CHỦ ĐỀ: VĂN THUYẾT MINH Bước 1: Xác định vấn đề cần giải học Từ việc nắm kiến thức văn thuyết minh, hình thành kĩ viết văn thuyết minh Bước 2: Xây dựng nội dung chủ đề học Thời gian dạy học: tiết (Tiết 55,56,57,58,59,60) Gồm bài: Các hình thức kết cấu văn thuyết minh; Lập dàn ý văn thuyết minh; Tính chuẩn xác, hấp dẫn văn thuyết minh; phương pháp thuyết minh; Luyện tập viết đoạn văn thuyết minh; tóm tắt văn thuyết minh Bước 3: Xác định mục tiêu học Kiến thức: Hoàn thiện kiến thức văn thuyết minh: đặc điểm, yêu cầu phương pháp thuyết minh, hình thức kết cấu văn thuyết minh Kĩ -Biết cách tóm tắt văn thuyết minh, biết trình bày văn thuyết minh trước tập thể - Biết viết đoạn văn, văn thuyết minh có kết hợp phương thức biểu đạt; biết điều chỉnh dung lượng văn - Biết viết thuyết minh tác phẩm, tác giả, thể loại văn học học lớp 10 Thái độ - Học tập nghiêm túc - Thấy vài trò quan trọng văn thuyết minh sống Hình thành lực - Năng lực thu thập thông tin liên quan đến đối tượng thuyết minh - Năng lực giới thiệu, trình bày tri thức đối tượng thuyết minh - Năng lực hợp tác trao đổi, thảo luận tìm hiểu, quan sát đối tượng cần phải thuyết minh - Năng lực phân tích, so sánh, tổng hợp - Năng lực ứng dụng tạo lập văn Bước 4: xác định mô tả mức độ, yêu cầu loại câu hỏi/bài tập sử dụng để kiểm tra, đánh giá lực phẩm chất học sinh dạy học Mức độ nhận biết Mức độ thông hiểu - Nêu đặc điểm - Hiểu đặc điểm văn văn thuyết thuyết minh khác với minh văn tự sự, miêu tả, biểu Đang tải cảm, nghị luận… Mức độ vận dụng vận dụng cao - Sử dụng phương pháp thuyết minh cách linh hoạt để tạo tính chuẩn xác hấp dẫn để tạo lập đoạn văn thuyết minh theo yêu cầu Nắm nhận diện Biết cách xác định trình tự cụ kết cấu Tóm tắt văn thể trình bày, giới thiệu văn thuyết minh thuyết minh vấn đề Trình bày, giới thiệu ngắn gọn Nêu cách lập Biết cách xác định dàn chi tác giả, tác phẩm, thể dàn khái quát tiết cho đối tượng thuyết loại văn học chương văn thuyết minh minh cụ thể trình học Xác định kết cấu, Nêu số biện phương pháp thuyết minh, pháp tạo tính chuẩn tính chuẩn xác hấp dẫn xác hấp dẫn văn thuyết văn thuyết minh minh mẫu Sử dụng phương pháp thuyết minh cách linh hoạt để tạo tính chuẩn xác hấp dẫn để tạo lập đoạn văn thuyết minh theo yêu cầu Nắm Hiểu mục đích, u cầu Tóm tắt văn phương pháp thuyết việc tóm tắt văn thuyết minh minh thuyết minh Hiểu đặc điểm văn Nắm cách viết thuyết minh khác với đoạn văn thuyết minh văn tự sự, miêu tả, biểu cảm, nghị luận… Trình bày, giới thiệu ngắn gọn tác giả, tác phẩm, thể loại văn học chương trình học - Sử dụng phương pháp thuyết minh cách linh hoạt để tạo tính chuẩn xác hấp dẫn để tạo lập đoạn văn thuyết minh theo yêu cầu -Vận dụng kiến thức - Nắm yêu cầu - Biết cách xác định trình tự học để tạo lập văn tóm tắt văn thuyết cụ thể trình bày, giới thiệu thuyết minh chuẩn xác hấp minh vấn đề dẫn – Tự tìm hiểu có kiến giải riêng, phát khám phá đối tượng sống xung quanh Bước 5: Biên soạn câu hỏi/bài tập cụ thể theo mức độ, yêu cầu mô tả Mức độ nhận biết ? Trình bày mục đích văn thuyết minh ? Kể tên loại văn thuyết minh thường gặp? ? Thế kết cấu văn thuyết minh? ? Trình bày hình thức kết cấu văn Mức độ thơng hiểu Mức độ vận dụng vận dụng cao * Ngữ liệu 1: Văn “Hội thổi cơm thi Đồng Vân” – SGK Ngữ văn 10 tập ? Hãy viết văn thuyết trang 166 minh để giới thiệu đối tượng sau: * Ngữ liệu 2: Văn “Bưởi – Một danh lam thắng cảnh Phúc Trạch” – SGK Ngữ văn đất nước quê hương 10 tập trang 167 – Một loại hình ca nhạc (hay ? Xác định đối tượng mục sân khấu) mà anh chị đích thuyết minh yêu thích thuyết minh thường gặp? ? Trình bày hình thức kết cấu văn thuyết minh thường gặp? văn trên? ? Tìm ý tạo thành nội dung thuyết minh văn ? Phân tích cách xếp ý văn Giải thích sở cách xếp ý ? Hãy lập dàn ý cho đề văn thuyết minh để giới thiệu * Ngữ liệu 3: Văn “ Chu đối tượng sau: Văn An – nhà sư phạm mẫu mực” – SGK Ngữ văn 10 tập – Một đặc sản nét văn trang 172 hóa ẩm thực địa phương ? Nêu cách lập dàn ý ? Đối tượng thuyết minh cho văn văn bản? – Một lễ hội ghi lại nét thuyết minh ? Mục đích thuyết minh đẹp phong tục truyền thống văn bản? dân tộc địa phương ? Phân tích kết cấu văn em bản? Từ đưa dàn ý – Một tác giả tác phẩm văn văn thuyết minh học như: Nguyễn Du Truyện Kiều… * Ngữ liệu 4: Đoạn trích theo Vũ Bằng, Miếng ngon Hà ? Nêu cách tạo Nội” – SGK Ngữ văn 10 tập tính hấp dẫn chuẩn trang 27 xác văn ? Phân tích văn thuyết thuyết minh minh để phân tích tính hấp dẫn Viết văn ngắn thuyết minh tác giả mà em u thích có tình chuẩn xác hấp dẫn ? Nêu phương pháp thuyết minh thường sử dụng ? Nêu cách viết đoạn văn thuyết minh ? Viết đoạn văn ngắn giới thiệu đời nghiệp tác giả văn học mà anh (chị) học ? Viết đoạn văn ngắn giới thiệu đặc điểm tiêu biểu danh lam thắng cảnh mà anh chị biết * Ngữ liệu 5: VB “Nhà sàn” – SGK Ngữ văn 10 tập ? Nêu mục đích trang 69 yêu cầu việc tóm ? Xác đinh đối tượng mục ? Viết tóm tắt văn tắt văn thuyết đích thuyết minh với độ dài khoảng 10 câu minh ? Xác định đoạn ý đoạn văn trên? XÂY DỰNG MA TRẬN ĐỀ VÀ HƯỚNG DẪN CHẤM CHO CHỦ ĐỀ Mục tiêu: Giúp học sinh: - Củng cố kiến thức làm văn thuyết minh - Vận dụng kiếm thức, hiểu biết để viết văn thuyết minh rõ ràng, chuẩn xác, hấp dẫn Xác định hình thức kiểm tra - Hình thức: Tự luận - Cách thứ kiểm tra: Học sinh làm nhà III Xây dựng khung ma trận Chủ đề Nhận biết Thông hiểu Vận dụng thấp Vận dụng cao Vận dụng kiến Giới thiệu Xác định Kĩ thức để hoàn đặc sản quê yêu làm văn thiện hương cầu đề thuyết minh văn thuyết minh 3đ = 30% Tổng số: câu 1đ = 10% 4đ = 40% Giới thiệu phong tục ngày Tết cổ truyền Việt Nam Vận dụng kiến Xác định Kĩ thức để hoàn yêu làm văn thiện cầu đề thuyết minh văn thuyết minh Tổng số: câu 1đ = 10% 3đ = 30% 4đ = 40% Tổng Bài viết chuẩn xác, hấp dẫn, lôi cuốn, vận dụng thành thạo kĩ 10đ = 2đ = 20% 100% Bài viết lôi cuốn, hấp dẫn, để lại ấn tượng sâu sắc, vận dụng thành thạo kĩ 10đ = 2đ = 20% 100% Thuyết minh tác giả Nguyễn Trãi Xác định Kĩ yêu làm văn cầu đề thuyết minh Tổng số: 1câu 1đ = 10% 3đ = 30% Vận dụng kiến thức đời, nghiệp nhà văn Nguyễn Trãi để hoàn thiện văn thuyết minh 4đ = 40% Bài viết lôi cuốn, hấp dẫn, chuẩn xác, có đánh giá vị trí, vai trò tác giả văn học nước nhà 10đ = 2đ = 20% 100% III Biên soạn câu hỏi Đề 1: Hãy viết văn thuyết minh giới thiệu đặc sản quê hương em (Bánh gai, bánh đậu xanh) Đề 2: Viết văn thuyết minh phong tục ngày Tết cổ truyền Việt Nam Đề 3: Thuyết minh tác giả Nguyễn Trãi Đáp án biểu điểm Yêu cầu 1.1 Về hình thức – Có kết cấu phần rõ ràng – Bài viết có bố cục hợp lí, diễn đạt lưu lốt, rõ ràng; khơng sai lỗi tả, lỗi dùng từ, đặt câu, lỗi liên kết – Trình bày mạch lạc, khoa học 1.2 Về nội dung: Phải đảm bảo nội dung sau: Đề – Đặc sản gì? Ở đâu? – Quá trình làm đặc sản ấy? – Giá trị đặc sản: + Giá trị dinh dưỡng + Giá trị tinh thần (Đặc sản kết tinh nét tài hoa người, phẩm chất tinh thần miền quê, người dân quê hương nào?) Đề + Phong tục gì? Nó phổ biến đâu? + Nét đặc sắc phong tục (Nguồn gốc, đặc điểm) + Ý nghĩa phong tục người dân Việt Nam + Ấn tượng thân phong tục Đề – Những nét đời, truyền thống gia đình tác giả – Sự nghiệp văn học: + Những tác phẩm + Nguyễn Trãi – nhà văn luận kiệt xuất + Nguyễn Trãi – nhà thơ trừ tình sâu sắc Lưu ý điểm nét nội dung, nghệ thuật số tác phẩm lớn – Đánh giá vị trí, vai trị Nguyễn Trãi gia đoạn văn học trung