BỘYTẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐIỀU DƯỠNG NAM ĐỊNH TNG Oại học OIEU SƯỜNG nam ’đinh THựVĨẸN NGUYỄN VĂN KIÊN N Â N G C A O H IỆ U Q UẢ H O Ạ T Đ Ộ N G C H Ă M SÓC N G Ư Ờ I C AO TU Ổ I TĂ NG H U Y Ế T ÁP T Ạ I B Ệ N H V IỆ N Đ A K H O A TỈN H H ẢI D Ư Ơ N G Chuyên ngành: ĐIỀU DƯỠNG NỘI NGƯỜI LỚN BÁO CÁO CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP ĐIỀU DƯỠNG CHUYÊN KHOA I Giảng viền hướng dẫn: TS.BS Trần Văn Long NAM ĐỊNH-2015 LỜ I CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan cơng trình riêng tơi, tơi thực hiện, tất số liệu báo cáo chưa công bố cơng trình khác Nếu có điều sai trái tơi xin hồn tồn chịu trách nhiệm Nguyễn Văn Kiên CAC CHU VIET TAT BMI : Chi so khoi c HATT : Huyet ap tam thu HATTr : Huyet ap tam truong NCT : Ngudi cao tuoi THA : Tang huySt ap WHR : Ty s6 vong bung/vong mong (Waist/ Hip Ratio) WHO : To chuc y te the gioi (World health organization) a the M Ở ĐẦU 1.1.L ý chọn đề tài Bệnh Tăng Huyết Áp (THA) bệnh phổ biến giới Việt Nam, mối đe dọa lớn đổi với sức khỏe người, nguyên nhân gây tàn phế tử vong hàng đầu người cao tuổi (NCT) Tăng huyết áp NCT mối đe dọa lớn sức khỏe cuả họ Trong số trường họp mắc bệnh tử vong tim mạch có tói 35% - 45% nguyên nhân trực tiếp THA Tại Hoa Kỳ, số bệnh nhân bị bệnh tim mạch chiếm hang đầu tỷ lệ tử vong bệnh tim mạch lớn Riêng với bệnh THA có khoảng 50 triệu người Mỹ bị THA (năm 1991) chiếm 20% dân số nói chung chiếm 30% tổng số người lớn frên 18 tuổi Chi phí trực tiếp gián tiếp cho điều trị, chăm sóc bệnh nhân THA hàng năm lên tới 259 tỷ đô la Mỹ Các biến chứng gây THA cao tai biến mạch máu não, nhồi máu tim, suy tim, Trước tình hình phủ Hoa Kỳ quan chức phải vào tích cực để nhằm ngăn chặn phát triển nguy hiểm bệnh kết họ đạt kết định việc làm giảm đáng kể tỷ lệ mắc bệnh tử vong bệnh tim mạch Tỷ lệ tử vong tai biến mạch máu não liên tục giảm: từ năm 1970 đến năm 1994 giảm 50 - 60%; tỷ lệ tử vong bệnh mạch vành giảm đáng kể khoảng 40 - 50% từ năm 1970 - 1994 Tuy nhiên số mắc bệnh tuyệt đối tăng tích dồn bệnh nhân dân số tăng Tại Việt Nam, theo nghiên cứu gần Bộ môn Tim Mạch Viện Tim Mạch Thành Phố Hà Nội năm 2001 - 2002 cho thấy tỷ lệ lớn dân chúng bị tăng huyết áp gần ngang hàng với giới số báo động Tỷ lệ THA người lớn Hà Nội cao (23,2%), tương đương so với nước khu vực giới [7] Người bị THA phải điều trị liên tục lâu dài, bên cạnh việc chăm sóc người bệnh THA quan trọng việc làm giảm tai biến THA gây đặc biệt với người bệnh cao tuổi có THA cấp tính Tại bệnh viện đa khoa tỉnh Hải Dương chưa có nghiên cứu việc chăm sóc NCT bị THA, tiến hành nghiên cứu “Nâng cao hiệu hoạt động chăm sóc người cao tuổi tăng huyết áp Bệnh viện đa khoa tỉnh Hải Dưong” 1.2 M ục tiêu: l.Thực trạng hoạt động chăm sóc người cao tuổi tăng huyết áp BVĐK tỉnh Hải Dương 2.