ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN VŨ THỊ THU HẰNG CÁC YẾU TỐ QUYẾT ĐỊNH TỶ LỆ PHỤ NỮ TRONG CÁN BỘ CHỦ CHỐT CẤP PHƯỜNG Chuyên ngành: Chính trị học Mã số: 60 31 20 LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH TRỊ HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS NGƠ HUY ĐỨC Hà Nội - 2009 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN VŨ THỊ THU HẰNG CÁC YẾU TỐ QUYẾT ĐỊNH TỶ LỆ PHỤ NỮ TRONG CÁN BỘ CHỦ CHỐT CẤP PHƯỜNG Chuyên ngành: Chính trị học Mã số: 60 31 20 LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH TRỊ HỌC Hà Nội - 2009 PHẦN MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Phụ nữ tham gia trị đường chủ yếu dẫn tới bình đẳng giới mở hội định sách kế hoạch lợi ích phụ nữ Vì vậy, tăng cường vai trị phụ nữ trị mục tiêu phấn đấu bình đẳng, phát triển khả làm chủ xã hội phụ nữ Đối với công dân nói chung phụ nữ nói riêng, quyền trị quyền quan trọng nhạy cảm nhất, thường đề cập hệ thống quyền mà họ có Theo Cơng ước CEDAW phạm vi quyền trị phụ nữ bao gồm: quyền tham gia bỏ phiếu bầu cử, trưng cầu ý dân; quyền ứng cử; quyền tham gia xây dựng thực sách Chính phủ, tham gia chức vụ nhà nước; quyền tham gia tổ chức hiệp hội phi phủ liên quan đến đời sống cộng đồng trị đất nước Trong quan hệ bình đẳng giới pháp luật có mối quan hệ biện chứng hai chiều: phụ nữ vừa người hưởng thụ quyền lợi ích pháp luật mang lại, vừa chủ thể tham gia tạo lập, kiểm sốt hồn thiện mơi trường pháp luật tiến phụ nữ xã hội Cương lĩnh hành động hội nghị giới phụ nữ lần thứ Bắc Kinh (Cương lĩnh Bắc Kinh) khẳng định: “Khơng có tham gia tích cực phụ nữ với hợp tác chặt chẽ phụ nữ cấp định quan pháp luật mục tiêu Bình đẳng, Phát triển Hồ bình khơng thể thực được” Như vậy, quyền trị quyền cơng dân, quyền bình đẳng có tính tảng để xác lập vị pháp lý cơng dân - phụ nữ đời sống trị, đời sống cộng đồng, hình thức pháp lý thể chất dân chủ, bình đẳng xã hội Thước đo vai trò phụ nữ trị đại tham gia phụ nữ máy lãnh đạo, quản lý Dù có nhiều ý kiến khác vấn đề điểm thống vai trị phụ nữ trị tỷ lệ thuận với tỉ lệ phụ nữ tham gia lãnh đạo, quản lý Điều giải thích Chiến lược Kế hoạch hành động tiến phụ nữ đặt mục tiêu tăng cường số lượng tỷ lệ cán nữ lãnh đạo quản lý cấp Tăng cường tỷ lệ nữ cán chủ chốt nói chung nữ cán chủ chốt cấp sở nói riêng việc làm cần thiết nhằm đảm bảo bình đẳng nam nữ lĩnh vực trị Tăng cường tỷ lệ nữ cán chủ chốt sở khoa học hợp lý góp phần làm tăng uy tín, vai trị vị phụ nữ hệ thống trị; tăng hiệu hoạt động máy quyền sở đặc biệt đảm bảo tạo nguồn cán nữ có chất lượng cho hệ thống trị cấp cao Tăng tỉ lệ phụ nữ tham gia vào vị trí lãnh đạo, quản lý quan Nhà nước từ trung ương đến địa phương không tăng lên số lượng phụ nữ vị trí hay vị quyền lực, mà việc tăng cường quyền hạn tiếng nói phụ nữ Mặc dù ủng hộ quan điểm tăng tỷ lệ nữ cán chủ chốt hệ thống trị, song cho tỷ lệ nữ cán hệ thống trị số thể bình đẳng giới trị lẽ tỷ lệ 50 – 50 xét cho số bình quân Bình đẳng nam nữ trị khơng có nghĩa phải đảm bảo tỷ lệ ngang giới tham đủ, mà điều quan trọng phải tạo điều kiện để phụ nữ có hội khả đóng góp nhiều trí tuệ tài cho trị xã hội Đơi khi, bắt phụ nữ tham lại bất bình đẳng phụ nữ bắt họ phải gánh vác thêm việc mà họ không muốn làm chưa làm nhiều yếu tố sinh học lẫn xã hội Tăng cường tỷ lệ nữ cán chủ chốt hệ thống trị nói chung cấp sở nói riêng việc làm cần thiết có ý nghĩa phát triển quốc gia phương diện kinh tế - văn hố - trị - xã hội Việt Nam đạt thành tựu trình tiến tới bình đẳng giới Chỉ số phát triển giới Việt Nam đạt mức cao so với số quốc gia có trình độ phát triển kinh tế Tuy nhiên, phụ nữ giữ chức vụ cán chủ chốt cấp quyền nhìn chung chiếm tỷ lệ thấp không đồng đều, đặc biệt cấp sở Tỷ lệ nữ cán chủ chốt có xu hướng thấp dần cấp phường/xã tỷ lệ có xu hướng cao dần địa bàn thành thị, thấp dần nơng thơn Thực sách Đảng Nhà nước tăng cường đội ngũ nữ cán quản lý, lãnh đạo, năm vừa qua, Đảng bộ, quyền thành phố Hà Nội có cố gắng tích cực việc nâng cao tỷ lệ phụ nữ hệ thống trị Đội ngũ cán nữ Hà Nội tăng rõ rệt tất lĩnh vực kinh tế - xã hội Tỷ lệ nữ đại biểu Quốc hội thành phố đạt gần 20%, nữ đại biểu Hội đồng nhân dân (HÐND) cấp 31%, nữ tham gia cấp uỷ cấp đạt 21% Trong có nữ cán chủ chốt Thành uỷ, HÐND, Ủy ban nhân dân (UBND) thành phố, 11 nữ phó Chủ tịch HÐND UBND quận, huyện, 23 nữ giám đốc, phó giám đốc sở, ngành, nữ Bí thư Ðảng uỷ quận, huyện Ðặc biệt, hai đơn vị có nữ cán cao quận Hai Bà Trưng với cán chủ chốt cấp quận 11/20 Chủ tịch phường, quận Hồn Kiếm có 8/18 Chủ tịch phường nữ Tuy nhiên, nhìn chung tỷ lệ nữ cán hệ thống quyền nói chung đội ngũ cán chủ chốt cấp phường nói riêng chưa đồng đơn vị chưa tương xứng với tiềm phụ nữ Thủ đô So với địa phương khác, Hà Nội đơn vị có tỷ lệ nữ cán chủ chốt cao, đặc biệt cán chủ chốt cấp phường, đó, quận Hai Bà Trưng quận điển hình Tuy nhiên, đơn vị điển hình tỷ lệ nữ cán chủ chốt đơn vị có chênh lệch Vấn đề đặt lại có khác biệt vậy, yếu tố định tỷ lệ nữ cán chủ chốt cấp phường? Hơn nữa, liệu khác biệt có thực phản ánh khác biệt vai trò phụ nữ nói riêng, bình đằng trị nói chung đời sống trị nước ta Nói cách khác, liệu tỷ lệ cán chủ chốt nữ có phải mang tính hình thức? Đây vấn đề nghiên cứu lớn không dễ trả lời, điều kiện khn khổ luận văn này, việc nhìn nhận yếu tố ảnh hưởng đến tỷ lệ cán chủ chốt nữ hy vọng góp thêm phần cho lý giải vấn đề quan trọng Từ suy nghĩ trên, chúng tơi định chọn đề tài “Các yếu tố định tỷ lệ phụ nữ cán chủ chốt cấp phƣờng” làm đề tài luận văn thạc sỹ Tình hình nghiên cứu Đã có khơng nhà khoa học, học giả nghiên cứu vấn đề phụ nữ tham gia trị, tiêu biểu như: - Phụ nữ tham gia Hội đồng nhân dân (trường hợp Thành phố Hải Phịng), nhóm tác giả PGS TS Lê Thị Quý, Nguyễn Tuyết Nga (Trung tâm nghiên cứu Giới phát triển Trường đại học Khoa học Xã hội Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội) Đây nghiên cứu trường hợp với mục đích tìm hiểu yếu tố tác động đến tham gia phụ nữ vào Hội đồng nhân dân cấp Thành phố Hải Phòng nhằm thúc đẩy tham gia phụ nữ vào công tác lãnh đạo, quản lý Dựa việc phân tích tài liệu sẵn có địa phương vấn sâu cán Hội đồng nhân dân cấp cử tri, viết phân tích nguyên nhân chủ quan khách quan tình trạng nữ đại biểu Hội đồng nhân dân đưa số giải pháp nhằm tăng tỷ lệ nữ tham gia Hội đồng nhân dân; - TS Võ Thị Mai Vai trò nữ cán công tác quản lý Nhà nước (trường hợp tỉnh Quảng Ngãi) Đây đề tài nghiên cứu mơ tả rõ thực trạng vai trị nữ cán hoạt động quản lý Nhà nước sở phân tích, khảo cứu thực tiễn Đề tài rõ vai trò nữ cán quản lý Nhà nước, mặt tích cực, hạn chế nữ cán công tác quản lý đề xuất số giải pháp nhằm nâng cao vai trò nữ cán quản lý, lãnh đạo Bên cạnh đó, có số đề tài nghiên cứu đội ngũ cán lãnh đạo, cán chủ chốt cấp sở như: - TS Nguyễn Duy Hùng Luận khoa học số giải pháp xây dựng đội ngũ cán lãnh đạo phường nay, nhà xuất Chính trị Quốc gia Hà Nội 2008 Đây đề tài khoa học tiến hành nhằm tổng kết thực tiễn, phân tích sở lý luận công tác xây dựng đội ngũ cán phường, từ đưa nhận xét, đánh giá thực trạng tình hình, làm sở cho việc đề xuất số giải pháp xây dựng đội ngũ cán lãnh đạo phường đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng, củng cố tổ chức sở đảng, hệ thống trị loại hình phường, góp phần phục vụ cơng tác xây dựng Đảng xây dựng hệ thống trị nước ta Nội dung sách tập trung tìm hiểu sở khoa học giải pháp cho hoạt động xây dựng đội ngũ cán lãnh đạo phường với nét đặc thù chức năng, nhiệm vụ, mục tiêu phát triển khảo sát đội ngũ cán bộ, công tác cán thuộc địa bàn phường Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Hải Phịng từ năm 2000 đến 2008 Tác giả tìm hiểu quan điểm chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh Đảng Cộng sản Việt Nam cán bộ, cán cấp sở công tác xây dựng đội ngũ cán cấp sở, từ rút chức năng, nhiệm vụ, vai trị cán lãnh đạo phường khoa học công tác xây dựng đội ngũ cán lãnh đạo phường Từ sở thực tiễn việc xây dựng đội ngũ cán lãnh đạo phường, tác giả đưa nhóm giải pháp cơng tác tổ chức, công tác cán thực mơ hình thí điểm, đáng ý nhóm giải pháp cơng tác cán bộ, gồm: xây dựng tiêu chuẩn chức danh cán lãnh đạo phường; chủ động tạo nguồn xây dựng quy hoạch cán lãnh đạo