) Giá đất áp dụng tính bồi thường, hỗ trợ chưa sát với giá thị trường Kinh phí hỗ trợ cho người trực tiếp thực công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư chưa phù hợp 4) Do có số hộ tự ý chuyển đổi ruộng canh tác cho mặt địa phương mà cán địa quyền quyền khơng nắm được, nên dẫn đến khó khăn việc xác định đối tượng, diện tích bồi thường, hỗ trợ 4.4 ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP ĐẨY NHANH TIẾN ĐỘ THỰC HIỆN CÔNG TÁC BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT 1) Tăng cường tuyên truyền pháp luật bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất - Tích cực tăng cường tuyên truyền phổ biến pháp luật quy định công tác bồi thường, hỗ trợ nhằm tạo điều kiện cho tầng lớp nhân dân có đầy đủ thơng tin, nhận thức rõ ràng, đắn pháp luật, chủ trương, sách Nhà nước, Tỉnh ý nghĩa quan trọng dự án đầu tư địa bàn - Cơng khai, dân chủ hóa cơng tác bồi thường, hỗ trợ thông qua việc niêm yết thông báo thu hồi đất, phương án bồi thường, hỗ trợ; công khai giá đất; công khai quy hoạch; công khai tổng vốn đầu tư dự án để tăng cường tính minh bạch Hạn chế vấn đề tiêu cực, giảm bớt phiền hà tạo điều kiện cho người dân tham gia giám sát thực sách công - Từ việc thực dự án dự án khác địa bàn huyện cần phải tổng kết, đánh giá kết thực đồng thời nghiên cứu rõ nguồn gốc đất đai, tình trạng hồ sơ đất đai qua đưa văn áp dụng có 77 tính thực tiễn cao đảm bảo thống bình đẳng tồn tuyến ln đảm bảo phù hợp với thực tế 2) Đảm bảo kinh phí thực bồi thường, hỗ trợ Cần đảm bảo bố trí kinh phí từ nguồn ngân sách ứng trước từ nhà đầu tư Nguồn kinh phí ứng trước chuyển đến ngân hàng Tài khoản tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, GPMB để chủ động thực việc chi trả bồi thường GPMB Ngoài phương án tổng thể bồi thường, hỗ trợ cần xây dựng nội dung tiến độ thực kinh phí GPMB, chi trả lần hay nhiều lần sau có định phê duyệt giá trị bồi thường Về kinh phí tổ chức thực bồi thường: trích khơng q 2% tổng kinh phí bồi thường, hỗ trợ, trừ dự án thực địa bàn có điều kiện kinh tế xã hội khó khăn, cần có quy định cụ thể tỷ lệ phân chia mức kinh phí tổ chức thực cho nội dung chi 3) Tăng cường công tác quản lý đất đai UBND huyện Gia Viễn cần đạo UBND xã, thị trấn tăng cường công tác quản lý đất đai, cập nhật chỉnh lý biến động kịp thời UBND huyện nên xây dựng sở liệu đất đai dạng số cập nhật thường xuyên, thực tốt công tác việc xác định điều kiện, đối tượng bồi thường, hỗ trợ tiến hành nhanh chóng dễ dàng Cơng tác làm giảm chồng chéo hỗ trợ cho hộ gia đình có đất bị thu hồi dự án có thời điểm thực theo giõi đối tượng sử dụng đất tự ý chuyển đổi cho không thơng qua quyền địa phương 4) Hồn thiện quy định xác định giá đất, giá tài sản tính bồi thường, hỗ trợ - Hoàn thiện quy định xác định giá đất, giá tài sản để tính bồi thường, hỗ trợ cho giá áp dụng sát với thị trường thực tốt vấn đề đẩy nhanh tiến độ, tránh khiếu kiện 5) Nâng cao lực hiệu làm việc cán thực công tác bồi thường, hỗ trợ Công tác bồi thường, hỗ trợ công tác nhạy cảm hệ thống trị Nước ta, đội ngũ thực công tác cần phải có trình độ chun mơn cao, trình độ nhận thức pháp luật, phải có trách nhiệm đạo đức nghề nghiệp cao Tình hình thực tế địa bàn 78 huyện Gia Viễn thiếu đội ngũ thực công tác bồi thường, hỗ trợ chuyên nghiệp, trình độ nghiệp vụ trách