BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI - LÊ THANH HẢI NGHIÊN CỨU CHUỖI GIÁ TRỊ CÂY CHÈ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH PHÚ THỌ LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH QUẢN TRỊ KINH DOANH NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS ĐẶNG VŨ TÙNG HÀ NỘI- 2012 Đề tài: Nghiên cứu chuỗi giá trị chè địa bàn tỉnh Phú Thọ MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ ĐỒ THỊ DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ ĐỒ THỊ MỞ ĐẦU 10 MỞ ĐẦU 10 1.Tính cấp thiết đề tài 10 2.Mục tiêu nghiên cứu 11 2.1 Mục tiêu chung 11 2.2 Mục tiêu cụ thể 11 3.Câu hỏi nghiên cứu 11 4.Đối tượng nghiên cứu 12 5.Phạm vi nghiên cứu 12 6.Phương pháp nghiên cứu 12 7.Kết cấu luận văn 13 Chương : CƠ SỞ LÝ THYẾT VỀ CHUỖI GIÁ TRỊ 14 1.1 Khái niệm 14 1.1.1 Chuỗi giá trị giản đơn .14 1.1.2 Chuỗi giá trị mở rộng .14 1.2 Vai trò chuỗi giá trị 15 1.3 Phương pháp xác định chuỗi giá trị 16 1.4 Một số cơng trình nghiên cứu có liên quan 24 1.5 Tóm tắt Chương 26 2.Chương : TỔNG QUAN VỀ HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT, CHẾ BIẾN SẢN PHẨM CHÈ TỈNH PHÚ THỌ 27 2.1 Giới thiệu chung tỉnh Phú Thọ 27 2.2 Điều kiện tự nhiên phát triển chè tỉnh Phú Thọ 29 Lê Thanh Hải CHQTKD BK 2009-2011 Đề tài: Nghiên cứu chuỗi giá trị chè địa bàn tỉnh Phú Thọ 2.2.1 Khí hậu .29 2.2.2 Nước 30 2.2.3 Ánh sáng 30 2.2.4 Thiên tai 30 2.2.5 Đất đai, thổ nhưỡng 31 2.3 Thực trạng hoạt động sản xuất chế biến chè tỉnh Phú Thọ 31 2.3.1 Thực trạng vùng nguyên liệu 32 2.3.1.1.Diện tích trồng chè 32 2.3.1.2.Năng suất sản lượng chè 33 2.3.2 Quy trình sản xuất chế biến chè 36 2.3.2.1.Đặc điểm trình sản xuất, chế biến chè tỉnh Phú Thọ 36 2.3.2.2.Giới thiệu khái quát trình canh tác chè 37 2.3.2.3.Khái quát trình thu hoạch, chế biến chè 38 2.3.2.4.Thực trạng hộ tham gia ngành chè tỉnh Phú Thọ 39 2.4 Tóm tắt chương 40 3.Chương : PHÂN TÍCH CHUỖI GIÁ TRỊ CÂY CHÈ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH PHÚ THỌ 41 3.1 Mô tả tác nhân tham gia vào chuỗi 41 3.1.1 Người sản xuất .41 3.1.2 Hộ chế biến (HTX chế biến) 41 3.1.3 Người thu gom 44 3.1.4 Người bán lẻ nội địa 44 3.1.5 Các nhà xuất 45 3.2 Chi phí sản xuất chuỗi giá trị ngành chè 45 3.2.1.Hộ trồng chè 45 3.2.2.Đại lý thu gom thương lái chè .48 3.2.3.Hộ chế biến 49 3.2.4 Công ty thương mại, nhà buôn, bán lẻ 51 3.3 Chi phí phân bổ lợi nhuận chuỗi giá trị ngành chè 51 Lê Thanh Hải CHQTKD BK 2009-2011 Đề tài: Nghiên cứu chuỗi giá trị chè địa bàn tỉnh Phú Thọ 3.4 Đánh giá hiệu công đoạn chuỗi giá trị 57 3.4.1.Về phân bổ chi phí 57 3.4.2 Phân bổ lợi nhuận 57 3.4.3 Giá trị gia tăng qua công đoạn 57 3.5 Khảo sát chuỗi giá trị chè Cơng ty CP chè Khánh Hịa 58 3.5.1 Giới thiệu chung công ty CP chè Khánh Hòa 58 3.5.2 Công nghệ chế biến sản xuất 59 3.5.3 Phân phối thị trường 61 3.5.4 Sơ đồ chuỗi giá trị chè cơng ty CP Chè Khánh Hịa 62 3.5.5 Mô tả tác nhân tham gia 62 3.5.6 Chi phí cơng đoạn chuỗi giá trị .64 3.5.6.1.Công đoạn trồng, thu hoạch chè 64 3.5.6.2.Công đoạn thu mua 66 3.5.6.3.Công đoạn chế biến 67 3.5.7 Phân tích chi phí, lợi nhuân công đoạn .69 3.6 Tóm tắt Chương 69 4.Chương : ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM GIA TĂNG GIÁ TRỊ CHO SẢN PHẨM CHÈ 72 4.1 Phân tích SWOT 72 4.1.1 Điểm mạnh .72 4.1.2 Điểm yếu 74 4.1.3 Cơ hội .74 4.1.4 Thách thức .75 4.2 Đề xuất số biện pháp gia tăng giá trị cho sản phẩm chè 76 4.2.1 Nhóm giải pháp chế sách 76 4.2.1.1.Quản lý chất lượng chè nguyên liệu 76 4.2.1.2.Quy hoạch vùng nguyên liệu 78 4.2.1.3.Quản lý xúc tiến thương mại quốc tế 79 Lê Thanh Hải CHQTKD BK 2009-2011 Đề tài: Nghiên cứu chuỗi giá trị chè địa bàn tỉnh Phú Thọ 4.2.2 Nhóm giải pháp đẩy mạnh nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ, tiến kỹ thuật 81 4.2.3 Nhóm giải pháp xây dựng phát triển thương hiệu chè tỉnh Phú Thọ 84 4.2.3.1.Phát triển nhãn hiệu hàng hóa 84 4.2.3.2.Phát triển ngành công nghiệp sản xuất chế biến chè 87 4.2.4 Nhóm giải pháp đào tạo nguồn nhân lực 88 4.3 Tóm tắt Chương 88 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 89 1.KẾT LUẬN 89 2.Kiến nghị 90 TÀI LIỆU THAM KHẢO 91 Lê Thanh Hải CHQTKD BK 2009-2011 Đề tài: Nghiên cứu chuỗi giá trị chè địa bàn tỉnh Phú Thọ LỜI CAM ĐOAN Phú Thọ tỉnh có diện tích chè đứng đầu tỉnh có sản lượng chè sản xuất lớn toàn quốc Ngành chè xác định ngành kinh tế trọng điểm tỉnh Sau trình học tập nghiên cứu Viện Kinh tế quản lý, Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội, tơi chủ động đề nghị chấp nhận cho làm luận văn tốt nghiệp đề tài: “Nghiên cứu chuỗi giá trị chè địa bàn tỉnh Phú Thọ” Trong trình thực hiện, tác giả nhận giúp đỡ hướng dẫn, tạo điều kiện thầy, cô Viện Kinh tế Quản lý Đặc biệt, tác giả trân trọng cám ơn thầy giáo TS Đặng Vũ Tùng hướng dẫn tác giả q trình nghiên cứu hồn thiện luận văn Luận văn đề cập đến lĩnh vực tương đối rộng, thực trạng ngành chè địa bàn tỉnh Phú Thọ Do đó, luận văn khơng thể tránh khỏi khiếm khuyết, kính mong dẫn, góp ý nhà quản lý, thầy cô giáo đồng nghiệp để luận văn hồn thiện vận dụng có hiệu nhằm đưa giải pháp nâng cao giá trị sản phẩm chè góp phần phát triển kinh tế, xã hội cho tỉnh Phú Thọ Tôi xin cam đoan nội dung luận văn tự làm chưa nộp cho chương trình cấp Người cam đoan Lê Thanh Hải Lê Thanh Hải CHQTKD BK 2009-2011 Đề tài: Nghiên cứu chuỗi giá trị chè địa bàn tỉnh Phú Thọ DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ADB Ngân hàng Phát triển Châu BVTV Bảo vệ thực vật CP Cổ phần EU Liên minh châu âu HTX Hợp tác xã ICARD Trung tâm Tin học NN PTNT NN PTNT Nông nghiệp phát triển nông thôn NGOs Tổ chức phi phủ ODA Vốn viện trợ SW Strengths (điểm mạnh), Weaknessses (điểm yếu), Opprtunities (thời cơ), Threats (nguy cơ) TNHH Trách nhiệm hữu hạn USD Đồng đô la Mỹ VINATEA Tổng Công ty Chè Việt Nam VITAS Hiệp hội Chè Việt Nam VCCI Phòng thương mại công nghiệp Việt Nam WTO Tổ chức thương mại giới Lê Thanh Hải CHQTKD BK 2009-2011 Đề tài: Nghiên cứu chuỗi giá trị chè địa bàn tỉnh Phú Thọ DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1-1: Chỉ tiêu xác định điểm bắt đầu chuỗi giá trị 17 Bảng 1-2: Hình thức phân chia quyền lực với tác nhân tham gia chuỗi giá trị 20 Bảng 1-3 : Chỉ tiêu xác định người dẫn dắt chuỗi giá trị 21 Bảng 1-4 : Các số tác nhân nắm vai trò chủ chốt quản trị thị trường 22 Bảng 1-5 : Đánh giá độ tin cậy chuỗi giá trị 23 Bảng 2-1: Diện tích chè số tỉnh 31 Bảng 2-2: So sánh sản lượng tỉnh có sản lượng chè lớn nước 32 Bảng 2-3: Diện tích chè cho sản phẩm địa bàn tỉnh Phú Thọ: 33 Bảng 2-4: Sản lượng chè búp tươi địa bàn tỉnh Phú Thọ 35 Bảng 3-1: Chi phí hộ trồng chè tự do, năm 2011: 46 Bảng 3-2: Chi phí nơng trường viên, năm 2011 47 Bảng 3-3: Chi phí lợi nhuận đại lý thu mua chè 48 Bảng 3-4: Chi phí lợi nhuận đại lý thu mua chè 49 Bảng 3-5 : Chi phí, lợi nhuận Hộ sản xuất, cơng ty tư nhân 50 Bảng 3-6 : Chi phí, lợi nhuận Hộ sản xuất, doanh nghiệp có vốn nhà nước vốn nước ngồi (Sản phẩm chè đen) 51 Bảng 3-7: Giá bán lẻ chè khô vài năm gần thị trường tỉnh Phú Thọ 52 Bảng 3-8: Phân bổ chi phí, lợi nhuận sản phẩm chè xanh thị trường nội địa tỉnh Phú Thọ năm 2011 54 Bảng 3-9 : Phân bổ chi phí, lợi nhuận sản phẩm chè đen thị trường xuất tỉnh Phú Thọ năm 2011 56 Bảng 3-10 :Kết kinh doanh Cơng ty CP chè Khánh Hồ năm 2011 : 62 Bảng 3-13: Chi phí chế biến chè xanh Cơng ty chè Khánh Hịa, năm 2011 67 Bảng 3-14 : Chi phí chế biến chè đen 68 Bảng 3-15 : Phân bổ chi phí, lợi nhuận sản phẩm chè đen Công ty CP Chè Khánh Hòa năm 2011 71 Lê Thanh Hải CHQTKD BK 2009-2011 Đề tài: Nghiên cứu chuỗi giá trị chè địa bàn tỉnh Phú Thọ DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ ĐỒ THỊ Hình 1-1: Sơ đồ chuỗi giá trị giản đơn 14 Hình 1-2 : Chuỗi giá trị lúa gạo xuất 15 Hình 3-1: Sơ đồ chuỗi giá trị chè tỉnh Phú Thọ 43 Hình 3-2 : Sơ đồ khối trình sản xuất 59 Hình 3-3: Sơ đồ chuỗi giá trị chè Cơng ty CP chè Khánh Hồ 64 Lê Thanh Hải CHQTKD BK 2009-2011 Đề tài: Nghiên cứu chuỗi giá trị chè địa bàn tỉnh Phú Thọ MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Cây chè có lịch sử phát triển lâu đời địa bàn tỉnh Phú Thọ Nhiều năm qua, chè xác định sản phẩm kinh tế mũi nhọn huyện vùng sản xuất chè nói riêng tỉnh Phú Thọ nói chung Chính phát triển chè chương trình kinh tế trọng điểm tỉnh Phú Thọ Ngành sản xuất chế biến chè ngày đóng vai trò quan trọng trở thành ngành kinh tế mũi nhọn tỉnh Lợi nhuận từ sản phẩm chè xanh thị trường nội địa xuất chè đen góp phần khơng nhỏ việc phát triển kinh tế