phường; nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán lãnh đạo phường; tăng cường luân chuyển cán phường để đào tạo, rèn luyện cán bộ; quản lý đội ngũ cán lãnh đạo phường cán dự nguồn; đổi việc lựa chọn, bố trí cán lãnh đạo phường; bổ sung, hồn thiện sách, chế độ cán phường; phát huy vai trò cấp uỷ, tổ chức đảng đoàn thể xây dựng đội ngũ cán lãnh đạo phường; đề cao trách nhiệm tăng cường đạo cấp ủy đội ngũ này; trẻ hoá đội ngũ cán lãnh đạo phường - PGS.TS Trần Xuân Sầm (chủ biên), Xác định cấu tiêu chuẩn cán lãnh đạo chủ chốt hệ thống trị đổi mới, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội 1998 Cuốn sách trình bày luận khoa học việc xác định cấu tiêu chuẩn cán lãnh đạo chủ chốt hệ thống trị, phân tích thực trạng hoạt động đội ngũ cán lãnh đạo chủ chốt Xác định cấu, tiêu chuẩn cán lãnh đạo chủ chốt hệ thống trị đổi - Đề tài khoa học cấp nhà nước “Nâng cao lực lãnh đạo cán nữ hệ thống trị” đồng chí Nguyễn Đức Hạt, Uỷ viên Trung ương Đảng, Phó trưởng ban Thường trực Ban Tổ chức Trung ương làm Chủ nhiệm Hội đồng cấp nhà nước nghiệm thu ngày 12-11-2006, đạt loại xuất sắc Đề tài nghiên cứu vấn đề lý luận thực tiễn lực lãnh đạo cán nữ hệ thống trị (HTCT), đưa hệ thống giải pháp nâng cao lực lãnh đạo cán nữ: Tăng cường lãnh đạo, đạo việc nâng cao nhận thức, quan điểm bình đẳng giới cơng tác cán nữ; hồn thiện khn khổ chiến lược bình đẳng giới, mơ hình bình đẳng giới; xây dựng mơ hình lãnh đạo hài hịa giới; nâng cao lực hội liên hiệp phụ nữ quan tổ chức chuyên trách công tác phụ nữ; xây dựng phận chuyên trách công tác cán nữ quan tổ chức cán hệ thống trị (HTCT); giải pháp tạo nguồn, xây dựng quy hoạch cán nữ tổng thể quy hoạch cán Đảng Nhà nước; nâng cao chất lượng đào tạo cán nữ; bố trí, sử dụng luân chuyển hợp lý cán lãnh đạo nữ cấp, ngành; hoàn thiện sách phù hợp với đối tượng cán nữ quan, tổ chức thuộc HTCT cấp Đề tài kiến nghị: cần nâng cao nhận thức HTCT xã hội bình đẳng giới, thu hút ngày đơng phụ nữ tích cực tham gia hoạt động lĩnh vực trị; quy định rõ trách nhiệm cấp uỷ đảng, người đứng đầu quan, tổ chức HTCT việc đảm bảo bình đẳng giới, chăm lo đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán nữ quan, đơn vị, tạo điều kiện để phụ nữ phấn đấu trưởng thành; đổi tư sách cán nữ HTCT; đổi công tác phát hiện, đào tạo, quy hoạch luân chuyển cán nữ; xây dựng phận cán chuyên trách công tác cán nữ quan tổ chức cấp HTCT; xây dựng bước thực mơ hình lãnh đạo hài hồ giới tổ chức HTCT nước ta - Đề tài KHBĐ (2004)-09 “Nâng cao phẩm chất, lực người cán đứng đầu tổ chức đảng quyền cấp sở theo tinh thần Nghị Trung ương khoá IX” TS Nguyễn Danh Mộc, Viện Khoa học tổ chức, Ban Tổ chức Trung ương làm Chủ nhiệm Qua tổng hợp tài liệu nghiên cứu thực tế tỉnh Thái Bình thành phố Hà Nội, đề tài góp phần làm rõ thêm thực trạng phẩm chất, lực đội ngũ Bí thư đảng ủy Chủ tịch UBND cấp xã Bên cạnh đa số cán đứng đầu tổ chức đảng quyền cấp sở rèn luyện, thử thách, giữ phẩm chất đạo đức, có lối sống lành mạnh, gương mẫu, trách nhiệm, phận cán thiếu tu dưỡng, rèn luyện, có biểu sa sút đạo đức, tham nhũng, tiêu cực Số cán đứng đầu Tổ chức đảng quyền sở chưa qua đào tạo chun mơn, nghiệp vụ cịn chiếm 80%, số cán chưa qua đào tạo lý luận trị cịn 14,5%, trình độ sơ cấp trị chiếm 11%; số cán đào tạo quản lý đạt tỉ lệ 31,31% Để góp phần nâng cao phẩm chất lực đội ngũ cán đứng đầu tổ chức đảng quyền sở, nhóm tác giả đề tài đưa giải pháp: (1) Nâng cao nhận thức Đảng tồn xã hội vị trí, vai trị hệ thống trị sở, đội ngũ cán sở, đặc biệt vai trò trách nhiệm cán đứng đầu tổ chức đảng quyền sở thời kỳ (2) Thường xuyên giáo dục, bồi dưỡng đường lối trị, phẩm chất đạo đức, lối sống, thái độ phục vụ nhân dân cho cán đứng đầu tổ chức đảng quyền cấp sở (3) Tiếp tục hoàn thiện tiêu chuẩn cụ thể chức danh cán đứng đầu tổ chức đảng quyền cấp sở (4) Tiếp tục đổi công tác đào tạo, bồi dưỡng chức danh cán đứng đầu tổ chức đảng quyền sở (5) Hồn thiện chế độ sách cán sở (6) Đa dạng hoá việc cung cấp thông tin lãnh đạo, quản lý cho đội ngũ cán đứng đầu tổ chức đảng quyền sở (7) Xây dựng hoàn thiện hệ thống quy chế