nhiệm thực cán chưa cao cần phải thực số giải pháp sau: - Xây dựng hệ thống tổ chức máy chuyên trách làm cơng tác GPMB để giúp cấp quyền thực tốt nhiệm vụ quản lý hành Nhà nước lĩnh vực công tác - Tổ chức tập huấn, bồi dưỡng kiến thức quản lý Nhà nước đất đai chế độ sách liên quan đến bồi thường, hỗ trợ cho đội ngũ cán chuyên trách làm công tác GPMB 79 PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Qua nghiên cứu đề tài: Đánh giá công tác bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất thực dự án địa bàn huyện Gia Viễn - tỉnh Ninh Bình”, rút số kết luận kiến nghị sau: 5.1 KẾT LUẬN 1) Huyện Gia Viễn cách thành phố Ninh Bình khoảng 20 km phía Đơng Nam Huyện có 20 xã 01 thị trấn với dân số 120.947 người, số người độ tuổi lao động 82.215 chiếm 67,9% Tổng diện tích đất tự nhiên 17.668,48 diện tích đất nông nghiệp 1.2434,78 chiếm 70,38% tổng diện tích tự nhiên 2) Cơng tác bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất địa bàn huyện Gia Viễn Trong giai đoạn từ năm 2014 đến năm 2016 địa bàn huyện có 47 định thu hồi đất, giao đất với tổng diện tích thu hồi 148,34ha Xác định cơng tác bồi thường, giải phóng mặt cơng tác vơ khó khăn có vào đồng bộ, tích cực tồn thể hệ thống trị, tinh thần làm việc tích cực thành viên Hội đồng GPMB, quyền xã, thị trấn đồng thuận cao nhân dân nên công tác GPMB huyện đạt kết cao 3) Việc thực sách bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất Dự án nhìn chung thực nghiêm túc theo quy định Nhà nước Để đảm bảo công tác bàn giao mặt cho đơn vị thi công thời hạn, Hội đồng GPMB thành lập theo quy định Pháp luật Trên sở xem xét giấy tờ pháp lý liên quan Hội đồng bồi thường định xét duyệt cho 556 hộ gia đình dự án 61 hộ gia đình dự án có đủ điều kiện bồi thường 100% tiền đất với khoản bồi thường, hỗ trợ khác như: bồi thường tài sản đất, hỗ trợ ổn định đời sống, sản xuất, chuyển đổi nghề nghiệp, thực theo quy định pháp luật Việc xác định đối tượng điều kiện bồi thường Hội đồng GPMB thực theo quy định, đảm bảo quyền lợi người bị thu hồi đất Tuy nhiên công tác quản lý đất đai địa phương cịn nhiều bất cập, tình trạng 80 bng lỏng quản lý đất đai kéo dài, tình trạng chuyển đổi đất ruộng cho diễn thời gian dài gây khơng khó khăn cho việc xác định diện tích đất bồi thường 4) Một số giải pháp - Để đẩy nhanh tiến độ thực công tác bồi thường, hỗ trợ cần thực đồng giải pháp như; nâng cao lực hiệu làm việc cán thực công tác bồi thường, hỗ trợ; hoàn thiện quy định xác định giá đất, giá tài sản để tính bồi thường, hỗ trợ; tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật bồi thường, hỗ trợ; nâng cao kinh phí hỗ trợ thực công tác bồi thường, hỗ trợ; tăng cường công tác quản lý đất đai Việc ban hành Quy định bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất Nhà nước UBND tỉnh Ninh Bình cần có tính chiến lược, ổn định, lâu dài - Để công tác bồi thường, hỗ trợ thực cách chuyên nghiệp, nhanh chóng hơn, tạo nhiều quỹ đất thu hút nhà đầu tư thực nhiều dự án hơn, kiến nghị UBND huyện Gia Viễn, Sở Tài nguyên Môi trường, Sở Tài chính, Sở Nội vụ tỉnh Ninh Bình tham mưu, trình UBND tỉnh Ninh Bình cho phép thành lập Trung tâm phát triển quỹ đất huyện Gia Viễn theo quy định Thông tư liên tịch số 01/2010/TTLT-BTNMT-BNV-BTC ngày 08/01/2010 Bộ Tài nguyên Môi trường, Bộ Nội vụ, Bộ Tài