ĐỒ xuất giải pháp để nâng cao hiệu hoạt động chăm sóc người cao tuổi tăng huyết áp Bệnh viện đa khoa tỉnh Hải Dương NỘI DUNG CHUYÊN ĐÈ 2.1Tổng quan tài liệu I.1M ột số khái niệm Khái niệm tăng huyết áp [2] Một người lớn gọi Tăng huyết áp huyết áp tối đa, huyết áp tâm thu (HATT) >140mmHg, và/hoặc huyết áp tối thiểu, HA tâm trương (HATTr) >90mmHg điều trị thuốc hạ áp hàng ngày có lần bác sĩ chẩn đoán THA [9] Định nghĩa Người cao tuổi [4] Quá trình lão hóa q trình sinh học tự nhiên mang tính tất yếu ngồi tầm kiểm sốt người Tùy theo đặc trưng cảu xã hội mà già hóa có ý nghĩa khác Vì vậy, khái niệm Người cao tuổi không giống quốc gia, khu vực khác giới Với đa số nước phát triển độ tuổi quy định người cao tuổi phải từ 65 tuổi frở lên Để thuận tiện cho việc so sánh quốc gia, UN chấp nhận mốc để xác định dân số già từ 60 tuổi trờ lên Quy định đề cập Luật người cao tuổi Việt Nam [4], 1.2.Tình hình bệnh tăng huyết áp giới Tăng huyết áp bệnh mạn tính phổ biến đặc biệt người cao tuổi tuổi cao nguy bị THA cao Theo kết nghiên cứu gần nhiều quốc gia giới nửa người cao tuổi mắc bệnh THA Tần suất mắc bệnh THA cộng đồng ngày gia tăng mức cao, đặc biệt nước phát triển Tại nước phát triển có hình thái bệnh tật chuyển đổi từ bệnh nhiễm trùng sang hình thái bệnh tật bệnh mãn tính khơng lây Điều tra Hoa Kỳ năm 1999 - 2000 đối tượng người trưởng thành cho thấy tỷ lệ huyết áp bình thường 39%, 31% thuộc nhóm tiền THA, 29% thuộc nhóm THA [12] Tỷ lệ mắc hiệu chinh theo tuổi nam 39% so với nữ 23,1% [11] Nhưng tỷ lệ THA nam chi cao nữ lứa tuổi trước tuổi 45 Ở độ tuổi 45 - 54, tỷ lệ THA nữ bắt đầu nhỉnh nam giới độ tuổi lớn tỷ lệ THA nữ cao nam THA coi ngun nhân chủ yếu góp phần 11,4% ca tử vong Mỹ năm 2003 20 - 30% trường hợp tử vong bệnh nhân THA trực tiếp THA Trong vòng 10 năm (1993 - 2003), tỷ lệ tử vong THA tăng 29,3% số ca tử vong tăng 56,1% Đã có nhiều nghiên cứu tác giả khác thể giới bệnh THA người cao tuổi cao nước phát triển: Hoa kỳ (1988 - 1991) tỷ lệ THA người lớn 20,4%, tai pháp (1994) 41,0%, canada (1995) 22%, Ẩn Độ (1997) 23,7%, Thái Lan (2001) 20,5%, singapo (1998) 26,6% Kiểm sốt chăm sóc người bệnh THA có hiệu làm giảm tỷ lệ tử vong biến chứng bệnh tim mạch (Collins 1994, Gueyfer 1999) Tuy vậy, tỷ lệ kiểm soát tốt huyết áp thuốc giới đạt từ 25% - 40% (Bumier 2002; Hyman 2001; Chobania 2001; Smith 1990) Điều trị thuốc hạ áp tích cực cho phép giảm số đo huyết áp tâm thu 6,3mmHg so với nhóm chứng khơng dung thuốc hạ áp tích cực, nhóm chứng khơng dùng thuốc hạ áp tích cực, nhóm chứng khơng dùng thuốc hạ áp tích cực lại làm tăng số đo HA thêm 4,8 mmHg (Berlowitz 1998) 1.3.Nghiên cứu vềbệnh tăng huyết áp Việt Nam Năm 1982, theo điều tra GS Phạm Khuê cộng sự, tỷ lệ THA chung 1,95% người hên 60 tuổi tỷ lệ THA 9,2% [8] Năm 1984, theo điều tra khoa Tim Mạch bệnh viện Bạch Mai, tỷ lệ THA 4,5% Năm 1999, theo điều tra GS Phạm Gia Khải cộng sự, tỷ lệ THA 16,05% [7] Năm 2002, theo điều tra viện Tim Mạch trung ương, tỷ lệ THA Theo số liệu điều tra y tế quốc gia năm 2001 - 2002 Việt Nam, tỷ lệ THA nam giới từ 16 tuổi trở lên 15,1 % nữ giới 13,5% Nghiên cứu tỷ lệ THA người cao tuổi tinh Hải Dương sờ điều tra 3117 NCT cộng đồng, tác giả Nguyễn Đăng Phải đưa tỷ lệ THA 28,2%, ứong đỏ nam cao nữ (30,3% so với 26,7%) Trong Viện Chiến Lược sách y tế năm 2006 đưa tỷ lệ THA NCT qua điều tra tình nước (bao gồm Sơn La, Hải Dương, Hà Tĩnh, Ninh Thuận, Đăk - Lăk, Bà Rịa Vũng Tàu, Vĩnh Long) 28,4% 2.1.4 Các yếu tố liên quan đến bệnh tăng huyết áp Béo ph ì Tỷ lệ huyết áp tăng theo tuổi , tình trạng hút thuốc, tập thể dục, béo phì nhóm mức sống Lối sống yếu tố ảnh hường đến THA Nhiều nghiên cứu cho thấy hút thuốc, uống rượu béo phì có tương quan thuận với huyết áp Tỷ lệ THA tăng theo mức độ béo phì, tỷ lệ THA tăng dần theo mức độ thừa cân với nam nữ giới Người béo phì độ II có tỷ lệ THA từ 33% - 39% so với người tiền béo phì tỷ lệ THA chiếm 17 -24% Nghiên cứu dịch tễ học THA quần thể người trưởng thành thành phố Maracaibo - Venezuela thấy người có BMI >25 có tỷ lệ mắc THA gấp lần người có BMI < 25 (47,6% so với 24,2%) [11] GS Phạm Gia Khải cộng điều tra 7610 người Hà Nội từ tháng 4/1998 đến tháng năm 1999 thấy số BMI trung bình quần thể nghiên cứu 20,09 ± 2,72 Nhóm BMI từ 22 trờ lên xó nguy THA [7] Tỷ số vịng bụng/vịng mơng (ỊVaisưHip Ratio :WHR) Béo bệu lượng giá tỷ số VB/VM Béo bệu gây THA làm tăng nguy bệnh mạch vành chế thừa nhận Tại Nam Phi, vào tháng năm 1994 Steyn N.p cộng tiến hành nghiên cứu ảnh hưởng yếu tố : Trọng lượng, chiều cao, vịng mơng vịng bụng tời THA Chi số khối thể (BMI), tỷ số vịng bụng/vịng mơng (WHR) chu vi vịng bụng (WC) tính tốn cho cá thể Mỗi người đo cà HA tâm thu HA tâm trương Các câu hỏi điều tra để xác định yếu tố nguy liên quan tói thói quen sinh hoạt (điều tra 431 sinh viên) Kết cho thấy : 18% sinh viên bị tăng cân (B M I25 - 29,9), 6,5% béo phì (BM3 > 30) 26,8% giảm cân wc tăng đáng kể với tuổi Chi 1,6%sinh viên có THA, 1%hút thuốc 4,4% nghiện hút Nghiên cứu cho thấy BMI, WHR, wc có mối HA, BMI, WHR, tương quan với HA tuổi [12] Một số nghiên cứu khác khẳng định béo phì có mối liên quan chặt chẽ với mức HA [11] H út thuốc Nicotin ừong thuốc có tác dụng làm co mạch ngoại biên, làm tăng nồng độ Serotonin, Catecholamin não, tuyến thượng thận Hút thuốc nguyên nhân THA song yếu tố đe dọa quan trọng đến bệnh Vì nguy mắc bệnh mạch vành người THA có hút thuốc cao 50 - 60% so với người THA không hút thuốc lá.Hút thuốc yếu tố nguy làm tăng tỷ lệ tử vong người có THA giới, tuổi hay chủng tộc Uống rượu Đã có số nghiên cứu báo cáo liên quan cùa uổng rượu nhiều tăng huyết áp, chế liên quan chưa rõ ràng Có ý kiến chưa thống đa số thừa nhận rượu làm THA Các thực nghiệm cho thấy với khối lượng lớn, Ethanol có tác dụng co mạch trực tiếp Giảm tiêu thụ rượu xuống tới lần uống ngày (30ml rượu) làm giảm HA bệnh nhân có điều trị [8] Ẩ n mặn Các thử nghiệm cho thấy ăn muối nhiều Natri (trên 14g/ngày) gây THA; ăn muối (lg/ngày) gây giảm HA động mạch, ảnh hường cùa việc giảm mức độ trung bình lượng muối chế độ ăn, từ đến 2,5g/ngày đag bàn luận Theo WHO (1990) nên ăn 6g/ngày Hạn chế muối phần ăn hang ngày biện pháp dễ để phịng ngừa THA cách điều trị mà khơng phải dung thuốc tốt Các tác giả nghiên cứu yếu tổ đe dọa gây bệnh THA ăn mặn yếu tố gây bệnh quan trọng Tiến sử gia đình có người bị THA Năm 1989 - 1992, GS Trần Đỗ Trinh điều tra DTH bệnh THA Việt Nam cho thấy, so sánh 909 cặp nhóm THA người bính thường tỷ lệ người THA có gia đình bị THA cao so với nhóm đối chứng [5], Nghiên cứu Phạm Thị Kim Lan (2002) cho thấy tiền sử gia đình có ngirời bị THA nguy bị THA 50,25% [8] Các dấu hiệu khác > Thăm khám bệnh nhân: Quan trọng đo dấu hiệu sống, huyết áp dấu quan trọng nhất, đo huyết áp nhiều lần ngày Phải ý đến huyết áp tối đa tối thiểu Ngoài cần ý dấu chứng khác như: tình trạng suy tim, dấu ngoại biên, số lượng nước tiểu, tình trạng phù > Thu nhận thông tin: Kiểm tra hồ sơ bệnh án cũ, thuốc dùng cách sử dụng thuốc Thu thập thơng tin qua gia đình 2.2.2.Chẩn đốn điều dưỡng Qua thu thập nhu cầu bệnh nhân tăng huyết áp, sổ chẩn đốn điều dưỡng có bệnh nhân tăng huyết