Bộ y tế Trường đại học điều dưỡng nam định - O CễNG CHIN Chăm sóc người bệnh tâm thần ph©n liƯt TẠI BỆNH VIỆN TÂM THẦN TW I BÁO CÁO CHUN ®Ị TỐT NGHIỆP ĐIỀU DƯỠNG CHUN KHOA I Nam Định, Tháng 09 năm 2017 Bé y tÕ Trường đại học điều dưỡng nam định - Chuyên đề tốt nghiệp Chăm sóc người bệnh tâm thần phân liệt TI BNH VIN TM THN TW I Học viên: đào công chiến Lớp: chuyên khoa i tâm thần - khóa GIÁO VIÊN h­ìng dÉn: TS TRƯƠNG TUẤN ANH Nam Định, Tháng 09 năm 2017 LỜI CẢM ƠN Trong q trình học trình học tập hồn thành khóa luận, tơi nhận giúp đỡ tận tình thầy giáo, đồng nghiệp, gia đình bạn bè Tôi xin chân thành cảm ơn: Ban giám hiệu, Phòng Quản lý Đào tạo Sau Đại học, trường Đại học Điều Dưỡng Nam Định Thầy, Cô giáo nhiệt tình giảng dạy, hướng dẫn giúp đỡ tơi suốt q trình học tập Tơi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới Tiến sĩ Trương Tuấn Anh, người Thầy dành nhiều tâm huyết, trách nhiệm giúp đỡ tơi q trình học tập nghiên cứu để tơi hồn thành khóa luận cách tốt Tôi xin cảm ơn tới Ban giám đốc bệnh viện khoa, phòng bệnh viện Tâm thần trung ương I giúp đỡ tơi q trình thu thập thơng tin Cuối tơi xin bày tỏ lịng cảm ơn tới gia đình bạn bè tơi người ln động viên, khích lệ tơi suốt q trình học tập làm khóa luận Nam Định, ngày 15 tháng năm 2017 Người làm báo cáo Đào Công Chiến LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan báo cáo riêng Các kết khóa luận trung thực chưa cơng bố cơng trình khác Nam Định, ngày 15 tháng năm 2017 Người làm báo cáo Đào Công Chiến MỤC LỤC TT Số trang Lời cảm ơn Lời cam đoan Mục lục Danh mục viết tắt Đặt vấn đề Chương 1: Tổng quan tài liệu………………………………………… Đặc điểm lịch sử khái niệm bệnh TTPL Tình hình bệnh TTPL số nghiên cứu nước Thế tâm thần phân liệt 10 Người bệnh tâm thần phân liệt có biểu 11 Những rối loạn tâm thần nhầm lẫn với bệnh tâm thần phân liệt 12 Nguyên nhân bệnh Tâm thần phân liệt 11 13 Triệu chứng phân loại bệnh tâm thần phân liệt 13 14 Tiêu chuẩn chẩn đoán 14 15 Đặc điểm tiến triển lâm sàng bệnh 19 16 Các giai đoạn tiến triển bệnh tâm thần phân liệt 19 17 Điều trị 25 18 Phục hồi cho người bệnh tâm thần phân liệt 30 19 Vai trị người nhà, điều dưỡng chăm sóc người bệnh tâm thần phân liệt 33 20 Phòng bệnh 34 21 Chăm sóc 34 22 Chăm sóc bệnh nhân điển hình cụ thể BVTTTWI 39 23 Chương 2: Bàn luận:………………………………………………… 44 24 Chương 3: Đề xuất biện pháp cải thiện chăm sóc người bệnh TTPL bệnh viện tâm thần tw I:……………………………………………… 46 25 Kết luận 48 26 Tài liệu tham khảo 50 DANH MỤC VIẾT TẮT TT VIẾT TẮT TTPL TCYTTG VIẾT ĐẨY ĐỦ Tâm thần phân liệt Tổ chức y tế giới ĐẶT VẤN ĐỀ Tâm thần phân liệt (TTPL) bệnh loạn thần nặng, ngun chưa rõ, có khuynh hướng tiến triển mạn tính, hay tái phát Người mắc bệnh bị ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả suy nghĩ, biểu lộ tình cảm mối quan hệ với người xung quanh Bệnh TTPL không phát sớm điều trị kịp thời dẫn đến sa sút trí tuệ, tự kỷ khả lao động Theo thống kê nhiều nước, tỷ lệ bệnh chiếm khoảng 0,3 - 1,5% dân số tỷ lệ khác quốc gia khác nhau.