đại văn học nước nhà Biểu điểm – Mở kết viết tốt (mỗi phần điểm) – Thân bài: điểm – 10 điểm: Đảm bảo đủ ý, viết sinh động, hấp dẫn – điểm: Đảm bảo đủ ý, nội dung chưa phong phú, cịn sai sót nhỏ – điểm: Đảm bảo nửa số ý, số sai sót – điểm: Bài viết sơ sài, ý lộn xộn – điểm: Sai lạc Bước 6: Tiến trình dạy học theo chủ đề Tiết 55: CÁC HÌNH THỨC KẾT CẤU CỦA VĂN BẢN THUYẾT MINH Mục tiêu hoc Kiến thức - Nắm hình thức kết cấu văn thuyết minh - Xây dựng kết cấu cho văn phù hợp với đối tượng thuyết minh Kĩ Lựa chọn hình thức kết cấu xây dựng kết cấu cho văn phù hợp với đối tượng thuyết minh Thái độ Có ý thức lựa chọn hinh thức kết cẩu tạo lập văn thuyết minh Năng lực hình thành: - Năng lực thu thập thơng tin liên quan đến học - Năng lực tự học, sáng tạo - Năng lực hợp tác trao đổi, thảo luận - Năng lực trình bày cảm nhận, suy nghĩ cá nhân Chuẩn bị Giáo viên SGK, Bài soạn, tài liệu tham khảo Học sinh Chuẩn bị theo hướng dẫn giáo viên Tiến trình dạy học Ổn định tổ chức, kiểm tra sĩ số Kiểm tra cũ Kiểm tra soạn Bài * Hoạt động 1: Khởi động Kể tên loại văn em học? Để giới thiệu số hình ảnh đẹp Đất nước, người Việt Nam tới bạn bè quốc tế em dùng loại văn nào? Vì sao? GV trình chiếu giới thiệu cho HS số hình ảnh Đất nước, người Việt Nam ( GV yêu cầu HS chuẩn bị nhà) GV nhấn mạnh HS dùng văn thuyết minh để đạt yêu cầu giới thiệu vào học * Hoạt động 2: Hình thành kiến thức Hoạt động GV HS Nội dung cần đạt 2.1: Tìm hiểu khái niệm I Khái niệm GV yêu cầu HS nhắc lại khái Văn thuyết minh văn dùng để giới thiệu, niệm văn thuyết minh trình bày xác, khách quan cấu tạo, tính chất… vật, tượng vấn Theo em, kết cấu văn đề thuộc tự nhiên, xã hội, người thuyết minh gì? Kết cẩu phụ Kết cấu văn cách thức tổ chức, thuộc vào yếu tố nào? xếp thành tố văn thành đơn vị thống nhất, hồn chỉnh có ý nghĩa * Lưu ý: kết cấu VBTM phụ thuộc vào: - Đối tượng TM - Mục đích TM - Người tiếp nhận 2.2: Tìm hiểu kết cấu văn II Kết cấu văn thuyết minh thuyết minh Văn 1: Hội thổi cơm thi Đồng Văn GV chia lớp thành hai nhóm: a Đối tượng thuyết minh: Hội thổi cơm thi Nhóm 1: Văn Đồng Vân Nhóm 2: Văn - Mục đích: Giới thiệu với người đọc thời gian, Nội dung công việc: địa điểm, diễn biến ý nghĩa lễ hội - Đọc văn b Ý - Xác định đối tượng mục đích - Thời gian, địa điểm thuyết minh - Diển biến: - Tìm ý + Lễ dâng hương - Nêu hình thức kết cấu văn + Thi lấy lửa, thổi cơm + Chấm thi: Tiêu chuẩn, cách thức chấm - Ý nghĩa lễ hội HS thảo luận, cử đại diện trình c Trình tự sếp bày - Trình tự thời gian: phần diễn biến GV nhận xét, chốt kiến thức - Trình tự logic Văn 2: Bưởi Phúc Trạch a Đối tượng thuyết minh: Bưởi Phúc Trạch - Mục đích: Giới thiệu chất lượng, giá trị dinh dưỡng loại bưởi Phúc Trạch b Ý - Các loại bưởi nối tiếng Việt Nam - Đặc điểm bưởi Phúc Trạch: hình dáng quả, màu sắc vỏ, múi bưởi - Giá trị dinh dưỡng - Danh tiếng c Trình tự xếp - Trình tự khơng gian - Trình tự lơgic: + Liệt kê phương diện + Quan hệ nhân Các hình thức kết cấu văn thuyết minh Nêu dạng kết cấu văn -Trình tự khơng gian thuyết minh? - Trình tự thời gian - Trình tự logic - Trình tự hỗn hợp Hoạt động 3: Luyện tập Nếu phải thuyết minh “Tỏ lòng” Phạm Ngũ Lão em chọn hình thức kết cấu nào? Trong viết mình, em trình bày ý nào? * Hoạt động 4: Vận dụng sáng tạo, mở rộng – Nếu phải thuyết minh di tích thắng cảnh đất nước anh (chị) giới thiệu nội dung nào, xếp sao? – Sưu tầm phân tích số văn thuyết minh để nhận kết cấu văn III Luyện tập Bài tập a Thuyết minh thơ “Tỏ lòng” Phạm Ngũ Lão ta chọn hình thức kết cấu hỗn hợp b Các ý chính: – Giới thiệu chung thơ: tác giả, thể loại, nội dung … – Thuyết minh giá trị nội dung thơ “Hào khí Đơng A” thể qua: + Hình ảnh