I BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐIỀU DƯỠNG NAM ĐỊNH PHẠM THỊ THU HƯỜNG ĐÁNH GIÁ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI SỰ LỰA CHỌN LÀM VIỆC TRONG CHUYÊN NGÀNH CHĂM SÓC SỨC KHỎE TÂM THẦN CỦA SINH VIÊN ĐẠI HỌC ĐIỀU DƯỠNG NĂM 2016 LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐIỀU DƯỠNG NAM ĐỊNH – 2016 II BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐIỀU DƯỠNG NAM ĐỊNH PHẠM THỊ THU HƯỜNG ĐÁNH GIÁ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI SỰ LỰA CHỌN LÀM VIỆC TRONG CHUYÊN NGÀNH CHĂM SÓC SỨC KHỎE TÂM THẦN CỦA SINH VIÊN ĐẠI HỌC ĐIỀU DƯỠNG NĂM 2016 LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐIỀU DƯỠNG Mã số: 60.72.05.01 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: Ts Tô Thanh Phương NAM ĐỊNH – 2016 i ABSTRACT Background: Recruitment and retention of mental health nurses (MHN) is challenging worldwide Vietnam has 2.92 MHN/100.000 population, while Thailand has 4.46 MHN/100.000 population and Singapore has17.73 MHN/100.000 population Understanding factors that influence mental health career choices assists nurse leaders to develop policy (ies) and educational experiences to motivate and engage more nurses in the specialty of mental health nursing Furthermore, by enhancing educational experiences, student nurses gain literacy in the field and competence in the management of mental health disorders Methods: The Theory of Planned Behavior (TPB) (Ajzen, 1985) provided theoretical support for this study A cross-sectional design and hierarchical multiple regression statistics were used to examine the influence of TPB variables on the intention of senior bachelor nursing students’ (n = 522) mental health career choices Results: Attitude toward behavior and subjective norms were two TPB variables found to be significant predictors of students’ intentions (p ≤ 0.01), while perceived behavior control was not significant In addition, the university attended (p ≤ 0.02) and living near a mental health hospital (p ≤ 0.03) were significantly related to students’ intentions to pursue MHN upon graduation Conclussion: This study found that bachelor nursing students’ attitudes and subjective norms, as well as the university attended, and the proximity of a mental health hospital, were all significant factors influencing students’ intention to pursue MHN as a career choice This study is timely, offering strategies students and educators may use to influence attitudes and behaviors to promote MHN as a career ii iii TÓM TẮT Mục tiêu: Nghiên cứu bao gồm 3 mục tiêu: Đánh giá dự định của sinh viên đại học điều dưỡng năm cuối về lựa chọn làm việc trong chuyên ngành chăm sóc sức khỏe tâm thần; 2 Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến việc lựa chọn làm việc chuyên ngành chăm sóc sức khỏe tâm thần sinh viên đại học điều dưỡng năm cuối; 3.Đánh giá vai trị của học thuyết TPB trong việc dự đốn dự định làm việc chun ngành điều dưỡng tâm thần sinh viên đại học điều dưỡng năm cuối Phương pháp nghiên cứu: Phương pháp nghiên cứu mô tả cắt ngang trên 522 sinh viên năm cuối hệ cử nhân điều dưỡng tại trường Đại học Y Hà Nội và Đại học Điều dưỡng Nam Định trong thời gian từ 20/5/2016 tới 20/6/2016 Học thuyết Kế hoạch hành vi (Theory of Planned Behavior, Ajzen, 1991) áp dụng làm khung nghiên cứu Kết quả: sinh viên có điểm dự định thấp (≤ 20) điểm chiếm 41.2%; sinh viên có điểm dự định trung bình từ (từ 21 đến 40 điểm) chiếm 55.2% và sinh viên có điểm dự định cao (>40) chỉ chiếm 3.6% Ngồi ra, trường học (p≤0.02) và nơi cư trú gần bệnh viện tâm thần (p≤0.03) cũng có ý nghĩa trong việc dự đốn dự định làm việc trong chun ngành CSSKTT của sinh viên Thái độ đối với hành vi ủng hộ người xung quanh hai cấu phần có ý nghĩa dự đốn mạnh nhất đối với dự định của sinh viên (p≤0.01) trong khi những yếu tố thuận lợi khó khăn việc làm điều dưỡng CSSKTT khơng có ý