TRƯỜNG ĐẠI HỌC AN GIANG KHOA NÔNG NGHIỆP VÀ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SINH VIÊN SO SÁNH THỜI GIAN Ủ VIRUS VÀNG LÙN VÀ LÙN XOẮN LÁ TRÊN CÂY LÚA Ở ĐIỀU KIỆN NHÀ LƯỚI KHU B ĐẠI HỌC AN GIANG Chủ nhiệm đề tài: KS CAO THỊ XUÂN THẨM Tháng 7, 2012 TRƯỜNG ĐẠI HỌC AN GIANG KHOA NÔNG NGHIỆP VÀ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SINH VIÊN SO SÁNH THỜI GIAN Ủ VIRUS VÀNG LÙN VÀ LÙN XOẮN LÁ TRÊN CÂY LÚA Ở ĐIỀU KIỆN NHÀ LƯỚI KHU B ĐẠI HỌC AN GIANG BAN GIÁM HIỆU BAN LÃNH ĐẠO ĐƠN VỊ GIÁO VIÊN THỰC HIỆN ĐỀ TÀI HƯỚNG DẪN Tháng 7, 2012 CHỦ NHIỆM ĐỀ TÀI Lời cảm tạ Xin chân thành cảm ơn thầy Nguyễn Phú Dũng tận tình hướng dẫn, tư vấn, giúp đỡ tạo điều kiện giúp tơi suốt q trình thực đề tài Cảm ơn thầy cô Trường Đại học An Giang đặc biệt quý thầy cô Bộ Môn Khoa Học Cây Trồng dạy dỗ truyền đạt kiến thức, kinh nghiệm quý báo để vận dụng vào học tập thực tiễn sống Tơi xin gửi lịng biết ơn đến ba, mẹ cho sống Cảm ơn ba, mẹ khơng ngại khó khăn, vất vả tạo điều kiện cho học tập nên người, cảm ơn người gia đình động viên giúp tơi vượt qua khó khăn học tập Cảm ơn tập thể bạn DH9TT, đặc biệt bạn Thúy Duy, Thuận An, Như Xuyến, Văn Tới, Văn Trường, Đức Trọng, Mỹ Phượng, Văn Thể, Mỹ Hồng, Tuyết Mai, Văn Thì giúp đỡ tơi hồn thành thí nghiệm Xin chân thành cảm ơn! i Tóm lược Nhằm xác định so sánh thời gian ủ bệnh rầy nâu lúa hai loại virus vàng lùn (VL) lùn xoắn (LXL), thí nghiệm thực với việc thu thập, nhân nuôi lây nhiễm nhân tạo nguồn vật liệu thí nghiệm (cây bệnh VLvà LXL) kiểm tra độ mẫu phương pháp ELISA Các tiêu ghi nhận chiều cao, tỷ lệ bệnh, thời gian thể bệnh, số lúa chết nhiễm bệnh, tuổi thọ rầy nhiễm bệnh Kết nghiên cứu cho thấy sau: Chiều cao lúa chủng bệnh VL biến động 21,28 – 37,61 cm thấp so với lúa chủng bệnh LXL 21,71 – 47,62 cm suốt trình ghi nhận từ 15 – 30 NSC Tỷ lệ nhiễm bệnh VL thể rầy nâu 23% tỷ lệ nhiễm bệnh LXL với 37% Ngược lại, tỷ lệ nhiễm bệnh VL lúa với 41,67% lại cao so với tỷ lệ nhiễm bệnh LXL 11,6% Trung bình thời gian ủ bệnh VL thể rầy nâu 9,53 ngày dài thời gian ủ bệnh LXL với 6,57 ngày Tương tự thời gian ủ bệnh lúa dài so với rầy nâu bệnh VL biến động từ 10 – 37 ngày bệnh LXL từ 14 – 30 ngày Thời gian truyền bệnh LXL liên tục rầy nâu ngày trung bình 2,25 ngày so với VL ngày trung bình 3,36 ngày Rầy nâu cần thời gian nhân mật số mầm bệnh thể rầy nâu biến động từ – ngày Trung bình tuổi thọ rầy mang virus VL truyền bệnh bệnh 20 ngày dài so với bệnh LXL với 13,79 ngày ii Mục lục Nội dung Trang Lời cảm tạ i Tóm lược ii Mục Lục iii Danh sách bảng vi Danh sách hình vi Liệt kê từ viết tắt vii Danh sách phụ chương viii Chương Giới thiệu 1.1 Đặt vấn đề 1.2 Mục tiêu nghiên cứu 1.3 Nội dung nghiên cứu Chương Lược khảo tài liệu 2.1 Rầy nâu 2.1.1 Nguồn gốc phân bố rầy nâu 2.1.2 Đặc điểm sinh học rầy nâu 2.1.2.1 Đặc điểm hình thái 2.1.2.2 Tập quán sống cách gây hại 2.1.2.