[4] Ở Việt Nam theo kết khảo sát ngành Tâm thần học Việt Nam năm (2002) 67.380 dân vùng dân cư khác cho thấy tỷ lệ bệnh TTPL 0,47% dân số Theo báo cáo phân loại người bệnh nội trú ICD - 10 năm 2010 BVTT Trung ương I tổng số người bệnh điều trị nội trú 3766 số người bệnhTTPL 1574 chiếm 41,8% [1] Theo thống kê phòng Kế hoạch tổng hợp bệnh viện Tâm thần trung ương I, năm 2008 có 1420 người bệnh nhập viện người bệnh Tâm thần phân liệt 568 chiếm 40%, năm 2014 số lượt người bệnh tâm thần phân liệt phải vào viện điều trị 703 người, chiếm 37,1% Như thấy số lượt người bệnh tâm thần phân liệt vào viện điều trị chiếm tỷ lệ cao tổng số bệnh nhân vào bệnh viện Tâm thần trung ương I điều trị.[1] Bệnh TTPL ảnh hưởng đến sống người bệnh mà cịn gánh nặng cho gia đình xã hội Một số nghiên cứu người bệnh nằm viện chăm sóc tốt người bệnh thuyên giảm nhanh dễ dàng tái hòa nhập cộng đồng, khơng gánh nặng cho gia đình xã hội Việc chăm sóc bao gồm việc sử dụng thuốc cho người bệnh liệu pháp cải thiện chức lao động chức tâm lý người bệnh Tuy Nhà nước công nhận mục tiêu y tế quốc gia, hoàn cảnh nước ta thực tế cho thấy ngành tâm thần gặp nhiều khó khăn tính xã hội hố chưa cao, hỗ trợ từ phía xã hội cịn chưa coi trọng thích đáng, dịch vụ phục hồi chức cho người bệnh tâm thần cịn chưa sẵn có, bệnh viện cán y tế chăm sóc cho người bệnh thuốc thang cịn vấn đề khác vệ sinh, dinh dưỡng, vận động,… phụ thuộc nhiều vào người nhà, nhiên khơng phải gia đình người bệnh có điều kiện chăm sóc người bệnh chu đáo, chí họ cịn bỏ mặc người bệnh nằm viện mà khơng quan tâm hay đến thăm Qua theo dõi, thực tế tham gia vào q trình chăm sóc tơi nhận thấy vấn đề chăm sóc cho người bệnh tâm thần phân liệt cần có thay đổi để người bệnh chăm sóc tốt hơn, tơi thực chuyên đề: “Chăm sóc người bệnh tâm thần phân liệt bệnh viện Tâm thần trung ương I” với mục tiêu cụ thể sau: Mô tả thực trạng chăm sóc người bệnh tâm thần phân liệt bệnh viện Tâm thần trung ương I Đề xuất biện pháp cải thiện chăm sóc người bệnh tâm thần phân liệt bệnh viện Tâm thần trung ương I 10 15.4 Thực kế hoạch chăm sóc: 15.4.1 Làm giảm hoang tưởng ảo giác cho người bệnh: Đây nững cấp cứu tâm thần, sử dụng biện pháp: - Loại bỏ vật dùng gây nguy hiểm cho người bệnh dao, kéo hay vật sắc nhọn nào, đề phòng người bệnh tự tử chăn, màn… - Theo dõi sát người bệnh, cần có phối hợp điều dưỡng người nhà theo dõi 24/24h để phát ngăn chặn kịp thời ý tưởng hành vi tự sát người bệnh - Thực thuốc đầy đủ: thuốc biện pháp tốt để cắt hoang tưởng, ảo giác cho người bệnh, sử dụng thuốc tiêm nghi ngờ người bệnh giấu thuốc hay không chịu uống - Sử dụng liệu pháp tâm lý: Nói chuyện với người bệnh, giải thích cho người bệnh hoang tưởng, ảo giác khơng có thật, giúp người bệnh có ý chí để vượt qua hoang tưởng, ảo giác, nhiên không nên nhắc lại nhiều hoang tưởng ảo giác làm người bệnh nghĩ thật - Nếu cần phải làm sốc điện cho người bệnh 15.4.2 Đảm bảo cho người bệnh người xung quanh an tồn: - Những bệnh nhân kích động phải cho nằm buồng riêng, trang bị thứ thật cần thiết giường chiếu, chăn màn, hệ thống điện phải cao - Những bệnh nhân mức độ trung bình cho nằm phịng chung, khơng cho mang thứ nguy hiểm vào phòng bệnh, dụng cụ sinh hoạt dùng đồ nhựa - Tiêm thuốc kịp thời cho người bệnh - Chăm sóc ăn uống đầy đủ - Tiếp xúc với người bệnh với thái độ hài hòa, niềm nở cần cương người bệnh chống đối 15.4.3 Cải thiện khả tự chăm sóc: Hướng dẫn cho người bệnh cách