nghĩa thống kê Kết luận: Nghiên cứu này tìm ra rằng sinh viên điều dưỡng ở trường Đại học Y Hà Nội và Đại học Điều dưỡng Nam Định có dự định mức trung bình trong việc lựa chọn làm việc trong chun ngành chăm sóc sức khỏe tâm thần Yếu tố thái độ và sự ủng hộ của những người xung quanh cũng như trường học và nơi cư trú gần bệnh viện là những yếu tố có ý nghĩa trong việc ảnh hưởng tới dự iv định lựa chọn làm việc trong chun ngành CSSKTT Nghiên cứu này là cơ sở để những nhà đào tạo có thể sử dụng để phát triển chiến lược ảnh hưởng tới thái độ và hành vi trong việc nâng cao nhận thức về chuyên ngành CSSKTT cho sinh viên cộng đồng v LỜI CẢM ƠN Nghiên cứu ngày đóng góp rât nhiều cá nhân Tơi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới những người ln bên cạnh tơi và tham gia góp ý, giúp đỡ tơi trong suốt q trình làm luận văn Đầu tiên, tơi xin gửi lời cảm ơn tới Ban Giám hiệu và phịng Đào tạo sau Đại học Trường Đại học Điều dưỡng Nam Định đã đồng ý cho tơi làm nghiên cứu này Tận đáy lịng, tơi xin gửi lời cảm ơn tới thầy hướng dẫn tơi là Tiến sĩ Tơ Thanh Phương Tơi vinh dự hân hạnh nhận hướng dẫn nhiệt tình, kiên nhẫn, thân thiện thầy Với kiến thức chuyên sâu phương pháp lẫn chuyên ngành của thầy khiến tôi hiểu và đi đúng hướng nghiên cứu ngay từ những bước đầu làm nghiên cứu Tôi cũng xin cảm ơn tới các thầy cô ở Khoa Điều Dưỡng trường Đại học Baylor (Mĩ) trường Đại học Buraphar (Thái Lan), đưa lời khun và ln ủng hộ tơi trong suốt q trình làm nghiên cứu Tơi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu Trường Đại học Y Hà Nội và Trường Đại học Điều Dưỡng Nam Định, cùng các thầy cơ, các em sinh viên ở các trường đã giúp tơi thu thập số liệu thành cơng Thật cảm ơn các em sinh viên đã khơng ngần ngại tham gia vào nghiên cứu của tơi, nếu khơng có sự nhiệt tình và hợp tác của các em, nghiên cứu của tơi sẽ khơng thể thực hiện được Cuối tơi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới gia đình thân u những người bạn đáng q của tơi Những người ln ủng hộ, khuyến khích và động viên tơi trong suốt q trình khó khăn vừa qua Hà nội, ngày 22 tháng 10 năm 2016 Phạm Thị Thu Hường vi LỜI CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực chưa sử dụng để bảo vệ học vị Mọi giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thơng tin trích dẫn trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc và được phép cơng bố Hà nội, ngày 22 tháng 10 năm 2016 Phạm Thị Thu Hường vii MỤC LỤC ABSTRACT i TÓM TẮT NGHIÊN CỨU ii LỜI CẢM ƠN iv LỜI CAM ĐOAN v MỤC LỤC vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ix DANH MỤC BẢNG x DANH SÁCH SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ xi ĐẶT VẤN ĐỀ MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 3 CHƯƠNG I TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1 Tổng quan chăm sóc sức khỏe tâm thần 4 1.2 Nhu cầu phát triển nguồn nhân lực điều dưỡng trong chăm sóc sức khỏe tâm thần ………………………………………………………………………………4 1.3 Sự lựa chọn làm việc chuyên ngành sức khỏe tâm thần sinh viên tốt nghiệp 1.3.1.Thái độ của sinh viên điều dưỡng đối với chuyên ngành điều dưỡng CSSKTT 7 1.3.2.Sự ủng hộ của những người xung quanh với việc làm điều dưỡng chuyên ngành CSSKTT 1.3.3.Những yếu tố thuận lợi và khó khăn khi làm điều dưỡng chuyên ngành CSSKTT 1.3.4.Trải nghiệm của sinh viên về chăm sóc sức khỏe tâm thần 10 1.4 Khung nghiên cứu áp dụng học thuyết Kế hoạch hành vi (Theory of Planned Behavior) của Ajzen 11 CHƯƠNG II ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 15 2.1 Đối tượng nghiên cứu 15 2.2 Thời gian và địa điểm nghiên cứu 15 viii 2.3 Thiết kế nghiên cứu 15 2.4 Mẫu và phương pháp chọn mẫu 15 2.5 Phương pháp thu thập số liệu 16 2.6 Các bước xây dựng công cụ nghiên cứu theo học thuyết Kế hoạch hành vi (TPB) 16 2.6 Đánh giá tính giá trị và độ tin cậy của bộ cơng cụ 29 2.7 Phương pháp phân tích số liệu 29 2.8 Vấn đề đạo đức của nghiên cứu 30 2.9 