1 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO – BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG NGUYỄN VĂN CÔNG THỰC TRẠNG TUÂN THỦ ĐIỀU TRỊ VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN Ở NGƯỜI BỆNH ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TYPE ĐIỀU TRỊ NGOẠI TRÚ TẠI TRUNG TÂM Y TẾ HUYỆN TAM DƯƠNG-TỈNH VĨNH PHÚC NĂM 2019 LUẬN VĂN THẠC SÍ CHUN NGÀNH Y TẾ CƠNG CỘNG MÃ SỐ: 8720701 HÀ NỘI, NĂM 2019 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO – BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG NGUYỄN VĂN CÔNG THỰC TRẠNG TUÂN THỦ ĐIỀU TRỊ VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN Ở NGƯỜI BỆNH ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TYPE ĐIỀU TRỊ NGOẠI TRÚ TẠI TRUNG TÂM Y TẾ HUYỆN TAM DƯƠNG-TỈNH VĨNH PHÚC NĂM 2019 LUẬN VĂN THẠC SĨ Y TẾ CÔNG CỘNG HÀ NỘI MÃ SỐ: 8720701 HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS TRẦN THỊ MỸ HẠNH HÀ NỘI, NĂM 2019 i Lời cảm ơn Trong q trình nghiên cứu hồn thành luận văn này, giúp đỡ quý báu thầy cô công tác Trường đại học Y tế công cộng Hà Nội, đặc biệt TS Trần Thị Mỹ Hạnh Tôi xin trân trọng cảm ơn Trường Đại học Y tế công cộng Hà Nội-đơn vị chù trì đề tài cấp nhà trường “ Thực trạng tuân thủ điều trị số yếu tố liên quan người bệnh đái tháo đường type điều trị ngoại trú Trung tâm Y tế huyện Tam Dương-tỉnh Vĩnh Phúc năm 2019” đồng hành tạo điều kiện thuận lợi để tơi hồn thành luận văn Tôi xin trân trọng cảm ơn TS Trần Thị Mỹ Hạnh người đồng hành với tối suốt thời gian qua, ln hết lịng giúp đỡ, hướng dẫn tận tình gần năm qua để tơi thực hồn thành luận văn Tơi xin trân trọng bày tỏ lịng biết ơn đến gia đình đồng nghiệp, bạn bè giúp đỡ, động viên tơi hồn thành luận văn Tơi xin trân trọng cảm ơn./ Hà Nội, tháng 11 năm 2019 Học viên Nguyễn Văn Công ii MỤC LỤC ĐẶT VẤN ĐỀ MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU Chương TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1.Các khái niệm, định nghĩa sử dụng nghiên cứu 1.2 Nguyên tắc điều trị bệnh đái tháo đường type 1.3 Các phương pháp đo lượng đánh giá tuân thủ điều trị ĐTĐ 16 1.4 Thực trạng bệnh đái tháo đường yếu tố ảnh hưởng đến tuân thủ điều trị bệnh nhân ĐTĐ type 17 1.5 Một số nghiên cứu tuân thủ điều trị (ĐTĐ) type giới Việt Nam 20 1.6.Thông tin địa bàn nghiên cứu 26 1.7 Khung lý thuyết 27 Chương PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 29 2.1 Phương pháp nghiên cứu 29 2.2 Phương pháp thu thập thông tin 31 2.3.Thang điểm đánh giá tuân thủ chế độ điều trị (Chi tiết kèm phụ lục 5) 31 2.4.Phương pháp phân tích số liệu 32 2.5 Đạo đức nghiên cứu 33 2.6 Sai số biện pháp khắc phục 34 Chương KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .35 3.1.Thông tin chung ĐT nghiên cứu đặc điểm dịch vụ y tế Phòng khám ngoại trú 