Đọc ngữ liệu sau và trả lời các câu hỏi: … Dội nước lạnh để dập tắt hay làm bùng nổ nghị lực tiềm tàng của người khác, đó là sự lựa chọn thái độ ứng xử của chúng ta trước những thất bại
Trang 1PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI LỚP 9
ĐỀ THI CHÍNH THỨC
Môn thi: Ngữ văn Ngày thi: 11/12/2019
Thời gian làm bài: 150 phút , không kể thời gian giao đề
(Đề thi này có 01 trang)
Câu 1 (8.0 điểm)
1 Đọc ngữ liệu sau và trả lời các câu hỏi:
… Dội nước lạnh để dập tắt hay làm bùng nổ nghị lực tiềm tàng của người khác, đó là sự lựa chọn thái độ ứng xử của chúng ta trước những thất bại (…) Ngạn ngữ xứ mình có câu "Thất bại là mẹ thành công" nhưng nhìn lại câu chuyện tối qua, có hai cách ứng xử với thất bại Có không ít người ngoài cuộc đã chế giễu sai lầm của thủ môn Bùi Tiến Dũng một cách thiếu tế nhị, đã đổ lỗi - thói quen đã ăn sâu trong tiềm thức rằng “tuyển” thì không thể có những sai lầm "vớ vẩn" Còn người trong cuộc thì sao? Thành Chung, sau khi ghi bàn gỡ hòa đã vội vàng chạy
về ôm Tiến Dũng - người đồng đội vừa gây ra sai lầm - để động viên.(…) Người có
“quyền sinh sát” với mọi cầu thủ - Huấn luyện viên Park Hang Seo khi nhận được câu hỏi về sai lầm của học trò mình đã bình thản trả lời: “Mọi sai lầm của cầu thủ trên sân đều là lỗi của ban huấn luyện”.
(Theo Học được gì từ sai lầm của Bùi Tiến Dũng? Gia Tuệ - Trích báo Phụ
nữ online - Sau trận Việt Nam gặp Indonesia – SEA Games 30, ngày 01/12/2019)
a Thông điệp được tác giả gửi đến người đọc qua ngữ liệu trên là gì? (1,0 điểm).
b Nhận xét cách sử dụng từ ngữ (gạch chân) trong câu văn sau đây: “Dội nước lạnh để dập tắt hay làm bùng nổ nghị lực tiềm tàng của người khác, đó là sự lựa chọn thái độ ứng xử của chúng ta trước những thất bại” (1,0 điểm).
c Trình bày suy nghĩ về câu ngạn ngữ “Thất bại là mẹ thành công” (6,0 điểm).
Câu 2 (12.0 điểm)
Bàn về thơ, Lưu Quang Vũ từng viết:
“Mỗi bài thơ của chúng ta
Phải như một ô cửa
Mở tới tình yêu”
(Liên tưởng tháng hai)
Anh/chị hiểu thế nào về ý thơ trên và làm sáng tỏ qua một bài thơ trong
chương trình đã học.
–––––––––––––Hết––––––––––––
Họ và tên thí sinh:……… …Số báo danh: ………
Chữ kí của giám thị 1:
Chữ kí của giám thị 2:
Trang 2PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HƯỚNG DẪN CHẤM HỌC SINH GIỎI LỚP 9
––––––––––––––
I/ Hướng dẫn chấm chung
- Giám khảo cần nắm vững yêu cầu của hướng dẫn chấm để đánh giá tổng quát bài làm của thí sinh, tránh cách chấm đếm ý cho điểm
- Hướng dẫn chấm chỉ nêu những gợi ý có tính chất định hướng, GK có thể vận dụng linh họat, tránh cứng nhắc và nên cân nhắc trong từng trường hợp cụ thể để phát hiện
những bài làm thể hiện tố chất của học sinh giỏi (kiến thức vững chắc, năng lực cảm thụ sâu sắc, tinh tế, kĩ năng làm bài tốt…); đặc biệt khuyến khích những bài làm có sự sáng
tạo, có phong cách riêng
-GK đánh giá bài làm của học sinh trên cả hai phương diện: kiến thức và kĩ năng Chỉ cho điểm tối đa ở mỗi ý khi thí sinh đạt đựơc yêu cả về nội dung kiến thức và kĩ năng Với
những câu mắc các lỗi về kĩ năng, giáo viên trừ tối đa 1, 0 điểm trong tổng số điểm toàn câu.
