BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐIỀU DƯỠNG NAM ĐỊNH NGUYỄN THỊ THANH HUYỀN CHĂM SÓC THIẾT YẾU BÀ MẸ VÀ TRẺ SƠ SINH TRONG GIỜ ĐẦU SAU ĐẺ TẠI KHOA ĐẺ BỆNH VIỆN PHỤ SẢN TRUNG ƯƠNG NĂM 2020 BÁO CÁO CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP NAM ĐỊNH - 2020 BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐIỀU DƯỠNG NAM ĐỊNH NGUYỄN THỊ THANH HUYỀN CHĂM SÓC THIẾT YẾU BÀ MẸ VÀ TRẺ SƠ SINH TRONG GIỜ ĐẦU SAU ĐẺ TẠI KHOA ĐẺ BỆNH VIỆN PHỤ SẢN TRUNG ƯƠNG NĂM 2020 BÁO CÁO CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP Chuyên nghành: Sản phụ khoa GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN: PGS TS LÊ THANH TÙNG NAM ĐỊNH - 2020 i LỜI CẢM ƠN Trước hết em xin bày tỏ lịng kính trọng biết ơn sâu sắc đến thầy PGS TS Lê Thanh Tùng người thầy tận tình dạy dỗ, hướng dẫn em hoàn thành chuyên đề tốt nghiệp CKI Em xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, phòng Đào Tạo Sau Đại Học, Thầy Giáo, Cô Giáo Trường Đại học Điều dưỡng Nam Định, Thầy Giáo,Cô Giáo môn Sản đặc biệt Thầy PGS TS Lê Thanh Tùng, Thầy Trần Quang Tuấn, Thầy Cơ mơn, Cơ Nguyễn Thị Minh Chính Giáo viên chủ nhiệm tạo điều kiện, giúp đỡ, hướng dẫn em suốt trình học tập trường Em xin chân thành cảm ơn PGS.TS Trần Danh Cường Giám Đốc Bệnh Viện Phụ Sản Trung Ương, Ban lãnh đạo Khoa Đẻ, tập thể Khoa Đẻ Bệnh Viện tạo điều kiện tốt cho em trình thực tế tốt nghiệp làm chuyên đề tốt nghiệp Trong trình làm chuyên đề tốt nghiệp với kinh nghiệm thực tế lý luận nhiều hạn chế nên không tránh khỏi sai sót, em mong nhận ý kiến đóng góp, góp ý Thầy Cơ hội đồng để em có thêm kiến thức, thêm kinh nghiệm hồn thiện chun đề mình, góp phần nhỏ bé vào cơng tác chăm sóc sức khỏe nhân dân nói chung bà mẹ trẻ em nói riêng Cuối em xin kính chúc Thầy Giáo, Cơ Giáo thật nhiều sức khỏe, hạnh phúc, thành công nghiệp Một lần em xin Trân trọng cảm ơn! ii LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Báo cáo chuyên đề riêng Nội dung Báo cáo chuyên đề hoàn toàn trung thực, khách quan chưa cơng bố cơng trình khác Báo cáo thân thực hướng dẫn Giáo viên hướng dẫn Nếu có điều sai trái tơi xin hồn tồn chịu trách nhiệm Học viên Nguyễn Thị Thanh Huyền MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN i LỜI CAM ĐOAN ii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT iii MỤC LỤC HÌNH iv ĐẶT VẤN ĐỀ Chương CƠ SỞ LÝ LUẬN VA THỰC TIỄN CƠ SỞ LÝ LUẬN 1.1 Khái niệm chuyển 1.2 Sinh lý chuyển dạ: Chuyển chia thành giai đoạn [3] 1.3 Cơ chế đẻ 1.4 Các tai biến hay gặp chuyển sau đẻ 1.4.1 Chảy máu do: 1.4.1.1 Đờ tử cung 1.4.1.2 Chấn thương đường sinh dục(rách âm hộ, âm đạo, rách tầng sinh môn, rách cổ tử cung, vỡ tử cung máu tụ đường sinh dục) 1.4.1.3 Bất thường bong rau sổ rau 1.4.1.4 Rối loạn đông máu 1.4.2 Lộn tử cung 1.5 Chăm sóc sản phụ sau đẻ 11 1.5.1 Tiêm bắp oxytocin 11 5.2 Kéo dây rốn có kiểm soát 12 1.5.3 Xoa đáy tử cung 12 1.5.4 Kẹp cắt dây rốn muộn 13 1.5.5 Tiếp xúc da kề da 13 1.5.6 Cho trẻ bú sớm 14 1.6 Quy trình