Yếu tố nhiễu và kiểm soát yếu tố nhiễu 30 CHƯƠNG III KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 32 3.1 Đặc điểm chung 32 3.2 .Dự định sinh viên điều dưỡng năm cuối việc lựa chọn làm việc trong chuyên ngành chăm sóc sức khỏe tâm thần 32 3.3 Những yếu tố ảnh hưởng tới sự lựa chọn làm việc trong chuyên ngành chăm sóc sức khỏe tâm thần của sinh viên điều dưỡng 34 3.3.1 Nơi cư trú và trải nghiệm cá nhân về sức khỏe tâm thần 34 3.3.2 Tiếp cận thông tin 38 3.3.3 Đánh giá về học phần đào tạo môn điều dưỡng tâm thần tại trường đại học 40 3.3.4 Nhận thức/ Kiến thức của sinh viên về chuyên ngành điều dưỡng tâm thần 41 3.4 Đánh giá vai trị của học thuyết TPB trong việc dự đốn dự định làm việc trong chun ngành chăm sóc sức khỏe tâm thần của sinh viên điều dưỡng 41 CHƯƠNG IV BÀN LUẬN 49 4.1 Yếu tố nhân đặc điểm chung của đối tượng mẫu 49 4.2 Dự định sinh viên điều dưỡng năm cuối việc lựa chọn làm việc trong chuyên ngành chăm sóc sức khỏe tâm thần 49 4.3 Những yếu tố ảnh hưởng tới lựa chọn làm việc chuyên ngành chăm sóc sức khỏe tâm thần của sinh viên điều dưỡng 50 33 Helen E Edwards cộng (2001), "Determinants of nurses’ intention to administer opioids for pain relief", Nursing and Health Sciences 3(149), tr 11 34 Kitty Farooq cộng (2014), "Why medical students choose psychiatry - a 20 country cross-sectional survey", BMC Medical Education 14(12) 35 Jillian J Francis cộng (2004), Constructing questionnaires based on the theory of planned behaviour: A manual for health services researchers, chủ biên, Centre for Health Services Research University of Newcastle 21 Claremont Place Newcastle upon Tyne NE2 4AA United Kingdom 36 Karen Glanz, Barbara K.Rimer K.Viswanath (2008), Health Behaviour and Health Education: Theory, Research, and Practice (4th ed.) 4th, JosseyBass, San Francisco 37 Gaston Godin cộng (2008), "Systematic Review Open Access Healthcare professionals' intentions and behaviours: A systematic review of studies based on social cognitive theories", Implementation Science 2008, 3:36 3(36), tr 12 38 Margot C Gowans cộng (2009), "Choosing a Career in Psychiatry: Factors Associated With a Career Interest in Psychiatry Among Canadian Students on Entry to Medical School", The Canadian Journal of Psychiatry 54(8) 39 Margot C Gowans cộng (2011), "Which Students Will Choose a Career in Psychiatry?", The Canadian Journal of Psychiatry, 56(10) 40 Heather Gillies Nurses were encouraged to pursue clinical positions Now they’re needed in the classroom, truy cập ngày 15th October-2016, trang web http://www.employmentguide.com/careeradvice/Nurses_as_College_Teache rs.html 41 Brenda Happell (1998), "The implication of legislative change on the future of psychiatric nursing in Victoria", Australian and New Zealand Journal of Psychiatry 32(2), tr 229 - 334 42 Brenda Happell (1999), "Who want to be a psychiatric nurse? Novice student nurses' interest in psychiatric nursing", Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing 6, tr 479-484 43 Brenda Happell (2009), "Influencing Undergraduate Nursing Students’ Attitudes Toward Mental Health Nursing: Acknowledging the Role of Theory", Issues in Mental Health Nursing 30, tr 39–46 44 Brenda Happell, A.Robins Karla Goughe (2008), "Developing more positive attitudes towards mental health nursing in undergraduate students: part – does more theory help?", Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing 15, tr 439–446 45 Brenda Happell, A.Robins K.Goughe (2008), "Developing more positive attitudes towards mental health nursing in undergraduate students: part 2-the impact of theory and clinical experience", Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing 15, tr 527–536 46 Brenda Happell cộng (2014), "It’s the Anxiety: Facilitators and Inhibitors to Nursing Students’ Career Interests in Mental Health Nursing", Issues in Mental Health Nursing 35, tr 50–57 47 