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến mật số rầy nâu 2.1.3 Những thiệt hại rầy nâu gây Việt Nam 2.2 Bệnh vàng lùn lùn xoắn 11 2.2.1 Nguồn gốc phân bố 11 2.2.2 Triệu chứng 12 2.2.2.1 Triệu chứng bệnh vàng lùn 12 2.2.2.2 Triệu chứng bệnh lùn xoắn 13 2.2.3 Tác nhân 13 2.2.4 Đặc điểm truyền bệnh vector (rầy nâu) 14 2.2.5 Điều kiện phát sinh, phát triển bệnh 15 2.2.5.1 Về rầy nâu 15 iii 2.2.5.2 Cây thức ăn 15 2.2.5.3 Điều kiện ngoại cảnh 15 2.2.5.4 Tác động người 16 2.2.5.5 Có nguồn virus gây bệnh tồn mức cao 16 2.2.5.6 Ln có nguồn vật chủ mẫm cảm với virus gây bệnh 16 2.2.5.7 Có rầy nâu mơi giới truyền bệnh virus phát sinh mạnh 16 2.2.5.8 Gió 16 2.2.5.9 Sạ chai đốt đồng 17 2.2.6 Biện pháp phòng trừ 17 Chương Phương tiện phương pháp nghiên cứu 19 3.1 Phương tiện nghiên cứu 19 3.2 Phương pháp nghiên cứu 19 3.2.1 Chuẩn bị nguồn vật liệu truyền bệnh 19 3.2.1.1 Chuẩn bị nguồn rầy bệnh 19 3.2.1.2 Chuẩn bị lúa khỏe 19 3.2.2.3 Chuẩn bị lúa bệnh 19 3.2.2.4 Tạo nguồn rầy mang virus 20 3.2.2 Thí nghiệm : Xác định thời gian ủ virus vàng lùn RGSV lùn xoắn RRSV tối thiểu tối thích lúa rầy nâu 20 3.2.2.1 Mục tiêu 20 3.2.2.2 Phương pháp 20 3.2.3 Phân tích số liệu 21 Chương kết thảo luận 22 4.1 Ghi nhận tổng quan 22 4.2 Ghi nhận tiêu 22 4.2.1 Chiều cao lúa 22 4.2.1.1 Giai đoạn 15 NSC 22 4.2.1.2 Giai đoạn 30 NSC 22 4.2.2 Tỷ lệ bệnh 23 4.2.2.1 Trong thể rầy nâu 23 iv 4.2.2.2 Trong lúa 23 4.2.3 Thời gian ủ virus thể rầy nâu lúa 24 4.2.4 Khả truyền bệnh rầy nâu 29 4.2.4.1 Truyền bệnh liên tục rầy nâu 29 4.2.4.2 Thời gian truyền bệnh 29 4.2.4.3 Tuổi thọ rầy mang virus truyền bệnh 30 Chương 5: Kết luận kiến nghị 31 5.1 Kết luận 31 5.2 Kiến nghị 31 Tài liệu tham khảo 32 Phụ chương 35 Một số hình ảnh minh họa thí nghiệm 37 v Danh sách bảng Nội dung Trang Bảng 1: Thời gian (ngày) ủ virus RGS RRS thể rầy nâu lúa 25 Bảng 2: Thời gian truyền virus rầy nâu (1) sau rầy lấy virus RGS ngày 26 Bảng 2: Thời gian truyền virus rầy nâu (1) sau rầy lấy virus RGS ngày (tiếp theo) 27 Bảng 3: Thời gian truyền virus rầy nâu(1) sau rầy lấy virus RRS ngày 28 Bảng 4: Trung bình thời gian truyền virus tuổi thọ rầy nâu nhiễm virus 30 Danh sách hình Nội dung Trang Hình 1: Chiều cao lúa giai đoạn sau chủng 23 Hình 2: Tỷ lệ (%) lúa rầy nhiễm bệnh virus 24 vi Liệt kê từ viết tắt Ctv : Cộng tác viên BVTV : Bảo vệ thực vật ĐBSCL: Đồng Sông Cửu Long Ha : hecta IRRI : Viện Nghiên Cứu Lúa Quốc Tế LXL : lùn xoắn NSC : Ngày sau chủng PTNT : Phát Triển Nông Thôn RRS : Rice Ragged Stunt RGS : Rice Grasy Stunt RTB : Rice Tungro Bacilliform RTS : Rice Tungro Spherical TPHCM: Thành phố Hồ Chí Minh VL vàng lùn : vii Phụ chương Nội dung trang Phụ chương 1: Phân tích thống kê chiều cao lúa giai đoạn 15 NSC 35 Phụ chương 2: Phân tích thống kê chiều cao lúa giai đoạn 15 NSC 35 Phụ chương 3: Phân tích thống kê thời gian ủ virus RGS RRS lúa 35 Phụ chương 4: Phân tích thống kê thời gian ủ virus RGS RRS rầy 35 Phụ chương 