áp Nhức đầu tình trạng tăng huyết áp Mất ngủ nhức đầu Hoa mắt, chóng mặt thiếu máu não Nguy nhồi máu tim tăng huyết áp 2.2.3 Lập kế hoạch chăm sóc Qua khai thác dấu hiệu triệu chứng giúp cho người điều dưỡng có chẩn đốn chăm sóc Người điều dưỡng cần phân tích, tổng họyp đúc kết kiện để xác định nhu cầu cần thiết bệnh nhân, từ lập kế hoạch chăm sóc cụ thể Khi lập kế hoạch chăm sóc phải xem xét đến toàn trạng bệnh nhân, đề xuất vấn đề ưu tiên, vấn đề cần thực trước vấn đề thực sau tuỳ trường hợp cụ thể 2.2.3.1.Chăm sóc Để bệnh nhân nghỉ ngơi, nằm tư đầu cao Giải thích cho bệnh nhân gia đình tình ữạng bệnh tật Ăn đầy đủ lượng nhiều hoa tươi Vệ sinh hàng ngày Hướng dân bệnh nhân cách tự theo dõi tác dụng phụ thuốc 2.2.S.2Thực y lệnh Cho bệnh nhân uổng thuốc tiêm thuốc theo chi đinh Làm xét nghiệm 2.2.3.3.Theo dõi Tình trạng tăng huyết áp biến chứng tăng huyết áp Theo dõi số xét nghiệm như: bilan lipid máu, điện tim, siêu âm, soi đáy mắt Theo dõi tác dụng phụ thuốc 2.2.3.4Giáo dục sức khoẻ Bệnh nhân gia đình cần phải biết nguyên nhân, yếu tố thuận lợi làm tăng huyết áp cách phát dấu chứng tăng huyết áp, cách phòng, điều trị theo dõi bệnh nhân tăng huyết áp 2.2.4 Thưc • hiên i kế hoach • chăm sóc Đặc điểm bệnh nhân tăng huyết áp tiến triển kéo dài ngày nặng dần khơng điều trị chăm sóc tốt Bệnh để lại di chứng nặng tử vong biến chứng bệnh tai biến điều trị 2.2.4.1 Thực chăm sóc Đặt bệnh nhân nằm nghỉ, tránh lao động trí óc căng thẳng, lo lắng độ, nên tập thể dục nhẹ, thư giãn, bơi lội Động viên, hấn an bệnh nhân để an tâm điều trị Theo dõi dấu hiệu sinh tồn, đặc biệt tình trạng tăng huyết áp Tuỳ theo trường hợp cụ thể để theo dõi từ 15 phút đo lân Luôn giữ ấm thể bệnh nhân Ăn uống đủ lượng, nhiều sinh tố hạn chê muôi 5g muôi, hạn chê mỡ, chất béo động vật, kiêng rượu, thuốc lá, chè đặc Tránh yếu tố kích thích cho bệnh nhân Vệ sinh sẽ: hàng ngày vệ sinh miệng da để tránh ổ nhiễm khuẩn, phát sớm ổ nhiễm trùng để có hướng điều trị cho bệnh nhân, áo quần, vải trải giường vật dụng khác phải Thực y lệnh Thuốc dùng: thực đầy đủ y lệnh dùng thuốc, như: thuốc tiêm, thuốc uống Trong q trình dùng thuốc có bất thường phải báo cho bác sĩ biết Thực xét nghiệm: công thức máu, ure creatinỉn máu, điện tim, protein niệu, soi đáy mắt, siêu âm tim chụp X quang tim phổi 2.2.4.3Theo dõi Dấu hiệu sinh tồn: mạch, nhiệt, huyết áp, nhịp thờ Tình trạng tổn thương mắt, thận tim mạch Tình trạng sử dụng thuốc biến chứng thuốc gây ra, đặc biệt ý thuốc gây hạ huyết áp tư đứng haỵ thuốc hạ huyết áp mạnh Các biến chứng tăng huyết áp 2.2.4.4 Giáo dục sức khoẻ Giáo dục cho bệnh nhân gia đình nguyên nhân, yếu tổ thuận lợi làm tăng huyết áp Giáo dục cho bệnh nhân gia đình cách phát dấu chứng tăng huyết áp, cách phòng, điều trị theo dõi bệnh nhân tăng huyết áp Dự phòng cấp I: người chưa bị tăng huyết áp cần lưu ý vấn đề sinh hoạt hàng ngày thói quen có hại sức khỏe phải khám định kỳ để phát tàng huyết áp hay bệnh liên quan Trong đối tượng ý đến người có yếu tố nguy mắc bệnh cao cho dù lần đầu chưa phát tăng huyết áp cần ửao đổi tuyên truyền để phối hợp dự phòng nhân viên y tế tuyến trước Dự phịng câp II: đơi với người tăng huyết áp, cần phải chặt chẽ hom chê độ ăn uông, nghi ngơi theo dõi huyết áp đặn có kế hoạch điều trị ngoại trú để theo dõi tiến triển, tác dụng phụ thuốc, cần ý yếu Đánh giá q trình chăm sóc Tình trạng bệnh nhân sau thực y lệnh, thực kế hoạch chăm sóc so với lúc ban đầu: Đánh giá cơng tác chăm sóc thực y lệnh bệnh nhân Đánh giá tình trạng huyết áp Đánh giá biến chứng tăng huyết áp Đánh giá tinh thần, vận động Đánh giá cách giải nguyên nhân Đánh giá chăm sóc điều dưỡng có thực có đáp ứng với yêu cầu người bệnh khơng? Những vấn đề sai sót thiếu hay nhu cầu phát sinh cần bổ sung vào kế hoạch chăm sóc để thực bệnh nhân Yếu tổ kinh tế điều ữị liệu trình lâu dài, tốn 2.2.5 Phịng bệnh [9][10] ^ Có6 cách phịng bệnh từ đầu: - Tránh béo phì - Tăng hoạt động thể lực - Thay đổi lượng muối chế độ ăn (< 2,4g/ngày tương đương với khoảng 6g muối ăn natri clorid) - Thay đổi lượng rượu bia người uống nhiêu, ủy ban qc gia Hoa Kỳ phịng chống tăng huyết áp JNC-VII khuyên ngày chi nên uống không ounce nam 1/2 ounce đơi vói nữ (1 ounce khoảng 29,6 ml rượu whisky) - Bỏ hút thuốc - Theo dõi huyết áp > Khuyên bệnh nhân thay đổi lốisổng: -Giảm cân cân - Hạn chê uông rượu: ngày uổng không 30 ml ethanol, tương đương 720 ml bia, 300 ml rượu vang, 60 mi whisky nam giới, nữ giới người nhẹ cân uống nửa nam giới - Tăng hoạt động thể lực: 30-40 phút hàng ngày - Giảm lượng muối ăn vào - Duy trì đủ chế độ kali qua chế độ ăn - Duy trì calci magnesi cần thiết - Ngừng hút thuốc - Giảm ăn chất béo mỡ bão hòa 2.3 Thực trạng hoạt động chăm sóc người cao tuổi tăng huyết bệnh viện đa khoa tỉnh hải dương 2.3.1 Thực trạng hoạt động chăm sóc y Tiến hành quan sát, đánh giá thực trạng bệnh nhân cao tuổi THA Bệnh viện đa khoa tỉnh Hải Dương từ ngày 0/2014 đến 31/3/2015 ( phụ lục 1) y Thực trạng hoạt động chăm sóc người cao tuổi THA Bệnh viện đa khoa tỉnh Hải Dương - Tiếp đón, thăm khám vào viện Người bệnh tiếp đón, khám phịng khám khoa cấp cửu sau chuyển khoa Nội tim mạch, khoa thần kinh người bệnh có diễn biến nặng chuyển khoa Hồi sức tích cực chống độc nằm điều trị * Đánh giá cách hỏi bệnh Trạng thái tinh thần bệnh nhân: lo lắng, sợ hãi Có biết bị tăng huyết áp không thời gian bị tăng huyết áp? Thuốc cách điều trị tăng huyết áp nào? Đã bị liệt hay bị yếu tay chần chưa? Có hay nhức đầu, ngủ hay nhìn có bị mờ khơng? Gần có dùng thuốc khơng? Có buồn nơn, nơn rối loạn tiêu hố khơng? Có bị bệnh thận trước khơng? Có bị sang chấn thể chất hay tinh thần khơng? Tình trạng tiểu: số lượng màu sắc? - Đánh giá quan sát Tình trạng tinh thần bệnh nhân: mệt mỏi, tinh táo hay hôn mê Tuổi trẻ hay lớn tuổi Tự lại hay phải giúp đỡ Bệnh nhân mập hay gầy Tình trạng phù Các dấu hiệu khác - Thăm khám bệnh nhân Quan trọng đo dấu hiệu sống, huyết áp dâu hiệu quan trọng nhât, đo huyết áp nhiều lần ứong ngày Phải ý đến hut áp tơi đa tơi thiêu Ngồi cần ý dấu chứng khác như: tình ừạng suy tim, dâu ngoại bien, số lượng nước tiểu, tình trạng phù - Thu nhận thông tin Kiểm tra hồ sơ bệnh án cũ, thuốc dùng cách sử dụng thuốc Thu thập thông tin qua gia đình 2.3.2 Tổng kết nội dung thực tiễn trình chăm sóc người cao tuoi THA bẹnh viện đa khoa tỉnh Hải Dương - Họ tên ngưòi bệnh: ĐỊ CƠNG ĐỒN Tuồi: 67 Giói: Nam -Đ ịa chi: 15/355 Đường Chu V ãnA n- Sao Đỏ - c h í Lỉnh - Tinh Hải Dương - Nghề nghiệp: Cán hưu - Ngày/ vào viện: ngày 15 tháng năm 2015 - Lý vào viện: Đau đầu, chóng mặt, cảm giác nóng rát mặt 2.3.2.1.Nhận định bệnh nhân I L ý vào viện Trước