chính, hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cấu tổ chức chế tài Tổ chức phát triển quỹ đất, thay cho Hội đồng Giải phóng mặt huyện - Việc giải công ăn việc làm cho người dân có đất bị thu hồi phải cấp quan tâm nên đưa nội dung vào nội dung dự án để đảm bảo tính khả thi ổn định an sinh xã hội 5.2 KIẾN NGHỊ Thông qua việc thực đề tài nhận thấy đề tài cịn thiếu sót cơng tác tái định cư Vì vậy, để đánh giá đầy đủ cơng tác đền bù, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất cần nghiên cứu thêm công tác tái định cư 81 TÀI LIỆU THAM KHẢO Bộ Tài Chính (2004) Thông tư số 116/2004/TT-BTC ngày 07/12/2004 hướng dẫn thực Nghị định 197/2004/NĐ-CP Bộ Tài Nguyên Môi trường (2009) Thông tư 14/2009/TT-BTNMT ngày 01/10/2009 quy định chi tiết bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trình tự, thủ tục thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất Bộ Tài nguyên Môi trường (2014) Thông tư số 37/2014/TT-BTNMT ngày 30/6/2014 Bộ trưởng Bộ Tài nguyên Môi trường Quy định chi tiết bồi thường, hỗ trợ tái định cư Nhà nước thu hồi đất Chính phủ (1959) Nghị định số 151/TTg ngày 15/04/1959 quy định tạm thời thể lệ trưng dụng ruộng đất Chính phủ (1998) Nghị định số 22/1998/NĐ-CP ngày 24/4/1998 Chính phủ việc đền bù thiệt hại Nhà nước thu hồi đất để sử dụng vào mục đích an ninh, quốc phịng, lợi ích quốc gia, lợi ích cơng cộng Chính phủ (2004) Nghị định số 181/2004/NĐ-CP ngày 29/10/2004 Chính phủ thị hành Luật Đất đai Chính phủ (2004) Nghị định số 197/2004/NĐ-CP ngày 03/12/2004 Chính phủ bồi thường, hỗ trợ tái định cư Nhà nước thu hồi đất Chính phủ (2007) Nghị định số 84/2007/NĐ-CP ngày 25/5/2007 Chính phủ quy định bổ sung cấp giấy chứng nhận quyền sử sụng đất, thu hồi đất, thực quyền sử dụng đất, trình tự, thủ tục bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất giải khiếu nại đất Chính phủ (2009) Nghị định số 69/2009/NĐ-CP ngày 13/8/2009 Chính phủ quy định bổ sung quy hoạch sử dụng đất, giá đất, thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư 10 Chính Phủ (2014) Nghị định số 104/2014/NĐ-CP ngày 14/11/2014 Chính phủ khung giá loại đất 11 Chính phủ (2014) Nghị định số 47/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 Chính phủ bồi thường, hỗ trợ tái định cư Nhà nước thu hồi đất 12 Chính Phủ (2014) Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 Chính phủ Quy định chi tiết thi hành số điều Luật Đất đai 13 Đào Trung Chính (2010) Thu hồi, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư – kinh nghiệm quốc tế học áp dụng vào Việt Nam Tổng hợp báo cáo khoa học “Kỷ niệm 65 năm ngành quản lý đất đai Việt Nam (1945-2010)” 82 14 Đào Trung Chính, Đặng Hùng Võ Nguyễn Thanh Trà (2013) Đánh giá thực tiễn triển khai công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo quy định pháp luật Tạp chí khoa học phát triển 2013 11(3): 328-336 15 Hee-Nam Jung (2010) Chính sách đất đai Hàn Quốc vấn đề quy hoạch, phát triển quỹ đất đền bù đất Trung tâm Chính sách đất đai Viện Nghiên cứu Định cư Hàn Quốc 16 Hoàng Phê (2000) Từ điển tiếng Việt NXB Đà Nẵng, Đà Nẵng 17 Hoàng Thị Nga (2010) Pháp luật thu hồi đất, bồi thường, giải phóng mặt Việt Nam nay: Thực trạng giải pháp Luận văn Thạc sĩ ngành: Luật Kinh tế, Khoa Luật, Trường Đại học Quốc gia Hà Nội 18 Hồ Thị Lam Trà Nguyễn Văn Quân (2006) Giáo