người tráng sĩ đời Trần + Sức mạnh quân đội nhà Trần + Chí làm trai theo quan niệm Nho giáo tác giả: lập công, lập danh + Nỗi thẹn người anh hùng có nhân cách lớn khát vọng lập công – Thuyết minh giá trị nghệ thuật thơ: cô đọng đạt tới độ súc tích cao, nhấn mạnh tính chất kì vĩ thời gian, khơng gian người Bài tập :Giới thiệu thắng cảnh – Vị trí địa lí – Thời gian xây dựng, tích gắn liền với thắng cảnh – Cấu trúc, đặc điểm – Ý nghĩa Củng cố Các hình thức kết cấu văn thuyết minh Dặn dò: Chuẩn bị bài: “Lập dàn ý văn thuyết minh” Tiết 56: LẬP DÀN Ý BÀI VĂN THUYẾT MINH Mục tiêu hoc Kiến thức – Dàn ý yêu cầu phần dàn ý văn thuyết minh – Cách lập dàn ý triển khai văn thuyết minh Kĩ – Vận dụng kiến thức học văn thuyết minh kĩ lập dàn ý để lập dàn ý cho văn thuyết minh có đề tài gần giũ, quen thuộc – Thực hành lập dàn ý triển khai làm văn thuyết minh Thái độ Có ý thức lập dàn ý viết văn thuyết minh Năng lực hình thành: – Năng lực thu thập thơng tin liên quan đến học – Năng lực tự học, sáng tạo – Năng lực hợp tác trao đổi, thảo luận – Năng lực trình bày cảm nhận, suy nghĩ cá nhân Chuẩn bị Giáo viên Bài soạn, tài liệu tham khảo Học sinh Chuẩn bị theo hướng dẫn giáo viên C Tiến trình dạy học Ổn định tổ chức, kiểm tra sĩ số Kiểm tra cũ – Các hình thức kết cấu văn thuyết minh – Kiểm tra tập Bài * Hoạt động 1: Khởi động Trước viết văn, em thường làm thao tác để làm đầy đủ, khoa học không lạc đề? Đối với viết văn thuyết minh có cần thiết phải làm điều không? – Thường làm thao tác lập dàn ý theo bố cục phần – Bài văn thuyết minh việc làm cần thiết * Hoạt động 2: Hình thành kiến thức Hoạt động GV HS Nội dung cần đạt 2.1: Tìm hiểu dàn ý văn thuyết minh Nhắc lại bố cục ba phần văn nhiệm vụ phần? Bố cục có phù hợp với văn thuyết minh hay không? I Dàn ý văn thuyết minh Bố cục ba phần văn – Mở bài: Giới thiệu vấn đề – Thân bài: Giải vấn đề – Kết bài: Kết thúc vấn đề Bố cục phù hợp với đặc điểm văn thuyết minh So sánh a Mở – Giống nhau: Đều giới thiệu đến phần bàn đến thân – Khác nhau: văn thuyết minh, phần mở thường tạo ý đặc biệt người đọc thơng qua từ ngữ, hình ảnh biểu cảm b Kết – Giống nhau: Khái quát, kết lại vấn đề – Khác nhau: Ở văn thuyết minh phải lưu lại ấn tượng sâu đậm lòng người đọc II Lập dàn ý văn thuyết minh Xác định đề tài – Đọc kĩ đề Điểm giống khác mở với thân văn tự với văn thuyết minh? 2: Lập dàn ý văn thuyết minh GV yêu cầu học sinh xác định đối tượng thuyết minh số đề văn – Xác định đối tượng thuyết minh Theo em, lập dàn ý, ta phải Lập dàn ý thực thao tác nào? a Mở – Nêu đề tài thuyết kinh – Dẫn dắt thuyết phục, thu hút ý người đọc b Thân – Tìm ý, chọn ý GV yêu vầu HS phân tích ví dụ – Sắp xếp ý: phù hợp, khoa học sgk Ví dụ: Sgk Nên chọn cách đơn giản, khơng trùng lặp dễ theo dõi c Kết – Nhấn mạnh lại đề tài thuyết minh – Lưu lại cảm xúc lâu bền lòng người đọc Hoạt động 3: Luyện tập III Luyện tập HS chọn đề, làm lớp Giới thiệu gương học tốt GV nhận xét, định hướng a Mở Giới thiệu chung: tên, tuổi, quê quán b Thân – Hoàn cảnh gia đình, mơi trường học tập – Q trình phấn đấu vươn lên – Kết học tập c Kết – Khẳng định gương học tốt * Hoạt động 4: Vận dụng sáng – Suy nghĩ học cho thân tạo, mở rộng HS lập dàn ý cho đề Lập dàn ý thuyết minh tác – Tác giả Hồ Xuân Hương; Nguyễn Du… giả mà em học Củng cố Nắm cách lập dàn ý văn thuyết minh Dặn dị – Soạn bài: Tính chuẩn xác, hấp dẫn văn thuyết minh Tiết 57 TÍNH CHUẨN XÁC, HẤP DẪN CỦA VĂN BẢN THUYẾT MINH Mục tiêu hoc Kiến thức – Yêu cầu tính chuẩn xác hấp dẫn củaVBTM – Một số biện pháp đảm bảo chuẩn xác hấp dẫn VBTM Kĩ – Nhận diện biểu tính chuẩn xác, hấp dẫn VBTN qua ví dụ cụ thể – Biết viết VBTM có tính chuẩn xác , hấp dẫn