5: Phân tích thống kê tỷ lệ (%) lúa nhiễm bệnh RGS RRS 36 Phụ chương 6: Phân tích thống kê tỷ lệ (%) rầy nhiễm virus RGS RRS 36 Phụ chương 7: Phân tích thống kê thời gian rầy truyền virus RGS RRS rầy nâu 36 Phụ chương 8: Phân tích thống kê tuổi thọ rầy nâu truyền virus RGS RRS 36 viii thể triệu chứng bệnh lúa so với LXL, thời gian nghỉ rầy nâu truyền bệnh VL (3,75 ngày) dài bệnh LXL (2,7 ngày) tính kháng giống lúa, dịng rầy nâu nhiễm bệnh hay dòng virus gây bệnh mẫm cảm Kết phù hợp với ghi nhận Phạm Văn Dư ctv (2010) Hình 2: Tỷ lệ (%) lúa rầy nhiễm bệnh virus Ngoài ra, theo kết ghi nhận Vương Thị Thắm (2010) cho tỷ lệ nhiễm bệnh VL không cao, cho thấy tất rầy nâu nhiễm virus VL có khả truyền bệnh 100%, mà cịn tùy thuộc vào yếu tố: khả hút virus cá thể rầy nâu lây nhiễm, khả nhân mật số mầm bệnh thể rầy nâu, khả truyền bệnh virus VL sức đề kháng cá thể giống khác giống với mầm bệnh… Trong quần thể có trung bình khoảng 40% cá thể rầy nâu có khả truyền bệnh tỷ lệ truyền bệnh rầy không khác biệt rõ rệt rầy đực rầy hay rầy cánh dài rầy cánh ngắn (Võ Thanh Hoàng, 2006) 4.2.3 Thời gian ủ virus thể rầy nâu lúa Từ Bảng cho thấy thời gian ủ bệnh khơng có khác biệt ý nghĩa thống kê hai nghiệm thức chủng bệnh VL LXL Trong đó, trung bình rầy nâu nhiễm virus gây bệnh VL có thời gian ủ virus trung bình 9,53 ngày dài thời gian ủ virus bệnh LXL với trung bình 6,57 ngày Tương 24 tự lúa khác biệt ý nghĩa thống kê với trung bình thời gian ủ virus RGS 25,42 ngày RRS 26,15 ngày Ngoài ra, thời gian ủ bệnh lúa dài so với rầy nâu, bệnh VL biến động từ 10 – 37 ngày bệnh LXL từ 14 – 30 ngày Điều cho thấy thời gian ủ bệnh VL sớm cần ngày rầy nâu truyền bệnh kéo dài 19 ngày NSC Bảng 1: Thời gian (ngày) ủ virus RGS RRS thể rầy nâu lúa Nghiệm thức RGSV RRSV Ý nghĩa CV (%) Thời gian ủ virus Rầy nâu Cây lúa 9,53 25,42 6,57 26,15 ns ns 24,2 13,4 Ghi chú: Các số có chữ theo sau cột bảng không khác biệt (ns) theo phép thử Duncan Dẫn liệu Bảng cho thấy virus bệnh VL sau rầy nâu lấy virus ngày ủ bệnh tối thiểu (thấp nhất) ngày tối thích (cao nhất) 28 ngày truyền bệnh lúa Đối với virus gây bệnh LXL thời gian ủ bệnh thấp ngày dài so với virus VL tối thích (cao nhất) 12 ngày ngắn so với virus bệnh VL (Bảng 3) So với kết Võ Thanh Hoàng (2006) cho thời gian ủ virus VL thể côn trùng thay đổi từ đến 28 ngày (trung bình 10 đến 11 ngày) LXL đến 33 ngày (trung bình ngày), có chênh lệch khơng đáng kể thí nghiệm điều khác biệt dòng virus, quần thể rầy nâu, hạt giống điều kiện thí nghiệm Ngồi ra, tỷ lệ (%) rầy truyền bệnh qua thời gian ủ khác (sau lấy virus ngày) tổng số rầy truyền bệnh RGS ghi nhận sau: có 3,7% rầy truyền bệnh (ở ngày ủ thứ 2, 8, 19, 20, 25 ngày thứ 28); 7,4% (ngày thứ 3, 4, ngày thứ 18); 11% (ngày thứ 5, 23); 14,8% (ngày thứ 6, 12, 14, 16); 18,5% (ở ngày thứ 11 13) tỷ lệ cao 22,2% ngày ủ thứ 10 15 (Bảng 2) 25 Bảng 3: Thời gian truyền virus rầy nâu ngày Rầy nâu - - - - - - - - - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - (*) 0 + + + + + + + + + + + + + + + (1) sau rầy lấy virus RRS Ngày sau lấy virus 10 11 12 13 14 15 - + + + + + + - + - + - + + - - - - - C + - - + + + - C + - - - - - - + + - - - - - + + - - - - - C + + - - + + - - - - + - - - + + - - + - + - + - - - - - + - + - + - + - - - - C + C C - - - + - + - - - - - + + - - - - - - + - - - - - - + - + - - + - - - - - - - - + - + - - + - + - + 9 12 16 17 18 19 20 - - - - C - C - - - - - - - C - - - C - - C - - - + - - - + 1 Ghi chú: - (+) - (-) - (C) - (1) - (*) : Thể truyền virus dương tính : Thể truyền virus âm tính : Rầy chết : Chỉ rầy có khả truyền virus : Số cá thể rầy truyền virus RGS ngày ủ virus khác Còn bệnh LXL tương tự ghi nhận sau: có 4,5% rầy truyền bệnh ngày ủ thứ 10, 18, 19; 9,1% ngày ủ thứ 14; 13,6% (ngày thứ 5); 18,2% (ngày thứ 12, 15); 27,3% (ngày thứ 6, 7, 9); 40,9% (ngày thứ 8, 11); cao ngày ủ thứ 13 với 54,5% (Bảng 3) 28 Ta thấy tỷ lệ nhiễm virus gây bệnh VL LXL thể rầy nâu khác gian đoạn 30 ngày đầu sau chủng tương ứng với tỷ lệ nhiễm bệnh VL cao ngày ủ 10, 11, 13 15, bệnh LXL có tỷ lệ nhiễm bệnh cao ngày ủ 8, 11 13 mà mạ chủng thí nghiệm giai đoạn – 10 ngày tuổi nên mẫm cảm với bệnh VL LXL Kết phù hợp với nghiên cứu giới cho giai đoạn lúa non mẫm cảm với virus gây bệnh VL LXL Nếu lúa bị nhiễm loại bệnh giai đoạn vòng 30 ngày đầu sau sạ suất giảm tơi 80%; bị nhiễm giai đoạn 30 ngày sau sạ trở bị giảm suất (Phạm Văn Lầm, 2006 trích dẫn từ Reissig et al., 1986) Theo Bộ Nông nghiệp Phát triển nông thôn (2006) cho rầy nâu chích hút lúa bệnh sau đến 10 phút mang mầm bệnh thể khoảng 10 ngày sau lan truyền virus gây bệnh sang lúa khỏe khác Do cần phải thường xuyên thăm đồng để quản lý rầy nâu hạn chế bệnh VL LXL, nên phun xịt thấy mật số rầy cám con/tép, bệnh nặng nên tiêu hủy cày, trục ruộng kết hợp với phun thuốc trừ rầy để tránh ảnh hưởng đến ruộng khác 4.2.4 Khả truyền bệnh rầy nâu 4.2.4.1 Truyền bệnh liên tục rầy nâu Khả truyền bệnh liên tục rầy mang mầm bệnh RRS cao ngày ngày RGS rầy nâu khơng có khả truyền virus gây bệnh liên tục suốt vòng đời mà cần có thời gian khơng truyền bệnh để nhân mật số mầm bệnh thể rầy nâu biến động từ – ngày Có 22 rầy tổng số 60 rầy ghi nhận có khả truyền bệnh RRS chiếm tỷ lệ 36,7%, có 27 tổng số 120 rầy ghi nhận có khả truyền bệnh RGS chiếm tỷ lệ 22,5%, khả truyền virus cá thể rầy thử nghiệm khác (Bảng 3) Kết ghi nhận cho thấy rầy nâu mang mầm bệnh truyền bệnh cho lúa không liên tục mà biến động từ đến gần ngày Rầy mang virus có thời gian nghỉ thấp ngày nghỉ cao 2,7 đến 3,75 ngày Điều phù hợp với nghiên cứu Võ Thanh Hoàng (2006) rầy mang virus gây bệnh khơng có khả truyền bệnh ngày mà có tần số từ đến ngày 4.2.4.2 Thời gian truyền bệnh Thời gian rầy nâu truyền bệnh bị nhiễm virus nghiệm thức có trung bình bệnh VL 2,25 ngày ngắn so với bệnh LXL 3,36 ngày khơng có khác