hợp lý để họ thực hoạt động tự chăm sóc như: vệ sinh miệng, mặc quần áo, quét nhà… Khuyến khích người bệnh tự làm nhiều tốt, trợ giúp người bệnh không tự làm Nếu người bệnh khơng ngủ hay khó ngủ dung thuốc an thần, khuyên người bệnh nên tập luyên dạo, tập thể dục trước ngủ, Cung cấp chế độ ăn đủ lượng để người bệnh tập luyện 15.4.4 Đảm bảo đủ dinh dưỡng: 45 Những người bệnh không chịu ăn hoang tưởng, ảo giác chi phối cần động viên cho người bệnh ăn, đặt ống thông dày để bơm thức ăn Người bệnh tâm thần thích người hay người khác cho ăn, tìm hiểu xem người bệnh yêu quý để người giúp người bệnh ăn, chí có người bệnh khơng chịu ăn có người để họ họ tự lấy cơm ăn Sử dụng liệu pháp tâm lý để người bệnh yên tâm, có số bệnh nhân lo sợ bị đầu độc thức ăn hoang tưởng, để người bệnh tham gia vào trình chế biến thức ăn mua thực phẩm đóng gói để đảm bảo thực phẩm an toàn cho người bệnh Thức ăn phải đủ cân đối thành phần dinh dưỡng, đủ lượng (2000 – 2400 kcalo/ ngày), chia ăn làm nhiều bữa cho người bệnh 15.4.5 Đảm bảo việc dùng thuốc cho người bệnh: Sử dụng liệu pháp tâm lý để bệnh nhân yên tâm chữa bệnh thực đầy đủ nội quy buồng bệnh, người bệnh ổn định tâm lý họ chấp nhận bệnh chấp nhận việc dùng thuốc Đối với người bệnh nặng, có hoang tưởng, ảo giác sử dụng thuốc tiêm cho người bệnh, tiêm cần lưu ý phải có người giữ đề phòng người bệnh chống đối dẫn đến gãy kim tiêm, thực nhanh: đâm kim nhanh, bơm thuốc nhanh rút kim nhanh Theo dõi sát tình trạng bệnh nhân sau dùng thuốc để phát kịp thời bệnh nhân cố ý không dùng thuốc, đặc biệt theo dõi tác dụng phụ thuốc thuốc an thần kinh có nhiều tác dụng phụ 15.5 Đánh giá: Việc chăm sóc coi có kết : Các triệu chứng giảm hết, bệnh nhân tiếp xúc sinh hoạt bình thường, chấp hành tốt nội quy bệnh phịng, trở lại làm việc được, người bệnh ý thức rõ bệnh mình, tự giác dùng thuốc, thực tốt liệu pháp điều trị 46 CHĂM SÓC MỘT NGƯỜI BỆNH TÂM THÂN PHÂN LIỆT CỤ THỂ DIỂN HÌNH TẠI BỆNH VIỆN TÂM THẦN TW I I Thủ tục hành chính: Họ tên người bệnh: ĐOÀN HUY …H Tuổi: 38 Giới tính: Nam Dân tộc: Kinh Nghề nghiệp: Địa chỉ: Ngõ 100, tây Sơn, Đống đa, Hà Nội Vào viện ngày: 18/03/2016 Lý vào viện: Uống nước cống, ăn xà phòng Chẩn đoán y khoa: Tâm thần phân liệt II Bệnh sử: Bệnh nhân thứ ½ gia đình, tiền sử sản khoa bình thường, Sự phát triển thể chất tâm thần từ nhỏ đến lớn bình thường, ốm đau học hết lớp 12/12, tính tình hiền lành ngoan ngỗn Cách khoảng năm gia đình thấy người bệnh có biểu khác thường, ngày nói, xa lánh dần người bạn bè, trước có mối quan hệ tốt Người bệnh nhà, khỏi nhà, có lần lên hồ gươm ngồi liền, gia đình phải tìm Mất dần sở thích, khả làm việc ngày giảm sút, đặc biệt khơng làm việc gia đình, hay ngồi tư lự, thấy đến lảng tránh, lười vệ sinh cá nhân Gia đình phải thường xuyên nhắc nhở, bệnh nặng dần Cách năm, người bệnh bạn bè chở dự sinh nhật bạn có hút tài trung quốc Sau hút điếu, tháng sau bệnh nặng, với biểu khích động, đập phá Khơng ý đến thân người xung quanh, ln sợ có người làm hại mình, cho tim bị nhiễm độc, ln nghe thấy tiếng nói đầu xui khiến bệnh nhân uống nước cống, ăn xà phòng Gia đình phải bệnh viện tâm thần trung ương I điều trị (tại khoa 4.) III Tiền sử: - Bệnh nhân có biểu từ 2013 đến 2016 gia đình