Thái độ Từ học, giúp HS lựa chọn thông tin chinh xác lựa chọn cách thể sinh động tạo lập văn thuyết minh Học sinh hình thành lưc sau: – Năng lực thu thập thông tin liên quan đến học – Năng lực tự học, sáng tạo – Năng lực hợp tác trao đổi, thảo luận – Năng lực trình bày cảm nhận, suy nghĩ cá nhân – Năng lưc giải tình đặt học – Năng lực giải tình đặt học Chuẩn bị Giáo viên Bài soạn, tài liệu tham khảo Học sinh Chuẩn bị theo hướng dẫn giáo viên Tiến trình dạy học Ổn định tổ chức, kiểm tra sĩ số Kiểm tra cũ Kiểm tra tập “Lập dàn ý văn thuyết minh” Bài * Hoạt động 1: Khởi động * Hoạt động 2: Hình thành kiến thức Hoạt động GV HS Nội dung cần đạt 1: Tìm hiểu tính chuẩn xác I Tính chuẩn xác văn thuyết VBTM minh Tính chuẩn xác số biện pháp đảm bảo tính chuẩn xác Em hiểu tính chuẩn xác a Khái niệm văn thuyết minh? Tính chuẩn xác nội dung trình bày cần khoa học, khách quan , đáng tin cậy Theo em, vi VBTM cần có tính b Lí do: Kiến thức VBTM kiến thức chuẩn xác? thực tế, khách quan, xuyên tạc c Biện pháp đảm bảo tính chuẩn xác Các biện pháp để đảm bảo tính chuẩn – Tìm hiểu thấu đáo trước viết xác VBTM? – Thu thập đầy đủ tư liệu tham khảo (chú ý người viết, năm xuất bản…) – Tham khảo ý kiến chuyên gia Luyện tập a Kiến thức khơng chuẩn xác, vì: – Chương trình Ngữ Văn 10 khơng học VHDG mà cịn học VHTĐ, VHHĐ, … – VHDG học ca dao mà học truyện thơ, truyền thuyết, truyện cơt tích, sử thi, … khơng học tục ngữ câu đố b Khơng chuẩn xác, “thiên cổ hùng văn” hùng văn ngàn đời, hùng văn viết từ nghìn năm trước 2 2: Tìm hiểu tính hấp dẫn VBTM Vì VBTM cần có tính hấp dẫn? Em nêu số biện pháp để đảm bảo tính hấp dẫn văn thuyết minh? GV hướng dẫn cho học sinh lưu ý mối quan hệ tính chuẩn xác với tính hấp dẫn VBTM HS đọc tập trả lời câu hỏi GV nhận xét, bổ sung, định hướng HS đọc ghi nhớ Hoạt động 3: Luyện tập Học sinh đọc đoạn văn Vũ Bằng trả lời câu hỏi GV nhận xét, định hướng * Hoạt động 4: Vận dụng, sáng tạo mở rộng Củng cố Dặn dị: c Khơng nên sử dụng VB để TM nhà thơ NBK viết chủ yếu thuyết minh thân thế, chưa có nghiệp thơ ca ơng II Tính hấp dẫn văn thuyết minh Tính hấp dẫn số biện pháp tạo tính hấp dẫn: a Lí do: văn thuyết minh cần phải hấp dẫn để thu hút ý theo dõi người đọc, người nghe b Biện pháp tạo tính hấp dẫn – Dùng chi tiết cụ thể sinh động, số xác … để văn không trừu tượng, mơ hồ – So sánh để làm bật khác biệt, khắc sâu trí nhớ người đọc , người nghe – Sử dụng kết hợp kiểu câu làm cho văn TM biến hóa linh hoạt, khơng đơn điệu – Phối hợp nhiều loại kiến thức để đối tượng TM soi rọi từ nhiều mặt * Lưu ý: tính hấp dẫn khơng mâu thuẫn với tính chuẩn xác thân VBTM phải chuẩn xác hấp dẫn, hấp dẫn phải sở chuẩn xác Luyện tập (1) Biện pháp tạo tính hấp dẫn – Đưa số liệu có địa cụ thể – So sánh, chứng minh – Cách trình bày theo hướng diễn dịch, logic (2) Tác dụng tạo hứng thú việc kể truyền thuyết đảo An Ma: – Bài TM trở lên hấp dẫn hơn, giúp ta trở thủa xa xưa, huyền ảo – Làm cho tâm hồn người đọc giàu có sâu sắc Ghi nhớ – sgk trang 28 III Luyện tập Biện pháp tạo nên tính hấp dẫn: – Sử dụng linh hoạt kiểu câu: câu đơn, câu ghép, câu nghi vấn, câu cảm thán, câu khẳng định, câu kể … – Hình ảnh so sánh, liên tưởng phù hợp: mây khói chùa Hương đẩy bước chân ta, xanh mạ, nghiện trà tươi, tranh tàu … – Bộc lộ trực tiếp cảm xúc: Trơng mà thèm q! Có lại đừng vào ăn cho Soạn bài: Phương pháp thuyết minh Tiết 58 PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH Mục tiêu hoc Kiến thức – Tầm quan trọng phương pháp thuyết minh VBTM – Các phương pháp sử dụng VBTM – Các y/c nguyên tắc lựa chọn, vận dụng, phối hợp PPTM Kĩ – Nhận diện phân tích hiệu PPTM qua ví dụ cụ thể – Lựa chọn, vận dụng