xã hội tỉnh Tuy nhiên thực tế cho thấy sản phẩm chè tỉnh chưa thực có uy tín, chưa có chất lượng cao so với nước khu vực giới, chí nước Nguyên nhân vấn đề nằm khâu đầu quy trình sản xuất, từ quy hoạch vùng nguyên liệu, chọn giống, công nghệ chế biến… Hầu hết doanh nghiệp sản xuất chế biến chè gặp khó khăn nguồn nguyên liệu đầu vào, giá biến động, sản xuất manh mún, chí phải đối mặt với nguy thị trường Mặc dù phần lớn sản lượng chè tỉnh sản xuất dành cho xuất song chủ yếu dạng nguyên liệu, chưa định vị thương hiệu, giá thành thấp, dẫn đến thu nhập người trồng sản xuất chè chưa cao Sản phẩm chè Phú Thọ chưa tạo gia giá trị tương xứng với điều kiện tự nhiên ưu đãi, kinh nghiệm sản xuất (trồng, thâm canh) người dân để khẳng định ngành kinh tế mũi nhọn tỉnh Trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế diễn mạnh mẽ nay, với tư cách ngành sản xuất, chế biến mũi nhọn tỉnh Phú Thọ, ngành chè đứng Tham gia vào thị trường chè giới đòi hỏi tỉnh Phú Thọ phải chủ động cơng đoạn q trình sản xuất, chế biến, phân phối, tiêu thụ nhằm tạo gia sản phẩm chè có hàm lượng chất xám cao, có chất lượng, thương hiệu Lê Thanh Hải 10 CHQTKD BK 2009-2011 Đề tài: Nghiên cứu chuỗi giá trị chè địa bàn tỉnh Phú Thọ Xây dựng, hướng dẫn kiểm tra việc thực văn quản lý nhà nước sản xuất chè an toàn, đạo thực kiểm tra giám sát chứng nhận điều kiện sản xuất chè an toàn cho sở sản xuất chè Quản lý, đạo, giám sát, kiểm tra, tra sản xuất chè an toàn, chứng nhận sản phẩm chè an tồn cơng nhận tổ chức chứng nhận sản phẩm chè an toàn Để khắc phục việc tranh mua, tranh bán không quan tâm đến chất lượng chè nguyên liệu nay, cần có chế sách hợp lý quy định cụ thể doanh nghiệp đầu tư phát triển trồng chè độc quyền thu mua nguyên liệu cần có chế thơng thống gắn quyền lợi doanh nghiệp với quyền lợi người dân làm chè Cần sớm quy hoạch lại hoạt động sản xuất kinh doanh ngành chè khẩn trương thành lập sàn giao dịch, trung tâm đấu giá sản phẩm chè Tập trung điều tra, nghiên cứu, phân tích đánh giá yếu tố liên quan đến chất lượng sản phẩm nơi trồng nhiều giống chè ngon, người dân có kinh nghiệm, hiểu biết kỹ thuật trồng, thâm canh chè huyện Phù Ninh, Hạ Hoà, Thanh Ba, Thanh Sơn, n Lập Khuyến khích doanh nghiệp nước ngồi đầu tư vào vùng chè chủ lực, chuyển giao công nghệ chế biến theo tiêu chuẩn thị trường khó tính châu Âu, Mỹ, Nhật Bản Nghiên cứu, xây dựng tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm chè (bao gồm quy định hàm lượng hoá chất sử dụng hoá chất cấm sử dụng sản xuất, chế biến bảo quản chè) phép xuất thị trường nước tiêu thụ nội địa nhằm đảm bảo sức khỏe người tiêu dùng Đồng thời, có biện pháp xử lý nghiêm doanh nghiệp vi phạm quy định tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm chè Lê Thanh Hải 77 CHQTKD BK 2009-2011 Đề tài: Nghiên cứu chuỗi giá trị chè địa bàn tỉnh Phú Thọ 4.2.1.2 Quy hoạch vùng nguyên liệu Quy hoạch vùng nguyên liệu phù hợp với kết khảo sát thổ nhưỡng, nông học, quy hoạch số lượng công suất sở chế biến chè phù hợp với vùng nguyên liệu theo hướng tránh lãng phí nguồn lực thiếu hụt nguyên liệu dư thừa công suất Ngoài ra, tuyệt đối hạn chế việc mở rộng diện tích trồng chè để tập trung đầu tư chiều sâu nhằm nâng cao suất chất lượng cho sản phẩm chè Phú Thọ Từ đến năm 2015 tiếp tục đầu tư tập trung pháp triển sản xuất chè huyện Hạ Hoà, Thanh Ba,Yên Lập, Phù Ninh, Tân Sơn, Thanh Sơn … Quy hoạch sở chế biến công nghiệp gắn chặt với vùng chè, khắc phục tình trạng thừa nhà máy, thiếu nguyên liệu Quy hoạch vùng sản xuất chè an toàn tập trung phạm vi toàn tỉnh, đạo huyện xây dựng quy hoạch vùng sản xuất chè an toàn địa phương Phát triển vùng chè an toàn, chất lượng cao.Trên sở quy hoạch vùng trồng chè duyệt, xây dựng mơ hình thâm canh áp dụng tiến kỹ thuật trồng trọt, thu hoạch, bảo quản với qui mô 600 ha/năm Các huyện, thành, thị tổ chức đạo triển khai quy hoạch chi tiết kế hoạch cụ thể xây dựng vùng sản xuất chè an toàn, đảm bảo nội dung, tiêu chuẩn quy định, đến năm 2015 vùng chè chất lượng cao có qui mơ tập trung khoảng 18.000-20.000 Triển khai kế hoạch trồng diện tích chuyển đổi từ vườn tạp, cải tạo vùng đồi hoang, đất sấu chưa canh tác sang trồng chè theo giai đoạn cụ thể; bố trí theo giống