BUỔI THẢO LUẬN THỨ NHẤT CHỦ THỂ CỦA PHÁP LUẬT DÂN SỰ (Phần chung) Bộ môn: Những quy định chung luật dân sự, tài sản, thừa kế Giảng viên: ThS Nguyễn Tấn Hồng Hải Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 20 tháng 02 năm 2020 MỤC LỤC VẤN ĐỀ 1: NĂNG LỰC HÀNH VI DÂN SỰ CÁ NHÂN Tóm tắt án số: 11/2017/QĐDS-ST ngày 18/7/2017 “V/v: Tuyên bố người có khó khăn nhận thức làm chủ hành vi” Tòa án nhân dân thị xã Điện Bàn tỉnh Quảng Nam 1.1 Hồn cảnh ơng P Quyết định bình luận có thuộc trường hợp lực hành vi dân không? Vì sao? 1.2 Nêu điểm giống khác hạn chế lực hành vi dân lực hành vi dân 1.3 Trong Quyết định bình luận, ơng P có thuộc trường hợp người bị hạn chế lực hành vi dân khơng? Vì sao? 1.4 Điểm khác người bị hạn chế lực hành vi dân người có khó khăn nhận thức, làm chủ hành vi 1.5 Tịa án xác định ơng P thuộc trường hợp người có khó khăn nhận thức, làm chủ hành vi có thuyết phục khơng? Vì sao? 1.6 Việc Tịa án khơng để bà H người giám hộ cho ơng P có thuyết phục khơng? Vì sao? 1.7 Việc Tòa án để bà T làm người giám hộ cho ơng P có thuyết phục khơng? Vì sao? 1.8 Với vai trò người giám hộ, bà T đại diện cho ông P giao dịch nào? Tại sao? 1.9 Suy nghĩ anh/chị chế định người có khó khăn nhận thức, làm chủ hành vi bổ sung BLDS 2015 VẤN ĐỀ 2: TƯ CÁCH PHÁP NHÂN VÀ HỆ QUẢ PHÁP LÝ Tóm tắt án số: 1117/2012/LĐ-PT ngày 11/9/2012 “ V/v tranh chấp bị đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động” Tòa án nhân dân Thành Phố Hồ Chí Minh Tóm tắt tình 2.1 Những điều kiện để tổ chức thừa nhận pháp nhân (nêu rõ điều kiện) 2.2 Trong án số 1117, theo Bộ tài nguyên môi trường, Cơ quan đại diện Bộ tài nguyên môi trường có tư cách pháp nhân khơng? Đoạn án có câu trả lời 2.3 Suy nghĩ anh/chị hướng Trong án số 1117, Tòa án xác định 2.4 2.5 2.6 2.7 Cơ quan đại diện Bộ tài nguyên môi trường tư cách pháp nhân? Suy nghĩ anh/chị hướng giải tòa án Pháp nhân cá nhân có khác lực pháp luật dân sự? Nêu sở trả lời (nhất sở BLDS 2005 BLDS 2015) Giao dịch người đại diện pháp nhân xác lập nhân danh pháp nhân có ràng buộc pháp nhân khơng? Nêu sở pháp lý Trong tình trên, hợp đồng ký kết với Cơng ty Nam Hà có ràng buộc Cơng ty Bắc Sơn khơng? Vì sao? Nêu sở pháp lý VẤN ĐỀ 3: TRÁCH NHIỆM DÂN SỰ CỦA PHÁP NHÂN Tóm tắt án số 10/2016/KDTM-PT ngày 17/03/2016 “V/v tranh chấp hợp đồng mua bán hàng hóa” Tịa án nhân dân tỉnh An Giang 3.1 Trách nhiệm pháp nhân nghĩa vụ thành viên trách nhiệm thành viên nghĩa vụ pháp nhân 3.2 Trong án bình luận, bà Hiền có thành viên Cơng ty Xun Á hay khơng? Vì sao? 3.3 Nghĩa vụ Cơng ty Ngọc Bích nghĩa vụ Công ty Xuyên Á hay bà Hiền? Vì sao? 3.4 Suy nghĩ anh/chị hướng giải Tòa cấp sơ thẩm Tòa cấp phúc thẩm liên quan đến nghĩa vụ Công ty Ngọc Bích 3.5 Làm để bảo vệ quyền lợi Cơng ty Ngọc Bích Cơng ty Xun Á bị giải thể DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO VẤN ĐỀ NĂNG LỰC HÀNH VI DÂN SỰ CÁ NHÂN Tóm tắt Bản án số: 11/2017/QĐDS-ST ngày 18/7/2017 “V/v: Tuyên bố người có khó khăn nhận thức làm chủ hành vi” Tòa án nhân dân thị xã Điện Bàn tỉnh Quảng Nam.1 Bà Vủ Thị H (người yêu cầu giải vụ việc dân sự) ơng Lê Văn P (người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan) có quan hệ vợ chồng Mục đích yêu cầu để giải vụ án ly hôn bà H ông P Theo lời khai bà H ơng P ơng P bị bệnh tâm thần Sau xuất viện điều trị ngoại trú, quản lý trạm y tế xã Đ Dựa kết luận giám định pháp y tâm thần Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Miền Trung, yêu cầu tun bố ơng Lê Văn P có khó khăn nhận thức, làm chủ hành vi bà Vủ Thị H chấp nhận Tòa định bà Huỳnh Thị T (người nuôi dưỡng ông P từ nhỏ đến tuổi trưởng thành) người giám hộ cho ông P Đồng thời, bà H phải chịu lệ phí việc dân sơ thẩm 1.1 Hồn cảnh ơng P định bình luận có thuộc trường hợp lực hành vi dân khơng? Vì