35 3.2 Thực trạng tuân thủ điều trị 41 3.3 Một số yếu tố liên quan đến tuân thủ điều trị đối tượng nghiên cứu 50 Chương BÀN LUẬN .61 4.1 Thực trạng kiến thức tuân thủ điều trị đối tượng nghiên cứu 61 4.2 Thực trạng thực hành tuân thủ điều trị đối tượng nghiên cứu 63 4.4 Hạn chế nghiên cứu 66 Chương KẾT LUẬN 68 iii KHUYẾN NGHỊ 69 TÀI LIỆU THAM KHẢO 69 Phụ lục I.GIẤY ĐỒNG Ý THAM GIA NGHIÊN CỨU 73 Phụ lục II PHIẾU PHỎNG VẤN NGƯỜI BỆNH 74 Phụ lục III PHỎNG VẤN SÂU BÁC SĨ 80 Phụ lục IV: PHỎNG VẤN SÂU ĐIỀU DƯỠNG 82 Phụ lục V THANG ĐIỂM ĐÁNH GIÁ 83 Phụ lục VI THU THẬP THÔNG TIN TỪ HỒ SƠ BỆNH ÁN CỦA BN TYPE .86 Phụ lục VII CÁC BIẾN SỐ 87 iv DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ĐTĐ Đái tháo đường ĐTNC Đối tượng nghiên cứu MET Đơn vị chuyển hóa tương đương KT Kháng thể NB Người bệnh PVS Phỏng vấn sâu TLN Thảo luận nhóm TTĐT Tuân thủ điều trị WHO Tổ chức Y tế Thế giới World Health Organization v DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1: Đặc điểm chung ĐTNC .35 Bảng 3.2: Đặc điểm tiền sử phát đái tháo đường ĐTNC 36 Bảng 3.3: Hỗ trợ người thân tuân thủ điều trị .36 Bảng 3.4: Mô tả yếu tố cung cấp dịch vụ từ sở y tế 37 Bảng 3.5: Các yếu tố cung cấp dịch vụ từ CBYT 38 Bảng 3.6: Kiến thức tuân thủ điều trị ĐTĐ người bệnh .41 Bảng 3.7: Kiến thức lựa chọn thực phẩm phù hợp ĐTNC 43 Bảng 3.8: Tuân thủ hoạt động thể lực ĐTNC 45 Bảng 3.9: Tuân thủ dùng thuốc ĐTNC 46 Bảng 3.10: Tuân thủ kiểm soát đường huyết khám định kỳ ĐTNC Error! Bookmark not defined Bảng 3.11: Lý không tuân thủ điều trị ĐTNC 50 Bảng 3.12: Liên quan yếu tố cá nhân với tuân thủ dinh dưỡng 50 Bảng 3.13: Liên quan yếu tố dịch vụ y tế với tuân thủ dinh dưỡng 51 Bảng 3.14: Liên quan yếu tố cá nhân với tuân thủ dùng thuốc .53 Bảng 3.15: Liên quan yếu tố dịch vụ y tế với tuân thủ dùng thuốc 54 Bảng 3.16: Liên quan yếu tố cá nhân với tuân thủ kiểm soát đường huyết khám định kỳ 56 Bảng 3.17: Liên quan yếu tố dịch vụ y tế với tuân thủ kiểm soát đường huyết khám định kỳ 58 vi THỰC TRẠNG TUÂN THỦ ĐIỀU TRỊ VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN Ở NGƯỜI BỆNH ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TYPE 2ĐIỀU TRỊ NGOẠI TRÚ TẠI TRUNG TÂM Y TẾ HUYỆN TAM DƯƠNG-TỈNH VĨNH PHÚC NĂM 2019 Học viên: Nguyễn Văn Công Giáo viên hướng dẫn: TS Trần Thị Mỹ Hạnh TÓM TẮT LUẬN VĂN Đái tháo đường (ĐTĐ) type bệnh mạn tính cần theo dõi, điều trị đúng, đủ, thường xuyên kéo dài đến hết đời Mục tiêu điều trị giảm đường máu giảm tối đa biến chứng ĐTĐ gây Để làm điều người bệnh (NB) cần tuân thủ đúng chế độ điều trị Tn thủ điều trị (TTĐT) đóng vai trị quan trọng việc kiểm soát đường huyết, thực tế tỷ lệ người bệnh không tuân thủ điều trị theo khuyến cáo thầy thuốc tình trạng báo động Khoa Khám bệnh, Trung tâm Y tế huyện Tam Dương khám điều trị ngoại