chăm sóc thiết yếu bà mẹ trẻ sơ sinh sau đẻ: 14 1.6.1 Chuẩn bị 15 1.6.2 Tiến hành 15 1.6.2.1 Tư vấn cho sản phụ: 15 1.6.2.2 Tiếp xúc da kề da sau thai sổ 16 1.6.2.3 Tiêm oxytocin 17 1.6.2.4 Kẹp dây rốn muộn cắt dây rốn 17 1.6.2.5 Kéo dây rốn có kiểm sốt 17 1.6.2.6 Xoa tử cung 18 1.6.2.7 Tư vấn, hướng dẫn hỗ trợ bà mẹ cho bú sớm 18 1.2 CƠ SỞ THỰC TIỄN 19 1.2.1 Trên giới 19 1.2.2 Tại Việt Nam 20 Chương MÔ TẢ VẪN ĐỀ CẦN GIẢI QUYẾT 23 2.1 MÔ TẢ THỰC TRẠNG 23 2.1.1 Thực trạng chăm sóc thiết yếu bà mẹ trẻ sơ sinh sau đẻ khoa đẻ bệnh viện phụ sản trung ương 26 2.1.2 Tiêm bắp 10UI oxytoxin 28 2.1.3 Kẹp dây rốn muộn cắt dây rốn 28 2.1.4 Kéo dây rốn có kiểm sốt 28 2.1.5 Xoa đáy tử cung 15ph/lần kéo dài 2h 28 Chương BÀN LUẬN 30 3.1 Ưu điểm 30 3.2 Nhược điểm 33 3.3 Nguyên nhân việc chưa làm 33 3.4 Đề xuất giải pháp: 34 KẾT LUẬN 35 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BYT Bộ Y tế CBYT Cán y tế DVCSCKSS Dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản FIGO Liên đồn Sản phụ khoa Quốc tế (International Federation of Gynaecologists and Obstetricians) HC Hành HDQG Hướng dẫn Quốc gia HS Hộ sinh ICM Liên đoàn Hộ sinh Quốc tế (International Confederation of Midwives) NĐĐCKN Người đỡ đẻ có kỹ UI Đơn vị XTTCGĐ3 Xử trí tích cực giai đoạn WHO Tổ chức Y tế giới (The World Health Organization) iv MỤC LỤC HÌNH Hình 1.1: Đường kính ngơi trùng vào mặt phẳng eo (thì “lọt”) Hình 2: Ngơi di chuyển tử mặt phẳng eo đến mặt phẳng eo (thì “xuống”) Hình 1.3: Đầu thai nhi cúi chuyển Hình 1.4 Tiêm 10 UI Oxytocin vào bắp đùi 11 Hình 1.5: Kéo dây rốn có kiểm sốt 12 Hình 1.6 Xoa đáy tử cung sau sổ rau 13 Hình 1.7 Kẹp cắt dây rốn muộn 13 Hình 2.1: Hình ảnh sản phụ sau sinh 26 Hình 2.2: Hình ảnh sản phụ sau sinh 26 Hình 2.3: Hình ảnh em bé da kề da 27 Hình 2.4: Khi chuyển từ phịng đẻ phịng sau đẻ, em bé khơng rời mẹ 27 Hình 2.5: Hộ sinh dặn dò hỗ trợ cho em bé bú sớm 27 ĐẶT VẤN ĐỀ Trong năm gần đây, sức khỏe sinh sản trở thành lĩnh vực quan trọng Đảng, Nhà Nước nhiều tổ chức quan tâm Chương trình sức khỏe sinh sản (SKSS) Liên Hiệp Quốc họp Cairo - Ai cập (1994) xác định SKSS gồm 10 nội dung bản, có chăm sóc sức khỏe bà mẹ trước, sau sinh; trẻ sơ sinh nội dung quan trọng [19] Tổ chức y tế giới (WHO) đưa khuyến nghị để có đứa trẻ khỏe mạnh, thơng minh bà mẹ phải chăm sóc sức khỏe liên tục từ trước, sau mang thai Sức khỏe, bệnh tật người mẹ thời kỳ mang thai, thời kỳ cho bú ảnh hưởng đến phát triển sức khỏe đứa trẻ Trên giới, năm có khoảng 530.000 phụ nữ bị tử vong trình sinh nở, triệu trẻ sơ sinh chết non, hàng triệu trẻ sơ sinh tử vong ngày đầu tuần đầu sau sinh, 640 triệu phụ nữ ốm yếu liên quan đến thai nghén, 64 triệu phụ nữ gặp biến chứng sinh [1], [11] Theo Quỹ Nhi đồng Liên Hiệp Quốc nước phát triển, nguy tử vong biến chứng liên quan tới thai nghén sinh đẻ 1/76 so với 1/8000 nước công nghiệp [14] Tử vong nước phát triển xảy giai đoạn trước sinh chiếm 23,9%; giai đoạn sinh chiếm 15,5% giai đoạn sau sinh 60,6% [18] Tại