vào viện BN cảm thấy đau đầu, chóng mặt, mệt, khó thờ xin vào viện khám điều trị II H iện tại8h ngày 5102/:3 - Toàn trạng : + Bệnh nhân tỉnh, mệt, tiếp xúc Mặt đỏ, người bệnh không nôn, không sốt nhiệt độ 36°5 , không phù không xuất huyết da + Hạch ngoại biên, tuyến giáp không sờ thấy + Thể ừạng béo cân nặng khoảng 72 kg, chiều cao khoảng lm63, BMT = 27,1 + Bệnh nhân không tự lại được, phải có giúp đỡ - Hơ H ấp : + Người bệnh khó thở Bệnh nhân thở oxy 21/phút + Lồng ngực hai bên cân đối khơng có dấu hiệu co kéo gian sườn + Nhịp thở 25 lần/ phút - T uần hoàn : + Người bệnh không đau ngực + Mỏm tim đập khoang liên sườn V đường xương đòn trái, + Tiếng tim T l, T2 rõ, không thấy tiếng tim bệnh lý + Mạch quay 90 lần/phút, huyết áp 180/100 mmHg - Tiêu h ó a : + Bụng mềm không chướng, gan lách không to + Bệnh nhân ăn kém, ăn không ngon miệng, ăn ngày ăn bữa bữa khoảng bát cháo thịt phở ngồi có uống thêm sữa cốc 100 ml ngày lần uống + Đại tiện phân bình thường thành khn - Tiết niệu : + Bệnh nhân tiểu lần/ ngày, nước tiểu màu vàng khơng có cặn, lượng nước tiểu 24h khoảng 1200ml + Hố thận hai bên không đầy, chạm thận ( - ) , bập bềnh thận ( - ), cầu bàng quang (-) - Thần kinh : + Bệnh nhân mệt, tiếp xúc + Hoa mắt, chóng mặt + Nhức đầu vùng chẩm + Khơng co giật, khơng có dấu hiệu liệt thần kinh khu trú + Khơng có dấu hiệu não màng não, cổ cứng (-) - Da, cơ, xương khớp : + Bệnh nhân khơng teo cứng khóp - Các quan khác : + Hiện chưa thấy dấu hiệu bệnh lý III Tiền sử + Bệnh nhân hút thuốc lá, thuốc lào nhiều năm, + Bệnh nhân dùng thuốc hạ áp thường xuyên năm + Bệnh nhân có thói quen ăn mặn, ăn mỡ động vật nhiêu, hoạt động thê lực + Gia đình khỏe mạnh IV Cận lâm sàng - Huyết học : Hồng cầu : , 1012/ lít; Tiểu cầu : 564.109 / lít Bạch cầu: 20,8 109 / lít; Sinh hóa : glucose: 9,2 mmol / lít; Urê: 11 mmol/ Creatinin : 74 ịimoiy 1; SGOT : 125; SGPT : 118 Na+: 123 nunol/1; K+: 5,2 mmol/1; Cl': 87 mmol/1 V IVăn hoá, điều kiện kinh - tế Trình độ văn hố 10/10 - Kinh tế gia đình ?.3.2.2.Thực chăm sóc Khó thở tăng huyết áp - Để bệnh nhân nghỉ ngơi, nằm tư đầu cao 30° - Cho bệnh nhân thở oxy qua mũi 21/phút - Giải thích cho người nhà tình trạng bệnh, động viên người bệnh - Thực y lệnh thuốc Chăm sóc Thăm sóc dinh dưỡng - Cho bệnh nhân ăn súp gồm: - Cho bệnh ăn thêm sữa Ensua bữa phụ lúc 22 (200ml sữa/1 bữa) - 8h hàng ngày, vệ sinh thân thể, miệng, hốc tự nhiên - Hướng dẫn bệnh nhân cách tự theo dõi tác dụng phụ thuốc ^ Thực y lệnh Thực xét nghiệm: công thức máu, ure creatinin máu, điện tim, rotein niệu, soi đáy mắt, siêu âm tim chụp X quang tim phổi, City sọ não hụp cộng hường từ sọ não - Cho bệnh nhân uống thuốc tiêm thuốc theo chi định ^ Theo dõi - Tình trạng mạch, huyết áp, nhip thở, nhiệt độ bệnh nhân -Theo dõi số xét nghiệm như: bilan lipid máu, điện tím, siêu âm, SOI đáy mat - Theo dõi tác dụng phụ thuốc 2.3.2.3.GÌÚO dục sức khoẻ Bệnh nhân gia đình cần phải biết nguyên nhân, yếu tố thuận lợi làm tăng huyết áp cách phát triệu chứng tăng huyết áp, cách phòng, điều trị theo dõi bệnh nhân tăng huyết áp 2.4 Đề xuất sổ giải pháp để nâng cao hiệu hoạt động chăm sóc người cao tuổi tăng huyết áp Bệnh viện đa khoa tỉnh Hải Dương Đặc điểm bệnh nhân tăng huyết áp tiến triển kéo dài ngày nặng dần khơng điều trị chăm sóc tốt Bệnh để lại di chứng nặng tử