trú cho người bệnh ĐTĐ, tỷ lệ thực hành tuân thủ điều trị người bệnh bao nhiêu, yếu tố liên quan đến tuân thủ chưa có câu trả lời Do chúng nghiên cứu đề tài với mục tiêu: (1)Mô tả thực trạng tuân thủ điều trị người bệnh đái tháo đường type điều trị ngọai trú Trung tâm Y tế huyện Tam Dương năm 2019; (2)Phân tích số yếu tố liên quan đến tuân thủ điều trị người bệnh đái tháo đường type Nghiên cứu mô tả cắt ngang, kết hợp định lượng định tính Đối tượng nghiên cứu (ĐTNC) NB chẩn đoán ĐTĐ type điều trị ngoại trú Trung tâm Y tế huyện Tam Dương Cỡ mẫu nghiên cứu định lượng 143 NB, vấn trực tiếp câu hỏi thiết kế sẵn Phần nghiên cứu định tính tiến hành sau nghiên cứu định lượng, vấn sâu bác sỹ điều dưỡng (ĐD) làm việc Khoa khám bệnh ngoại trú Kết nghiên cứu cho thấy có tỷ lệ người bệnh tuân thủ chế độ dinh dưỡng đạt 26,6%; tỷ lệ người bệnh tuân thủ hoạt động thể lực đạt 51%; NB tuân thủ dùng thuốc đạt 96,5%; NB tuân thủ chế độ kiểm soát đường huyết đạt 86,7% Có mối liên quan kiến thức tuân thủ điều trị tới tuân thủ dinh dưỡng người bệnh Khoa khám bệnh ngoại trú, Trung tâm Y tế huyện Tam Dương Người bệnh có kiến vii thức đạt tn thủ điều trị có tn thủ dinh dưỡng cao gấp 5,7 lần so với tuân thủ dinh dưỡng người bệnh có kiến thức tuân thủ điều trị không đạt TTYT Tam Dương cần thành lập thêm phòng khám cho người bệnh ĐTĐ CBYT nên tư vấn, giải thích rõ chế độ tuân thủ điều trị cho NB ĐẶT VẤN ĐỀ Trong bệnh không truyền nhiễm, đái tháo đường bệnh nội tiết chuyển hóa thường gặp phổ biến toàn cầu, 10 nguyên nhân gây gánh nặng tàn tật tử vong lớn toàn cầu Theo Liên đoàn Đái tháo đường Thế giới (IDF), năm 2013, giới có 382 triệu người mắc bệnh đái tháo đường (ĐTĐ), năm 2015 415 triệu người tương đương 11 người có người bị đái tháo đường, đến năm 2040 số 642 triệu người bệnh đái tháo đường (ĐTĐ) [7], [25] Tại Việt Nam, theo kết nghiên cứu dịch tễ học bệnh ĐTĐ toàn quốc năm 2012 Bệnh viện Nội tiết Trung ương, tỷ lệ mắc ĐTĐ Việt Nam 5,42% người trưởng thành, tỷ lệ mắc ĐTĐ tăng dần theo nhóm tuổi, cụ thể 1,7% nhóm từ 30-39 tuổi; 3,7% nhóm từ 40-49 tuổi; 7,5% nhóm từ 50-59 tuổi 9,9% nhóm từ 60-69 tuổi Theo kết điều tra, năm 2015 nhóm tuổi từ 18-69, tỷ lệ đái tháo đường 4,1%, tiền đái tháo đường 3,6% Ngay với người chẩn đoán, việc điều trị bệnh ĐTĐ chưa phải tối ưu đa số không đạt mục tiêu điều trị [7], [25] Bệnh đái tháo đường không điều trị đúng dẫn đến biến chứng như: biến chứng mắt, biến chứng thận đặc biệt biến chứng tim mạch Để kiểm soát đường huyết đạt mục tiêu điều trị cho người bệnh việc tuân thủ điều trị đặc biệt quan trọng Nếu người bệnh ĐTĐ không tuân thủ điều trị gây biến chứng nêu mà tốn kém kinh tế, giảm chất lượng sống, tàn tật nặng nề tử vong[2] Trung tâm Y tế huyện Tam Dương trực thuộc Sở Y tế Vĩnh Phúc đơn vị y tế hạng