cơng tác hệ thống trị sở (8) Nâng cao hiệu công tác cán bước đổi chế độ bầu cử chức danh cán đứng đầu tổ chức đảng quyền sở (9) Tăng cường kiểm tra cấp giám sát trực tiếp nhân dân đội ngũ cán bộ, với người đứng đầu tổ chức đảng quyền sở v.v… Mặc dù có khơng cơng trình nghiên cứu chủ đề phụ nữ với trị cán chủ chốt cấp sở, song chưa có cơng trình nghiên cứu làm rõ yếu tố định tỷ lệ phụ nữ đội ngũ cán chủ chốt cấp phường Thực tế địi hỏi cần phải có nghiên cứu nghiêm túc vấn đề nhằm tìm yếu tố định tỷ lệ nữ cán chủ chốt cấp phường để từ có biện pháp sách phù hợp, góp phần nâng cao vị thế, vai trị hiệu tham gia trị phụ nữ cấp sở nói chung phường địa bàn Thủ đô Hà Nội nói riêng Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu Mục đích Luận văn phân tích yếu tố định tỷ lệ phụ nữ đội ngũ cán chủ chốt cấp phường, sở đưa số giải - Quan tâm, tạo điều kiện cho nữ cán chủ chốt thực tốt chức nhiệm vụ thơng qua việc xây dựng quản lý tốt hệ thống nhà trẻ, mẫu giáo, trường học, khu vui chơi giải trí cho cháu thiếu niên nhi đồng; bên cạnh cần tính tốn chi phụ cấp thêm cho cán chủ chốt phường để nâng cao mức sống cán lãnh đạo phường chờ nhà nước điều chỉnh sách tiền lương cán lãnh đạo, quản lý cấp sở Thứ tư, giải pháp cá nhân phụ nữ Yêu cầu đổi hệ thống trị theo hướng xây dựng hệ thống trị phù hợp với kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa dân, dân dân, chủ động hội nhập kinh tế quốc tế nhằm thực tốt vai trò bảo đảm ổn định trị, củng cố tăng cường khối đồn kết dân tộc, phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, giữ vững độc lập dân tộc chủ nghĩa xã hội, lãnh đạo tổ chức thực thắng lợi mục tiêu, nhiệm vụ nghiệp cơng nghiệp hố, đại hoá đất nước giai đoạn 2006 - 2020 năm đặt đòi hỏi ngày cao đội ngũ cán nói chung đội ngũ nữ cán nói riêng Để làm tốt nhiệm vụ mình, nữ cán lãnh đạo cần phải có đủ tài, tâm tầm để giải công việc quản lý xã hội đầy phức tạp nay, nữ cán lãnh đạo phường đô thị lớn Hà Nội Trước đòi hỏi điều kiện mới, nữ cán lãnh đạo chủ chốt cần phải có đủ lực đề xuất chủ trương, sách, lực định, kiểm tra, giám sát, tư vấn, tham mưu, lực tổ chức thực định, lực tổ chức, vận động tập hợp quần chúng…mới đảm nhiệm trọng trách Để đạt điều đó, phụ nữ cần tự đổi nhận thức vai trị, vị trí mình, xây dựng niềm tin, lĩnh, ý chí tự lập tự cường, tâm phấn đấu, tích cực học tập rèn luyện, khắc phục khó khăn cản trở để thực tốt vai trò, trách nhiệm gia đình xã hội; có hiểu biết sâu sắc chủ nghĩa Mác lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối sách Đảng, nhạy cảm trị, biết vận dụng sáng tạo hiểu biết vào cơng việc thực tiễn; am hiểu luật pháp, chấp hành nghiêm chỉnh, đầy đủ quy định pháp luật, có đạo đức cách mạng, lối sống sáng, thuỷ chung, khiêm tốn, trung thực, tích cực đấu tranh chống xấu, có tinh thần phê tự phê; có trình độ chun mơn vững, tích cực nâng cao trình độ, lực, có tinh thần cạnh tranh lành mạnh; vừa có khả lãnh đạo, tập hợp quần chúng vừa biết lắng nghe hết lòng phục vụ nhân dân; xây dựng mẫu hình nữ cán lãnh đạo tiêu biểu cấp sở sở phát huy vẻ đẹp truyền thống kết hợp giá trị đại tiên tiến, khắc phục hạn chế, bất cập mặt trái kinh tế thị trường trình hội nhập quốc tế Bên cạnh cố gắng quyền cấp, thân chị em phụ nữ cần chủ động tích cực việc học tập, trau dồi kiến thức, kỹ lãnh đạo quản lý phẩm chất trị, đạo đức để thực người nữ cán có đủ tài năng, trí tuệ, đạo đức xứng đáng người đại diện cho ý chí, nguyện vọng nhân dân Từ tạo tiếng nói có uy tín hệ thống trị từ cơng việc thực tiễn Thực tế cho thấy chưa vị trí lãnh đạo cấp cao phụ nữ khẳng định tiếng nói dân chúng họ lãnh đạo quyền cấp thấp hệ thống trị (cấp sở) Vì phụ nữ làm lãnh đạo cấp không quan trọng, mà quan trọng họ làm làm cho xã hội Tóm lại, để nâng cao vai trị phụ nữ hệ thống trị cấp sở nói chung phường nói riêng cần thực đồng giải pháp Tuy nhiên, cần trọng đến số giải pháp bản: làm tốt công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng bố trí sử dụng cán nữ ; bước hồn thiện sách đội ngũ cán lãnh đạo phường (cán cấp sở); tích cực tuyên truyền nâng cao nhận thức giới; đẩy