biệt thống kê theo phép thử Duncan (Bảng 4) Khi rầy nâu 29 nhiễm loại virus RGS hay RRS truyền bệnh từ 2,25 đến 3,36 ngày lượng virus không bị thể rầy nâu, kết ghi nhận Võ Thanh Hoàng (2006) cho qua lần lột xác, rầy nâu không khả truyền bệnh, virus không truyền qua trứng 4.2.4.3 Tuổi thọ rầy mang virus truyền bệnh Đối với virus VL LXL có khác biệt có ý nghĩa thống kê mức 5% (Bảng 4) Qua kết ghi nhận cho thấy, trung bình tuổi thọ rầy mang virus bệnh VL 20 ngày dài so với bệnh LXL với 13,79 ngày Theo Sở Nông nghiệp Phát triển nơng thơn An Giang (2009) cho vịng đời rầy nâu khoảng 25 đến 28 ngày Điều rầy nâu mang mầm bệnh làm giảm sức sống với rầy không mang virus So với kết nghiên cứu Võ Thanh Hồng (2006) hợp lý rầy nâu mang virus thường có vịng đời ngắn rầy khơng mang virus Bảng 4: Trung bình thời gian truyền virus tuổi thọ rầy nâu nhiễm virus Trung bình Nghiệm thức Thời gian Tuổi thọ RGSV 2,25 20,00 a RRSV 3,36 13,79 b Ý nghĩa ns * CV(%) 39,3 15,4 Ghi chú: Các số có chữ theo sau cột tuổi thọ bảng không khác biệt mức ý nghĩa 5% (*) thời gian khơng có khác biệt (ns) theo phép thử Duncan Ngoài ra, tỷ lệ rầy chết tổng số rầy nhiễm bệnh có 14,2% tổng số 17/120 rầy nhiễm virus VL 21,7% rầy chết tổng số 13/60 rầy nhiễm virus LXL 30 Chương Kết luận kiến nghị 5.1 Kết luận * Chiều cao lúa: Chiều cao lúa chủng bệnh VL thấp so với lúa chủng bệnh LXL biến động 21,28 – 37,61 cm 21,71 – 47,62 cm suốt trình ghi nhận từ 15 – 30 NSC * Tỷ lệ bệnh: Tỷ lệ nhiễm virus gây bệnh VL thể rầy nâu 23%, tỷ lệ nhiễm virus gây bệnh LXL với 37% Ngược lại, tỷ lệ nhiễm bệnh VL lúa với 41,67% lại cao so với tỷ lệ nhiễm bệnh LXL với 11,6% * Thời gian ủ virus: Trung bình thời gian ủ virus gây bệnh VL thể rầy nâu 9,53 ngày dài thời gian ủ virus bệnh LXL với 6,57 ngày Tương tự thời gian ủ bệnh lúa dài so với ủ virus rầy nâu bệnh VL thời gian ủ lúa biến động từ 10 – 37 ngày bệnh LXL từ 14 – 30 ngày * Thời gian truyền bệnh liên tục rầy nâu: Đối với LXL cao ngày trung bình 2,25 ngày so với VL ngày trung bình 3,36 ngày Tuy nhiên, rầy nâu khơng có khả truyền bệnh liên tục suốt vòng đời mà cần có thời gian khơng truyền bệnh để nhân mật số mầm bệnh thể rầy nâu biến động từ – ngày * Tuổi thọ rầy mang virus truyền bệnh: Trung bình bệnh VL 20 ngày dài so với bệnh LXL với 13,79 ngày * Tỷ lệ rầy chết tổng số rầy nhiễm bệnh: Bệnh VL có 14,2% rầy chết tổng số 17/120 rầy nhiễm bệnh 21,7% rầy chết tổng số 13/60 rầy nhiễm bệnh LXL 5.2 Kiến nghị Thí nghiệm ghi nhận mắt thường nên không quan sát rầy nhiễm bệnh tiềm ẩn không biểu triệu chứng lúa Do cần thu mẫu rầy sau chủng mẫu lúa (ở 30 ngày sau chủng) để kiểm tra phương pháp ELISA rầy sau lấy virus RGS RRS mẫu lúa sau rầy nâu truyền virus cho mạ Bổ sung nghiệm thức đối chứng phương pháp thí nghiệm để thấy rõ giảm chều cao lúa tuổi thọ rầy nâu nhiễm virus gây bệnh với lúa rầy không nhiễm bệnh 31 Tài liệu tham khảo Bộ Nông Nghiệp PTNT: Ban