trồng, theo vùng, đồi Đối với vườn chè tập trung có huyện Thanh Sơn, Tân Sơn, Yên Lập, Hạ Hoà, Thanh Ba, Phù Ninh tập trung thâm canh cao, đảm bảo mật độ trồng dặm mở rộng diện tích giống chè Lê Thanh Hải 78 CHQTKD BK 2009-2011 Đề tài: Nghiên cứu chuỗi giá trị chè địa bàn tỉnh Phú Thọ 4.2.1.3 Quản lý xúc tiến thương mại quốc tế Tích cực tham gia hội chợ nông nghiệp, hội chợ thương mại quốc tế Bộ NNPTNT, Bộ Công Thương tổ chức số đồn doanh nghiệp nước ngồi theo Chương trình Xúc tiến Thương mại trọng điểm quốc gia Bộ Cơng thương chủ trì Trong năm gần đây, đa số doanh nghiệp xác định truyền thông phương tiện hiệu việc xây dựng quảng bá hình ảnh Đó chương trình quảng cáo, tuyên truyền báo chí, tham gia hội chợ triển lãm, tài trợ, thông qua hoạt động giao tiếp cộng đồng Chính vậy, cơng tác truyền thơng phải tiến hành thường xuyên, kiên trì, liên tục nhiều năm, khắc hoạ cho hình ảnh “Chè Phú Thọ”, lựa chọn số khách hàng; cho Chè, với hình ảnh thành phố “ngã ba sơng” Việt Trì, với rừng cọ, đồi chè qua điệu xoan, ghẹo ln trí nhớ người tiêu dùng trở thành biểu tượng Phú Thọ Học tập trao đổi kinh nghiệm xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường ngồi nước (có tham gia chun gia tư vấn) Lập cổng Portal “Phu Tho Tea” thông qua Website tỉnh www.phutho.gov.vn Cần hợp đồng thuê chuyên gia quảng cáo, tin học tư vấn xây dựng trang “phuthotea” Website Phú Thọ Hiệp hội chè Phú Thọ thực hiện, đồng thời cần có liên kết với công ty chuyên quảng cáo để tạo đường Link tới Website “phuthotea”, từ sớm cung cấp thông tin chè tới đối tác quan tâm; vừa để xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm, thương hiệu chè hình ảnh Phú Thọ với bạn bè nước; vừa bảo vệ người tiêu dùng, tránh cho người tiêu dùng khỏi mua nhầm sản phẩm Tiến hành xúc tiến thương mại, tham dự hội chợ quốc tế nhằm tìm kiếm mở rộng thị trường nước châu Âu Mỹ Tiếp tục khai thác thị trường truyền thống như: Ấn Độ, Trung Quốc, Đức, Anh, Pakixtan, bước đưa sản phẩm chè Phú Thọ bao gồm chè xanh, chè đen xâm Lê Thanh Hải 79 CHQTKD BK 2009-2011 Đề tài: Nghiên cứu chuỗi giá trị chè địa bàn tỉnh Phú Thọ nhập vào số thị trường khó tính như: Đức, Mỹ, Hà Lan, Nhật thơng qua chương trình xúc tiến thương mại hội chợ quốc tế Trung Quốc, Hàn Quốc, Đức, Mỹ Xúc tiến phát triển thêm hệ thống kênh phân phối nhằm mở rộng phát triển thị trường mục tiêu Tỉnh hỗ trợ để Hiệp hội chè Phú Thọ tổ chức gặp mặt, động viên, chia sẻ, cổ vũ người buôn bán, thu gom chè Xác định rõ vai trò họ, đồng thời xúc tiến thành lập “hội” “câu lạc bộ” “những người tiêu thụ - chế biến chè”; tạo liên kết, hợp tác tiêu thụ chè phải cạnh tranh với đối thủ nước, giảm bớt cạnh tranh nội dẫn đến bất lợi cho người sản xuất chè Các sở phân phối nước theo hướng: củng cố sở tiêu thụ chè ổn định Trung Quốc, Ấn Độ, Pakixtan thông qua thị trường Trung Quốc để sang Hồng Công, Ma Cao, Đài Loan, Hàn Quốc Xây dựng kế hoạch nghiên cứu xâm nhập thị trường Đức, Nhật, Mỹ Qua dần bước đặt chân vào thị trường thông qua tổ chức, tập đồn, cơng ty phân phối uy tín hiệp hội nơng sản, hiệp hội người chế biến sản xuất chè, cục quản lý thực phẩm dược vv Tăng thị phần chè Phú Thọ nước Mỹ, Nhật, EU cách tìm hiểu thị hiếu, vị người dùng chè, nghiên cứu áp dụng khoa học qui trình cơng nghệ chè tiên tiến từ khâu trồng trọt, thu hái, ủ sao, đóng gói, mẫu mã, bao bì, bảo quản, vận chuyển phù hợp với thị hiếu, vị người tiêu dùng Tăng cường xúc tiến thương mại, quảng bá bước khẳng định thương hiệu, nhãn hiệu chè Việt Nam nói chung chè Phú Thọ riêng trị trường Trung Quốc, Ấn Độ, Pakistan, Mỹ, EU Sử dụng có hiệu kinh phí hỗ trợ từ ngân sách chương trình xúc tiến thương mại trọng điểm hỗ trợ xuất từ Quỹ hỗ trợ xuất để mở rộng thị trường có tìm kiếm thị trường mới, thị trường có tỷ trọng xuất lớn Lê Thanh Hải 80 CHQTKD BK 2009-2011 Đề tài: Nghiên cứu chuỗi giá trị chè địa bàn tỉnh Phú Thọ Tăng cường mối quan hệ với EU nhằm tranh thủ hỗ trợ khoa học cấp Nhà nước (đầu tư giống, công nghệ trồng chế biến ) hình thức thâm nhập tốt vào hệ thống phân phối phức tạp nước này, đặc biệt vệ sinh an tồn thực phẩm Duy trì nâng cao vai trò Hiệp hội chè hoạt động kinh doanh xúc tiến thương mại doanh nghiệp nhằm đảm bảo lợi ích chung cho