Việt Nam, chương trình can thiệp cải thiện chăm sóc sức khỏe bà mẹ thời kỳ thai nghén chuyển có nhiều thành công đánh giá 10 nước đạt tiến độ thực mục tiêu phát triển thiên niên kỷ giảm tử vong mẹ giai đoạn 1990 - 2010 [12] Tuy nhiên, cần nỗ lực nhằm đạt mục tiêu thiên niên kỷ giảm 3/4 tỷ lệ tử vong mẹ, nghĩa 58,3/100.000 ca đẻ sống [9] Chảy máu sau đẻ nguyên nhân hàng đầu gây tử vong mẹ đặc biệt nước phát triển Hiệp hội nữ hộ sinh quốc tế (ICM) Hiệp hội Sản phụ khoa quốc tế (FIGO) khuyến cáo xử trí tích cực giai đoạn nhằm rút ngắn giai đoạn sổ rau, giảm lượng máu ngăn ngừa biến chứng chảy máu sau đẻ Theo Tổ chức Y tế Thế giới, ước tính năm giới có khoảng 4,3 triệu trẻ sơ sinh chết 28 ngày đầu sau sinh Ở Việt Nam tỷ lệ tử vong trẻ sơ sinh cao ( 12/1000) Từ ngày 10/11/2014 Bộ Trưởng Bộ Y tế phê duyệt Quyết định 4673/ QĐ-BYT “Chăm sóc thiết yếu cho bà mẹ, trẻ sơ sinh sau” Tuy nhiên việc thực quy trình cịn gặp nhiều khó khăn, khoa Đẻ Bệnh viện Phụ sản Trung ương số lượng sản phụ đến sinh có bệnh lý ngày nhiều, đẻ khó, chuyển kéo dài, ối giảm, thai bất thường Sau năm thực hiện, Hộ sinh khoa Đẻ, Bệnh viện Phụ sản Trung ương áp dụng thường xun Quy trình chăm sóc thiết yếu cho bà mẹ, trẻ sơ sinh sau đẻ quy trình giúp tăng tỷ lệ trẻ bú sớm sau sinh, bú mẹ hoàn toàn tháng đầu, tăng cường gắn kết mẹ giảm tai biến sản khoa, tử vong mẹ, tử vong sơ sinh tránh tình trạng trao nhầm trẻ sơ sinh Vì chúng tơi viết chun đề: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CƠNG TÁC CHĂM SĨC THIẾT YẾU BÀ MẸ VÀ TRẺ SƠ SINH TRONG GIỜ ĐẦU SAU ĐẺ TẠI KHOA ĐẺ BỆNH VIỆN PHỤ SẢN TRUNG ƯƠNG NĂM 2020 Với mục tiêu: Chăm sóc thiết yếu bà mẹ trẻ sơ sinh đầu sau đẻ Khoa Đẻ Bệnh viện Phụ sản Trung Ương 2020 31 ý từ kẻ săn mồi Lúc tất hệ quan hoạt động chậm lại để sống sót lâu dài Thân nhiệt hạ, nhịp tim tốc độ chuyển hóa giảm Bản tương tự nhận thấy trẻ sơ sinh Khi bị đẩy khỏi môi trường sống cạnh mẹ, bé ‘phản đối’ Nghiên cứu cho thấy trẻ bị cách ly khỏi mẹ có số lần khóc nhiều gấp 10 lần thời gian khóc dài 40 lần so với trẻ tiếp xúc ‘da kề da’ với mẹ Những khóc ngặt nghẽo khơng tốt cho trẻ sơ sinh Chúng ảnh hưởng tới chức phổi, làm tăng áp lực nội sọ, trì hỗn việc đóng lỗ thơng liên nhĩ tăng hc mơn gây stress Nếu khơng đáp ứng tiếp tục bị cách ly lâu dài, bé chuyển sang giai đoạn ‘thất vọng’ Khi hc mơn stress tăng ạt, thân nhiệt giảm, nhịp tim giảm đường huyết giảm Tất biến chứng hay gặp trẻ sơ sinh bị cách ly khỏi mẹ, kể chăm sóc khoa hồi sức cấp cứu Nghiên cứu cách ly mẹ kéo dài ảnh hưởng tới phát triển xã hội phát triển cảm xúc trẻ sau - Tạo điều kiện cho phát triển tối ưu não Khi chào đời, não trẻ chưa trưởng thành hoàn toàn có kích thước 25% người lớn Tiếp xúc ‘da kề da’ trải nghiệm đòi hỏi tham gia nhiều quan cảm giác Sự tiếp xúc giúp phát triển đường dẫn truyền thần kinh – điều đặc biệt cần thiết cho trưởng thành não Tiếp xúc ‘da kề da’ thúc đẩy trưởng thành hạch hạnh nhân, phận quan trọng nằm sâu trung tâm não Các hạch liên