1 CHÓNG MẶT Ở NGƯỜI CAO TUỔI PGS.TS Nguyễn Văn Trí Chủ tịch Liên chi hội Lão khoa TPHCM Hệ thống thăng Thị giác Tiền đình Não Tiểu não Cân tư Cảm giác sâu Nguyên nhân chóng mặt Trung ương ◼ Cerebellopontine angle tumor ◼ Cerebrovascular disease ◼ Vestibular Migraine ◼ Multiple sclerosis Ngoại biên ◼ Acute labrynthitis ◼ Vestibular neuritis ◼ BPPV ◼ Cholestotoma ◼ Menier’s disease ◼ Ostosclerosis ◼ Perilymphatic fistula PHÂN BIỆT CHÓNG MẶT TRUNG ƯƠNG VÀ NGOẠI BIÊN ĐẶC ĐIỂM NGOẠI VI TRUNG ƯƠNG Khởi phát Đột ngột Thường chậm Cường độ Nặng, dội Thường nhẹ, âm ỉ Từng đợt, tính giây, phút… Thường mạn tính, kéo dài hàng tuần, hàng tháng Không ảnh hưởng Chu trình thời gian kéo dài bệnh Cử động đầu Khiến nặng thêm Rung giật nhãn cầu Xoay ngang xoắn Tính tắt dần RGNC Các triệu chứng tai Màng nhĩ Các triệu chứng TKTW Có Thẳng đứng khó xác định Khơng Có Khơng Có thể bất thường Thường bình thường Khơng Thường gặp Tầm quan trọng chóng mặt Chóng mặt triệu chứng thường gặp người cao tuổi • 30% người >60 tuổi 50% người >85 tuổi • Chóng mặt cao tuổi yếu tố dự báo xác té ngã • Chóng mặt nguyên nhân mạnh gây gánh nặng tàn tật sau 65 tuổi 2015 Vertigo and dizziness in the elderly Front Neurol 6:144 Đặc điểm chóng mặt BN cao tuổi • Thường lui bệnh từ vài ngày đến vài tháng • Triệu chứng mãn tính kéo dài • Thường nhiều nguyên nhân phối hợp • Thường kèm với tụt HA tư thế, lo lắng, trầm cảm • Là hội chứng lão hoá cần đánh giá có chiến lược can thiệp tồn diện THUỐC VÀ CHĨNG MẶT • Thuốc ngun nhân thường gây chóng mặt • Một số thuốc thường gặp: ➢ Thuốc gây tụt HA tư ảnh hưởng đến TKTW ➢ Thuốc tim mạch ➢ Thuốc hướng thần ➢ Aminoglycosides ➢ NSAIDs ➢ Antihistamines anticholinergics ĐIỀU TRỊ CHÓNG MẶT Những thách thức thầy thuốc • • • • Khó khăn tìm ngun nhân BN lo lắng nguyên nhân trầm trọng Điều trị đặc hiệu 50% trường hợp nhiều nguyên nhân phối hợp ĐIỀU TRỊ CHÓNG MẶT Điều trị triệu chứng Điều trị nguyên nhân Tập luyện tiền đình để cải thiện chức tiền đình 10 Điều trị triệu chứng 11 Điều trị triệu chứng Triệu chứng cấp: Thuốc ức chế tiền đình tối đa ngày Cải thiện chức tiền đình + Cải thiện bù trừ tiền đình trung ương betahistine : 48mg/ngày, tuần, kéo dài tháng) + Tập luyện tập tiền đình Thuốc ức chế tiền đình Amitriptyline 12 Acetyl-leucine Thuốc ức chế tiền đình Rascol O et al, Drugs 1995; 50: 777-91 Lacour M Curr Med Res Opion 2006; 22: 1651-9 13 Thuốc ức chế tiền đình • Thuốc ức chế tiền đình làm giảm hoạt động bên lành để cân với bên bệnh • Khơng nên dùng kéo dài BỆNH LÀNH Nhân Tiền đình 14 Điều trị phục hồi tiền đình • Làm tăng hoạt động bên bệnh để cân với bên lành • Nên điều trị kéo dài BỆNH LÀNH Nhân Tiền đình 15 Điều trị phục hồi tiền đình BETAHISTINE • • 95% BỆNH NHÂN ĐÁP ỨNG TỐT & RẤT TỐT TRONG THỜI GIAN ĐIỀU TRỊ HIỆU QUẢ ĐIỀU TRỊ TIẾP TỤC DUY TRÌ SAU THÁNG ĐIỀU TRỊ Nghiên cứu tiến hành 305 bệnh nhân, dùng betahstine liều 48mg/ngày (24mg * lần/ngày 16mg*3 lần/ngày) thời gian tháng Và tiếp tục theo dõi hiệu điều trị tháng sau kết thúc điều trị ĐÁP ỨNG BỆNH NHÂN 95% bệnh nhân đáp ứng tốt & tổt TẦN SUẤT XUẤT HIỆN CƠN CHÓNG MẶT TRONG THỜI GIAN ĐIỀU TRỊ Giảm từ chóng mặt THEO DÕI HIỆU QUẢ SAU THÁNG NGƯNG ĐIỀU TRỊ KHƠNG XUẤT HIỆN Cơn chóng mặt CÁC TRIỆU CHỨNG LIÊN QUAN ĐẾN CHÓNG MẶT Giảm đáng kể triệu chứng buồn nơn, muốn ói Parfenov VA, Golyk VA, Matsnev EI,Morozova SV, Melnikov OA, Antonenko LM, et al (2017) Effectiveness of betahistine (48 mg/day) in patients with vestibular vertigo during routine practice: The VIRTUOSO study PLoS ONE 12(3): e0174114 https://doi.org/10.1371/journal pone.0174114 16 Điều trị phục hồi tiền đình • Betahistine: liều 48mg/ngày, kéo dài 2-3 tháng • Tập luyện chức tiền đình 17 KẾT LUẬN • Hầu hết chóng mặt thoái lui từ vài ngày đến vài tháng • Điều trị chóng mặt tập trung vào giải nguyên nhân • Điều trị triệu chứng: – Ức chế tiền đình bên lành giai đoạn cấp – Hồi phục tiền đình (betahistine, tập luyện chức tiền đình) giai đoạn cấp lâu dài ... thư? ?ng Thư? ?ng bình thư? ?ng Kh? ?ng Thư? ?ng gặp Tầm quan tr? ?ng ch? ?ng mặt Ch? ?ng mặt triệu ch? ?ng thư? ?ng gặp ng? ?ời cao tuổi • 30% ng? ?ời >60 tuổi 50% ng? ?ời >85 tuổi • Ch? ?ng mặt cao tuổi yếu tố dự b? ?o xác... ĐẶC ĐIỂM NGOẠI VI TRUNG Ư? ?NG Khởi phát Đột ng? ??t Thư? ?ng chậm Cư? ?ng độ N? ?ng, dội Thư? ?ng nhẹ, âm ỉ T? ?ng đợt, tính giây, phút… Thư? ?ng mạn tính, k? ?o dài h? ?ng tuần, h? ?ng th? ?ng Kh? ?ng ảnh hư? ?ng Chu trình... gian k? ?o dài bệnh Cử đ? ?ng đầu Khiến n? ?ng thêm Rung giật nhãn cầu Xoay ngang xoắn Tính tắt dần RGNC Các triệu ch? ?ng tai M? ?ng nhĩ Các triệu ch? ?ng TKTW Có Th? ?ng đ? ?ng khó xác định Kh? ?ng Có Kh? ?ng Có