mạnh phát triển kinh tế - văn hoá -xã hội làm tiền đề cho việc thực sách bình đẳng giới công tác cán nữ Những định hướng giải pháp định hướng việc nâng cao vai trò, lực đội ngũ nữ cán chủ chốt cấp sở nước ta; giải pháp cụ thể đưa áp dụng với thực trạng công tác cán nữ quận Hai Bà Trưng áp dụng rộng địa bàn phường thuộc địa bàn Hà Nội Các giải pháp không phù hợp áp dụng với xã địa bàn nông thông hay phường thuộc miền Trung hay Nam kết nghiên cứu thực tiễn quận thuộc địa bàn Hai Bà Trưng – nơi có đặc điểm kinh tế, văn hoá xã hội phong cách làm việc khác với xã hay phường vùng, miền khác Đây có lẽ mặt hạn chế giải pháp mà nghiên cứu đưa Chúng kỳ vọng, thời gian không xa tiếp tục tiến hành nghiên cứu, tìm giải pháp hữu hiệu hơn, có khả áp dụng phổ biến rộng rãi góp phần nâng cao vai trị, địa vị phụ nữ hệ thống trị nói chung hệ thống trị cấp sở nói riêng KẾT LUẬN Đất nước ta tiến hành đẩy mạnh nghiệp cơng nghiệp hố, đại hoá đất nước bối cảnh quốc tế nước đứng trước chuyển biến nhanh chóng phức tạp giai đoạn phát triển với nhiều thời thách thức Thực tế địi hỏi Đảng, Nhà nước tồn hệ thống trị phải xây dựng, đào tạo, rèn luyện đội ngũ cán có đủ phẩm chất trị, có lực chun mơn, có đủ tài, đức đủ sức để đưa nghiệp đổi đất nước lên tầm cao với thành tựu to lớn Để xây dựng đội ngũ đáp ứng yêu cầu đó, cần phải trọng xây dựng đội ngũ cán lãnh đạo cấp sở (phường, xã, thị trấn), đặc biệt quan tâm xây dựng phát triển đội ngũ nữ cán chủ chốt cấp sở mà trước hết nữ cán chủ chốt phường địa bàn thành phố Hà Nội Luận văn thực sở quan điểm chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh quan điểm Đảng vai trị phụ nữ tiến trình lịch sử, giải phóng phụ nữ, yêu cầu, nhiệm vụ đội ngũ cán lãnh đạo phường công tác xây dựng đội ngũ cán lãnh đạo phường giai đoạn Đồng thời, nghiên cứu xuất phát từ vấn đề lý luận lý thuyết bình đẳng giới, kinh nghiệm giải bình đẳng giới trị, kinh tế - văn hoá xã hội số nước giới Luận văn tập trung chủ yếu vào việc thực trạng tỷ lệ nữ cán chủ chốt cấp phường, từ tìm yếu tố định tỷ lệ nữ cán chủ chốt cấp phường Đối tượng nghiên cứu đội ngũ nữ cán chủ chốt công tác phường thuộc quận Hai Bà Trưng - quận có tỷ lệ nữ cán chủ chốt cao thành phố Hà Nội Nghiên cứu thực trạng đội ngũ nữ cán lãnh đạo, quản lý Việt Nam để làm phông cho việc phân tích thực trạng tỷ lệ nữ cán chủ chốt phường quận Hai Bà Trưng Độc giả hình dung đặc điểm nữ cán chủ chốt phường thông qua số phân tích đội ngũ nữ cán lãnh đạo, quản lý nước ta Phần thực trạng tỷ lệ nữ chủ chốt cấp phường giúp người đọc hình dung vai trị, vị trí đội ngũ nữ cán chủ chốt cấp phường quận Hai Bà Trưng qua số liệu thống kê, bảng biểu phân tích có tính khách quan sở kết nghiên cứu thực tiễn Từ kết điều tra thực tiễn, sở lý thuyết khoa học, nghiên cứu nhóm yếu tố định tỷ lệ nữ cán chủ chốt cấp phường yếu tố cá nhân bên yếu tố mơi trường bên ngồi Các yếu tố cá nhân bên đề cập đến yếu tố phẩm chất trị, tư tưởng đạo đức; trình độ chuyên môn, lực công tác; khả phấn đấu vươn lên máy quyền phụ nữ Yếu tố mơi trường bên ngồi gồm yếu tố như: yếu tố kinh tế, yếu tố văn hố truyền thống mơi trường thể chế Đây phần trọng tâm luận văn tác giả tập trung phân tích làm rõ với phân tích, trích dẫn cụ thể có liên hệ với vùng khác quốc gia quốc tế Việc hai nhóm yếu tố định tỷ lệ nữ cán chủ chốt cấp phường mang tính chất tương đối lại có ý nghĩa lớn việc nghiên cứu đề giải pháp phù hợp nhằm tăng cường vai trị, vị trí nữ cán chủ chốt cấp phường Từ thực trạng kết nghiên cứu, tham vấn số chun gia, chúng tơi đưa số nhóm giải pháp tăng cuờng vai trò nữ cán cán chủ chốt cấp phường Đây kiến nghị mang tính định hướng chung cho cơng tác xây dựng đội ngũ nữ cán chủ chốt cấp phường giai đoạn Bên cạnh đó, đưa số kiến nghị cụ thể công tác nữ cán quận Hai Bà Trưng góp phần nâng cao vai trị, lực đội ngũ nữ cán chủ chốt địa bàn quận Nghiên cứu yếu tố định tỷ lệ nữ cán chủ chốt cấp phường đòi hỏi phải nghiên cứu sâu thực tiễn lẫn lý luận, địi hỏi cần có đầu tư nhiều thời gian công sức Nhưng hạn chế thời gian điều kiện nghiên cứu nên tiến hành nghiên cứu địa bàn 03 