phối hợp PPTM phù hợp với đối tượng, làm bật đặc điểm đối tượng tăng sức hấp dẫn cho VBTM Thái độ: Từ học, giúp HS ý thức tầm quan trọng phương pháp thuyết minh từ nắm vững phương pháp thuyết minh Học sinh hình thành lưc sau: – Năng lực thu thập thông tin liên quan đến học – Năng lực tự học, sáng tạo – Năng lực hợp tác trao đổi, thảo luận – Năng lực trình bày cảm nhận, suy nghĩ cá nhân – Năng lưc giải tình đặt học Chuẩn bị Giáo viên Bài soạn, tài liệu tham khảo Học sinh Chuẩn bị theo hướng dẫn giáo viên Tiến trình dạy học Ổn định tổ chức, kiểm tra sĩ số Kiểm tra cũ – Tính chuẩn xác số biện pháp đảm bảo tính chuẩn xác VBTM? – Tính hấp dẫn số biện pháp đảm bảo tính hấp dẫn VBTM? Bài * Hoạt động 1: Khởi động * Hoạt động 2: Hình thành kiến thức Hoạt động GV HS Nội dung cần đạt 1: Tìm hiểu tầm quan trọng I Tầm quan trọng VBTM PPTM Khái niệm Nhắc lại khái niệm PPTM? PPTM hệ thống cách thức, thao tác mà người thuyết minh dùng để làm cho người đọc, người nghe nắm điều muốn nói Tầm quan trọng Tầm quan trọng PPTM? Muốn làm văn thuyết minh có hiệu phải nắm vận dụn tốt PPTM 2: Tìm hiểu số phương pháp II Một số phương pháp thuyết minh thuyết minh(14p) Ôn tập phương pháp thuyết minh học GV chia lớp thành nhóm, nhóm làm việc với ngữ liệu Nội dung công việc: + Đọc kĩ văn + Xác định nội dung văn + Phương pháp thuyết minh tác dụng Các nhóm thảo luận đại diện lên trình bày GV nhận xét, định hướng, chốt kiến thức Câu “Ba sơ bít danh” sử dụng PP định nghĩa hay thcihs? Vì sao? Chỉ điểm giống khác củ hai pp này? Mục đích thuyết minh đoah văn gì? Quan hệ ý đoạn văn? b Ví dụ – Nội dung: Trần Quốc Toản khéo tiến cử người tài cho đất nước – Phương pháp: Liệt kê, nêu ví dụ – Tác dụng: cho thấy lời nhận xét chuẩn xác, có thuyết phục b Ví dụ – Nội dung : Thuyết bút danh Ba – sô – Phương pháp: dùng định nghĩa (câu đầu), phân tích, giải thích (phần sau) – Tác dụng: cung cấp hiểu biết mới, bất ngờ bút danh Ba – sơ c Ví dụ – Nội dung: Cấu tạo tế bào thể người – Phương pháp: so sánh, dùng số liệu – Tác dụng: thuyết phục, hấp dẫn, giúp người đọc có hình dung cách cụ thể, thú vị cấu tạo tế bào thể người d Ví dụ – Nội dung: Nhạc cụ điệu hát trống quân – Phương pháp: phân tích, giải thích – Tác dụng: giúp người đọc nhận nhạc cụ đơn giản lại tạo âm điệu tuyệt vời Tim hiểu số phương pháp thuyết minh a Thuyết minh cách thích – Câu “Ba – sơ bút danh” phương pháp định nghĩa khơng nêu chất vấn đề để phân biệt Ba – sô với nhà thơ khác => PP thích – TM cách thích cách đưa thêm tư liệu liên quan để làm rõ đối tượng TM * So sánh PP thích PP nêu định nghĩa – Giống nhau: cấu trúc A B – Khác : + PP định nghĩa : nêu chất => chặt chẽ chuẩn xác + PP thích : làm rõ thêm phương diện => linh hoạt, mềm dẻo b Thuyết minh cách giảng giải nguyên nhân – kết Mục đích: giới thiệu ý nghĩa bút danh Ba-sơ (Ba sơ – chuối) – Các ý đoạn văn có quan hệ giảng giải nguyên nhân – kết quả: + Nguyên nhân: Niềm say mê chuối nhà thơ + Kết quả: Nhà thơ đặt bút danh Ba sô – Cây chuối => Đối tượng TM lên đầy đủ, cặn kẽ, có q trình, nguồn gốc rõ ràng, hợp lí Trình bày u cầu việc vận III Yêu cầu việc vận dụng phương dụng phương pháp thuyết minh? pháp thuyết minh – Căn vào mục đích thuyết minh – Mục đích vận dụng PPTM: + Cung cấp thông tin đầy đủ, khách quan HS đọc ghi nhớ + Giúp người đọc, người nghe tiếp nhận cách dễ dàng, hứng thú * Ghi nhớ: sgk – 51 Hoạt động 3: Luyện tập IV Luyện tập HS làm tập Bài 1: sgk – 51 GV nhận xét, cho điểm – Các phương pháp: thích, phân loại, giải thích, dùng số liệu Hoạt động 4: Vận dụng, sáng tạo – Tác dụng: văn thêm sinh động hấp mở rộng dẫn Bài 2: HS làm nhà Củng cố 5.Dặn dò – Soạn : Luyện tập viết đoạn văn