cho viện - Gia đình khơng có bị bệnh tâm thần hay động kinh IV Khám : Tồn trạng: - Thể trạng: trung bình - Dấu hiệu sinh tồn: 47 + Mạch: 75l/p + Huyết áp: 110/65 mmHg + Nhiệt độ: 3605 + Nhịp thở: 16 l/p Các quan khác - Tuần hoàn: nhịp tim đều, T1, T2 rõ - Hô hấp: lồng ngực cân đối, nhịp thở - Tiêu hóa: bụng mềm, không chướng, gan lách không sờ thấy - Thận, tiết niệu, sinh dục: bình thường - Tai, mũi, họng: bình thường - Răng, hàm, mặt: bình thường Các xét nghiệm làm: - Xét nghiệm máu - Xét nghiệm nước tiểu Nội khoa thần kinh: khơng có đặc biệt Tâm thần: - Biểu hiển chung: căng thẳng hằn học, phải trói đưa vào viện - ý thức: khơng rối loạn - tình cảm, cảm súc: cảm xúc thờ khơ lạnh, khí sắc giảm, nét mặt buồn - Tri giác: áo xui khiến, xui ăn phân, uống nước cống - Hình thức tư duy: nhịp chậm, tư không liên quan, bác sỹ hỏi câu hỏi, phần lớn người bệnh trảl lời lập lập lại câu ( cho cháu ) - Nội dung tư duy: bị bộc lộ hoang tưởng bị đầu độc cho tim gan bị nhiễm độc - Hành vi hoạt động có ý chí: giảm khơng làm việc - Hoạt động năng: ăn xà phòng uống nước cống 5.1 Các triệu chứng âm tính: 5.1.1 Thiếu hòa hợp trong: - Cảm xúc: cùn mòn ngày khô lạnh, thờ với xung quanh - Tư duy: không liên quan, tư lặp lại, suy luận bệnh lý theo logic lệch lạc, thiếu hòa hợp - Hành vi ngày xa lánh người thân, xa lánh bạn bè, khơng cịn thích thú với cơng việc cũ Khả làm việc ngày giảm tiến tới không làm việc gia đình 5.1.2 Tự kỷ: 48 - Không muốn tiếp với - Chỉ thích ngồi tư lự khơng muốn khỏi nhà - Người bệnh lên hồ gương ngồi 5.2 Các triệu chứng dướng tính: - Hoang tưởng bị truy hại, bị đầu độc, bị chi phối - Ảo xui khiến: thông thường hay gặp xui tự sát, đánh người, ăn phân không đơn hoang tưởng ảo giác V Điều trị: (Tổng hợp trình điều trị) Thời gian đầu dùng thời gian cổ điển - Từ ngày 19/03/2016:  Aminazinne 25mg – ống  Haloperidol 5mg – ống  Carbamazepine 0,2g- viên Khí sắc giảm, lầm lỳ, hội chứng khác - Từ ngày 23-25/10/2016: Bỏ Aminazin, thay an thần kinh hệ Clozapyl phối hợp với chống trầm cảm  Haloperidol 5mg – ống  Clozapyl 100mg – viên  Remeron 30mg – viên  depakinclrono 500mg - viên Tiến triển bệnh hơn, người bệnh có người xui kiến ăn phân không muốn ăn ( ảo còn) - Từ ngày 26/10 đến 1/11/2016: Khí sắc giảm, hết hoang tưởng, ảo giác  Haloperidol 5mg – ống  Clozapyl 100mg – viên  Remeron 30mg – viên  solian 200mg - viên - Ngày 02/02/2017:  Clozapyl 100mg – viên  Remeron 30mg – viên  Solian 200mg - viên Người bệnh thấy ổn định, dễ chịu, giao lưu với bệnh nhân khác Tóm lại: Bệnh nhân tâm thân phân liệt thể paranoid có biểu ăn phân, ăn bẩn, uống bẩn cần tìm rõ liên hệ triệu chứng Cần giải 49 tốt triệu chứng, để tác động đến nhận thức bệnh nhân tâm thân phân liệt nên dùng an thần kinh hệ mà đặc biệt solian VI Chăm sóc: Trong q trình người bệnh nằm viện tơi thấy người bệnh chăm sóc sau:, Chăm sóc triệu chứng hoang tưởng, ảo giác người bệnh: - Người bệnh dùng thuốc theo định: - Điều dưỡng tiếp xúc với người bệnh, phổ biến nội quy, quy định bệnh viện khuyên người bệnh người nhà yên tâm điều trị - Điều dưỡng nhắc nhở người nhà cất hết vật sắc nhọn gây nguy hiểm cho người bệnh người nhà Cung cấp dinh dưỡng theo nhu cầu cho người bệnh: Người bệnh ăn theo suất cơm