III, với quy mô 253 giường bệnh, đầy đủ chuyên khoa, buồng khám nội tiết trực thuộc khoa khám bệnh Trung tâm Y tế huyện Tam Dương, quản lý gần 800 người bệnh đái tháo đường [23], số lượng người quản lý điều trị ngoại trú tương đối lớn so với quy mô buồng khám Trung tâm Y tế huyện trung du miền núi với dân số khoảng 100 nghìn dân Số lượng người mắc bệnh ngày tăng phân bố rộng khắp xã thị trấn huyện Trong buồng khám Nội tiết có Bác sĩ Điều dưỡng Trung 97 Khung lý thuyết/cây vấn đề Phù hợp Nhóm nghiên cứu xin cảm ơn Đối tượng phương pháp nghiên cứu Đây nghiên cứu cắt ngang phân tích Học viên xin tiếp thu ý kiến hội đồng chỉnh sửa lại theo góp ý Format: cần sửa 2.1 đối tượng NC, 2.2 địa điểm … Học viên chỉnh sửa lại mục 2.1 đối tượng NC… Tỷ lệ p cần phải rõ đái tháo đường type2 hay đái tháo đường chung Tỷ lệ p đái tháo đường type Kết nghiên cứu Các bảng biểu cần xem lại để bổ sung chỉnh sửa cho phù hợp Học viên xin tiếp thu ý kiến chỉnh sửa xếp lại bảng biểu phần kết nghiên cứu, cắt bỏ phần 3.2.6 lý không tuân thủ điều trị đối tượng nghiên cứu cắt bỏ phần trống bảng 3.11 Trang50 Kết luận Kết luận cần bám vào kết Học viên xin tiếp thu ý kiến hội đồng chình sửa theo góp ý mục Chương trang69 Kết luận Phần kết luận cần viết lại, nêu rõ Học viên xin tiếp thu ý kiến đóng góp 10 kết theo mục tiêu hội đồng chỉnh sửa theo góp nghiên cứu, có số liệu kết kèm ý phần kết trang 69 theo 11 Khuyến nghị Cần chỉnh sửa Học viên xin tiếp thu ý kiến đóng góp hội đồng, luận văn chỉnh sửa lại phần khuyến nghị trang70 Tài liệu tham khảo Cần bổ sung tài liệu tham khảo cũ 12 bổ sung tài liệu quốc tế Học viên xin tiếp thu ý kiến hội đồng học viên bổ sung tài liệu tham khảo quốc tế từ 2015.2016 và2017 tạicáctrang73,74 Ngày 25 tháng 11 năm 2019 98 Học viên Nguyễn Văn Công Xác nhận GV hướng dẫn Xác nhận GV hướng dẫn (nếu có) Xác nhận GV hỗ trợ (nếu có) (ký ghi rõ họ tên) (ký ghi rõ họ tên) (ký ghi rõ họ tên) TS Trần Thị Mỹ Hạnh Ý kiến thành viên HĐ/chủ tịch HĐ (Nếu phân công): ………………………………………………………………………………………… …… Ngày 25 tháng 11 năm 2019 Đại diện hộiđồng (ký ghi rõ họtên) PGS.TS Hoàng Văn Minh 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 ... trạngtuân thủ điều trị người bệnh đái tháo đường type điều trị ngoại trú Trung tâm Y tế huyện Tam Dương- tỉnh Vĩnh Phúc năm 20 19 2. Phân tích số y? ??u tố liên quan đến tuân thủ điều trị người bệnh. .. tả thực trạng tuân thủ điều trị người bệnh đái tháo đường type điều trị ngọai trú Trung tâm Y tế huyện Tam Dương năm 20 19; (2) Phân tích số y? ??u tố liên quan đến tuân thủ điều trị người bệnh đái. .. nhà trường “ Thực trạng tuân thủ điều trị số y? ??u tố liên quan người bệnh đái tháo đường type điều trị ngoại trú Trung tâm Y tế huyện Tam Dương- tỉnh Vĩnh Phúc năm 20 19” đồng hành tạo điều kiện thuận