phường quận Hai Bà Trưng mà chưa thực nghiên cứu diện rộng để có kết nghiên cứu xác thực Đây chủ đề có ý nghĩa thực tiễn, lý luận cao cần tiếp tục đầu tư nghiên cứu sâu Trong q trình thực nghiên cứu, chúng tơi nhận thấy số hướng mở từ đề tài nghiên cứu tiếp tục triển khai vấn đề thực trạng đời sống đội ngũ cán chủ chốt cấp phường; công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng nữ cán chủ chốt cấp phường; thực trạng lực lãnh đạo, quản lý nữ cán chủ chốt cấp sở; môi trường thể chế với việc nâng cao quyền phụ nữ cấp sở.v.v Tóm lại, việc tăng cường tỷ lệ nữ cán chủ chốt cấp sở việc làm có ý nghĩa quan trọng việc nâng cao vai trò phụ nữ hệ thống trị cấp sở, góp phần triển khai tốt sách Đảng Nhà nước tới người dân địa phương, phường thuộc thành phố, thị xã nước Việc nghiên cứu thực trạng công tác nữ cán phường thủ Hà Nội để tìm yếu tố định tỷ lệ nữ cán chủ chốt cấp phường khơng có ý nghĩa quan trọng việc hoạch định thực thi sách cán nữ mà cịn có ý nghĩa to lớn việc hoạch định thực thi sách cán nữ cấp sở địa bàn khác nước Nâng cao tỷ lệ nữ cán lãnh đạo, quản lý hệ thống trị việc làm có ý nghĩa lớn nghiệp tiến phụ nữ bình đẳng giới Tuy nhiên, khơng phải mà giá phải nâng cao tỷ lệ nữ cán lãnh đạo quản lý Ơng cha ta có câu người lo kho người làm, điều tự khẳng định vai trị người cán quản lý Do đó, lựa chọn, bổ nhiệm cán lãnh đạo, quản lý dù nam hay nữ thiết phải dựa yêu cầu thực tế cơng việc, trình độ chun mơn, lực cơng tác đạo đức người khơng lý khác Quan điểm cần quán triệt rõ ràng trình xây dựng đội ngũ cán lãnh đạo, quản lý cấp, ngành DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Trần Thị Vân Anh, Lê Ngọc Hùng (2000), Phụ nữ, Giới phát triển, Nxb Phụ nữ, Hà Nội Ban Bí thư Trung ương Đảng (1994), Chỉ thị 37/CT-T.Ư ngày 16-5-1994 Về số vấn đề công tác cán tình hình Bộ Nội vụ (2004), Các văn pháp luật cán bộ, cơng chức, biên chế quyền địa phương, Nxb Thống kê, Hà Nội Chủ nghĩa Mác với vấn đề giải phóng phụ nữ, (1977), Nxb Phụ nữ, TPHCM Vũ Hồng Cơng (2002), Hệ thống trị sở, đặc điểm, xu hướng giải pháp, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội Đảng Cộng sản Việt Nam (1997), Văn kiện Hội nghị lần thứ năm Ban chấp hành Trung ương khố VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội Đảng Cộng sản Việt Nam (2002), Văn kiện Hội nghị lần thứ năm Ban chấp hành Trung ương khố IX, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội Đảng Cộng sản Việt Nam (2006): Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội Nguyễn Ngọc Hà (2004), “Một số luận điểm Hồ Chí Minh giải phóng phụ nữ”, Tạp chí Lịch sử Đảng, (số 3), tr.39-42 10 Nguyễn Thị Hạnh (2006), Bình đẳng giới theo tư tưởng Chủ tịch Hồ Chí Minh (tham luận Hội thảo khoa học bình đẳng giới từ góc nhìn nghề nghiệp cán cơng chức Ngành Học viện Hành quốc gia, tháng 5/2006) 11 Nguyễn Đức Hạt (chủ biên) (2009), Nâng cao lực lãnh đạo cán nữ hệ thống trị, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 12 Hồ Chủ tịch với vấn đề phụ nữ (1960), Nxb Phụ nữ, Hà Nội 13 Hội liên hiệp phụ nữ Việt Nam (1993), Kỷ yếu Hội thảo vai trò phụ nữ tham gia quản lý nhà nước, Hà Nội 14 Hội Hội liên hiệp phụ nữ Việt Nam (1998), Phụ nữ với công tác Hội đồng nhân dân, Nxb Phụ nữ, Hà Nội 15 TS Nguyễn Duy Hùng (2008) Luận khoa học số giải pháp xây dựng đội ngũ cán lãnh đạo phường nay, Nxb Chính trị quốc gia Hà Nội 16 Nguyễn Linh Khiếu (chủ biên) (1999), Nghiên cứu đào tạo giới Việt Nam, Nxb Khoa học Xã hội, Hà Nội 17 Trần Thị Xuân Lan (2004), “Tăng cường nữ cán lãnh đạo, quản lý giai đoạn nay”, Tạp chí Lý luận Chính trị, số (4), tr 65-68 18 Luật bình đẳng giới (2008), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 19 Võ Thị Mai (2003) Vai trò nữ cán công tác quản lý Nhà nước q trình cơng nghiệp hố, đại hố, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 20 Võ Thị Mai (2004), “Giới vấn đề luân chuyển cán lãnh đạo, quản lý”, Tạp chí Xây dựng Đảng, số (3), tr 24-25 21 Hồ Chí Minh (2002), tồn tập, tập 2, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 22 Hồ Chí Minh (2004), tồn tập, tập 4, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 23 Hồ Chí Minh (2002), tồn tập, tập 5, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 24 Hồ Chí Minh (1995), tồn tập, tập 6, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 25 Hồ Chí Minh (2004), tồn tập, tập 7, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 26 Hồ Chí Minh (1995), tồn tập, tập 10, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 27 Hồ Chí Minh (1995), tồn tập, tập 11, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 28 Hồ Chí Minh (2002), tồn tập, tập 12, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 29 Đỗ Ngọc Ninh (2004), Nâng cao lực sức chiến đấu Đảng phường Thủ Hà Nội nay, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 30 Pháp lệnh cán bộ, công chức (2005), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 31 Phụ nữ tham gia quản lý, lãnh đạo (1997), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 32 Thang Văn Phúc (chủ biên) (2005), Cơ sở lý luận thực tiễn xây dựng đội ngũ cán cơng chức, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 33 Bùi Thanh Quất (2004), Tập giảng Chính trị với quản lý xã hội, Hà Nội 34 Lê Thị Quý (2006), “Phụ nữ tham gia Hội đồng nhân dân” (trường hợp Thành phố Hải Phòng), Tạp chí Khoa học phụ nữ, (số 3), tr.43-49 35 Quyết định số 04/2004/QĐ-BNV Về việc ban hành quy định tiêu chuẩn cụ thể cán bộ, công chức xã, phường, thị trấn 36 Quyết định số 31/2006/QĐ-TTg Về việc phê duyệt đề án đào tạo, bồi dưỡng Chủ tịch Hội đồng nhân dân, Chủ tịch UBND xã giai đoạn 2006 – 2010 37 Quyết định số 03/2004/QĐ-TTg Về phê duyệt Định hướng quy hoạhc đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức xã, phường, thị trấn đến năm 2010 38 Trần Xuân Sầm (1998), Xác định cấu tiêu chuẩn cán lãnh đạo chủ chốt hệ thống trị đổi mới, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội 39 Nguyễn Phương Thảo (1999), “Phụ nữ hoạt động trị”, Tạp chí Khoa học Phụ nữ, số (3), tr 6-12 40 Lê Thi (1997), Phụ nữ bình đẳng giới đổi Việt Nam, Nxb Phụ nữ, Hà Nội 41 Lê Quang Thưởng (2004), Sách tra cứu mục từ tổ chức, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 42 Nguyễn Thị Mỹ Trang (2007), “Phụ nữ Việt Nam tham gia hoạt động trị”, tạp chí Lý luận trị, số (3), tr 40-44 43 Trung tâm nghiên cứu khoa học lao động nữ (1997), Phụ nữ tham gia lãnh đạo quản lý Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 44 UBND phường Bạch Mai, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội (2007), Báo cáo kết khảo sát, đánh giá chất lượng đội ngũ cán phường 45 UBND phường Bạch Mai, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội (2008), Báo cáo kết khảo sát, đánh giá chất lượng đội ngũ cán phường 46 UBND phường Bạch Mai, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội (2008), Báo cáo kết thực nhiệm vụ kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng phường Bạch Mai 47 UBND phường Đồng Tâm, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội (2007), Báo cáo kết thực nhiệm vụ kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng phườngĐồng Tâm 48 UBND phường Đồng Tâm, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội (2008), Báo cáo kết thực nhiệm vụ kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng phường Đồng Tâm 49 UBND phường Đồng Tâm, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội (2008), Báo cáo tình hình chất lượng đội ngũ cán phường 50 Ủy ban Quốc gia tiến phụ nữ Việt Nam Tổng cục Thống kê (2004), Số liệu thống kê giới năm đầu kỷ XXI, Nxb Thống kê, Hà Nội 51 V.I.Lênin với vấn đề giải phóng phụ nữ (1970), Nxb Phụ nữ, Hà Nội 52 Nghiêm Đình Vì (2008), Hồ Chí Minh giáo dục – Tồn thư, Nxb Từ điển Bách khoa, Hà Nội 53 Nguyễn Văn Vĩnh (chủ biên) (2004), Tập giảng Chính trị học (hệ cao cấp lý luận trị), Nxb Lý luận trị, Hà Nội 54 http://wwhttp://www.hanoi.gov.vn/hanoiwebs1/vn/chinhquyenthanhpho/cqtp/group w.cpv.org.vn/print_preview.asp?id=BT1190859343 55 http://www.hanoi.gov.vn/hanoiwebs1/vn/gioithieuchunghanoi/group1/index 56 http://www.hanoimoi.com.vn/vn/print/210153/ 57 http://www.ktdt.com.vn/print.asp?newsid=39582 58 http://www.qdnd.vn/qdnd/baongay.chinhtri.cacdoanthe.51148.qdnd 59 http://www.sgtt.com.vn/detail84.aspx?newsid=41303&fld=HTMG/2008/100 60 http://www.thuviendongnai.gov.vn/c/portal/layout? 