bệnh viện, bữa sáng bát cháo, bữa trưa người bệnh ăn bát cơm, rau thịt, bữa tối bát cơm, canh đậu, ngồi người bệnh khơng ăn thêm gì, người bệnh khơng muốn ăn người nhà có mua thêm hoa hay sữa Điều dưỡng có động viên người bệnh ăn người bệnh không muốn ăn, qua quan sát thấy người bệnh ăn chưa đủ nhu cầu dinh dưỡng hang ngày Cải thiện khả tự chăm sóc cho người bệnh: 3.1 Vệ sinh Người bệnh lười vệ sinh cá nhân, người nhà ý đến việc vệ sinh người bệnh họ khơng có mặt thường xun họ cảm thấy chán nản, điều dưỡng có nhắc nhở người bệnh người bệnh không chịu làm 3.2 Giấc ngủ: Người bệnh ngủ kém, khoảng 4h/24h người bệnh khó ngủ có ảo thanh, người bệnh nói định ngủ lại có tiếng nói đầu nói vọng làm người bệnh khơng ngủ Điều dưỡng có tư vấn cho người bệnh tiếng nói khơng có thật, người bệnh nên tập thể dục trước ngủ không cải thiện nhiều giấc ngủ cho người bệnh 3.3 Vận động: Người bệnh hay lại lộn xộn, có định ngồi cổng, bị nhân viên y tế yêu cầu trở bệnh viện người bệnh chống đối, hỏi han người bệnh biết người bệnh ngồi tiếng nói đầu yêu cầu người bệnh Việc dung thuốc cho người bệnh: 50 Ở bệnh viện người bệnh điều dưỡng tiêm, phát thuốc uống theo dõi uống thuốc hàng ngày Tuy nhiên người bệnh nói nhà người bệnh tự quản lý thuốc tự uống thuốc, người nhà không quan tâm đến việc dùng thuốc người bệnh Giáo dục sức khỏe cho người bệnh người nhà Người nhà người bệnh điều dưỡng phổ biến nội quy khoa phòng bệnh viện Điều dưỡng tiếp xúc với người nhà người bệnh để ổn định tâm lý cho người bệnh, giải thích bệnh, cách chăm sóc, cách cho người bệnh ăn uống Tuy nhiên quan sát thấy khoa có phịng dùng làm phịng giáo dục sức khỏe khơng sử dụng đến, điều dưỡng đến phòng bệnh để nói ngắn gọn, việc giáo dục khơng chi tiết đầy đủ, bệnh, nguyên nhân gây bệnh làm người nhà người bệnh không hiểu hết bệnh 51 CHƯƠNG II: BÀN LUẬN Qua theo dõi trường hợp bệnh trường hợp bệnh khác bệnh viện Tâm thần trung ương I thấy có số vấn đề chăm sóc người bệnh Tâm thần phân liệt sau: Các mặt tốt làm được: Người bệnh điều dưỡng theo dõi sát trình điều trị giai đoạn đầu người bệnh có hoang tưởng, ảo giác, thực tốt y lệnh bác sỹ như: thuốc, theo dõi sát dấu hiệu sinh tồn, thực xét nghiệm cần thiết cho người bệnh, xếp giường cho người bệnh, có hướng dẫn nhắc nhở người nhà phụ giúp người bệnh vệ sinh cá nhân Người bệnh tiến triển tốt trình điều trị Hầu hết sau viện người bệnh tiếp xúc hài hịa, ý thức bệnh tự giác uống thuốc Người nhà người bệnh phần hiểu bệnh TTPL từ có thái độ tốt trước bệnh người bệnh Bên cạnh cịn nhiều hạn chế, thiếu sót cần khắc phục để giúp người bệnh chăm sóc tốt Cụ thể là: 2.1 Về phía nhân viên y tế: Chưa phát huy hết khả nhiệm vụ điều dưỡng Điều dưỡng dừng lại việc cho người bệnh uống thuốc, nhắc nhở người nhà vệ sinh cho người bệnh Kế hoạch chăm sóc cịn sơ sài, khơng đáp ứng đủ nhu cầu người bệnh Đặc biệt nhu cầu dinh dưỡng, người bệnh không muốn ăn điều dưỡng nhắc nhở khơng bón cho người bệnh sử dụng liệu pháp giúp người bệnh ăn tốt Chưa có liên kết chặt chẽ điều dưỡng với điều dưỡng với người nhà người bệnh Điều dưỡng chưa cung cấp đủ kiến thức bệnh cách chăm sóc người bệnh cho người nhà người bệnh, khoa có riêng phòng dùng làm phòng giáo dục sức khỏe Chưa thật