- Điểm toàn bài là 20 điểm, chi tiết đến 0,25 điểm (không làm tròn số).
II/ Đáp án và thang điểm
a Thông điệp của tác giả: Mỗi chúng ta cần ứng xử trước thất bại bằng thái độ (8,0 nhân văn và tinh thần trách nhiệm
điểm)
b Trong câu văn, người viết đã sử dụng biện pháp tu từ ẩn dụ (Dội nước lạnh, 1.0
dập tắt, bùng nổ nghị lực tiềm tàng), đối (với các từ trái nghĩa: dập tắt - bùng
nổ) để diễn tả thái độ của con người vùi dập hay khơi dậy mạnh mẽ nghị lực
của người khác sau những sai lầm, thất bại
Tác dụng: Cách sử dụng các biện pháp tu từ làm cho câu văn giàu hình ảnh, ý
nghĩa tạo nên sự sinh động, hấp dẫn trong cách diễn đạt về thái độ, cách ứng
xử của mỗi người trước sai lầm, thất bại của người khác
c Trình bày suy nghĩ về câu ngạn ngữ “Thất bại là mẹ thành công”.
* Yêu cầu về kĩ năng
Biết cách làm bài văn nghị luận xã hội về một tư tưởng- đạo lí; biết cách bình
luận; vận dụng nhuần nhuyễn các thao tác nghị luận, diễn đạt trong sáng, mạch
lạc, biểu cảm
* Yêu cầu về kiến thức
Bày tỏ được thái độ, cách đánh giá về một ý kiến khẳng định vai trò của học
tập trong việc đạt được thành công Thí sinh có thể đưa ra những ý kiến, trình
bày theo nhiều cách khác nhau, nhưng cần chính xác, hợp lí, rõ ràng, thuyết
phục… và nêu được các ý cơ bản sau:
c1 Giải thích
1.0
- Thất bại là không đạt được kết quả, mục đích như dự định (trái với thành
công).
- Mẹ: sự khởi nguồn, sinh thành.
- Thất bại là mẹ thành công: thất bại là cơ sở, nguồn gốc dẫn đến thành công
=> Câu nói hàm chứa triết lý sống: gặp thất bại không được nản lòng, sau mỗi lần thất bại giúp ta tiến
gần thành công.
Trang 3c2 Bàn luận- chứng minh 4.0
- Cuộc sống không đơn giản, thất bại là điều tất yếu sẽ xảy ra trong cuộc đời mỗi
con người
- Việc trải qua thất bại có vai trò cần thiết, quan trọng với con người:
+ Giúp con người nhìn ra sai sót, nhìn ra chỗ yếu của mình; có thêm nhiều trải
nghiệm, kinh nghiệm hơn
+ Giúp con người tôi luyện ý chí, bản lĩnh, nỗ lực, vững vàng vượt qua những
khó khăn, thử thách
+ Giúp con người sống năng động, linh hoạt, chủ động để thích nghi và làm chủ
hoàn cảnh
+ Giúp con người bộc lộ được khả năng, vẻ đẹp, giá trị để trưởng thành hơn,
thành công hơn
- Muốn thành công từ thất bại, con người phải biết chấp nhận và vượt lên thất
bại bằng sự nhẫn nại, tích cực học hỏi, rút kinh nghiệm
- Phê phán những người thiếu bản lĩnh, không dám đối mặt với thất bại hoặc gục
ngã, buông xuôi khi gặp thất bại; không biết rút kinh nghiệm để sửa sai sau thất
bại
(Học sinh cần có dẫn chứng phù hợp để làm sáng tỏ vấn đề.)