quan tới trình hình thành cảm xúc, tạo lập trí nhớ kích hoạt hệ thần kinh giao cảm Trong thời gian tiếp xúc ‘da kề da’ với mẹ, phần lớn trẻ ngủ thiếp cách dễ dàng đạt trạng thái ngủ sâu tự nhiên kéo dài 60 phút Điều quan trọng giai đoạn ngủ sâu yếu tố thuận lợi giúp đẩy nhanh q trình trưởng thành não - Kích thích tiêu hóa giúp bé tăng cân Chỉ sau tiếp xúc ‘da kề da’, hệ tiêu hóa bé phục hồi trạng thái cân tối ưu Dây thần kinh phế vị kích hoạt, dẫn tới tăng kích thước vi mao lịng ruột bé sơ sinh Kết diện tích bề mặt ruột tăng, khả hấp thu chất dinh dưỡng cải thiện Chăm sóc ‘da kề da’ làm giảm hàm lượng cortisol somatostatin trẻ, tạo điều kiện cho bé hấp thu tiêu hóa thức ăn 32 tốt hơn, bị rối loạn tiêu hóa Do sử dụng mỡ nâu (mỡ lành mạnh mà trẻ có sẵn sinh) để trì thân nhiệt, trẻ tăng cân nhanh - Tăng cường hệ miễn dịch Tiếp xúc ‘da kề da’ giúp bé thu nạp vi khuẩn quen thuộc từ da mẹ Điều khơng gây nguy hiểm bé sơ sinh nhận kháng thể chống lại đa số vi khuẩn từ nằm bụng mẹ Tiếp theo, thể mẹ sản xuất kháng thể chống lại vi khuẩn có mơi trường mẹ Các kháng thể truyền sang thông qua sữa mẹ, giúp bảo vệ bé khỏi bệnh nhiễm trùng Sự ‘chiếm đóng’ vi khuẩn quen thuộc mẹ thể bé sơ sinh khiến vi khuẩn virus xa lạ, xuất môi trường sinh nở, có hội xâm nhập Điều đặc biệt quan trọng trẻ sinh mổ bé thường không tiếp xúc với vi khuẩn lành đường sinh dục mẹ – bước khởi đầu quan trọng cho hoạt động hệ miễn dịch - Tăng tỷ lệ mẹ cho bú thời gian cho bú Tiếp xúc ‘da kề da’ giúp khởi động hành vi tìm vú trẻ Bé ngậm bắt vú nhiều xác Nghiên cứu tỷ lệ bé bú mẹ đầu sau sinh tăng gấp đôi bé tiếp xúc ‘da kề da’ thay bị quấn chặt tã Các bà mẹ thực hành chăm sóc da kề da từ đầu thường tiếp tục cho bú hoàn toàn nhiều nhà Sự gia tăng hc mơn oxytocin prolactin mẹ đầu sau sinh giúp tăng sản xuất sữa lâu dài Mẹ gặp khó khăn cho bú thường có cải thiện gần tức khắc nhờ thực hành tiếp xúc da kề tối thiểu 60 phút lần, 1-2 lần ngày Một nghiên cứu tiến hành 1250 trẻ sơ sinh Ba Lan vòng năm cho thấy, tiếp xúc da kề da làm tăng thời gian bé bú mẹ hoàn toàn lên 0,39 tháng thời gian bú mẹ nói chung lên 1,43 tháng Trẻ giữ bên mẹ 20 phút bú mẹ hoàn toàn lâu 1,35 tháng cai sữa muộn 2,1 tháng so với bé không tiếp xúc ‘da kề da’ sau sinh b Lợi ích cho mẹ Khi nằm ngực trần mẹ, bé gần với nguồn thực phẩm quý giá – sữa mẹ Bé nhìn thấy cảm nhận núm vú/quầng vú, điều có sức hấp dẫn lớn, 33 khuyến khích bé bắt đầu bú mẹ Hơn nữa, bế theo kiểu kích thích thể mẹ giải phóng oxytocin Được mệnh danh ‘hc mơn tình u’, oxytocin giúp mẹ cảm thấy thư giãn, bớt lo lắng gắn kết với nhiều Hc mơn gia tăng thời gian tiếp xúc da kề da tăng vọt bé dùng tay chà vào bầu vú mẹ Đã có nhiều nghiên cứu tiến hành so sánh hành vi nhóm bà mẹ tiếp xúc da kề da thời gian ngắn (có thể mức 15 phút) với bé sinh nhóm bà mẹ thấy chốc lát trước bị cách ly (các bé sơ sinh giữ phòng bên cạnh đưa sang bú mẹ lần) Kết cho thấy, sau xuất viện, bà mẹ nhóm tự tin thành thục chăm sóc bà mẹ nhóm Kết