sao? Khoản Điều 22 Bộ luật Dân năm 2015 ( BLDS 2015) quy định : “Khi người bị bệnh tâm thần mắc bệnh khác mà nhận thức, làm chủ hành vi theo u cầu người có quyền, lợi ích liên quan quan, tổ chức hữu quan, Tòa án định tuyên bố người người lực hành vi dân sở kết luận giám định pháp y tâm thần” Theo Bản án số: 11/2017/QDDS-ST: • Ơng P bị tâm thần xuất viện điều trị ngoại trú, quản lý trạm y tế xã Đ nên khơng có cho ơng khơng thể nhận thức, làm chủ hành vi • Khơng có u cầu người có quyền, lợi ích liên quan quan, tổ chức hữu quan việc tuyên bố ông P lực hành vi dân 1Từ sau viết tắt Bản án số: 11/2017/QĐDS-ST 5 • Có kết luận giám định pháp y tâm thần số 268/KLGĐTC, ngày 22/5/2017 ông Lê Văn P Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Miền Trung kết luận mặt pháp luật, ơng P có khó khăn nhận thức, làm chủ hành vi Vì vậy, hồn cảnh ơng P không thuộc trường hợp lực hành vi dân 1.2 Nêu điểm giống khác hạn chế lực hành vi dân lực hành vi dân Bảng so sánh: Hạn chế lực hành vi dân Mất lực hành vi dân (Điều 24, BLDS 2015) (Điều 22, BLDS 2015) Cơ quan có thẩm quyền tuyên bố định Cá nhân Chủ thể yêu cầu Tòa án Nghiện ma túy, nghiện chất kích thích khác dẫn đến phá tán tài sản gia đình Người có quyền, lợi ích liên quan quan, tổ chức hữu quan Điều kiện Người đại diện Do bị bệnh tâm thần mắc bệnh khác mà nhận thức, làm chủ hành vi Trên sở kết luận giám định pháp y tâm thần Tòa án định người Người lực đại diện theo pháp luật hành vi dân “phải phạm vi đại diện2 có người giám hộ”; Từ điều 319 đến điều 321 Bộ luật tố tụng dân năm 2015 người giám hộ người giám hộ đương nhiên (Điều 53 BLDS 2015) hay giám hộ cử (Điều 54 BLDS 2015) (khi khơng có người giám hộ đương nhiên)3 Hậu Hủy bỏ tuyên bố Được xác lập giao dịch phục vụ nhu cầu sinh hoạt ngày, giao dịch khác phải đồng ý người đại diện Mọi giao dịch dân phải người đại diện theo pháp luật xác lập, thực Khi khơng cịn tun bố,theo u cầu người người cón quyền, lợi ích liên quan quan, tổ chức hữu quan, Tòa án định hủy bỏ định tuyên bố 1.3 Trong Quyết định bình luận, ơng P có thuộc trường hợp người bị hạn chế lực hành vi dân khơng? Vì sao? Khoản Điều 24 BLDS 2015 quy định: “Người nghiện ma túy, nghiện chất kích thích khác dẫn đến phá tán tài sản gia đình theo yêu cầu người có quyền, lợi ích liên quan quan, tổ chức hữu quan, Tịa án định tuyên bố người người bị hạn chế lực hành vi dân sự” Tuy nhiên trường hợp ông P, theo kết luận giám định pháp y tâm thần, ơng P bị tâm thần dẫn đến khó khăn nhận thức làm chủ hành Đỗ Văn Đại Nguyễn Thanh Thư (2011), “Vấn đề bảo hộ người lực hành vi dân sự”, Tạp chí Khoa học pháp lý, (số 5), tr.15 7 vi Do vậy, ông P không thuộc trường hợp người bị hạn chế lực hành vi dân 1.4 Điểm khác người bị hạn chế lực hành vi dân người có khó khăn nhận thức, làm chủ hành vi Tiêu chí Về chủ thể Người bị hạn chế lực hành vi dân Người có khó khăn nhận thức, làm chủ hành vi (Điều 24 BLDS 2015) (Điều 23 BLDS 2015) Người nghiện ma túy, nghiện Người thành niên tình trạng thể chất kích thích khác dẫn chất tinh thần mà không đủ khả nhận thức, làm chủ hành đến phá tán tài sản gia đình vi chưa đến mức lực hành vi dân Người đó, người có quyền, lợi ích Về chủ thể Người có quyền, lợi ích liên liên quan quan, tổ chức yêu cầu quan quan, tổ chức hữu quan hữu quan Về kiện điều Trên sở kết luận giám định pháp y tâm thần Tòa án định người đại Tòa án định người giám hộ, xác Về người diện theo pháp luật phạm vi định quyền, nghĩa vụ người đại diện đại diện giám hộ Được xác lập giao dịch phục vụ nhu cầu sinh hoạt Về hậu ngày, giao dịch khác pháp lý phải đồng ý người đại diện Được xác lập giao dịch dân Tuy nhiên, người giám hộ có nghĩa vụ đại diện người giám hộ giao dịch theo định người giám hộ Tịa án 1.5 Tịa án xác định ơng P thuộc trường