thuyết minh Tiết 59 LUYỆN TẬP VIẾT ĐOẠN VĂN THUYẾT MINH Mục tiêu hoc Kiến thức – Đoạn văn, yêu cầu viết đoạn văn nói chung – Các yêu cầu viết đoạn văn thuyết minh Kĩ – So sánh đề nhận điểm khác đoạn văn tự đoạn văn thuyết minh – Vận dụng kiến thức, kĩ đoạn văn, văn thuyết minh để viết đoạn văn có đề tài đơn giản, gần gũi, quen thuộc học tập đời sống Thái độ Giúp học sinh có thái độ kiến thức vững vàng tạp lập đoạn văn thuyết minh Học sinh hình thành lưc sau: – Năng lực thu thập thông tin liên quan đến học – Năng lực tự học, sáng tạo – Năng lực hợp tác trao đổi, thảo luận – Năng lực trình bày cảm nhận, suy nghĩ cá nhân – Năng lưc giải tình đặt học Chuẩn bị Giáo viên Bài soạn, tài liệu tham khảo Học sinh Chuẩn bị theo hướng dẫn giáo viên Tiến trình dạy học Ổn định tổ chức, kiểm tra sĩ số Kiểm tra cũ – Các phương pháp thuyết minh học? Phân biệt phương pháp thích phương pháp nêu định nghĩa? – Yêu cầu việc vận dụng PP thuyết minh? Bài * Hoạt động 1: Khởi động * Hoạt động 2: Hình thành kiến thức Hoạt động GV HS Nội dung cần đạt 1: Tìm hiểu đoạn văn thuyết minh HS đọc SGK, trao đổi, thảo luận để trả lời câu hỏi, thực yêu cầu sách GV củng cố, hoàn thiện I Đoạn văn thuyết minh Khái niệm Đoạn văn phận văn bản, bắt đầu chữ viết hoa lùi đầu dòng kết thúc dấu chấm xuống dịng, thường biểu đạt ý tương đối hồn chỉnh Yêu cầu – Tập trung làm rõ ý chung, chủ đề chung – Liên kết chặt chẽ với đoạn trước sau – Diễn đạt xác sáng So sánh đoạn văn thuyết minh đoạn văn tự * Giống nhau: Đảm bảo cấu trúc yêu cầu đoạn văn * Khác nhau: – Đoạn văn tự sự: trọng miêu tả, kể lại diễn biến việc chi tiết lời thoại – Đoạn văn thuyết minh: trọng làm sáng tỏ đặc điểm, chất đối tượng thuyết minh Cấu trúc đoạn văn thuyết minh * Cấu trúc: – Đầy đủ gồm phấn: + Câu mở đoạn: Giới thiệu đối tượng cần thuyết minh + Các câu tiếp theo: Thuyết minh cụ thể đối tượng + Câu kết đoạn: Khẳng định, nêu giá trị đối tượng thuyết minh – Cũng có đoạn văn gồm hai phần chính: mở đoạn thân đoạn thân đoạn kết đoạn * Trình tự xếp ý: – Thời gian – Không gian – Nhận thức So sánh giống khác đoạn văn: tự TM? Một đoạn văn TM đầy đủ phải gồm phần chính? Các ý đoạn văn xếp theo trình tự thời gian, khơng gian, nhận thức, phản bác – chứng minh không, sao? 2: Viết đoạn văn TM HS đọc VD đoạn văn TM sgk Nêu nội dung, phương pháp ý nghĩa đoạn văn? Qua đoạn văn, em học hỏi điều viết đoạn văn thuyết minh? HS viết đoạn văn trình bày trước lớp HS đọc ghi nhớ -63 GV đưa đề bổ sung hướng dẫn HS lập dàn ý, chọn ý viết đoạn văn TM * Hoạt động 3: Luyện tập * Hoạt động 4: Vận dụng, sáng tạo mở rộng – Phản bác – chứng minh II Viết đoạn văn thuyết minh Tìm hiểu ví dụ – Nội dung: Nghịch lí thời gian tốc độ – Phương pháp: giải thích, so sánh, nêu số liệu – Ý nghĩa: khuyên người nên tận dụng thời gianđể làm việc suất có hiệu => kinh nghiệm: + Phải có đủ kiến thức cần thiết chuẩn xác để làm rõ ý chung đoạn + Xác định rõ vị trí đoạn văn + Có câu chuyển đoạn + Sắp xếp ý đảm bảo tính chặt chẽ, lơ gisc + Sử dụng PPTM phù hợp Viết đoạn văn thuyết minh Đề bài: Giới thiệu tác phẩm “Hiền tài nguyên khí quốc gia” – Lập dàn ý đại cương – Diễn đạt ý thành đoạn văn hoàn chỉnh * Ghi nhớ: sgk III Luyện tập HS làm nhà Củng cố Dặn dị – Soạn bài: Tóm tắt văn thuyết minh Tiết 60 TÓM TẮT VĂN BẢN THUYẾT MINH Mục tiêu hoc Kiến thức Mục đích, yêu cầu cách tóm tắt văn thuyết minh Kĩ – Tóm tắt văn thuyết minh có nội dung đơn giản – Trình bày văn tóm tắt trước tập thể Thái độ: từ học, giúp HS có ý thức tóm tắt lại nội dung đọc văn thuyết minh Học sinh hình thành lưc sau: – Năng lực thu thập thông tin liên quan đến học – Năng lực tự học, sáng tạo – Năng lực hợp tác trao đổi, thảo