vượt qua giai đoạn sơ sinh Tại thời điểm tháng, bà mẹ nhóm nhiều dành nhiều thời gian ngắm nghía khn mặt bé Lúc tuổi họ bế ẵm, vuốt ve nhiều hơn, thường xuyên đưa khám định kỳ cho bú lâu Một nghiên cứu cho thấy thời gian cho bú tăng gấp đôi nhờ 15 phút mẹ tiếp xúc ‘da kề da’ sớm Mẹ tiếp xúc ‘da kề da’ bé bú nhiều oxytocin tăng tiết nhiều Hc mơn dẫn tới loạt biến đổi tích cực cho mẹ: rút ngắn thời gian phục hồi; giảm huyết áp; tăng khả chịu đau; mẹ cảm thấy hạnh phúc hơn, rơi vào trầm cảm; sữa nhiều; tử cung co thắt làm giảm nguy xuất huyết sau sinh; mẹ nhanh chóng lấy lại dáng hình thon thả trước mang bầu 3.2 Nhược điểm - Nhận thức người dân đặc biệt sản phụ hạn chế - Sản phụ có bệnh lý khơng áp dụng mẹ khơng tự chăm sóc - Con có dị tật bẩm sinh, chuyển em bé xuống Khoa Sơ sinh 3.3 Nguyên nhân việc chưa làm - Như nội dung công tác tư vấn cho bà mẹ chưa hiệu - Sản phụ sau sinh thường mệt muốn nhìn ơm lúc, muốn ngủ - Sau cắt rốn trẻ đưa bàn làm rốn để mặc áo, mũ nằm lại ln bàn sưởi nên mẹ khơng có điều kiện ôm cho bú - HS nhiều việc khơng có thời gian hỗ trợ mẹ cho trẻ bú sớm mà thường hướng dẫn xong bỏ mặc 34 3.4 Đề xuất giải pháp: - Tư vấn cho bà mẹ biết tác dụng việc cho trẻ bú mẹ sớm - Hỗ trợ, giúp đỡ bà mẹ cho trẻ bú Cần thiết nhờ người nhà hỗ trợ cho trẻ bú mẹ - Tăng cường, giám sát kiểm tra thực quy trình - Tăng cường, bố trí nhân lực hỗ trợ cho trẻ bú - Tập huấn đào tạo lại cho Hộ sinh trường, hộ sinh chuyển đến công tác khao Đẻ - Có thể tiến hành áp dụng can thiệp (bao gồm kẹp dây rốn muộn, tiếp xúc da kề da, xử trí tích cực giai đoạn ba chuyển cho bú sớm) cho chuyển đẻ bình thường tất ca đẻ thai từ 32 tuần trở lên - Mở rộng tập huấn, tập huấn lại, cho HS tham gia cung cấp dịch vụ để cập nhật quy trình theo HDQG DVCSSKSS nhất, lưu ý bước yếu chưa coi trọng phát chuyên đề - Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát hỗ trợ việc thực QTKT - Giáo dục trính trị, tư tưởng cho CBYT yên tâm tin tưởng yêu nghề, coi sản phụ người thân, khách hàng, quan tâm giúp đỡ, hỗ trợ sản phụ - Tổng kết, sơ kết báo cáo tai biến sản khoa hàng tháng, có kế hoạch/ biện pháp nâng cao cơng tác chăm sóc thiết yếu bà mẹ trẻ sơ sinh - Hàng năm tổ chức thi tay nghề Điều dưỡng, hộ sinh, kỹ thuật viên lý thuyết thực hành để nâng cao tay nghề - Bổ sung kiến thức buổi giao ban chuyên môn 35 KẾT LUẬN Bảo vệ sức khoẻ bà mẹ trẻ em vấn đề quốc gia giới quan tâm Ở nước ta, việc chăm sóc thiết yếu bà mẹ trẻ sơ sinh sau đẻ trọng tâm ưu tiên hàng đầu Đảng, Nhà nước ngành Y tế Song kết hạn chế Từ cuối năm 80 đầu năm 90, Bộ Y tế đạo triển khai chương trình chăm sóc sản khoa thiết yếu Chương trình chăm sóc sản khoa thiết yếu tạo điều kiện tốt để phụ nữ mang thai tiếp cận với dịch vụ chăm sóc trước sinh, sau sinh có chất lượng góp phần làm giảm tai biến sản khoa, giảm tỷ lệ tử vong mẹ tử vong trẻ sơ sinh Qua báo cáo chuyên đề tơi có đưa số kết luận sau: 1) Việc thực chăm sóc thiết yếu bà mẹ trẻ sơ sinh sau đẻ theo HDQG dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, WHO, Bộ Y tế Bệnh viện triển khai thực 2) ĐD/HS cập nhật thông tin, tập huấn đầy đủ có quy trình thực thiện tương đối đầy đủ quy trình Tuy nhiên bên cạnh mặt tích cực cịn số tồn sau: 1) Nhận thức người dân đặc biệt sản phụ chưa cao, chưa tiếp cận với loại hình thơng tin đại chúng dịch vụ CSSKSS cách đầy đủ nên nhiều không theo tư vấn, hướng dẫn CBYT 2) Do hồn cảnh tình hình xã hội ngành y ln phải đối mặt với khó khăn thách thức chưa xã hội thật tơn trọng nên có nhiều CBYT chưa chun tâm, chưa tâm huyết với nghề nên cơng tác chăm sóc sức khỏe nhân dân nói chung, bà mẹ trẻ em nói riêng chưa cao, làm cho xong Việc tập huấn, cập nhập, bổ xung kiến thức chuyên ngành, áp dụng vào thực tế chưa đạt hiệu cụ thể: * Lau khô ủ ấm cho trẻ tiếp xúc trực tiếp da kề da (trẻ đặt lên bụng mẹ sau sinh kéo dài 90 phút sau sinh): thực chưa đầy đủ, không đủ thời gian 90 phút Đạt tỷ lệ 97,5% * Tiêm bắp 10UI oxytoxin thực 100%, thời điểm * Kẹp dây rốn muộn cắt dây rốn thì: chưa thời điểm thời gian Đạt tỷ lệ 94,0% 36 * Kéo dây rốn có kiểm sốt: thực chưa kỹ thuật, chưa xuất co tử cung kéo dây rốn, kéo không chế * Xoa đáy tử cung 15ph/lần kéo dài 2h: có thực 100%, chưa đủ thời gian * Hướng dẫn cho trẻ bú sớm: thực 100% TÀI LIỆU THAM KHẢO Tiếng việt Bệnh viện Phụ Sản Hải Dương (2012), "Báo cáo tổng kết công tác năm 2012, phương hướng nhiệm vụ năm 2013" Bộ Y tế (2001), Quyết định Bộ trưởng Bộ Y tế vê việc ban hành qui định nhiệm vụ kỹ thuật lĩnh vực chăm sóc sức khoẻ sinh sản sở y tế, Bộ Y tế, Hà Nội Bộ Y tế (2008), Điều dưỡng Sản phụ khoa, Nhà xuất giáo dục Bộ Y tế (2009), Hướng dẫn Quốc gia dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản Bộ Y tế Liên hợp quốc Việt Nam (2011), "Đánh giá người đỡ đẻ có kỹ Việt Nam" Bộ Y tế Quỹ dân số Liên Hợp Quốc (2011), Báo cáo rà sốt thực can thiệp làm mẹ an tồn, tập trung vào cấp cứu sản khoa chăm sóc sơ sinh giai đoạn 2006 - 2010 Bộ Y tế (2012), Báo cáo thẩm định tử vong mẹ Bộ Y tế - Số 4637/QĐ-BYT-2014: Quyết định việc phê duyệt tài liệu hướng dẫn chun mơn chăm sóc thiết yếu bà mẹ, trẻ sơ sinh sau đẻ Chính phủ (2014), Nghị việc đẩy mạnh thực mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ Liên hợp quốc lĩnh vực y tế, Chính phủ, Hà Nội 10 Phạm Văn Lình Cao Ngọc Thành (2007), Sản phụ khoa, Nhà xuất Y học, Hà Nội 11 Quỹ Dân số Liên Hiệp Quốc Việt Nam (2008), Báo cáo đánh giá kỳ: Thực mơ hình can thiệp cấp cứu sản khoa chăm sóc sơ sinh (Bài học kinh nghiệm Hồ Bình Hà Giang) 12 Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (2009), Tình trạng trẻ em giới năm 2009: Sức khỏe bà mẹ trẻ sơ sinh 13 Vụ khoa học đào tạo (2005), Chăm sóc bà mẹ đẻ, Tài liệu đào tạo Hộ sinh trung học, 10 14 Chuyên đề tốt nghiệp HSĐDCKI Lê Thị Anh Ngọc năm 2018 Tiếng Anh 15 Aasheim V1 et al (2011), Perineal techniques during the second stage of labour for reducing perineal trauma, JohnWiley & Sons Ltd 16 Cynthia Stanton et al (2009), "Use of active management