hợp người có khó khăn nhận thức, làm chủ hành vi có thuyết phục khơng? Vì sao? Đối chiếu theo điều 23, BLDS 2015, Tòa án xác định ơng P thuộc trường hợp có người có khó khăn nhận thức, làm chủ hành vi thuyết phục lý sau: • Thứ nhất, ông P (sinh năm 19864, 31 tuổi) người thành niên Trang Bản án số: 11/2017/QĐDS-ST 8 Thứ hai, tình trạng tinh thần (bệnh tâm thần), ông P không đủ khả nhận thức, làm chủ hành vi chưa đến mức lực hành vi dân Điều thể qua việc sau điều trị Bệnh viện Tâm thần thành phố Đà Nẵng, ông xuất viện cho điều trị ngoại trú quản lý Trạm Y tế xã Đ đến nay.5 • Thứ ba, có u cầu bà H, vợ ơng P, người có quyền, lợi ích liên quan Cụ thể nhằm giải vụ án ly hôn bà H ơng P • Thứ tư, định có sở dựa kết luận giám định pháp y tâm thần số: 286/KLGĐTC, ngày 22/5/2017 ông Lê Văn P Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực miền Trung • Như vậy, việc Tịa án xác định ông P thuộc trường hợp người có khó khăn nhận thức, làm chủ hành vi hoàn toàn thuyết phục 1.6 Việc Tịa án khơng để bà H người giám hộ cho ơng P có thuyết phục khơng? Vì sao? Việc Tồ án khơng để bà H người giám hộ cho ông P thuyết phục, do: Tồ án thụ lý vụ án ly ơng P bà H, chưa có định thức việc ly ơng P bà H Vậy thời điểmđó, họ vợ chồng Khoản Điều 53 BLDS 2015 quy định: “ Trường hợp vợ người lực hành vi dân chồng người giám hộ; chồng người lực hành vi dân vợ người giám hộ” Như vậy, bà H người giám hộ đương nhiên ông P Nhưng mục đích bà H u cầu Tồ án tuyến bố ơng P khó khăn nhận thức, làm chủ hành vi để giải vụ án ly bà H ơng P mà Tịa án thụ lí Do bà H khơng đủ điều kiện làm người giám hộ cho ông P Quyết định Tịa án hồn tồn thuyết phục 1.7 Việc Tòa án để bà T làm người giám hộ cho ơng P có thuyết phục khơng? Vì sao? Việc tồ án để bà T người giám hộ cho ông P thuyết phục vì: • Bố ơng P mất, mẹ ông P - bà H, bỏ 20 năm (khơng có sở để định bà H làm giám hộ cho ơng P) • Vợ ơng P khơng đủ điều kiện làm người giám hộ theo định án Trang Bản án số: 11/2017/QĐDS-ST 9 Bà T người có quan hệ ni dưỡng ơng P từ nhỏ đến trưởng thành Và ơng P yêu cầu Toà án định bà T người giám hộ cho mình, đồng nghĩa với việc ơng đồng ý để bà T người giám hộ6 • Bà T đồng ý làm người giám hộ cho ơng P • 1.8 Với vai trị người giám hộ, bà T đại diện cho ông P giao dịch nào? Tại sao? Căn theo phạm vi giám hộ theo định Tòa án án số 11/2017/QĐDS-ST ngày 18/7/2017, dựa điểm b khoản Điều 57 điểm c khoản Điều 58 BLDS 2015, Khoản điều 23, điều 59 bà T đại diện giao dịch dân nhằm bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp ơng P: • Thủ tục ly với bà H • Sử dụng tài sản ơng P để thực giao dịch dân phục vụ cho nhu cầu thiết yếu ông P theo Điểm a Khoản Điều 58 BLDS 2015 1.9 Suy nghĩ anh/chị chế định người có khó khăn nhận thức, làm chủ hành vi bổ sung BLDS 2015 Trước theo BLDS 2005, vào khả nhận thức làm chủ hành vi mà phân nhiều mức độ khác Cá nhân đủ độ tuổi không thuộc trường hợp hạn chế lực hành vi dân họ người có lực pháp luật đầy đủ, người tự xác lập, thực giao dịch dân hành vi họ tự chịu trách nhiệm, tự thực nghĩa vụ dân hành vi họ Điều không phù hợp không đảm bảo yếu tố công quyền lợi ích hợp pháp chủ thể quan hệ dân Bởi trường hợp cá nhân bị khuyết thiếu mà ảnh hưởng đến nhận thức làm chủ hành vi họ (ví dụ người già, người tàn tật có khả nhận thức không sáng suốt dẫn tới không làm chủ thực hành vi) không thuộc trường hợp hạn chế lực hành vi dân mà phải thực chịu trách nhiệm người có lực hành vi dân đầy đủ bất hợp lý Vì thực tế khơng phải mức độ lực hành vi dân cá nhân lúc hai thái cực: hồn tồn đầy đủ mà có nhiều người khả nhận thức làm chủ không đầy đủ chưa đến mức hoàn toàn lực hành vi dân Khoản Điều 46 BLDS 2015 10 nên việc bổ sung thêm đối tượng người có khó khăn nhận thức làm chủ hành vi điều cần thiết Sự