đạo phòng chống rầy nâu, bệnh vàng lùn lùn xoắn tỉnh phía Nam (2011) Tình hình dịch rầy nâu, bệnh vàng lùn lùn xoắn [Trực tuyến] Đọc từ: www.ppd.gov.vn/archive/files/TB%20BCD%2011-17.6.2011.pdf (Đọc ngày: 03/02/2012) Bộ Nông nghiệp phát triển nông thôn (2006) Sổ tay hướng dẫn phòng trừ bệnh vàng lùn lùn xoắn Lê Thị Kiều Oanh, Tào Minh Tuấn, Nguyễn Thị Ngọc, Nguyễn Thị Hạnh, Nguyễn Thị Thu Hằng, Lê Thế Anh, Nguyễn Phạm Hùng, Trần Phan Hữu, Phan Thế Dũng, Nguyễn Thanh Hải, Hà Minh Thành (2009-2010) Nghiên cứu tính kháng thuốc rầy nâu Nilaparvata lugens Stal số tỉnh đồng sông hồng vùng đông bắc Luận văn thạc sĩ Cục Bảo vệ thực vật [Trực tuyến] Đọc từ: www.ppd.gov.vn/archive/files/nghiencuutinhkhangthuoc.doc (Đọc ngày: 02/02/1012) Lê Thiện Tùng (2006) Bệnh vàng lùn lùn xoắn [Trực tuyến] Đọc từ: http://opac.lrc.ctu.edu.vn/pdoc/34/13bvtv.htm (Đọc ngày: 03/02/2012) Lương Minh Châu (2005) Giáo trình trùng đại cương Trường Đại Học An Giang: Khoa Nông Nghiệp-Tài Nguyên Thiên Nhiên Nguyễn Ngọc Sơn (2009) Tách dòng xác định trình tự Nucleotit số đoạn Genome virut vàng lùn lúa (RGSV) Việt Nam Luận văn thạc sĩ Viện sinh học Đại học Thái Nguyên [Trực tuyến] Đọc từ: http://www.lrc-tnu.edu.vn.pdf (Đọc ngày: 02/02/2012) Nguyễn Phú Dũng (2011) Tài liệu giảng dạy Bệnh Cây Chuyên Khoa Trường Đại học An Giang: Khoa Nông Nghiệp –Tài Nguyên Thiên Nhiên Nguyễn Phú Dũng, Phạm Văn Dư, Hồ Văn Chiến (2011) Nghiên cứu ảnh hưởng mật số rầy nâu truyền bệnh lùn lúa cỏ (Rice grassy stunt virus, RGSV) đến giai đoạn sinh trưởng lúa Đề tài nghiên cứu 32 khoa học cấp sở Khoa nông nghiệp tài nguyên thiên nhiên Đại học An Giang Nguyễn Thị Hà (2010) Bệnh vàng lùn lùn xoắn lúa xuân biện pháp phòng trừ [Trực tuyến] Đọc từ: http://baolaocai.vn/Index.asp?tabid=10&CategoriesID=166&NewsID=3 3833 (ngày đọc 8/2/2012) 10 Nguyễn Văn Huỳnh Lê Thị Sen (2003) Giáo trình Cơn Trùng Nơng nghiệp Đại học Cần Thơ Trang 34 – 38 11 Nguyễn Văn Luật (10-11-2006) Giả pháp phòng trừ rầy nâu sinh bệnh vàng lùn lùn xoắn [Trực tuyến] Đọc từ: http://www.khoahoc.com.vn/doisong/ung-dung/9831_Giai-phapphong-tru-ray-nau-sinh-benh-vang-lun-va-lun-xoan-la.aspx (Đọc ngày: 15/01/2012) 12 Phạm Thị Thu Thúy (2011) Ảnh hưởng bệnh virus vàng lùn (Rice Grassy Stunt VirusS-RGSV) giống lúa OM 1490 8, 13 18 ngày sau gieo điều kiện nhà) Luận văn tốt nghiệp kỹ sư ngành khoa học trồng Đại học An Giang 13 Phạm Văn Dư, Roger Cabunagan and Il-Ryong Choi (2005) Rice Yellowing Syndrone in Mekong River Delta OMonrice 13: 135-138 14 Phạm Văn Dư, Phạm Văn Quỳnh, Lê Hữu Hải, Nguyễn Văn Phương, Nguyễn Văn Dương, Trần Quang Củi, Nguyễn Văn Khang, Hồ Văn Chiến Nguyễn Hữu Huân (2010) Hiệu giải pháp “Gieo sạ đồng loạt né rầy diện rộng” để phòng trừ bệnh vàng lùn lùn xoắn ĐBSCL Hội thảo quốc gia lần Bệnh hại thực vật Việt Nam Nhà Xuất Bản Nông Nghiệp 15 Phạm Văn Hiển (2009) Bệnh vàng lùn, lùn xoắn số biện pháp phòng trừ Chi Cục BVTV