ngành, tránh "mạnh chạy", gây tình trạng bán phá giá, tranh mua nguyên liệu 4.2.2 Nhóm giải pháp đẩy mạnh nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ, tiến kỹ thuật - Về giống chè • Cần có chế để chủ động cấu giống, cải tạo giống để sản xuất đa dạng sản phẩm, nâng cao suất, chất lượng, thích ứng nhanh với biến động nhu cầu thị trường cạnh tranh hội nhập • Chuyển đổi cấu giống chè: Mở rộng diện tích giống chè có suất cao, chất lượng tốt phù hợp với điều kiện sinh thái vùng, kể trồng trồng thay giống cũ, theo phương thức chiếu Để xây dựng vùng chè chất lượng cao an toàn cần phát triển giống chè LDP1, LDP2 • Lấy Viện nghiên cứu chè làm nòng cốt - xúc tiên việc khu vực hóa, nhân đưa nhanh giống có suất cao, chất lượng tốt vào vườn chè Tại đơn vị sản xuất chè, khôi phục vườn giống chè, sử dụng giống có chất lượng cao nhằm cung cấp giống cho trồng dặm, trồng dân, mục tiêu đến năm 2015 phải có 90% diện tích chè giống có chất lượng cao Xem xét lại hệ thống tổ chức ngành chè từ khâu ươm giống - trồng trọt - chế biến đến khâu tiêu thụ nước, nước nhằm giảm chi phí, điều hịa lợi ích đối tượng tham gia sản xuất, kinh doanh chè Ngoài ra, sở để củng cố lại hệ thống kênh phân phối nước nước theo hướng coi thị Lê Thanh Hải 81 CHQTKD BK 2009-2011 Đề tài: Nghiên cứu chuỗi giá trị chè địa bàn tỉnh Phú Thọ trường nước chủ đạo khai thác tiềm to lớn thị trường nước - Áp dụng biện pháp canh tác tiến • Trong trồng chè nên trồng mật độ giống chè, trồng theo đường đồng mức, có che bóng nhỏ, họ đậu, tăng độ mùn đất, chống nóng, giữ ẩm, chống xói mịn đất Đối với chè trồng trồng thay thế: triệt để thực quy trình thiết kế nương đồi, làm đất giới, trồng cải tạo đất, bón đủ phân hữu cơ, trước trồng chè phải trồng che bóng Những nơi có độ dốc 25% phải thực biện pháp che ủ đất, chống xói mịn thực canh tác nông lâm kết hợp Áp dụng quy trình trồng chè cành bầu kích thước lớn, trồng tăng mật độ hợp lý Đối với chè kinh doanh: Áp dụng quy trình hái dãn lứa, sửa tán bón thúc đủ, cân đối loại phân sau lứa hái, kết hợp tưới giữ ẩm để tăng hiệu phân bón Những nương chè cằn cỗi phải tăng cường bón bổ sung phân hữu cơ, phân hữu vi sinh, phân bón để chè nhanh phục hồi sinh trưởng tốt Những nơi sản xuất chè xanh chất lượng cao có điều kiện tưới cần thực phương thức đốn trái vụ (đốn vào cuối vụ chè xuân) để rải vụ tăng hiệu kinh tế • Cơ giới hố khâu làm đất; kế hoạch giới hoá, trọng khâu làm đất, chăm sóc, đốn hái, phịng trừ sâu bệnh ; Xây dựng, cải tạo cơng trình giữ nước dẫn nước; Triệt để áp dụng biện pháp trồng che bóng, chắn gió, ủ gốc Áp dụng công nghệ tưới tiết kiệm nước để tăng suất chất lượng chè • Đưa máy đốn, máy hái dụng cụ làm đất vào canh tác Tiến tới giới hoá, tự động hoá khâu: theo dõi điều kiện khí tượng, chế độ dinh dưỡng đất, chế độ chăm sóc, canh tác; giới hố thu hái, đốn, làm đất, bón phân, vận chuyển nguyên liệu…để nâng cao suất, chất lượng đồi chè - Sử dụng nguồn phân hóa học cho chè: Trong chăm sóc tạo lượng phân bón dồi dào, có khối lượng lớn, bón nhiều phân hữu cơ, vi sinh, chuyển đổi phân vô sang phân hữu để cải tạo đất giàu mùn, tầng canh tác tơi xốp dày, cung cấp đủ chất dinh dưỡng cho chè Lê Thanh Hải 82 CHQTKD BK 2009-2011 Đề tài: Nghiên cứu chuỗi giá trị chè địa bàn tỉnh Phú Thọ • Phân hóa học cho chè bao gồm nguyên tố đại lượng vi lượng Nguyên tố đại lượng gồm NPK (đạm, lân, kali) cần thiết định suất chè Nếu N bón cân P K, N làm búp phát triển nhanh sớm đạt tiêu chuẩn hái, búp từ lúc phát động đến đủ tiêu chuẩn hái cần 28 ngày, khơng có bón đạm cần đến 60 ngày Vì N tăng suất chè tổng số búp đạt tiêu chuẩn, lứa hái ngắn Tuy nhiên cần lưu ý việc sử dụng N phải 300kg/ha để đảm bảo chất lượng chè cho chế biến Nguyên tố vi lượng Zn, Bo Mg có tác dụng làm búp phát triển đồng đều, không bị nhỏ hay biến dạng tăng chất lượng búp • Phân hữu cho chè đóng vai trị quan trọng việc tăng độ mùn, độ xốp giữ ẩm cung cấp dưỡng liệu cho chè Có hai nguồn phân hữu cơ: phân gia súc cung cấp cho chè lúc trồng bón định kỳ 2-3 năm; nguồn thứ hai loại phân xanh phân xanh họ đậu Cây trồng hai hàng chè để vừa làm phân xanh vừa làm che bóng tạm thời cho chè lúc trồng đến năm sau giúp chống chịu qua mùa khơ Khi chè năm đốn bỏ che bóng tạm