trình Định Giá đất NXB nơng nghiệp Hà Nội 19 Hội đồng Bộ trưởng (1990) Quyết định số 186/HĐBT ngày 31/5/1990 Hội đồng Bộ trưởng đền bù thiệt hại đất nơng nghiệp, đất có rừng chuyển sang sử dụng vào mục đích khác 20 Lê Du Phong (2007) Thu nhập, đời sống, việc làm người có đất bị thu hồi để xây dựng khu công nghiệp, khu đô thị, kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, cơng trình cơng cộng, phục vụ lợi ích quốc gia NXB Chính trị Quốc Gia, Hà Nội – 2007 21 Lê Kim Chinh (2014) Những điểm Luật đất đai năm 2013 bồi thường, hỗ trợ tái định cư Nhà nước thu hồi đất, stp.binhdinh.gov.vn 22 Ngân hàng Phát triển Châu Á (2005) Dự án nâng cao hiệu thị trường cho người nghèo 23 Ngân hàng giới (2011) Cơ chế Nhà nước thu hồi đất chuyển dịch đất đai tự nguyện 24 Nguyễn Quang Tuyến (chủ biên), Trần Quang Huy, Nguyễn Quang Tuyến, Nguyễn Thị Dung, Phạm Thu Thủy, Nguyễn Thị Nga, Nguyễn Hồng Nhung Huỳnh Minh Phương (2013) Giáo trình Luật đất đai tr 76-98 25 Phạm Phương Nam Nguyễn Thanh Trà (2011) Bài giảng bồi thường giải phóng mặt 26 Phạm Phương Nam, Nguyễn Thanh Trà Phan Thị Thanh Huyền (2013) Thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư, Tạp chí Tài ngun Mơi trường số 10 năm 2013 83 27 Phạm Văn Hùng (2013) Thực trạng giải pháp công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư để GPMB địa bàn tỉnh Thanh Hóa, http://www.stnmt thanhhoa.gov.vn 28 Quốc hội nước CHXHCHN Việt Nam (1992) Hiến pháp 29 Quốc hội nước CHXHCHN Việt Nam (2013) Hiến pháp 30 Quốc hội Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2003) Nghị số 13/2003/ ngày 26/ 11/2003QH11 thông qua Luật đất đai 31 Quốc hội Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2013) Nghị số 45/2013/QH13 ngày 29/11/2013 thông qua Luật Đất đai 32 Sở Kế hoạch Đầu tư tỉnh Ninh Bình (2012) Quyết định số 1358/QĐ-KHĐT ngày 28/9/2012 Sở kế hoạch đầu tư tỉnh Ninh Bình việc thành lập Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng nông thôn huyện Kim Sơn, Gia Viễn Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình 33 Sở Tài ngun Mơi trường thành phố Hồ Chí Minh (2013) Báo cáo tình hình kinh tế - xã hội năm 2013 kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2014 34 Tạp chí Cộng sản (2007) Chính sách đền bù thu hồi đất số nước khu vực Việt Nam, http://www.tapchicongsan.vn 35 UBND huyện Gia Viễn (2015) Quyết định số 1318/QĐ-UBND ngày 27/10/2015 UBND huyện Gia Viễn việc thu hồi đất, giao đất để thực quy hoạch khu dân cư, đấu giá quyền sử dụng đất 56 lô đất xã Gia Lập 36 UBND huyện Gia Viễn (2015) Quyết định số 1319/QĐ-UBND ngày 27/10/2015 UBND huyện Gia Viễn việc phê duyệt dự toán, phương án bồi thường GPMB thu hồi đất để thực đấu giá đất cho nhân dân làm nhà xã Gia Lập, huyện Gia Viễn 37 UBND huyện Gia Viễn (2015) Quyết định số 1334/QĐ-UBND ngày 30/10/2015 UBND huyện Gia Viễn việc thu hồi đất, giao đất để thực dự án xây dựng kết cấu hạ tầng nông thôn xã Gia Thanh, Gia Tân, Gia Vân, Gia Phương Gia Hòa, huyện Gia Viễn 38 UBND huyện Gia Viễn (2015) Quyết định số 1341/QĐ-UBND ngày 30/10/2015 UBND huyện Gia Viễn việc phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ GPMB thu hồi đất hộ gia đình để thực dự án xây dựng kết cấu hạ tầng nông thôn huyện Kim Sơn, Gia Viễn Hoa Lư xã Gia Vân, Gia Phương, Gia Tân huyện Gia Viễn 39 UBND huyện Gia Viễn (2015) Quyết định số 1342/QĐ-UBND ngày 30/10/2015 UBND huyện Gia Viễn việc phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ GPMB 84 thu hồi đất hộ gia đình để thực dự án xây dựng kết cấu hạ tầng nông thôn huyện Kim Sơn, Gia Viễn Hoa Lư xã Gia Thanh huyện Gia Viễn 40 UBND huyện Gia Viễn (2015) Quyết định số 1343/QĐ-UBND ngày 30/10/2015 UBND huyện Gia Viễn việc phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ GPMB thu hồi đất hộ gia đình để thực dự án xây dựng kết cấu hạ tầng nông thôn huyện Kim Sơn, Gia Viễn Hoa Lư xã Gia Hòa huyện Gia Viễn 41 UBND huyện Gia Viễn (2016) Quyết định số 1571/QĐ-UBND ngày 08/12/2016 UBND huyện Gia Viễn việc phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ GPMB thu hồi đất hộ gia đình để thực dự án xây dựng kết cấu hạ tầng nông thôn huyện Kim Sơn, Gia Viễn Hoa Lư tỉnh Ninh Bình giai đoạn I, xã Gia Hòa huyện Gia Viễn 42 UBND tỉnh Ninh Bình (2012) Quyết định số 1358/2012/QĐ-UBND ngày 28/9/2012 UBND tỉnh Ninh Bình việc thành lập Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng nông thôn huyện Kim Sơn, Gia Viễn Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình 43 UBND tỉnh Ninh Bình (2012) Quyết định số 751/2012/QĐ-UBND ngày 02/10/2012 UBND tỉnh Ninh Bình việc phê duyệt dự án đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng nông thôn huyện Kim Sơn, Gia Viễn Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình 44 UBND tỉnh Ninh Bình (2014) Quyết định số 1173/QĐ-UBND ngày 31/12/2014 UBND tỉnh Ninh Bình việc điều chỉnh, bổ sung dự án đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng nông thôn huyện Kim Sơn, Gia Viễn Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình, giai đoạn I 45 UBND tỉnh Ninh Bình (2014) Quyết định số 26/2014/QĐ-UBND ngày 19/9/2014 UBND tỉnh Ninh Bình ban hành quy định số sách bồi thường, hỗ trợ tái định cư Nhà nước thu hồi đất địa bàn tỉnh Ninh Bình 46 UBND tỉnh Ninh Bình (2014) Quyết định số 37/2014/QĐ-UBND ngày 26/12/2104 UBND tỉnh Ninh Bình Ban hành bảng giá loại đất giai đoạn 2015 – 2019 địa bàn tỉnh Ninh Bình 47 UBND tỉnh Ninh Bình (2015) Quyết định số 989/QĐ-UBND ngày 22/9/2015 UBND tỉnh Ninh Bình việc phê duyệt giá cụ thể để tính tiền bồi thường Nhà nước thu hồi đất để thực dự án đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng nông thôn xã: Gia Hòa, Gia Thanh, Gia Vân, Gia Phương, Gia Tân, huyện Gia Viễn 48 UBND tỉnh Ninh Bình (2015) Quyết định số 02/2015/QĐ-UBND ngày 30 tháng 01 năm 2015 UBND tỉnh Ninh Bình Ban hành Đơn giá xây nhà cửa, vật kiến trúc nội thất, trồng, vật ni địa bàn tỉnh Ninh Bình 85 ... ? ?Đánh giá công tác bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất số dự án địa huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình? ?? nhằm đề xuất số giải pháp góp phần hồn thiện cơng tác bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi. .. hiểu đánh giá việc thực sách bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất 02 dự án nghiên cứu Đề xuất giải pháp góp phần thực tốt sách bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất địa bàn huyện Gia Viễn, tỉnh. .. bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất địa bàn huyện Gia Viễn 3) Đánh giá việc thực sách bồi thường, hỗ trợ Nhà nước thu hồi đất dự án nghiên cứu 4) Đề xuất số giải pháp đẩy nhanh tiến độ bồi thường,