HỆ THẦN KINH TỰ CHỦ (Systema nervosum autonomicum) (Autonomic nervous system) TS Nguyễn Sanh Tùng Trường ĐH Y Dược Huế 1 ĐẠI CƯƠNG • TK tự chủ = TK thực vật • Là sợi vận động (cảm giác) từ Hệ thần kinh trung ương đến quan chi phối • Mượn đường số dây TK ngoại biên • Gồm phần : giao cảm đối giao cảm • Trung khu (nhân) Sợi trước hạch hạch (cạnh sống, trước sống, tận cùng) Sợi sau hạch quan chi phối 2 PHẦN GIAO CẢM (pars sympathica) - Trung ương: sừng bên tủy gai, đoạn tủy C8 - L3 - Ngoại biên: sợi trước hạch  hạch cạnh sống, hạch trước sống  sợi sau hạch đến quan chi phối 2.1 Hạch giao cảm cạnh trước sống Hạch ĐM chủ Mỗi bên 23 hạch 2.2 Các nhánh thông trắng xám Nhánh thông trắng Hạch gai Nhánh thông xám 2.3 Các sợi trước hạch sau hạch Chuỗi hạch cạnh sống Các hạch trước sống Hạch mi Hạch tai Tuyến nước bọt mang tai Hạch chân bướm Các hạch vùng đầu mặt TT Hạch Sợi trước hạch Sợi sau hạch Cơ mi, co giản đồng tử Mi TK III nhánh Chân bướm TK trung gian (VII’), TK Mũi, đá lớn TK ống chân tuyến lệ bướm (TK hàm trên) Dưới hàm TK trung gian (VII’), thừng nhĩ TK lưỡi (TK lưỡi) Tai Nhánh nhĩ TK IX, TK đá Tuyến nước bọt bé (TK hàm dưới) mang tai Tuyến nước bọt (dưới hàm, lưỡi ổ miệng) 10 PHẦN ĐỐI GIAO CẢM (pars parasympathica) -Trung ương : Thân não (nhân TK III, VII, IX, X) tủy gai (S2,3,4) - Ngoại biên : sợi trước hạch, hạch tận cùng, sợi sau hạch 11 TÁC DỤNG Giao cảm đối giao cảm tác dụng theo nguyên tắc đối lập 12 MỘT SỐ TÁC DỤNG Cơ quan Mống mắt Tuyến nước bọt Phế quản Tim Giao cảm Đối giao cảm Giãn đồng tử Co đồng tử Giảm tiết Tăng tiết Giãn Co Tăng nhịp Giảm nhịp 13 Vài ứng dụng … Soi đáy mắt  Cần đồng tử giãn  K.thích giao cảm ? (Adrenalin)  Ức chế đối giao cảm ? (Atropin) 14 ...1 ĐẠI CƯƠNG • TK tự chủ = TK thực vật • Là sợi vận động (cảm giác) từ Hệ thần kinh trung ương đến quan chi phối • Mượn đường số dây TK ngoại biên... sống, hạch trước sống  sợi sau hạch đến quan chi phối 2.1 Hạch giao cảm cạnh trước sống Hạch ĐM chủ Mỗi bên 23 hạch 2.2 Các nhánh thông trắng xám Nhánh thông trắng Hạch gai Nhánh thông xám 2.3