thời để làm phân xanh tủ gốc Các loại đậu đậu trắng, đậu nành trồng xen hai hàng chè - Chăm sóc, phịng trừ sâu bệnh • Ứng dụng kỹ thuật quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) chè để đảm bảo có nguồn nguyên liệu chè an tồn Tích cực bảo vệ thiên địch, hạn chế tối đa việc sử dụng thuốc hoá học cho chè, trường hợp phải sử dụng, thực nghiêm ngặt quy định; tăng cường sử dụng loại thuốc thảo mộc thuốc có nguồn gốc sinh học, sử dụng loại thuốc đặc hiệu • Trong vấn đề thuốc BVTV: Nên tìm dùng loại thuốc hữu cơ, thuốc sinh học khơng gây độc hại, an tồn cho người sử dụng, phải giảm số lượng, giảm số lần phun năm, chủ động phịng chống sâu bệnh Tìm ni dưỡng lồi thiên địch vùng chè • Nghiên cứu chủ động tưới tiêu vùng khô hạn, tưới nhỏ giọt vào gốc chè, bón phân theo chế độ tưới nước Lê Thanh Hải 83 CHQTKD BK 2009-2011 Đề tài: Nghiên cứu chuỗi giá trị chè địa bàn tỉnh Phú Thọ 4.2.3 Nhóm giải pháp xây dựng phát triển thương hiệu chè tỉnh Phú Thọ 4.2.3.1 Phát triển nhãn hiệu hàng hóa Trước tiên, để xây dựng thương hiệu chè Phú Thọ cần thực đăng ký bảo hộ nhãn hiệu hàng hóa cho chè tỉnh Phú Thọ cụ thể sau: Một là, nhãn hiệu hàng hóa Cho phép Hiệp hội chè Phú Thọ sử dụng địa danh “Phú Thọ” để đăng ký nhãn hiệu tập thể; Sở Khoa học Công nghệ thông qua Hiệp hội tổ chức khai thác tên nhãn hiệu Cục Sở hữu trí tuệ cấp giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu hàng hóa cho sản phẩm Chè Phú Thọ Các tổ hợp tác, doanh nghiệp phải áp dụng nghiêm ngặt quy chế sử dụng nhãn hiệu tập thể chè Phú Thọ, bao gồm: chế biến chè từ nguyên liệu Phú Thọ; sở sản xuất, chế biến đóng địa bàn tỉnh; sản lượng sản phẩm chè ổn định hàng năm đạt từ thành phẩm chè búp khô trở lên; thành phẩm chè xây dựng có chất lượng ổn định Và tên nhãn hiệu đăng ký bảo hộ “Chè Phú Thọ” Hai là, kiểu dáng bao bì Sau thành lập, Hiệp hội chè Phú Thọ tiến hành đăng ký nhãn hàng hoá, kiểu dáng bao bì cho số sản phẩm chè Phú Thọ Sau số mẫu giả định: Tất chè hàng hố, bao bì ghi rõ xuất xứ hàng hoá, tên địa sở sản xuất, ngày sản xuất, định lượng hàng hoá, thông số kỹ thuật số thông tin liên quan… giúp người tiêu dùng hiểu lựa chọn mua chè Phú Thọ Ba là, thành lập Hiệp hội chè Phú Thọ Trên sở đạo lãnh đạo UBND tỉnh, Sở Nông nghiệp & Phát triển nông thôn cần nhanh chóng hồn thiện đề án thành lập Hiệp hội chè Phú Thọ trình UBND tỉnh phê duyệt định Ban đầu Hiệp hội ước có khoảng 50 hội Lê Thanh Hải 84 CHQTKD BK 2009-2011 Đề tài: Nghiên cứu chuỗi giá trị chè địa bàn tỉnh Phú Thọ viên gồm doanh nghiệp sản xuất chế biến tỉnh, hợp tác xã, tổ hợp tác, người có kinh nghiệm gắn bó với nghề trồng chè tham gia Tỉnh cần hỗ trợ xây dựng Hiệp hội chè Hiệp hội kiến thức, kinh nghiệm quản trị nội bộ, kỹ thu thập thông tin, kiến thức thị trường, xây dựng tổ chức thành hạt nhân, liên kết theo chuỗi ngành hàng, gắn kết người sản xuất – người chế biến – người kinh doanh nhằm đảm bảo vốn, thơng tin, hàng hố chia sẻ rủi ro; nối tác nhân thành khối thống đường xây dựng, phát triển thương hiệu chè Phú Thọ Bốn là, xây dựng Quy chế sử dụng nhãn hiệu tập thể Quy chế cần Ban chấp hành Hiệp hội thông qua UBND tỉnh đồng ý Quy chế sử dụng nhãn hiệu tập thể cần xác định rõ: Hội viên tổ chức, doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ hợp tác, cá nhân, hộ gia đình, sản xuất chế biến kinh doanh chè, đáp ứng tiêu chuẩn Hiệp hội đề ra, đồng ý với quy định điều lệ Hiệp hội quy chế này, Ban chấp hành kết nạp vào Hiệp hội Chủ sở hữu nhãn hiệu tập thể nhãn hiệu “Chè Phú Thọ” tổ chức đứng tên đơn xin cấp giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu tập thể (Hiệp hội chè Phú Thọ) có quyền sở hữu nhãn hiệu tập thể, có nghĩa vụ trì, bảo vệ nhãn hiệu tập thể Đồng sử dụng nhãn hiệu cá nhân, hộ gia đình, tổ chức thành viên Hiệp hội quyền sử dụng nhãn hiệu tập thể Sản phẩm mang nhãn hiệu sản phẩm gắn nhãn hiệu “Chè Phú Thọ” bao gồm: Chè xanh, chè đen sản phẩm chế biến từ chè Phú Thọ Hình thức sử dụng nhãn hiệu, gắn trực tiếp lên sản phẩm, lên bao bì hàng hố, phương tiện dịch vụ, giấy tờ giao dịch hoạt động kinh doanh; lưu thơng, xuất hàng hố mang nhãn hiệu, chào bán, quảng cáo,… nhằm để bán, tàng trữ, vận chuyển hàng hoá mang nhãn hiệu “chè Phú Thọ” Lê Thanh Hải 85 