lắng nghe tâm tư nguyện vọng người bệnh để nâng đỡ họ tâm lý Các liệu pháp tâm lý chưa sủ dụng nhiều Khơng theo dõi kịp thời xác tác dụng phụ thuốc an thần kinh người bệnh, đến người nhà người bệnh phản ánh lại biết Điều dưỡng sử dụng liệu pháp lao động tái thích ứng cho người bệnh, việc giúp người bệnh luyện tập, giúp họ có khả tự chăm sóc 52 điều làm, việc tổ chức hoạt động tập thể thể dục thể thao, lao động chung gần 2.2 Về phía gia đình người bệnh Chưa có quan tâm mức với người bệnh, chí có số gia đình cịn bỏ mặc người bệnh bệnh viện, hồn cảnh kinh tế nên họ khơng có thời gian chăm sóc cho người bệnh Chưa có đủ kiến thức bệnh cách chăm sóc phịng chống bệnh tái phát Một số gia đình thấy người than có triệu chứng hoang tưởng, ảo giác, họ nghĩ ma làm lên chùa hay đến thầy bói để chữa trị, đến người bệnh không khỏi bệnh ngày nặng họ đưa người bệnh vào bệnh viện điều trị Chưa kết hợp với nhân viên y tế việc chăm sóc cho người bệnh, chế độ ăn uống người bệnh chưa trú trọng, việc vệ sinh cho người bệnh họ thường lãng quên Chưa có quản lý thuốc chặt chẽ người bệnh, số gia đình để người bệnh tự quản lý uống thuốc hang ngày, dẫn đến bỏ thuốc điều trị gây tái phát bệnh 2.3 Một số nguyên nhân nhứng tồn tại: Thực tế điều dưỡng thực chăm sóc theo cơng việc, họ làm việc 6h/ ngày cịn lại có kíp trực điều dưỡng/khoa/ngày, họ khơng có nhiều thời gian dành cho người bệnh hoạt động cụ thể người bệnh Cơ sở vật chất thiếu, khơng có phương tiện để người bệnh tập phục hồi chức sau giai đoạn cấp, việc giúp người bệnh có cơng việc ổn định giúp ích cho xã hội khơng có (tại bệnh viện Tâm thần Trung ương người bệnh chon số nghề dệt chiếu, thêu…để học sau bệnh thuyên giảm) Hầu hết người bệnh TTPL có hồn cảnh kinh tế cịn khó khăn nên gia đình khơng thể chăm sóc người bệnh cách tốt 53 CHƯƠNG III: ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP CẢI THIỆN CHĂM SÓC BỆNH NHÂN TÂM THẦN PHÂN LIỆT Đối với nhân viên y tế: Phải giải thích cho gia đình, cho bệnh nhân hiểu bệnh tâm thần phân liệt Chấp nhận, quan tâm giúp đỡ bệnh nhân bị bệnh tâm thần phân liệt Giải thích phải uống thuốc, uống thuốc Hướng dẫn cho họ biết tác dụng phụ thuốc Giúp cho gia đình biết cách ứng xử với biểu bất thường bệnh nhân Phục hồi chức sinh hoạt: hướng dẫn bệnh nhân biết tự chăm sóc, tắm giặt, vệ sinh cá nhân, trật tự, ngăn nắp nơi ăn, chỗ Phục hồi chức tâm lý xã hội, giúp người bệnh giao tiếp với người, lắng nghe tôn trọng họ, không tranh luận căng thẳng giúp đỡ họ cần thiết Phục hồi chức lao động nghề nghiệp: cố gắng giúp cho bệnh nhân làm việc trước mắc bệnh cấy lúa, trồng hoa, trồng ăn quả, chăn nuôi, làm việc quy trình sản xuất nhà máy, lao động thủ công Dạy cho người bệnh việc đơn giản Cùng làm với người bệnh, khích lệ bệnh nhân, giúp đỡ họ họ gặp khó khăn Đối với gia đình: Trước hết phải biết chấp nhận người bệnh, để người bệnh cảm thấy họ thành viên gia đình Gia đình khơng tranh luận với người bệnh, khơng để người bệnh nhận thấy cách cư xử khác thường họ, mà phải giành cho họ tình cảm, yêu thương, quan tâm chăm sóc Cần hiểu rõ chất nguyên nhân bệnh tâm thần để có nhìn nhận theo chiều hướng tích cực là: thái độ tơn trọng, tình cảm ấm áp, khơng bỏ mặc, hắt hủi hành hạ Việc uống thuốc