of the third stage of labour in seven developing countries", Bull World Health Organ 2009 87, pg 207-215 17 Festin MR et al (2003), "International survey on variations in practice of the management of the third stage of labour", Bull World Health Organ 81, pg 286291 18 FIGO Safe Motherhood and Newborn Health (SMNH) Committee (2012), 19 Mayberry LJ et al (2000), Second-stage labor management: Promotion of evidence-based practice and a collaborative approach to patient care, Associationof Women's Health Obstetric and Neonatal nurses (AWHONN), Washington, DC 20 MScN Ahrar M Rasheid and Rabea'a M Ali (2010), "Assessment of Nurse– Midwives' Knowledge and Practices toward Second Stage of Labor", Iraqi Sci J.Nursing 23 (Special Issue) 21 USAID and POPPHI (2006), Active Management of the Third Stage of Labor 22 WHO and FIGO (2004), World Health Organization.Making pregnancy safer: the critical role of the skilled attendant A joint statement by WHO, ICM and FIGO, G 23 WHO (2012), WHO recommendations for the prevention and treatment of postpartum haemorrhage, WHO Press, Italy PHỤ LỤC BẢNG KIỂM CHĂM SÓC THIẾT YẾU BÀ MẸ VÀ TRẺ SƠ SINH TRONG VÀ NGAY SAU ĐẺ (đối với trẻ THỞ được) Họ tên: Chức danh Nơi công tác Ngày kiểm tra: Hướng dẫn: Hoàn thành mẫu cho lần trình diễn trẻ thở Hoạt động Có Có làm Khơng (2 điểm) chưa đạt ( điểm) (2 điểm) I Chuẩn bị trước sinh: Kiểm tra nhiệt độ phòng; tắt quạt Rửa tay (lần thứ nhất) Đặt bụng mẹ miếng vải khô Chuẩn bị khu hồi sức trẻ sơ sinh Kiểm tra túi mặt nạ có hoạt động khơng Kiểm tra bóng hút bàn đẻ (hoặc máy hút) Rửa tay (lần 2) Đeo lần găng tay (nếu có người đỡ) Chuẩn bị panh, kẹp rốn (chỉ buộc), kéo theo thứ tự cho dễ dùng 10 Kiểm tra đủ điều kiện (TSM phồng căng, ngơi thập thị âm hộ) tiến hành đỡ đẻ Hoạt động Có Có làm Không (2 điểm) chưa đạt ( điểm) (2 điểm) II Các việc cần làm sau sinh cho mẹ con: 11 Đọc to thời điểm sinh (giờ, phút, giây), giới tính 12 Lau khơ người bé có bắt đầu vịng giây sau đẻ? 13 Lau khô trẻ kỹ (mắt, mặt, đầu, tay chân) 14 Bỏ vải ướt 15 Trẻ tiếp xúc da kề da với mẹ 16 Phủ vải lên người trẻ đội mũ cho trẻ 17 Kiểm tra xem có trẻ thứ hai khơng 18 Tiêm bắp Oxytocin cho mẹ vòng phút 19 Tháo găng tay đầu 20 Kiểm tra dây rốn trước kẹp, kẹp dây rốn ngừng đập (thông thường – phút) 21 Kẹp dây rốn cách chân rốn cm, vuốt máu dây rốn phía mẹ 22 Kẹp thứ cách kẹp thứ cm (hoặc cách chân rốn 5cm) Cắt sát kẹp kéo vô khuẩn 23 Một tay cầm kẹp dây rốn Một tay đặt lên bụng vùng khớp vệ, chờ tử cung co chặt giữ đẩy tử cung phía xương ức giây khơng làm Hoạt động Có Có làm Khơng (2 điểm) chưa đạt ( điểm) (2 điểm) 24 Kéo dây rốn có kiểm sốt, nhẹ nhàng theo hướng chế đẻ tay để bụng sản phụ đẩy tử cung theo chiều ngược lại 25 Khi bánh rau đến âm hộ, nâng dây rốn lên để sức nặng bánh rau kéo nốt màng rau Nếu màng rau khơng bong cầm bánh rau hai tay đồng thời xoắn lại theo chiều cho màng rau bong nốt 26 Xoa đáy tử cung qua thành bụng sản phụ đến tử cung co tốt 15 phút lần đầu