Brenda Happell cộng (2013), "Keeping the Flame Alight: Understanding and Enhancing Interest in Mental Health Nursing as a Career", Archives of Psychiatric Nursing 27, tr 161 - 166 48 Whiteford Harvey cộng (2013), "Global burden of disease attributable to mental and substance use disorders: findings from the Global Burden of Disease Study 2010", Lancet 382(9904), tr 1575–1586 49 Susan Henderson, Brenda Happell Trish Martin3 (2007), "Impact of theory and clinical placement on undergraduate students’ mental health nursing knowledge, skills, and attitudes", International Journal of Mental Health Nursing 16, tr 116–125 50 Hanneke Hoekstra, Berno Van Meijel Truus Van Der Hooft-Leemans (2010), "A nursing career in mental health care: Choices and motives of nursing students", Nurse Education Today 30(1), tr 4–8 51 Fayyad JA, Jahshan CS Karam EG (2001), "Systems development of child mental health services in developing countries", Child Adolesc Psychiatr Clin N Am 10(4), tr 745-62 52 Izibeloko O Jack-Ide, Felicia E Amiegheme Kingsley E Ongutubor (2016), "Undergraduate Nursing Students' Mental Health and Psychiatric Clinical Experience and Their Career Choice in Nursing: Perspectives from the Niger Delta Region of Nigeria", Journal of Mental Disorders and Treatment 2(2) 53 Jui-Ying Feng Yow-Wu B.Wu (2005), "Nurses’ Intention to Report Child Abuse in Taiwan: ATest of the Theory of Planned Behavior", Research in Nursing & Health 28, tr 337 - 347 54 Kim Hee Jung (2015), "Exploration of the Experience of Work Environment in Korean Psychiatric Nurses Working in Mental Hospitals", J Korean Acad Psychiatr Ment Health Nurs 24(1), tr 61 - 73 55 Karla Gough Brenda Happell (2008), "Undergraduate nursing students attitude to mental health nursing: a cluster analysis approach", Journal of Clinical Nursing 18, tr 3155–3164 56 David Kingdon cộng (2008), "Destigmatising schizophrenia: does changing terminology reduce negative attitudes?", Psychiatric Bulletin 32, tr 419 - 2 57 Matthew Yiu Wing Kwan, Steven Russell Bray Kathleen Anne Martin Ginis (2009), "Predicting Physical Activity of First-Year University Students: An Application of the Theory of Planned Behavior", Journal of american college health 58(1) 58 Lee Sigelman Susan Welch (1993), "The Contact Hypothesis Revisited: Black-White Interaction and Positive Racial Attitudes", Social Forces 71(3), tr 781-795 59 R Jansen M I Venter ( 2015), "Psychiatric nursing: an unpopular choice", Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 22, tr 142–148 60 Mark Linden Rory Kavanagh (2011), "Attitudes of qualified vs student mental health nurses towards an individual diagnosed with schizophrenia", Journal of advanced nursing 68(6), tr 1359–1368 61 Mental disorders affect one in four people (2001), truy cập ngày 28th Febuary 2016-2016, trang web http://www.who.int/whr/2001/media_centre/press_release/en/ 62 Nikos l D Chatzisarantis Stuart J H Biddle (1998), "Functional significance of psychological variables that are included in the Theory of Planned Behaviour: A Self-Determination Theory approach to the study of attitudes, subjective norms, perceptions of control and intentions", European Journal of Social Psychology 23, tr 303-322 63 Huong Thi Thanh Nguyen (2013), Factors influencing health professional’s responses to victims of domestic violence, School of Nursing and Midwifery Queensland University of Technology, Queensland University of Technology 64 World Health Organisation (2014), Mental health atlas 65 World Health Organization (2003), Mental health legislation & human rights Mental Health Policy and Service Guidance Package, chủ biên 66 World Health Organization (2014), Psychiatrists and nurses working in mental health sectors per 100,000 population truy cập ngày 15th January2016, trang web http://gamapserver.who.int/gho/interactive_charts/mental_health/psychiatrist