vong biến chứng bệnh tai biến điều trị 2.4.1 Thực chăm sóc hàn - Đặt bệnh nhân nằm nghi, tránh căng thẳng trí óc, lo lắng độ - Động viên, trấn an bệnh nhân để an tâm điều trị - Theo dõi dấu hiệu sinh tồn, đặc biệt tình trạng tăng huyết áp Tuỳ theo trường hợp cụ thể để theo dõi từ 15 đo lần - Luôn giữ ấm thể bệnh nhân - Ăn uống đủ lượng, nhiều sinh tố hạn chế muối 5g muối, hạn chế mỡ, chất béo động vật, kiêng rượu, thuốc lá, chè đặc - Tránh yếu tố kích thích cho bệnh nhân - Vệ sinh sẽ: hàng ngày vệ sinh miệng da để tránh ổ nhiễm khuẩn, phát sớm ổ nhiễm trùng để có hướng điều trị cho bệnh nhân, áo quần, vải trải giường vật dụng khác phải 2.4.2 Thực y lệnh - Thuốc dùng: thực đầy đủ y lệnh dùng thuốc, như: thuốc tiêm, thuốc uống Trong trình dùng thuốc có bất thường phải báo cho bác sĩ biết Thực xét nghiệm: công thức máu, ure creatinin máu, điện tim, protein niệu, soi đáy mắt, siêu âm tim chụp X quang tim phổi 2.4.3 Ngăn ngừa biến chứng tăng huyết áp - Thực nghiêm túc mệnh lệnh điều trị, theo dõi HA trước sau dùng thuốc hạ huyết áp, kịp thời báo cáo thầy thuốc người bệnh không đáp ứng thuốc - Với huyết áp cao vọt tăng huyết áp ác tính: + Phải khẩn trương thực y lệnh loại thuốc giãn mạch cấp cứu + Theo dõi sát dấu hiệu sinh tồn báo cáo cho thầy thuốc để xử trí kịp thời - Cải thiện thiếu hụt chức hậu tăng huyết áp gây ra: + Đầy giá đầy đủ chi tiết biến chứng thông qua hỏi, nhận định thực thể, tham khảo kết quà cận lâm sàng 2.4.4 Hạn chế khó chịu tác dụng phụ cùa thuốc - Điều dưỡng cần nhận biết tác dụng phụ số thuốc điều trị THA, sờ giải thích để bệnh nhân an tâm, bớt lo lắng gặp phải tác dụng phụ - Một vài loại thuốc gây hạ huyết áp đứng làm bệnh nhân cảm thấy hoa mắt, chóng mặt Để hạn chế tác dụng phụ khuyên người bệnh thay đổi tư cách từ từ - Với thuốc điều trị THA gây nên táo bón hàng ngày phải hỏi người bệnh báo cáo bác sĩ Khuyên người bệnh nên ăn nhiều rau quả, uống đủ nước, xoa day bụng, dọc theo khung đại tràng - Thường xuyên phải theo dõi số lượng, màu sắc, tính chất phân 2.4.5 Tăngcường hiểu biết cho người bệnh Với NCT ln có tâm lý bảo thủ, việc tuyên truyền giáo dục sức khòe gặp nhiều khó khăn địi hỏi người điều dưỡng phải kiên trì thuyết phục họ, giúp họ tăng cường nhận thức, sở thuyết phục người bệnh tuân thủ điều trị kiểm soát huyết áp lâu dài mục đích quan trọng cơng tác điều dưỡng - Trước hết cần làm'cho người bệnh hiểu được: + THA gì? Làm biết có tăng huyết áp + THA gây hậu ? + Lợi ích việc kiểm soát huyết áp + Làm kiểm soát huyết áp cách tối ưu - Cần nhấn mạnh cho người bệnh hiểu số điểm sau : +Việc điều trị THA phải thường xuyên, lâu dài + Bản thân người bệnh có vai trị quan trọng việc phối hợp với thầy thuốc để kiểm sốt huyết áp + Cung cấp cho người bệnh số thông tin thuốc điều trị THA hiệu quả, tác dụng phụ gặp cách hạn chế tác dụng phụ xảy ra, giá tiền số thuốc - Hướng dẫn cho người bệnh người nhà biện pháp thay đổi lối sống tầm quan trọng ừong việc kiểm soát huyết áp : + Giảm cân (yêu cầu đ t: 18,5 - 24,9) : giảm lOkg thể trọng thừa giảm - 20mm Hg huyết áp + Giảm ăn muối (< 2,4g Natri gNaCl/ngày): giảm 8mmHg + Chế độ ăn: Ăn nhiều trái rau xanh, mỡ giảm - 14mmHg + Ngừng hút thuốc + Hạn chế đồ uống có cồn - Thuyết phục người bệnh sau viện nên thường xuyên theo dõi huyết áp để điều chỉnh thuốc, khám sức khỏe