Phú Thọ [Trực tuyến] Đọc từ: 33 http://www.bvtvphutho.vn/Home/tintrongnganh/2009/195/BENHVANG-LUN-LUN-XOAN-LA-VA-MOT-SO-BIEN-PHAP-CO.aspx (Đọc ngày: 16/01/2012) 16 Phạm Văn Lầm (2006) Cơ sở khoa học giải pháp phòng chống dịch rầy nâu, bệnh virus lúa cỏ lùn xoắn [Trực tuyến] Đọc từ: http://opac.lrc.ctu.edu.vn/pdoc/34/149-draynau.pdf (Đọc ngày: 03/02/2012) 17 Sở Nông nghiệp & PTNT An giang (21/8/2009) Cách nhận dạng tuổi rầy nâu [Trực tuyến] Đọc từ: http://sonongnghiep.angiang.gov.vn/wp_ctg_ud/lua/tuoihraynau.htm (Đọc ngày: 03/02/2012) 18 Thế Đạt (20/04/2009) Rầy nâu gây hại 12.000 lúa hè thu sớm ĐBSCL [Trực tuyến] Đọc từ: http://www.baocantho.com.vn/?mod=detnews&catid=63&p=&id=33302 (Đọc ngày: 03/02/2012) 19 Võ Thanh Hoàng (2006) Bệnh chuyên khoa [Trực tuyến] đọc từ: http://www.ctu.edu.vn/colleges/agri/gtrinh/c1_lua.pdf, (đọc ngày: 5/11/2011) 20 Vương Thị Thắm (2010) Tương quan sinh học virus lùn lúa cỏ rầy nâu lúa điều kiện nhà lưới Luận văn tốt nghiệp kỹ sư ngành Trồng trọt Đại học An Giang 21 Vũ Triệu Mân (2007) Giáo trình bệnh chuyên khoa Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội Trang 172 34 Phụ chương Phụ chương 1: Phân tích thống kê chiều cao lúa nhiễm bệnh RGS RRS giai đoạn 15 NSC Nguồn Độ tự Tổng Trung bình Mức ý Nghiệm Trung biến động bình phương bình phương nghĩa thức bình Nghiệm thức 0,277425 Sai số 3,70621 Tổng chung 3,983643 CV% 0,6 0,277425 0,92655 0,796728 ns So sánh Duncan RGSV 21,28 RRSV 21,71 a a Phụ chương 2: Phân tích thống kê chiều cao lúa nhiễm bệnh RGS RRS giai đoạn 30 NSC Nguồn Độ tự Tổng bình Trung bình Mức ý Nghiệm biến động phương bình phương nghĩa thức Nghiệm thức Sai số 150,099 30,3632 150,0996 7,5908 Tổng chung CV% 6,5 180,4629 36,0925 * RGSV RRSV Trung bình So sánh Duncan 38 48 b a Phụ chương 3: Phân tích thống kê thời gian ủ virus RGS RRS lúa Nguồn Độ tự Tổng bình Trung bình Mức ý Nghiệm biến động phương bình phương nghĩa thức Nghiệm thức 10,7850 0,7850 ns RGSV Sai số 47,4771 11,8692 RRSV Tổng chung CV% 13,4 48,2622 Trung bình 25 26 So sánh Duncan a a 9,6524 Phụ chương 4: Phân tích thống kê thời gian ủ virus RGS RRS rầy Nguồn Độ tự Tổng bình Trung bình Mức ý Nghiệm biến động phương bình phương nghĩa thức Nghiệm thức Sai số 13,17205 13,17205 15,16526 3,79131 Tổng chung CV% 24,2 28,33731 ns 5,66746 35 RGSV RRSV Trung So sánh bình Duncan 9,53 6,57 a a Phụ chương 5: Phân tích thống kê tỷ lệ (%) lúa nhiễm bệnh RGS RRS Nguồn Độ tự Tổng bình Trung bình Mức ý Nghiệm Trung thức bình biến động phương bình phương nghĩa Nghiệm thức Sai số 1356,006 122,247 1356,006 30,561 Tổng chung 1478,253 CV% 20,8 295,650 ** RGSV RRSV So sánh Duncan 41,67 12 a b Phụ chương 6: Phân tích thống kê tỷ lệ (%) rầy nhiễm virus RGS RRS Nguồn Độ tự Tổng bình phương biến động Trung bình Mức ý Nghiệm Trung So sánh thức bình phương nghĩa bình Duncan Nghiệm thức 0,03010 0,03010 Sai số Tổng chung CV% 51,5 0,09291 0,12302 