- Nhận thức được ý nghĩa và sự cần thiết của thất bại trong cuộc đời;
Xây dựng cho mình lối sống tích cực, chủ động, bản lĩnh, thắng không kiêu
-bại không nản
2
(12
điểm)
2.1 Yêu cầu về kĩ năng
- Học sinh biết cách làm bài văn nghị luận văn học, đặc biệt là thể hiện được kĩ
năng giải thích, chứng minh một nhận định kết hợp với kĩ năng phân tích, cảm
thụ tác phẩm để làm sáng tỏ vấn đề
- Bố cục bài viết sáng rõ, mạch lạc, lập luận chặt chẽ Hành văn lưu loát, trong
sáng, có cảm xúc
2.2 Yêu cầu về kiến thức
Thí sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau trên cơ sở hiểu rõ yêu cầu
của đề bài
a Mở bài
- Giới thiệu vấn đề nghị luận và tác giả, tác phẩm tiêu biểu
- Ô cửa là nơi ngăn cách, điểm giao nối hai thế giới bên trong và bên ngoài;
mỗi bài thơ “Phải như một ô cửa”: thơ ca phải là phương tiện thể hiện và giao
nối tình cảm giữa nhà thơ với người đọc và cuộc đời (1,0 điểm)
- Mở tới tình yêu: Mỗi bài thơ là tình yêu - tình cảm của nhà thơ truyền đến
người đọc; đồng thời khơi dậy, làm nảy sinh và lan tỏa tình yêu của người đọc
đối với cuộc sống và con người (0,5 điểm)
-> Câu thơ nêu yêu cầu mang tính đặc thù của thơ ca: Thơ phải là cầu nối tâm
hồn cho nhà thơ đến với người đọc, cho mọi người đến với nhau Đây cũng là
sứ mạng, giá trị cao quí của thơ ca và yêu cầu với người sáng tác thơ (0,5 đ)
Trang 4- Chọn dẫn chứng tiêu biểu, xác đáng.
- Khi phân tích bài thơ, cần làm rõ:
+ Tình cảm của tác giả thể hiện trong bài thơ như thế nào?
+ Tình cảm ấy đã mở tới tình yêu: từ những trải nghiệm của bản thân và
người đọc nói chung, cảm nhận sự giao nối tình cảm của tác giả với người đọc,
người đọc với nhau qua bài thơ
+ Sự giao nối tình cảm ấy đã tạo ra được những hiệu quả, giá trị gì?
- Thơ ca phải là cầu nối những tâm hồn tri âm, đồng điệu Hiểu rộng ra, yêu
cầu ấy không chỉ dành cho tác phẩm thơ, mà còn đúng đối với các tác phẩm
văn học nói chung Vì nó không nằm ngoài đặc trưng, bản chất, chức năng của
văn học cũng như đặc thù sáng tạo của nhà văn Để đáp ứng được yêu cầu đó,
không chỉ cần đến cảm xúc mãnh liệt của người sáng tác mà còn cần đến
những nỗ lực sáng tạo nghệ thuật (0,5 điểm)
- Bài học sáng tác và tiếp nhận:
+ Nhà thơ, người sáng tác cần ý thức sâu sắc về yêu cầu, sứ mệnh của mình để
tạo nên những ô cửa - mở tới tình yêu, vừa mang giá trị nhân văn sâu sắc vừa
hấp dẫn về nghệ thuật (0,25 điểm)
+ Người đọc: cần cảm nhận tác phẩm bằng tất cả tâm hồn để hiểu và đón nhận
tiếng lòng người nghệ sĩ gửi gắm, cùng nhà thơ mở những ô cửa - tình yêu để
hiểu người, hiểu mình, để lan tỏa tình yêu thương…(0,25 điểm)
Ý nghĩa quan niệm của nhà thơ: đúng đắn, có giá trị định hướng cho cả sáng
tác và tiếp nhận (0,5 điểm)