bổ sung hoàn toàn phù hợp với nhiệm vụ mà Hiến pháp 2013 BLDS 2015 bảo vệ tối đa quyền người, quyền công dân Việc bổ sung nhóm “người có khó khăn nhận thức, làm chủ hành vi” đảm bảo tối đa quyền lợi cuả người vốn sinh lý họ khơng có khả nhận thức điều khiển hành vi giống người xung quay độ tuổi môi trường sống, khả tự bảo vệ họ trước tác động bên hạn chế người khác- bảo vệ tốt chủ thể yếu quan hệ dân VẤN ĐỀ TƯ CÁCH PHÁP NHÂN VÀ HỆ QUẢ PHÁP LÝ Tóm tắt án số: 1117/2012/LĐ-PT ngày 11/9/2012 “ V/v tranh chấp bị đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động” Tòa án nhân dân Thành Phố Hồ Chí Minh.7 Ơng Nguyễn Ngọc Hùng (nguyên đơn) vào làm việc Văn phòng Bộ Tài ngun Mơi trường có ký hợp đồng lao động Sau ký phụ lục hợp đồng thay Từ sau viết tắt Bản án số: 1117/2012/LĐ-PT 11 đổi tên người sử dụng lao động quan đại diện Bộ tài nguyên Môi trường (bị đơn) Tại khu tập thể xảy việc xe, quan buộc ông phải bồi thường thiệt hại chấm dứt hợp đồng Ơng khơng đồng ý nên khởi kiện yêu cầu Tòa án xét xử Tại án sơ thẩm, yêu cầu ông chấp nhận, quan đại diện phải bồi thường khoản tiền Người đại diện pháp luật cúa quan đại diện nộp đơn kháng cáo Tại phiên phúc thẩm, Tòa định chấp nhận phần yêu cầu kháng cáo thực yêu cầu có liên quan Tóm tắt tình huống: Cơng ty Bắc Sơn thành lập chi nhánh TP HCM Tại quy chế hoạt động Chi nhánh có quy định “chi nhánh tổ chức kinh tế có tư cách pháp nhân, hạch tốn kinh tế độc lập” Chi nhánh ký hợp đồng với Cơng ty Nam Hà Khi có tranh chấp, cơng ty Bắc Sơn phủ nhận trách nhiệm lý Chi nhánh có tư cách pháp nhân 2.1 Những điều kiện để tổ chức thừa nhận pháp nhân (nêu rõ điều kiện) Khoản điều 74 BLDS 2015 quy định: “Một tổ chức công nhận pháp nhân có đủ điều kiện sau đây: 1) Được thành lập theo quy định Bộ luật này, luật khác có liên quan; 2) Có cấu tổ chức theo quy định Điều 83 Bộ luật này; 3) Có tài sản độc lập với cá nhân, pháp nhân khác tự chịu trách nhiệm tài sản mình; 4) Nhân danh tham gia quan hệ pháp luật cách độc lập.” CỤ THỂ: 1) Pháp nhân tổ chức thành lập theo quy định Bộ luật này, luật khác có liên quan: Có nghĩa pháp nhân phải thành lập hợp pháp theo trình tự, thủ tục chung BLDS 2015 quy định quy định luật khác liên quan cho loại pháp nhân tương ứng Pháp luật Việt Nam công nhận nhiều loại pháp nhân khác nên trình tự, thủ tục tương ứng theo loại pháp nhân đó, nhiên, dù có loại pháp nhân thành lập phải đáp ứng đủ điều kiện 12 nêu BLDS 2015 sở pháp lí chung cho loại pháp nhân luật khác có liên quan luật chuyên ngành có quy định riêng pháp nhân phải tuân theo Bộ luật trừ điểm đặc thù.8 Thông qua quy định này, công nhận đời pháp nhân, đánh dấu thời điểm phát sinh tư cách chủ thể pháp nhân, đồng thời tạo sở pháp lý để tiện cho việc kiểm tra, giám sát quan nhà nước, để Tòa án quan tài phán giải xảy tranh chấp liên quan đến thành lập pháp nhân 2) Có cấu tổ chức theo quy định Điều 83 BLDS 2015: Pháp nhân phải có quan điều hành Tổ chức, nhiệm vụ quyền hạn quan điều hành pháp nhân quy định điều lệ pháp nhân định thành lập pháp nhân • Pháp nhân có quan khác theo định pháp nhân theo quy định pháp luật • Pháp nhân tổ chức có nhiều đơn vị, phận khác nhau, tập thể nhiều người hoạt động chung mục đích, vậy, hoạt động pháp nhân qn cần phải có quan điều hành đóng vai trị huy đầu não Có quan điều hành tạo cho pháp nhân liên kết tương đối bền vững, bảo đảm cho hoạt động dều quán Tùy theo loại pháp nhân khác mà có quan điều hành tương ứng Quy định giúp pháp nhân độc lập mặt tổ chức, không bị chi phối chủ thể khác định vấn đề phát sinh từ hoạt động tổ chức bảo đảm ổn định mặt tổ chức 3) Có tài sản độc lập với cá nhân, pháp nhân khác tự chịu trách nhiệm tài sản Nghĩa tài sản pháp nhân phải độc lập hoàn toàn với tài sản riêng thành viên pháp nhân, với quan Nhà nước sáng lập pháp nhân “Tài sản pháp nhân bao gồm vốn góp chủ sở hữu, sáng lập viên, thành viên pháp nhân, tài sản khác mà pháp nhân xác lập quyền sở hữu theo quy định Bộ luật này, luật khác có liên quan.” (Điều 81 BLDS 2015) Trường Đại học Luật TP.HCM (2018), Giáo trình Những vấn đề chung Luật dân (Tái lần thứ 1, có sửa đổi bổ sung), NXB Hồng Đức Hội Luật gia Việt Nam, tr.163 13 Tài sản độc lập pháp nhân không bao gồm tài sản riêng pháp nhân mà cịn có loại tài sản khác mà pháp nhân Nhà nước tạm giao hỗ trợ để thực chức phi lợi nhuận Tài sản tài sản thuộc quyền sở hữu, quyền quản lí độc lập pháp nhân, pháp nhân có quyền dùng tài sản phục vụ cho hoạt động mình, đem tài sản chịu trách nhiệm thực nghĩa vụ Đối với pháp nhân kinh doanh, tách bạch tài sản nhằm thể rõ tiềm lực tài pháp nhân Điều giúp hạn chế rủi ro cho cổ đông (khi góp vốn) góp phần làm hạn chế mầm mống gây nguy hại cho người thứ ba cho xã hội (khi hợp tác làm ăn với pháp nhân) Khi tài sản pháp nhân bị thiệt hại, pháp nhân có quyền khởi kiện địi bồi thường.10 4) Nhân danh tham gia quan hệ pháp luật cách độc lập: Pháp nhân phải nhân danh mình, sử dụng tên gọi tham gia quan hệ pháp luật, giao dịch dân sự, không sử dụng danh nghĩa nhà nước, quan thành lập pháp nhân, tổ chức khác thành viên pháp nhân Việc giúp cho pháp nhân tham gia vào quan hệ pháp luật với tư cách chủ thể với địa vị pháp lí đầy đủ, ngang hàng với pháp nhân, chủ thể khác, làm giảm thiểu trường hợp mạo danh pháp nhân để làm việc bất chính, ngồi ra, xảy tranh chấp việc xác định tư cách pháp nhân quan trọng 2.2 Trong án số 1117, theo Bộ tài nguyên môi trường, Cơ quan đại diện Bộ tài ngun mơi trường có tư cách pháp nhân không? Đoạn án có câu trả lời Trong án số 1117, theo Bộ Tài nguyên Môi trường, Cơ quan đại diện Bộ Tài ngun Mơi trường có tư cách pháp nhân tư cách pháp nhân không đầy đủ -Đoạn án có câu trả lời là: “ Như Cơ quan đại diện Bộ Tài nguyên Mơi trường thành phố Hồ Chí Minh đơn vị trực thuộc Bộ Tài nguyên Môi trường quan đại diện hạch Trường Đại học Luật TP.HCM (2018), Giáo trình Những vấn đề chung Luật dân (Tái lần thứ 1, có sửa đổi bổ sung), NXB Hồng Đức Hội Luật gia Việt Nam, tr.167 10 Trường Đại học Luật TP.HCM (2018), Giáo trình Những vấn đề chung Luật dân (Tái lần thứ 1, có sửa đổi bổ sung), NXB Hồng Đức Hội Luật gia Việt Nam, Điểm iii iv, tr.163 14 toán báo sổ thực dự toán, toán phải theo phân cấp Bộ, phụ thuộc theo phân bổ ngân sách Nhà nước phân cấp Bộ Tài nguyên Môi trường quan hạch toán độc lập Mặc dù định 1367 nói có nội dung “Cơ quan đại diện có tư cách pháp nhân, có dấu tài khoản riêng” Cơ quan đại diện Bộ phải hạch tốn báo sổ nên quan có tư cách pháp nhân tư cách pháp nhân không đầy đủ” 2.3 Trong án số 1117, Tịa án xác định Cơ quan đại diện Bộ tài nguyên mơi trường khơng có tư cách pháp nhân? Cơ quan đại diện Bộ Tài nguyên Môi trường thành phố Hồ Chí Minh khơng có tư cách pháp nhân theo Tịa án xác định khơng đáp ứng yêu cầu sau: Tòa án dựa định số 1364/QĐ-BTNMT ngày 8/7/2008 Bộ trưởng Bộ Tài nguyên Môi trường định quy định chức năng, nhiêm vụ, quyền hạn cấu tổ chức quan đại diện Bộ Tài Nguyên Môi trường thành phố Hồ Chí Minh (viết tắt CƠ QUAN ĐẠI DIỆN) để xác định rõ mục đích hoạt động, nhiệm vụ, công tác chuyên môn, trách nhiệm CƠ QUAN ĐẠI DIỆN để thấy CƠ QUAN ĐẠI DIỆN đơn vị trực thuộc Bộ Tài nguyên Môi trường, thành lập để hỗ trợ công tác chuyên môn Bộ khu vực thành phố Hồ Chí Minh Pháp nhân có tài sản độc lập với cá nhân, pháp nhân khác tự chịu trách nhiệm tài sản mình: theo định số 1364/QĐ-BTNMT ngày 8/7/2008 Bộ Trưởng Bộ Tài nguyên Môi trường ghi rõ quan đại diện Bộ Tài ngun Mơi trường thành phố Hồ Chí Minh khơng có tự chủ quản lý ngân sách quản lý nhân Mọi hoạt động thực phải dựa theo hệ thống phân cấp từ Bộ Theo quy định khoản 2, 4, Điều 92 Bộ luật Dân năm 2005 Tòa án xác định quan đại diện Bộ đơn vị phụ thuộc pháp nhân 2.4 Suy nghĩ anh/chị hướng giải tòa án Tòa án xét từ định thành lập CƠ QUAN ĐẠI DIỆN để xác định mục đích hoạt động, nhiệm vụ, cơng tác chun mơn, trách nhiệm CƠ QUAN ĐẠI DIỆN khơng có sai với tiêu chuẩn quan đại diện, nên ta thấy bước xác định khơng cần thiết Tịa án đưa định nhanh rút ngắn bước dựa vào điều 92 BLDS năm 2005 15 2.5 Pháp nhân cá nhân có khác lực pháp luật dân sự? Nêu sở trả lời (nhất sở BLDS 2005 BLDS 2015) Bảng so sánh: Tiêu chí Khái niệm Cá nhân Năng lực pháp luật dân cá nhân khả cá nhân có quyền dân nghĩa vụ dân (Khoản 1, Điều 14, BLDS 2005) Hiệu lực pháp lý Có hiệu lực người sinh chấm dứt người chết (Khoản 3, Điều 16, BLDS 2015) Pháp nhân Năng lực pháp luật dân pháp nhân khả pháp nhân có quyền, nghĩa vụ dân phù hợp với mục đích hoạt động (Khoản 1, Điều 86, BLDS 2005) - Phát sinh từ thời điểm quan nhà nước có thẩm quyền thành lập cho phép thành lập; pháp nhân đăng ký hoạt động lực pháp luật dân pháp nhân phát sinh từ thời điểm ghi vào sổ đăng ký (Khoản 2, Điều 86, BLDS 2015) - Chấm dứt kể từ thời điểm chấm dứt pháp nhân (Khoản 2, Điều 86 BLDS 2005 Khoản 3, Điều 86, BLDS 2015) Đại diện Trong quan hệ dân cá Trong quan hệ dân sự, người nhân danh diện theo pháp luật người đại diện theo uỷ quyền pháp nhân nhân danh pháp nhân (Khoản 3, Điều 86, BLDS 2005) Mức độ Hạn chế Mọi cá nhân có lực pháp luật dân (Khoản 2, Điều 16, BLDS 2015) Mỗi pháp nhân có lực pháp luật dân có tính chuyên biệt11 Năng lực pháp luật dân Năng lực pháp luật dân cá nhân không bị hạn chế, trừ pháp nhân phải phù hợp với mục trường hợp pháp luật quy đích hoạt động định (Điều 16, BLDS 2005) 11 Đinh Văn Thanh - Nguyễn Minh Tuấn (Cb), Luật Dân Việt Nam - Giáo trình, t.1, NXB CAND,H 2006, tr.114; Phan Hữu Thư Lê Thu Hà (Cb), Luật Dân - Giáo trình, NXB CAND, H 2007, tr.110-111 16 (Khoản 1, Điều 86, BLDS 2005) 2.6 Giao dịch người đại diện pháp nhân xác lập nhân danh pháp nhân có ràng buộc pháp nhân khơng? Nêu sở pháp lý Khoản 1, Điều 87, BLDS 2015 quy định: “Pháp nhân phải chịu trách nhiệm dân việc thực quyền, nghĩa vụ dân người đại diện xác lập, thực nhân danh pháp nhân” Vì vậy, giao dịch người đại diện pháp nhân xác lập nhân danh pháp nhân có ràng buộc pháp nhân 2.7 Trong tình trên, hợp đồng ký kết với Cơng ty Nam Hà có ràng buộc Cơng ty Bắc Sơn khơng? Vì sao? Nêu sở pháp lý khoản 1, 2, Điều 84 BLDS 2015 quy định rằng: Chi nhánh, văn phòng đại diện đơn vị phụ thuộc pháp nhân, pháp nhân Chi nhánh có nhiệm vụ thực tồn phần chức pháp nhân Pháp nhân có quyền, nghĩa vụ dân phát sinh từ giao dịch dân chi nhánh, văn phòng đại diện xác lập, thực Vậy nên, việc quy chế Cơng ty Bắc Sơn có quy định chi nhánh Cơng ty Bắc Sơn thành phố Hồ Chí Minh tổ chức kinh tế có tư cách pháp nhân trái với khoản Điều 84 BLDS 2015 Theo đó, chi nhánh Cơng ty Bắc Sơn thành phố Hồ Chí Minh khơng có tư cách pháp nhân mà nhân danh pháp nhân (tức Công ty Bắc Sơn) xác lập, thực giao dịch phạm vi thời hạn ủy quyền Các giao dịch chi nhánh Công ty Bắc Sơn thành phố Hồ Chí Minh xác lập nhân danh Công ty Bắc Sơn, phạm vi thời hạn ủy quyền làm phát sinh quyền nghĩa vụ cơng ty Vì vậy, theo liệu ta rút kết luận hợp đồng ký kết với Công ty Nam Hà tình có ràng buộc với Cơng ty Bắc Sơn 17 VẤN ĐỀ TRÁCH NHIỆM DÂN SỰ CỦA PHÁP NHÂN Tóm tắt án số 10/2016/KDTM-PT ngày 17/03/2016 “V/v tranh chấp hợp đồng mua bán hàng hóa” Tịa án nhân dân tỉnh An Giang Cơng ty TNHH Xuất nhập Thương mại Xuyên Á (Bị đơn) đặt mua hàng Công ty TNHH Dịch vụ - Xây dựng Thương mại Ngọc Bích (Nguyên đơn) thành tiền 77.000.752đ khơng có chuyển tiền Sau đó, công ty Xuyên Á đồng ý trả cho công ty Ngọc Bích 36.170.500đ Cơng ty Xun Á giải thể nên yêu