0,02322 0,02460 ns RGSV 0,23 a RRSV 0,37 a Phụ chương 7: Phân tích thống kê thời gian truyền virus RGS RRS rầy nâu Nguồn biến động Độ tự Nghiệm thức Sai số Tổng chung CV% Tổng bình phương Trung bình bình phương 1,82601 4,85633 6,68235 1,82601 1,21408 1,33647 Mức ý Nghiệm Trung So sánh thức nghĩa bình Duncan ns RGSV RRSV 2,25 3,36 a a 39,3 Phụ chương 8: Phân tích thống kê tuổi thọ rầy truyền virus RGS RRS Nguồn Độ tự Tổng bình Trung bình Mức ý Nghiệm Trung biến động phương bình phương nghĩa thức bình Nghiệm thức Sai số Tổng chung CV% 57,6602 27,2599 57,6602 6,8149 84,9201 15,4 16,9840 * 36 RGSV RRSV 20 13,8 So sánh Duncan a b Một số hình ảnh minh họa thí nghiệm Cho rầy chích hút bệnh Hút rầy mang mầm bệnh vào ống nghiệm (có mạ) Chủng mạ sau rầy chích hút 24 Cấy lúa sau chủng 24 Chuẩn bị đất trước cấy Đo chiều cao lúa 15 NSC 37 Ghi nhận lúa bệnh Lúa chủng cấy giữ nhà lưới Nhân nuôi rầy lồng kiếng Gieo lúa lồng kiếng Lúa bệnh giữ lồng kiếng Thu mẫu rầy nâu đồng 38 Bảng 2: Thời gian truyền virus rầy nâu (1) sau rầy lấy virus RGS ngày Rầy nâu 2 10 11 12 13 14 + 15 16 17 18 19 20 21 22 - + + + C - T + + C Ngày sau lấy virus 10 11 12 13 14 15 16 17 18 + - - - + + + + - + + T - - - - - - - - - + - - - - + - + - T + C + - - - + + T - - - - - - + - + + + - + - - - - - + C - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - T - - - - + - - - - - - - + - - - - - - + - T - - - + - + - + - + + - - T - C + - - - - - - - - - T - - - - + - - - C - - - - + - - - - - - - - - - - - - C - - - - C - - - - C - + - - - - - - - - - - C - + - - - + - 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 - 26 - - + - - - - - C C - C C Bảng : Thời gian truyền virus rầy nâu (1) sau rầy lấy virus RGS ngày (tiếp theo) Rầy nâu 23 24 25 26 27 (*) Ngày sau lấy virus 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 - + - - - - - - - + - - - - - - C - - - - - - - - - - - - - - - - - + - - + T - - - - - - - + + - + + + + - - + - - - - - - - - - - - + + - - C 2 5 1 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 - C - - + - - - - - - C 0 0 0 0 Ghi chú: - (+) : Thể truyền virus dương tính - (-) : Thể truyền virus âm tính - (C) : Rầy chết - (1) : Chỉ rầy có khả truyền virus - (*) : Số cá thể rầy truyền virus RGS ngày ủ virus khác - T : Rầy thoát 27 + - ...TRƯỜNG ĐẠI HỌC AN GIANG KHOA NÔNG NGHIỆP VÀ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SINH VIÊN SO SÁNH THỜI GIAN Ủ VIRUS VÀNG LÙN VÀ LÙN XOẮN LÁ TRÊN CÂY LÚA Ở ĐIỀU KIỆN NHÀ LƯỚI KHU B ĐẠI... nông dân, đảm b? ??o sản lượng lúa gạo với mục tiêu đặt Do việc xác định thời gian ủ virus vàng lùn lùn xoắn tối thiểu tối thích lúa điều kiện nhà lưới khu B Đại học An Giang góp phần quan trọng việc... dài thời gian ủ virus b? ??nh LXL với 6,57 ngày Tương tự thời gian ủ b? ??nh lúa dài so với ủ virus rầy nâu b? ??nh VL thời gian ủ lúa biến động từ 10 – 37 ngày b? ??nh LXL từ 14 – 30 ngày * Thời gian truyền