luận – Năng lực trình bày cảm nhận, suy nghĩ cá nhân – Năng lưc giải tình đặt học Chuẩn bị Giáo viên Bài soạn, tài liệu tham khảo Học sinh Chuẩn bị theo hướng dẫn giáo viên Tiến trình dạy học Ổn định tổ chức, kiểm tra sĩ số Kiểm tra cũ Bài * Hoạt động 1: Khởi động * Hoạt động 2: Hình thành kiến thức Hoạt động GV HS Nội dung cần đạt 1: Tìm hiểu mục đích, u cầu tóm tắt văn thuyết minh Trình bày mục đích yêu cầu văn thuyết minh? I Mục đích, u cầu tóm tắt văn thuyết minh Mục đích: Nhằm hiểu ghi nhớ nội dung văn giới thiệu với người khác đối tượng thuyết minh văn Yêu cầu – Văn tóm tắt cần ngắn gọn, rành mạch 2: Tìm hiểu cách tóm tắt văn – Sát với nội dung văn gốc thuyết minh II Cách tóm tắt văn thuyết minh Ví dụ Đọc văn xác định: – Đối tượng: nhà sàn – Đối tượng thuyết minh? – Đại ý: thuyết minh kiến trúc, nguồn gốc, – Đại ý? tiện ích ý nghĩa văn hoá xã hội nhà – Bố cục văn bản? sàn – Bố cục: + Đoạn 1: Định nghĩa mục đích sử dụng nhà sàn + Đoạn 2: Thuyết minh cấu tạo + Đoạn 3: Thuyết minh nguồn gốc tiện ích nhà sàn HS tóm tắt văn với dộ dài 10 + Đoạn 4: Đánh giá chung vẻ đẹp, sức hấp dịng, trình bày trước lớp dẫn nhà sàn Việt Nam GV nhận xét, cho điểm khuyến khích – Tóm tắt: HS làm tốt Cách tóm tắt Nêu cách tóm tắt văn thuyết minh? – Xác định mục đích, yêu cầu – Đọc VB gốc để tìm liệu, gạch ý quan trọng – Diễn đạt nội dung tóm tắt thành câu, đoạn đáp ứng yêu cầu tóm tắt văn Hoạt động 3: Luyện tập – Đối chiếu với văn gốc, kiểm tra lại văn tóm tắt III Luyện tập Hs làm tập, lên bảng trình bày Bài 1: sgk – 71 – Đối tượng TM: Tiểu sử, nghiệp Ba-sô đặc điểm thơ Hai-cư – Bố cục VB: + Đoạn 1: tóm tắt tiểu sử nghiệp Ba-sô + Đoạn 2: Đặc điểm nội dung nghệ thuật thơ Hai-cư – Viết đoạn tóm tắt Bài 2: sgk – 72 – Đối tượng TM: giới thiệu danh lam thắng cảnh đền Ngọc Sơn thủ đô Hà Nội – Bố cục: + Đoạn 1: Đền Ngọc Sơn … thơ trữ tình: Vị trí đặc điểm bao trùm kiến trúc đền Ngọc Sơn + Đoạn 2: Huyền thoại … thiện: Giới thiệu cụ thể q trình xây dựng , tơn tạo, quy mô, kiên trúc danh thắng vừa mang dấu ấn tâm linh vừa thể tihnf yêu đẹp thiện người Hà Nội + Đoạn 3: cịn lại: nhấn mạnh vẻ đẹp trữ tình thơ mộng, cổ kính, khơi nguồn cảm hứng khơng vơi cạn đền Ngọc Sơn Hoạt động 4: Vận dụng; sáng tạo – Viết đoạn tóm tắt giới thiệu Tháp Bút, Đài mở rộng Nghiên GV nhận xét, cho điểm khuyến khích Củng cố Dặn dị – Soạn bài: Phú sơng Bạch Đằng *** KẾT LUẬN CHỦ ĐỀ Đặc điểm văn thuyết minh: – Nhằm giới thiệu trình bày xác, khách quan cấu tạo, tính chất, quan hệ, giá trị,… vật, tượng, vấn đề thuộc tự nhiên, xã hội người – Vản thuyết minh phải viết theo trình tự hợp lý, mạch lạc, chặt chẽ – Văn thuyết minh cần phải có tính chuẩn xác hấp dẫn Muốn thế, tri thức văn phải có tính khách quan, khoa học, tin cậy, hữu ích; sử dụng nhiều hình tượng sinh động, nhiều so sánh cụ thể… Cách làm văn thuyết minh – Lựa chọn kết cấu phù hợp – Tìm ý lập dàn ý đề xác định ý – Lựa chọn tri thức khoa học, tin cậy, hữu ích có tính hấp dẫn cao – Lựa chọn, phối hợp, vận dụng linh hoạt phương pháp thuyết minh để làm rõ đối tượng đề yêu cầu  ... đoạn văn nói chung – Các yêu cầu viết đoạn văn thuyết minh Kĩ – So sánh đề nhận điểm khác đoạn văn tự đoạn văn thuyết minh – Vận dụng kiến thức, kĩ đoạn văn, văn thuyết minh để viết đoạn văn có đề. .. khai văn thuyết minh Kĩ – Vận dụng kiến thức học văn thuyết minh kĩ lập dàn ý để lập dàn ý cho văn thuyết minh có đề tài gần giũ, quen thuộc – Thực hành lập dàn ý triển khai làm văn thuyết minh. .. với văn thuyết minh hay khơng? I Dàn ý văn thuyết minh Bố cục ba phần văn – Mở bài: Giới thiệu vấn đề – Thân bài: Giải vấn đề – Kết bài: Kết thúc vấn đề Bố cục phù hợp với đặc điểm văn thuyết minh