61 http://www.tapchicongsan.org.vn/print_preview.asp?Object=5&news_ID=6338586 62 http://www.ubphunu-cfaw.gov.vn/?lang=V&func=newsdt&cat 63 http://www.ubphunu-ncfaw.gov.vn/?lang=V&func=newsdt&catid DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1 Tỷ lệ nữ đại biểu HĐND cấp nhiệm kỳ 1989 - 1992 2004 2009 .40 Bảng 2.2 Cán nữ tham gia Hội đồng nhân dân xã/phường/thị trấn (%) 40 Bảng 2.3 Cán nữ tham gia Ủy ban nhân dân xã/phường/thị trấn (%) 41 Bảng 2.4 Nữ cán tham gia cấp uỷ Đảng xã/phường/thị trấn 42 Bảng 2.5 Thống kê số lượng, chất lượng đội ngũ cán chủ chốt phường Bạch Mai, Đồng Tâm Trương Định 50 Bảng 2.6 Tỷ lệ nữ cán chủ chốt phường nhiệm kỳ 1999 – 2004 2004 – 2009 55 Bảng 2.7 Đánh giá lực nữ cán chủ chốt cấp phường 56 DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1 So sánh tỷ lệ nữ đại biểu HĐND cấp 40 Biểu đồ 2.2 Tỷ lệ cán nữ tham gia H§ND xã/phường/thị trấn 41 Biểu đồ 2.3 Tỷ lệ cán nữ tham Ủy ban nhân dân xã/phường/thị trấn 42 Biểu đồ 2.4 Biểu đồ tỷ lệ nữ cán phường nhiệm kỳ 2004-2009 54 Biểu đồ 2.5 Tỷ lệ nữ cán chủ chốt phường nhiệm kỳ 1999 – 2004 2004 – 2009 55 Biểu đồ 2.6 Đánh giá người hỏi tiêu chí bố trí, sử dụng cán (tỷ lệ %) 68 MỤC LỤC Lời cam đoan i Mục lục ii Danh mục chữ viết tắt Danh mục bảng, biểu PHẦN MỞ ĐẦU 1 Tính cấp thiết đề tài Tình hình nghiên cứu Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu Đối tƣợng phạm vi nghiên cứu Cơ sở lý luận phƣơng pháp nghiên cứu Đóng góp luận văn 10 Kết cấu luận văn 10 Chương CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHỤ NỮ TRONG CHÍNH TRỊ VÀ CÁC YẾU TỐ QUYẾT ĐỊNH TỶ LỆ PHỤ NỮ TRONG CÁN BỘ CHỦ CHỐT CẤP PHƢỜNG 11 1.1 Quan điểm Chủ nghĩa Mác-Lênin, Hồ Chí Minh Đảng Cộng sản Việt Nam phụ nữ trị 11 1.1.1 Quan điểm Chủ nghĩa Mác-Lênin 11 1.1.2 Quan điểm Hồ Chí Minh 12 1.1.3 Quan điểm Đảng Cộng sản Việt Nam 14 1.2 Phụ nữ vai trò Cán chủ chốt cấp phƣờng 18 1.2.1 Cán chủ chốt cấp phường 18 1.2.2 Phụ nữ - người cán chủ chốt 22 1.3 Các yếu tố định tỷ lệ nữ cán lãnh đạo kinh nghiệm phụ nữ tham giới 24 1.3.1 Các yếu tố định tỷ lệ nữ cán lãnh đạo 24 1.3.2 Một số kinh nghiệm phụ nữ tham giới 32 Chương THỰC TRẠNG VÀ CÁC YẾU TỐ QUYẾT ĐỊNH TỶ LỆ NỮ CÁN BỘ CHỦ CHỐT CẤP PHƢỜNG 39 2.1 Thực trạng phụ nữ tham gia lãnh đạo, quản lý Việt Nam 39 2.1.1 Khái quát đội ngũ nữ cán lãnh đạo, quản lý Việt Nam 39 2.1.2 Đặc điểm, chất lượng, khó khăn, thách thức nữ lãnh đạo, quản lý 44 2.2 Thực trạng đội ngũ nữ cán chủ chốt cấp phƣờng quận Hai Bà Trƣng 48 2.2.1 Khái quát quận Hai Bà Trưng đội ngũ cán chủ chốt cấp phường 48 2.2.2 Số lượng cấu đội ngũ cán công chức 49 2.2.3 Năng lực trình độ 52 2.2.4 Khái quát ưu điểm, hạn chế vị trí nữ cán chủ chốt phường 52 2.3 Các yếu tố định tỷ lệ phụ nữ cán chủ chốt cấp phƣờng 61 2.3.1.Yếu tố mơi trường kinh tế, trị - xã hội bên 61 2.3.2 Yếu tố cá nhân bên 70 Chƣơng MỤC TIÊU, YÊU CẦU, QUAN ĐIỂM VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP GÓP PHẦN NÂNG CAO TỶ LỆ PHỤ NỮ TRONG CÁN BỘ CHỦ CHỐT CẤP PHƢỜNG 82 3.1 Mục tiêu, yêu cầu 82 3.2 Quan điểm 83 3.3 Một số giải pháp 85 3.3.1 Các định hướng giải pháp 85 3.3.2 Các giải pháp cụ thể 86 KẾT LUẬN 95 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nội dung CBCC Cán chủ chốt HĐND Hội đồng nhân dân HTCC Hệ thống trị UBND Ủy ban nhân dân QLNN Quản lý nhà nước PVS Phỏng vấn sâu STT ...ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN VŨ THỊ THU HẰNG CÁC YẾU TỐ QUYẾT ĐỊNH TỶ LỆ PHỤ NỮ TRONG CÁN BỘ CHỦ CHỐT CẤP PHƯỜNG Chuyên ngành: Chính trị học Mã s? ?: 60 31 20. .. đích Luận văn phân tích yếu tố định tỷ lệ phụ nữ đội ngũ cán chủ chốt cấp phường, sở đưa số giải pháp góp phần thúc đẩy yếu tố tích cực, hạn chế yếu tố tiêu cực nhằm tăng tỷ lệ nữ cán chủ chốt cấp. .. cấp phường Để đạt mục đích trên, luận văn có nhiệm v? ?: - Làm rõ sở lý luận vai trị phụ nữ trị, phụ nữ vai trò cán chủ chốt yếu tố định tỷ lệ nữ cán lãnh đạo; - Chỉ thực trạng tỷ lệ phụ nữ cán chủ