hàng ngày cần thiết để ổn định bệnh, bệnh có ổn định người bệnh thực tái thích ứng với gia đình xã hội Gia đình xác định việc chăm sóc người bệnh tâm thần phân liệt khơng phải có thuốc đủ mà phải tồn diện, đặc biệt chăm sóc tâm lý để phục hồi chức tâm lý xã hội Gia đình nên giúp người bệnh thích ứng với sống xã hội cách tạo điều kiện để người bệnh tham gia lao động tập thể, học nghề, sinh hoạt 54 giải trí thích hợp tối thiểu lao động phục vụ sinh hoạt hàng ngày nấu ăn, dọn dẹp vệ sinh, sinh hoạt giải trí, thể thao, ca nhạc, văn hoá xã hội, tiếp tục trò chuyện với người bệnh trước để người bệnh tham gia vào nói chuyện gia đình Để phát can thiệp sớm giai đoạn tái phát bệnh, gia đình cần theo dõi để nhận biết cách cư xử khác thường người bệnh Phải tham gia lớp tập huấn chăm sóc bệnh nhân tâm thần phân liệt bác sỹ chuyên khoa tâm thần phụ trách Chú ý: Người bệnh tâm thần phân liệt có nhiều rối loạn hành vi, cảm xúc ý nghĩ bất thường nhiều gây thiệt thịi khơng cho riêng người bệnh mà cịn cho gia đình xã hội, người có gia đình cộng đồng phải hợp lực với nhân viên chăm sóc sức khỏe tâm thần để người bệnh chăm sóc phục hồi tốt 55 KẾT LUẬN “Sức khỏe không trạng thái không bệnh hay khơng tật mà cịn trạng thái hồn tồn thối mái mặt thể, tâm thần xã hội” Người bệnh chưa thực chăm sóc cách tồn diện, chăm sóc dinh dưỡng, chăm sóc tâm lý, chủ yếu thân nhân người bệnh làm Một số người bệnh khơng có người nhà chăm sóc hay người nhà đến thăm người bệnh không đảm bảo nhu cầu vệ sinh, dinh dưỡng Trang thiết bị, dụng cụ thiếu Nhân viên Y tế đặc biệt điều dưỡng tăng cường việc truyền thông giáo dục sức khỏe người bệnh; lồng ghép GDSK với chăm sóc điều trị nhằm nâng cao kiến thức cho người bệnh hiệu điều trị Kỹ tư vấn sức khỏe cho người bệnh nhân viên y tế hạn chế Vì cần có lớp tập huấn để nâng cao kỹ cho điều dưỡng Người nhà chưa thực quan tâm tới người bệnh, chưa có chăm sóc chu đáo, chưa hiểu hết bệnh TTPL dẫn đến thái độ không người bệnh 56 Do cần có phối hợp điều dưỡng với người nhà, có cảm thơng sâu sắc người chăm sóc để người bệnh chăm sóc tốt nhất, mau chóng hịa nhập với sống họ Căn bệnh ảnh hướng lớn đến kinh tế thân, kinh tế gia đình tồn xã hội Bệnh tâm thần phân liệt nhóm rối loạn với nhiều điểm tương đồng khác biệt, Nhóm rối loạn bao gồm thể:(hoang tưởng, thể xuân, thể căng trương lực ) nguyên phức tạp chưa thể kết luận Tâm thần học đại ngày đem lại cho niềm hy vọng khứ , trước có liệu pháp sử dụng thuốc hiệu quả, khơng có chút hy vọng Việc điều trị hiệu tâm thân phân liệt bao gồm nhiều loại thuốc, hàng loạt liệu pháp điều trị không dùng thuốc Các loại thuốc đại thuốc chống loạn thần điển hình khơng điển hình, giúp nhiều người chẩn đốn bị bệnh TTPL hồi phục khỏi bệnh tật Các biện pháp không dùng thuốc liệu pháp hồi phục chức năng, tái thích ứng nghề nghiệp tâm lý xã hội Cả hai hình thức điều trị đề giảm thiểu triệu chứng bệnh TTPL ngăn chặn khả tái phát bệnh Điều dưỡng đóng vai trị quan trọng việc hỗ trợ người bệnh TTPL phục hồi khỏi bệnh tật, trì sức khỏe đạt mức độ sức khỏe tối ưu Điều dưỡng sử dụng thơng tin có từ việc đánh giá tình trạng tâm thần, bao gồm liệu chủ quan khách quan để lên kế khoạch thực chương trình chăm sóc thiết kế để hỗ trợ người