cầu người đứng đầu chi trả Tại án sơ thẩm, chấp nhận yêu cầu công ty Ngọc Bích thực yêu cầu liên quan Tại phiên phúc thẩm, xét sơ sót sơ thẩm: bà Hiền thành viên pháp nhân, buộc bà có trách nhiệm trả nợ chưa theo quy định BLDS Tòa án phúc thẩm định hủy bỏ án sơ thẩm giao hồ sơ cho tòa sơ thẩm giải lại vụ án 18 3.1 Trách nhiệm pháp nhân nghĩa vụ thành viên trách nhiệm thành viên nghĩa vụ pháp nhân • Trách nhiệm pháp nhân nghĩa vụ thành viên: -Căn theo khoản 1, điều 87, BLDS 2015, pháp nhân chịu trách nhiệm dân trường hợp sau:  Thứ nhất, pháp nhân chịu trách nhiệm dân việc thực hiền quyền, nghĩa vụ dân người đại diện xác lập, thực nhân danh pháp nhân  Thứ hai, pháp nhân chịu trách nhiệm dân nghĩa vụ sáng lập viên đại diện sáng lập viên xác lập, thực để thành lập, đăng ký pháp nhân, trừ trường hợp có thỏa thuận khác có luật quy định khác Bên cạnh đó, khoản 2, điều 87, BLDS 2015 quy định: “Pháp nhân chịu trách nhiệm dân tài sản mình; khơng chịu trách nhiệm thay cho người pháp nhân nghĩa vụ dân người pháp nhân xác lập, thực khơng nhân danh pháp nhân, trừ trường hợp luật có quy định khác” • Trách nhiệm thành viên nghĩa vụ pháp nhân: Theo khoản 3, điều 87, BLDS 2015: “Người pháp nhân không chịu trách nhiệm dân thay cho pháp nhân nghĩa vụ dân pháp nhân xác lập, thực trừ trường hợp luật có quy định khác” 3.2 Trong án bình luận, bà Hiền có thành viên Cơng ty Xun Á hay khơng? Vì sao? Trong án bình luận bà Hiền thành viên cơng ty Xun Á bà Hiền góp 26,065% vào tổng vốn cơng ty 3.3 Nghĩa vụ Cơng ty Ngọc Bích nghĩa vụ Công ty Xuyên Á hay bà Hiền? Vì sao? Nghĩa vụ cơng ty Ngọc Bích nghĩa vụ cơng ty Xun Á khơng phải nghĩa vụ bà Hiền lý sau: Công ty Xuyên Á pháp nhân 19 Khoản 1, Điều 87, BLDS 2015 quy định: “pháp nhân phải chịu trách nhiệm dân việc thực quyền, nghĩa vụ dân người đại diện xác lập, thực nhân danh pháp nhân” Xét thấy, theo nội dung án, “Hợp đồng mua bán hàng hóa” xác lập Cơng ty Xun Á Cơng ty Ngọc Bích Khi xảy tranh chấp, pháp nhân, công ty Xuyên Á, phải chịu trách nhiệm trả nợ cho Cơng ty Ngọc Bích Bà Hiền thành viên Công ty Xuyên Á Khoản 3, Điều 87, BLDS 2015 quy định: “Người pháp nhân không chịu trách nhiệm dân thay cho pháp nhân nghĩa vụ dân pháp nhân xác lập, thực hiện, trừ trường hợp luật có quy định khác” Vì vậy, đứng trước trách nhiệm tốn tiền nợ lãi cho cơng ty Ngọc Bích, bà Hiền khơng phải chịu trách nhiệm 3.4 Suy nghĩ anh/chị hướng giải Tòa cấp sơ thẩm Tòa cấp phúc thẩm liên quan đến nghĩa vụ Cơng ty Ngọc Bích Khoản điều 201 blds 2004 Hướng giải Tòa cấp sơ thẩm liên quan đến nghĩa vụ công ty Ngọc Bích việc tranh chấp “Hợp đồng mua bán hàng hóa cơng ty Ngọc Bích cơng ty Xun Á: Ngày 13/6/2011 Cơng ty Xun Á đặt mua gạch men cơng ty Ngọc Bích với tổng tiền 77,000,752đ Tuy nhiên ngày 22/6/2011 Công ty Xuyên Á thơng báo lí nợ, đồng ý trả cho cơng ty Ngọc Bích số tiền 36,170,500đ Đại diện ông Trần Ngọc Phong lại cho ông Trần Ngọc Phong đồng ý trả cho công ty Ngọc Bích 36.170.500đ sai sót chất lượng sản phẩm công ty triệu tập bà Võ Thị Thanh Hiền • Tịa sơ thẩm q trình xét xử có sai sót lớn chấp nhận đơn kiện công ty dẫn đến việc kết án sai, ảnh hưởng đến lợi ích thành viên  Thứ nhất, công ty Xuyên Á pháp nhân theo qui định Bộ luật dân cơng ty Xun Á bị cơng ty Ngọc Bích kiện Tồ người đại diện cho pháp nhân thay mặt pháp nhân thực quyền nghĩa vụ tố tụng – giám đốc Trần Ngọc Phong Còn bà Võ Thị Thanh Hiền thành viên cơng ty này, khơng đề cập đại diện pháp nhân theo điều 151 BLDS năm 2015  Thứ hai, ông Trần Ngọc Phong ủy quyền cho bà Hồ Hồng Phương trình bày bà có mâu thuẫn, bà cho 40.829.000 ý kiến bà khơng phải ý kiến người mà ủy quyền cho 20 bà ông Trần Ngọc Phong Và bà khơng có tư cách pháp lí làm đại diện cho ông Trần Ngọc Phong vụ kiện  Thứ ba, cơng ty Ngọc Bích