định kỳ để kịp thời phát tổn thương hậu tăng huyết áp 2.4.6 Đánh giá q trình chăm sóc - Tình trạng bệnh nhân sau thực y lệnh, thực kế hoạch chăm sóc so với lúc ban đầu: - Đánh giá cơng tác chăm sóc thực y lệnh bệnh nhân - Đánh giá tình trạng huyết áp - Đánh giá biến chứng tăng huyết áp - Đánh giá tinh thần, vận động - Đánh giá cách giải nguyên nhân - Đánh giá chăm sóc điều dưỡng có thực có đáp ứng với yêu cầu người bệnh không? - Những vấn đề sai sót thiếu hay nhu cầu phát sinh cần bổ sung vào kế hoạch chăm sóc để thực bệnh nhân K Ế T LUẬN Bệnh THA có chiều hướng tăng với phát triển kinh tế xã hội độ tuổi, cần quan tâm để tránh hậu biến chứng khơng hồi phục Bên cạnh thể bệnh ngun phát, cịn có nhóm bệnh thứ phát THA nguyên phát chiếm tới 90% tổng số bệnh nhân THA THA khơng theo dõi chăm sóc, điều ừị khơng có biến nhứng nặng nề mà hậu vơ nặng Chăm sóc sức khỏe NCT bị THA bệnh viện đa khoa tỉnh H ải Dương chi đạt mức độ chăm sóc bản, chăm sóc thuốc thực y lệnh Việc giáo dục sức khỏe cho bệnh nhân hạn chế Để việc chăm sóc người bệnh cao tuổi bị THA hiệu cần có phối hợp chăm sóc cùa điều dưỡng, người bệnh người nhà Sự theo dõi huyết áp thường xuyên giúp giảm nguy biến chứng xảy c ầ n phải giải thích cho bệnh nhân người nhà hiểu rõ bệnh THA, cách theo dõi huyết áp phải đến sở y tế TÀI LIỆU THAM KHẢO Bộ Y tê - Bệnh viện Bạch Mai (2012) Hướng dẫn chẩn đoán điều trị bệnh nội khoa Hà Nội, Nhà xuất Bản Y học Bộ Y tế (2010), “ Hướng dẫn chẩn đoán điều trị tăng huyết p ” số Q Đ -B Y T ngày 31/8/2010 Bộ Y tế (2004), “ Thôngtư hướng dẫn thực cơng tác chăm sóc cho người cao tuổi", số BYT ngày 20/1/2004 Chính Phủ (2011), “Nghịđịnh quy định tiết hướng dẫn hành điều Luật Người cao tuổi”, 06/2011/NĐ - CP ngày 14/1/2011 Hội Tim Mạch học Việt Nam, Kỷ yếu cơng trình nghiên cứu tim mạch học Việt Nam Hội nghị Tim mạch toàn quốc lần thứ 11 Nguyễn Lân Việt (2004), Áp dụng số giải pháp can thiệp thích hợp để phịng tăng huyết áp tai cộng đồng, Đề nghiên cứu khoa học cấp Bộ Phạm Gia Khải, Nguyễn Lân Việt, Đỗ Quốc Hùng, Nguyễn Thị Bạch Yến (1998), “ Đặc điểm dịch tễ học bệnh tăng huyết áp Hà Nội”, Tạp mạch học, số 33, trang - 34 Phạm Thị Kim Lan (2002), Tìm hiểu số yếu tổ nguy người tăng huyết áp tạinội thành Hà Nội, Luận văn tốt nghiệp bác sĩ chuyên khoa cấp II, trường Đại Học Y Hà Nội Phân hội tăng huyết áp Việt Nam ( thuộc hội tim mạch Việt Nam) 10 Điều trị / Điều dưỡng nội khoa.vn (23/8/2013) 11 Chobanian AV, Bakris GL, Black HR, et al (2003): For the national high blood pressure education program coordinating commite 7th Report Ò the Joint national Committee on Prevention, Detection, Evaluation, and treatment of hight blood pressure Hypertension; 42: 398 - 404 ... cứu ? ?Nâng cao hiệu hoạt động chăm sóc người cao tuổi tăng huyết áp Bệnh viện đa khoa tỉnh Hải Dưong” 1.2 M ục tiêu: l.Thực trạng hoạt động chăm sóc người cao tuổi tăng huyết áp BVĐK tỉnh Hải Dương. .. pháp để nâng cao hiệu hoạt động chăm sóc người cao tuổi tăng huyết áp Bệnh viện đa khoa tỉnh Hải Dương Đặc điểm bệnh nhân tăng huyết áp tiến triển kéo dài ngày nặng dần không điều trị chăm sóc. .. trạng hoạt động chăm sóc người cao tuổi tăng huyết bệnh viện đa khoa tỉnh hải dương 2.3.1 Thực trạng hoạt động chăm sóc y Tiến hành quan sát, đánh giá thực trạng bệnh nhân cao tuổi THA Bệnh viện đa