s_nurses/atlas.html 67 Orla T Muldoon Jacqueline Reilly (2003), "Career choice in nursing students: gendered constructs as psychological barriers", Journal of Advanced Nursing 43(1), tr 93–100 68 Julie Pallant (2011), SPSS Survival Manual A step guide to data analysis using SPSS, 4th, Jullie Pallant, ed, Allen & Unwin, Australia 69 Neil Pascoe, Education and Training Australia National Board of Employment Schools Council (1996), The development of knowledge and attitudes about career options and Australia's economic future : report of focus groups 70 Levin PF (1999), "Test of the Fishbein and Ajzen models as predictors of health care workers' glove use", Nursing & Health (RES NURS HEALTH), Aug99; 22(4): 295-307 (13p) 22(4), tr 295 - 308 71 Vijayalakshmi Poreddi cộng (2015), "Bachelor of nursing students’ attitude towards people with mental illness and career choices in psychiatric nursing An Indian perspective", Invest Educ Enferm 33(1), tr 148-154 72 Sue Putman ( 2008), "Mental illness: diagnostic title or derogatory term? (Attitudes towards mental illness) Developing a learning resource for use within a clinical call centre A systematic literature review on attitudes towards mental illness", Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing 15, tr 684–693 73 Jared Rogge (2005), Changes in Nursing Student Attitudes TowardMental Illness, Lee Honors College ScholarWorks at WMU, Western Michigan University, ScholarWorks at WMU 74 Ross C A Goldner E M (2009), "Stigma, negative attitudes and discrimination towards mental illness within the nursing profession: a review of the literature", Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing 16, tr 558–567 75 Secretariat (2011), Global burden of mental disorders and the need for a comprehensive, coordinated response from health and social sectors at the country level, World Health Organization 76 Seth M Noar Rick S Zimmerman (2005), "Health Behavior Theory and cumulative knowledge regarding health behaviors: are we moving in the right direction?", Health Education Research Theory & Practice 20(3) 77 John Stevens, Graeme Browne Iain Graham (2013), "Career in mental health still an unlikely career choice for nursing graduates: A replicated longitudinal study", International Journal of Mental Health Nursing 22, tr 213–220 78 Lois J Surgenor, Janet Dunn Jacqueline Horn (2005), "Nursing student attitudes to psychiatric nursing and psychiatric disorders in New Zealand", International Journal of Mental Health Nursing 14, tr 103–108 79 Vipavee Thongpriwan cộng (2015), "Undergraduate nursing students’ attitudes toward mental health nursing", Nurse Education Today 35 tr 948–953 80 Walsh Shari P cộng (2008), "Dialling and driving: Factors influencing intentions to use a mobile phone while driving", Accident Analysis & Prevention 40(6), tr 1893-1900 81 Shirli Werner (2012), "Intention to Work with Individuals with Dual Diagnosis: Testing the Theory of Planned Behavior among Students from Various Professions", National Association of Social Workers 82 WHO headquarters (Geneva) The International Council of Nurses (2007), Atlas : nurses in mental health 2007., World Health Organization, WHO Library 83 Dianne Wynaden cộng (2000), "Are universities preparing nurses to meet the challenges posed by the Australian mental health care system?", Australian and New Zealand Journal of Mental Health Nursing 9, tr 138 146 BẢNG PHỤ LỤC Bảng phụ lục 1: Cách tính điểm mục “Trải nghiệm cá nhân sức khỏe tâm thần” 1.b Bạn có biết ai bị mắc bệnh tâm thần hay có Có một rối loạn về tâm thần khơng? Khơng điểm điểm 2.b Mối quan hệ của người này với bạn 3.b Chẩn đốn Bố/ mẹ 2 điểm Anh, chị, em ruột 2 điểm Họ hàng 1 điểm Hàng xóm 1 điểm Bạn bè 1 điểm Khác 0 điểm 1.Tâm thần phân liệt điểm Trầm cảm 3.Động kinh điểm Không rõ Bệnh khác điểm điểm điểm 4.b Thời gian mắc bệnh cho đến nay ≤5 năm >5 -