CHQTKD BK 2009-2011 Đề tài: Nghiên cứu chuỗi giá trị chè địa bàn tỉnh Phú Thọ Sản phẩm mang nhãn hiệu phải đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng, vệ sinh, an toàn thực phẩm theo quy định pháp luật Ngoài quy chế quy định cụ thể trách nhiệm, quyền hạn hội viên, điều cấm sử dụng nhãn hiệu tập thể Năm là, quy định tiêu chuẩn chất lượng chè Phú Thọ Theo Điều lệ Hiệp hội Quy chế sử dụng nhãn hiệu tập thể UBND tỉnh thông qua, tiêu chuẩn chất lượng chè Phú Thọ Ban chấp hành Hội quy định, có tham khảo ý kiến nhà kỹ thuật, nhà quản lý Vì vậy, giai đoạn, tuỳ theo yêu cầu chất lượng chè để Hiệp hội đưa quy định chất lượng áp dụng phù hợp Sáu là, thiết kế logo Logo thiết kế cho khắc hoạ đặc tính tiêu biểu sản phẩm “Chè Phú Thọ”; nghĩa là, nhấn mạnh yếu tố chất lượng yếu tố văn hoá, truyền thống chè Phú Thọ Bảy là, thiết kế slogan: Trong phạm vi hạn hẹp, đề tài đưa số hiệu để nghiên cứu, hoàn thiện lựa chọn: “Hương vị đất Tổ Hùng Vương” “Vị trà trăm năm tuổi” Tám là, thiết lập văn đề nghị bảo hộ nhãn hiệu hàng hoá Hồ sơ đăng ký nhãn hiệu hàng hoá bao gồm số văn sau: - Đơn xin đăng ký nhãn hiệu hàng hoá Hiệp hội chè Phú Thọ; - Quy chế sử dụng nhãn hiệu tập thể; - Quyết định thành lập Hiệp hội chè Phú Thọ; Quyết định phê duyệt Điều lệ Hiệp hội chè Phú Thọ UBND tỉnh Phú Thọ Lê Thanh Hải 86 CHQTKD BK 2009-2011 Đề tài: Nghiên cứu chuỗi giá trị chè địa bàn tỉnh Phú Thọ - Biểu tượng, mẫu nhãn hiệu; - Báo cáo kế hoạch, phương hướng hoạt động Hiệp hội chè Phú Thọ Trên sở văn đề nghị tỉnh Phú Thọ, Bộ Khoa học Công nghệ, mà trực tiếp Cục sở hữu trí tuệ tiếp nhận văn bản, thông báo rộng rãi theo cam kết quốc tế sở hữu trí tuệ tới nước thành viên WTO, đăng tải website, sau tháng khơng có tranh chấp, kiện tụng sở hữu nhãn hiệu, Cục sở hữu trí tuệ cấp Giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu hàng hoá cho người/ tổ chức đứng đơn đăng ký Khi nhãn hiệu hàng hố thức bảo hộ mặt pháp lý 4.2.3.2 Phát triển ngành công nghiệp sản xuất chế biến chè Thu hái búp chè quy trình, đạt phẩm cấp, đủ độ chín kỹ thuật theo yêu cầu sản xuất, phù hợp công suất nhà máy Thu hái vận chuyển không làm dập nát, giữ cho búp chè non tươi Đẩy mạnh khâu đào tạo, nâng cao ý thức trách nhiệm chế biến chè Chủ động sản xuất chế biến, có lịch sản xuất theo vụ mùa, thu mua nguyên liệu phù hợp với công suất thiết bị, thực thông số kỹ thuật phù hợp nguyên liệu thời tiết vụ mùa Cải tiến thiết bị, dây chuyền chế biến, giảm lao động nặng nhọc tạo chất lượng sản phẩm đồng Đa dạng hoá sản phẩm đáp ứng nhu cầu phong phú người tiêu dùng, sâu nghiên cứu sản phẩm chè có tác dụng tốt tới bồi bổ sức khoẻ Nâng cao chất lượng chè đen xuất khẩu, cách sản xuất xuất chè đen chế biến từ dây chuyền thiết bị đại bảo đảm vệ sinh công nghiệp an toàn thực phẩm Đối với chè xanh, tổ chức chế biến theo hộ gia đình thiết bị nhỏ nâng cao giá trị hàng hóa Chọn vùng, chọn giống chè để sản xuất sản phẩm chè có chất lượng cao, xuất vào thị trường Châu Âu, Châu Mỹ với giá trị cao Thực xây dựng quản lý theo hệ thống quản lý chất lượng ISO, HACCP, phịng ngừa khuyết tật, kiểm sốt thông số kỹ thuật tất nhà máy chế biến chè Lê Thanh Hải 87 CHQTKD BK 2009-2011 Đề tài: Nghiên cứu chuỗi giá trị chè địa bàn tỉnh Phú Thọ 4.2.4 Nhóm giải pháp đào tạo nguồn nhân lực Yếu tố người có ảnh hưởng định đến chất lượng sản phẩm giảm chi phí sản xuất cách hợp lý Ngành chè tỉnh cần tổ chức đào tạo đào tạo lại đội ngũ cán kỹ thuật sở Do lực lượng cán kỹ thuật cịn thiếu, trình độ cịn yếu kém, tay nghề chưa cao, sản xuất chưa kiên uốn nắn theo quy trình, chưa phát kịp thời khuyết tật cố xảy Tạo hội cho cán quản lý doanh nghiệp tiếp xúc nhiều với kiến thức quản lý thị trường để họ kết hợp kiến thức chuyên môn với kinh nghiệm quản lý nhằm giải tốt cơng việc 4.3 Tóm tắt Chương Để gia tăng giá trị sản phẩm chè qua công đoạn chuỗi giá trị, qua phân tích SWOT đánh giá khảo sát hiệu giá trị gia tăng cho sản phẩm chè qua cơng đoạn chuỗi giá trị Có nhóm giải pháp sau để gia tăng giá trị chè Nhóm giải pháp chế sách Xây dựng tiêu chuẩn nguyên liệu, hỗ trợ cho công tác trồng chè sạch, xây dựng tiểu sản phẩm chất lượng chè Quy hoạch vùng nguyên liệu phù hợp với đất đai, thổ nhưỡng Quản lý xúc tiến