bệnh trì an tồn thân người khác để hiểu thực cách đắn Thách thức lớn để cải thiện sống người bị mắc bệnh TTPL nhiều Hiểu biết bệnh tâm thân phân liệt ảnh hưởng giúp điều dưỡng vượt qua thách thức 57 TÀI LIỆU THAM KHẢO Tiếng Việt Bệnh viện Tâm thần trung ương, (2003), “Mô hình chăm sóc sức khỏe cộng đồng” Nguyễn Minh Hải (2007), Đánh giá tình hình quản lý điều trị người bệnh tâm thần phân liệt dựa vào cộng đồng thị trấn Vĩnh An, Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai năm 2007 Phạm Gia Khánh (2007), "Tâm thần phân liệt", Tâm thần học Tâm lý học y học, Nhà xuất Quân đội nhân dân, Hà Nội tr 113-124 Phạm Gia Khánh (2005), "Tâm thần phân liệt", Bệnh học Tâm thần, Nhà xuất quân đội nhân dân, Tr 177-214 Đỗ Thúy Lan, (1994), “Chăm sóc sức khỏe cộng đồng” Trần Văn Long, (2009), “Bài giảng GDSK dành cho đối tượng cao đẳng, đại học” Ngô Văn Lương (2012), “Liệu pháp tâm lý gia đình điều trị Tâm thần phân liệt”, Tạp chí Y học thực hành Lê Quốc Nam (2000), Cách đối xử với Người bệnh Tâm thần phân liệt gia đình Tạp chí Y học thực hành Nguyễn Mạnh Phát, Báo cáo phân loại Người bệnh nội trú theo ICD 10 năm 2010 Nhà xuất quân đội nhân dân, tr 166-172 10 Đinh Quốc Thắng, Trần Hữu Bình (2010), Kiến thức-thái độ- thực hành người chăm sóc người bệnh TTPL nhà số yếu tố liên quan Huyện Bình Xuyên, Vĩnh Phúc năm 2010 11 Lý Trần Tình, phục hồi chức tâm lý xã hội cho người bệnh Tâm thần phân liệt, truy cập từ: http:rlman//hnews.vn/index.php/phuc-hoi-chuc-nang/bien-phap-phuchoi/424000738-phuc-hoi-chuc-nang-tam-ly-xa-hoi-cho-nguoi-benh-tamthan-phan-liet 12 Đinh Thị Yến, (2012), "Nâng cao kiến thức chăm sóc người bệnh Tâm thần phân liệt cho thân nhân người bệnh bệnh viện Tâm thần Nam Định” đề tài cấp sở 13 Biện pháp sốc điện Tác giả chestr pearlman md ( Người dịch: BSCKII Phạm văn Quý) 14 kích thích từ xuyên sọ: tác giả kimberly h,limtrell, ( Người dịch: TS Tô Phương) 15 Nguyễn thị Duyên (Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng yếu tố thúc đẩy tái pháp bệnh tâm thần phân liệt, năm 1999) 58 Tiếng Anh Fogarty M, Happell B 2005 Exploring the benefits of an exercise program for people with Schizophrenia: a qualitative study Issues in Mental Health Nursing 26(3):341-351 World Health organizatione (2000),"Schizophrenia: General information" Management of metal disorders.P.316-326 a Access Economics 1999 Schizophrenia costs: an analycis of the burden of schizophrenia and related suicide in Australia, Sane b EJarvis Care of schizophrenia in general practice: the general practitioner and the patient 1999.P:343–347 59 ... bệnh tâm thần phân liệt bệnh viện Tâm thần trung ương I? ?? v? ?i mục tiêu cụ thể sau: Mơ tả thực trạng chăm sóc ngư? ?i bệnh tâm thần phân liệt bệnh viện Tâm thần trung ương I Đề xuất biện pháp c? ?i thiện... thiện chăm sóc ngư? ?i bệnh tâm thần phân liệt bệnh viện Tâm thần trung ương I 10 CHƯƠNG I: TỔNG QUAN T? ?I LIỆU Đặc ? ?i? ??m lịch sử kh? ?i niệm bệnh tâm thần phân liệt: Theo Tổ chức y tế gi? ?i (TCYTTG), bệnh. .. 1420 ngư? ?i bệnh nhập viện ngư? ?i bệnh Tâm thần phân liệt 568 chiếm 40%, năm 2014 số lượt ngư? ?i bệnh tâm thần phân liệt ph? ?i vào viện ? ?i? ??u trị 703 ngư? ?i, chiếm 37,1% Như thấy số lượt ngư? ?i bệnh tâm