địi ơng Phong bà Hiền thành viên phải trả cho công ty tiền vốn yêu cầu tính lãi từ ngày 16/6/2011 tòa án chấp nhận yêu cầu khởi kiện buộc ông Trần Ngọc Phong Võ Thị Thanh Hiền trả cho cơng ty Ngọc Bích tổng tiền 107.030.752đ Công ty Xuyên Á pháp nhân pháp nhân có tài sản độc lập Có nghĩa sản nghiệp pháp nhân phải hoàn toàn biệt lập, tách biệt với tài sản riêng thành viên tài sản quan nhà nước sáng lập pháp nhân12 Hay khoản điều 87 BLDS năm 2015 qui định “Pháp nhân chịu trách nhiệm dân tài sản mình” Tịa án lại buộc thành viên công ty Xuyên Á trả nợ sai Công ty Xuyên Á giải thể theo quy định pháp luật vào Điều 93 BLDS tịa án lại khơng điều tra thực tế bỏ sót tình tiết • Tịa án phúc thẩm sau nhận đơn kháng cáo bà Võ Thị Thu Hiền xét thấy qui trình theo qui định pháp luật hội đồng xét xử chấp nhận Sau xem xét án Hội đồng xét xử thấy sai sót tiến hành sơ thẩm điểm không bà Hiền thành viên góp 26.05% vào vốn công ty Pháp nhân phải chịu trách nhiệm tài sản cách độc lập phải tự chịu trách nhiệm trước chủ nợ tài sản pháp nhân Các thành viên quan sáng lập không dùng tài sản để chịu trách nhiệm thay cho pháp nhân13 Tòa hủy án sơ thẩm tuyên án với qui định pháp luật 3.5 Làm để bảo vệ quyền lợi Cơng ty Ngọc Bích Cơng ty Xun Á bị giải thể Trước tuyên bố giải thể pháp nhân có trách nhiệm phải thực đầy đủ theo luật định điều 93 BLDS năm 2015 toán khoản nợ theo qui định điều 94 BLDS năm 2015 Nếu nợ pháp nhân - công ty Xuyên Á lớn tài sản độc lập pháp nhân có pháp nhân chịu đến mức tài sản pháp nhân có 12 Giáo trình Những vấn đề chung Luật dân 13 Trường Đại học Luật TP.HCM (2018), Giáo trình Những vấn đề chung Luật dân sự, NXB Hồng Đức Hội Luật gia Việt Nam, tr.164 21 Tuy nhiên pháp nhân khơng cịn khả chi trả giải pháp tốt để có lợi cho cơng ty Ngọc Bích vụ tranh chấp thương mại khơng khởi kiện cơng ty Xun Á tun bố giải thể phá sản DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO A VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT: Bộ luật Dân số: 33/2005/QH11 ngày 14 tháng năm 2005 Quốc hội Bộ luật Dân số: 91/2015/QH13 ngày 24 tháng 11 năm 2015 Quốc hội Bộ luật Tố tụng Dân số: 92/2015/QH13 ngày 25 tháng 11 năm 2015 Quốc hội B TÀI LIỆU THAM KHẢO TIẾNG VIỆT: I Giáo trình Nguyễn Xuân Quang, Lê Nết Nguyễn Hồ Bích Hằng (2007), Luật dân Việt Nam, Nxb Đại học quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh (2018), Giáo trình Những quy định chung luật Dân (Tái lần thứ 1, có sửa đổi, bổ sung), Nxb Hồng Đức – Hội Luật gia Việt Nam, Thành phố Hồ Chí Minh Đinh Văn Thanh - Nguyễn Minh Tuấn (Cb), Luật Dân Việt Nam - Giáo trình, t.1, NXB CAND, H 2006 Phan Hữu Thư Lê Thu Hà (Cb), Luật Dân - Giáo trình, NXB CAND, H 2007 II Sách chuyên khảo Nguyễn Văn Cừ Trần Thị Huệ (Đồng chủ biên) (2017), Bình luận khoa học Bộ luật Dân năm 2015 nước Cộng hịa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Nxb Cơng an nhân dân, Hà Nội Đỗ Văn Đại (Chủ biên) (2016), Bình luận khoa học điểm Bộ luật Dân 2015, Nxb Hồng Đức – Hội Luật gia Việt Nam III Báo/Tạp chí Đỗ Văn Đại Nguyễn Thanh Thư (2011), “Vấn đề bảo hộ người lực hành vi dân sự”, Tạp chí Khoa học pháp lý, (số 5), tr.15 ... VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT: Bộ luật Dân số: 33/2005/QH11 ngày 14 tháng năm 2005 Quốc hội Bộ luật Dân số: 91/ 2015 /QH13 ngày 24 tháng 11 năm 2015 Quốc hội Bộ luật Tố tụng Dân số: 92/ 2015 /QH13 ngày... hành vi dân 1Từ sau viết tắt Bản án số: 11/ 2017 /QĐDS-ST 5 • Có kết luận giám định pháp y tâm thần số 268/KLGĐTC, ngày 22/5/ 2017 ông Lê Văn P Trung tâm Pháp y tâm thần khu vực Miền Trung kết luận. .. khoa học Bộ luật Dân năm 2015 nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội Đỗ Văn Đại (Chủ biên) ( 2016 ), Bình luận khoa học điểm Bộ luật Dân 2015 , Nxb Hồng Đức – Hội Luật