thương mại Nhóm giải pháp ứng dụng học kỹ thuật Về giống chè Áp dụng biện pháp canh tác tiến Sử dụng nguồn phân hóa học cho chè Chăm sóc, phịng trừ sâu bệnh Nhóm giải pháp ”Xây dựng thương hiệu chè Phú Thọ” Phát triển nhãn hiệu hàng hóa Phát triển ngành công nghiệp sản xuất chế biến chè Nhóm giải đào tạo nhân lực Lê Thanh Hải 88 CHQTKD BK 2009-2011 Đề tài: Nghiên cứu chuỗi giá trị chè địa bàn tỉnh Phú Thọ KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ KẾT LUẬN Nghiên cứu chuỗi giá trị chè Sản xuất chè tươi (trồng, thu hoạch) Nhìn mơ sản xuất nhỏ, trình độ thâm canh thấp, sử dụng nhiều giống cũ, chất lượng sản phẩm khơng đồng Sử dụng nhiều phân bón, lạm dụng thuốc BVTV, đặc biệt nhóm hộ tự Các hộ nhìn chung thiếu thơng tin, đào tạo tập huấn, thiếu vốn sản xuất, đặc biệt hộ tự Chế biến Nguồn nguyên liệu đầu vào không ổn định, chất lượng nguyên liệu không đạt tiêu chuẩn Công nghệ chế biến lạc hậu, thiết bị chế biến đơn giản, trừ số doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp liên doanh, nên khó tạo sản phẩm đa dạng chất lượng cao Nhiều sở chế biến tập trung mở rộng quy mô, chưa đầu tư nâng cấp công nghệ Sản phẩm kênh tiêu thụ có liên kết chế biến công nghệ đại phục vụ chủ yếu cho thị trường xuất khẩu, nên phụ thuộc nhiều vào thị trường Với kênh cịn lại, cơng nghệ chế biến thơ sơ, sản phẩm chế biến có chất lượng thấp, đặc biệt hộ tự Sản phẩm chế biến kênh chủ yếu phục vụ thị trường tiêu thụ nước Tiêu thụ sản phẩm (Bán lẻ, xuất khẩu) Sản phẩm chè tỉnh Phú Thọ chủ yếu phục vụ thị trường xuất Trong kênh này, người sản xuất khơng có ảnh hưởng nhiều đến việc định giá bán sản phẩm doanh nghiệp định, đổi lại họ lại hưởng phúc lợi xã hội đầu tương đối ổn định Hiện ngành chè Phú Thọ xuất sản phẩm chè đen sơ chế, giá bán thấp, giá trị gia tăng mang lại không cao Phân bổ chi phí, lợi nhuận giá trị gia tăng chuỗi Chi phí cơng đoạn chế biến sản xuất chiếm tỷ trọng lớn chuỗi giá trị chè Lợi nhuận công đoạn bán lẻ xuất chiếm tỷ trọng cao chuỗi Lê Thanh Hải 89 CHQTKD BK 2009-2011 Đề tài: Nghiên cứu chuỗi giá trị chè địa bàn tỉnh Phú Thọ giá trị Giá trị gia tăng sản phẩm chè qua công đoạn bán lẻ chế biến chiếm phần lớn giá trị gia tăng chuỗi Kiến nghị Qua nghiên cứu chuỗi giá trị chè tỉnh Phú Thọ ta thấy công đoạn gia tăng giá trị nhiều cho chè công đoạn chế biến và bán lẻ Do cần đặc biệt quan tâm tới việc xây dựng thương hiệu, đầu tư vào công nghệ chế biến, nhân lực để giảm thiểu chi phí ổn định chất lượng sản phẩm Đẩy mạnh phát triển sản xuất chè an toàn chè hữu cơ, đặc biệt chè an toàn Hỗ trợ cho hộ sản xuất mở rộng nâng cao công nghệ chế biến Đối với hộ tự hỗ trợ thiết bị chế biến đơn giản phương tiện bảo quản để giúp cho họ có điều kiện nâng cao thu nhập phù hợp với điều kiện Lê Thanh Hải 90 CHQTKD BK 2009-2011 Đề tài: Nghiên cứu chuỗi giá trị chè địa bàn tỉnh Phú Thọ TÀI LIỆU THAM KHẢO Raphael Kaplinsky and Mike Morris (2001) A HANDBOOK FOR VALUE CHAIN RESEARCH Nguyen Cong Thang, Emama Samman, Karl Rich, Pham Quang Dieu, Nguyen Do Anh Tuan, Nguyen Van Thanh, Dang Van Thu (2004), The participation of the poor in agricultural value chains: A CASE OF TEA Sở NN & PTNT tỉnh Phú Thọ (2011), Báo cáo thực trạng sản xuất, chế biến chè địa bàn tỉnh Phú Thọ, định hướng phát triển sản xuất, chế biến xây dựng thương hiệu chè giai đoạn 2011 – 2015 Nguyễn Tri Thanh (2006), “Báo cáo áp dụng phương pháp chuỗi giá trị để phát triển tiểu ngành dâu, tằm, tơ huyện Tun Hóa, tỉnh Quảng Bình” Võ Hùng Dũng VCCI Cần Thơ, “Cải thiện chuỗi giá trị lúa, gạo xuất Việt Nam” Lê Thanh Hải 91 CHQTKD BK 2009-2011 ... chế, giá trị kinh tế thấp Lê Thanh Hải 40 CHQTKD BK 2009-2011 Đề tài: Nghiên cứu chuỗi giá trị chè địa bàn tỉnh Phú Thọ Chương : PHÂN TÍCH CHUỖI GIÁ TRỊ CÂY CHÈ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH PHÚ THỌ Chuỗi giá. .. ngành chè Phú Thọ Câu hỏi nghiên cứu • Những hiểu biết khái quát chuỗi giá trị:  Chuỗi giá trị gì?  Xác định chuỗi giá trị cách nào?  Thế nâng cấp chuỗi giá trị? • Chuỗi giá trị chè Phú Thọ. .. giá trị 1.3 Phương pháp xác định chuỗi giá trị Các bước mơ tả chuỗi giá trị: • Xác định rõ mục tiêu Lê Thanh Hải 16 CHQTKD BK 2009-2011 Đề tài: Nghiên cứu chuỗi giá trị chè địa bàn tỉnh Phú Thọ