sau đẻ 27 Kiểm tra rau: tử cung co tốt khơng có dấu hiệu chảy máu tiến hành kiểm tra rau theo thường lệ 28 Tư vấn cho mẹ dấu hiệu Đề cập Đề cập từ Khơng đề địi bú trẻ (chảy nước dãi, mở dấu – dấu cập dấu hiệu miệng, lè lưỡi/liếm, gặm tay, bò hiệu trườn ) Tổng số Cách chấm điểm sau: - Có thực hiện: 02 điểm - Có thực chưa đạt: 01 điểm hiệu - Không thực hiện: điểm BẢNG KIỂM CHĂM SÓC THIẾT YẾU BÀ MẸ VÀ TRẺ SƠ SINH TRONG VÀ NGAY SAU ĐẺ (đối với trẻ KHÔNG THỞ được) Họ tên:…………………………………………………………… Chức danh…………………………………………………………… Nơi cơng tác:………………………………………………………… Ngày kiểm tra: ………………………………………………………… Hướng dẫn: Hồn thành mẫu cho lần trình diễn trẻ không thở Hoạt động I Chuẩn bị trước sinh: Kiểm tra nhiệt độ phòng; tắt quạt Rửa tay (lần thứ nhất) Đặt lên bụng mẹ miếng vải khô Chuẩn bị khu hồi sức sơ sinh Kiểm tra túi mặt nạ có làm việc khơng Kiểm tra bóng hút bàn đẻ Rửa tay (lần thứ hai) Đeo lần găng tay Chuẩn bị kẹp rốn, foc xép, dây theo thứ tự dễ sử dụng II Các bước tiến hành sau đẻ 10 Đọc to thời điểm sinh, giới tính Có Có làm Khơng (2 chưa đạt ( 0điểm) điểm) (2 điểm) Hoạt động 11 Lau khô cho trẻ có bắt đầu giây sau sinh không? 12 Lau khô trẻ (mắt, mặt, đầu, ngực, tay, chân, lưng, mông…) 13 Bỏ vải ướt 14 Trẻ tiếp xúc da kề da 15 Phủ người đầu trẻ vải khô, đội mũ cho trẻ GIẢNG VIÊN NĨI: TRẺ KHƠNG THỞ ĐƯỢC 16 Gọi giúp đỡ 17 Bỏ đơi găng tay ngồi 18 Nhanh chóng kẹp cắt dây rốn 19 Chuyển trẻ đến khu vực hồi sức, kích thích lúc di chuyển 20 Nhanh chóng ủ ấm trẻ sau di chuyển 21 Đặt đầu trẻ để mở thơng luồng khơng khí 22 Úp mặt nạ chặt qua cằm, mũi mồm 23 Bắt đầu bóp bóng qua mặt nạ thở vòng phút sau sinh 24 Bóp túi mức 30-50 lần thở phút Có Có làm Khơng (2 chưa đạt ( 0điểm) điểm) (2 điểm) giây khơng Hoạt động Có Có làm Khơng (2 chưa đạt ( 0điểm) điểm) (2 điểm) 25 Duy trì ngực phập phồng suốt thời gian trợ thở làm bước để cải thiện tình trạng thở GIẢNG VIÊN NĨI: TRẺ ĐÃ THỞ ĐƯỢC 26 Sau trẻ thở tốt hơn, dừng trợ thở 27 Cho trẻ tiếp xúc da kề da với mẹ, phủ ấm trẻ 28 Tư vấn cho mẹ trẻ ổn dấu hiệu đòi bú trẻ (chảy nước dãi, mở miệng, lè lưỡi/liếm, gặm tay, bò trườn ) Tổng số: Cách chấm điểm sau: - Có thực hiện: 02 điểm - Có thực chưa đạt: 01 điểm - Không thực hiện: điểm Khoa Đẻ - BV Phụ Sản TW Tháng 06 năm 2020 Tổng số ca đẻ : 968 ca Tổng số ca Forcep : 45ca Tổng số ca chuyển sơ sinh : 184 ca Tổng số ca EENC : 747 ca ... TÁC CHĂM SĨC THIẾT YẾU BÀ MẸ VÀ TRẺ SƠ SINH TRONG GIỜ ĐẦU SAU ĐẺ TẠI KHOA ĐẺ BỆNH VIỆN PHỤ SẢN TRUNG ƯƠNG NĂM 20 20 Với mục tiêu: Chăm sóc thiết yếu bà mẹ trẻ sơ sinh đầu sau đẻ Khoa Đẻ Bệnh viện. .. THỊ THANH HUYỀN CHĂM SÓC THIẾT YẾU BÀ MẸ VÀ TRẺ SƠ SINH TRONG GIỜ ĐẦU SAU ĐẺ TẠI KHOA ĐẺ BỆNH VIỆN PHỤ SẢN TRUNG ƯƠNG NĂM 20 20 BÁO CÁO CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP Chuyên nghành: Sản phụ khoa GIẢNG VIÊN... 23 2. 1 MÔ TẢ THỰC TRẠNG 23 2. 1.1 Thực trạng chăm sóc thiết yếu bà mẹ trẻ sơ sinh sau đẻ khoa đẻ bệnh viện phụ sản trung ương 26 2. 1 .2 Tiêm bắp 10UI oxytoxin 28 2. 1.3