BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP HCM DD EE NGUYỄN THỊ HOÀNG VÂN GIẢI PHÁP HỒN THIỆN QUY TRÌNH LẬP KẾ HOẠCH KIỂM TỐN TRONG KIỂM TỐN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI CÁC CƠNG TY KIỂM TOÁN VIỆT NAM LUẬN VĂN TH ẠC S Ĩ KINH TẾ TP Hồ Chí Minh, Năm 2009 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP HCM DD EE NGUYỄN THỊ HOÀNG VÂN GIẢI PHÁP HỒN THIỆN QUY TRÌNH LẬP KẾ HOẠCH KIỂM TỐN TRONG KIỂM TỐN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI CÁC CƠNG TY KIỂM TỐN VIỆT NAM Chun ngành: Kế tốn Mã số: 60.34.30 LUẬN VĂN TH ẠC S Ĩ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS VŨ HỮU ĐỨC TP Hồ Chí Minh, Năm 2009 LỜI CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu độc lập với cố vấn Người hướng dẫn khoa học Tất nguồn tài liệu tham khảo công bố đầy đủ Nội dung luận văn trung thực Tp Hồ Chí Minh, ngày 05 tháng 10 năm 2009 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Hoàng Vân LỜI CẢM ƠN Sau hai năm trau dồi kiến thức lý luận Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh, luận văn tốt nghiệp xem lần ứng dụng sở lý luận vào thực tiễn Để sử dụng cách có hiệu khối lượng kiến thức rộng lớn đó, địi hỏi sinh viên phải có tầm nhìn bao qt nhạy bén Đây khó khăn mà sinh viên nói chung thân tơi nói riêng phải trãi qua q trình hồn thành luận văn tốt nghiệp Đầu tiên xin chân thành cảm ơn Thầy Cô Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh truyền đạt cho tơi kiến thức vơ bổ ích q trình học tập nghiên cứu Đặc biệt, tơi xin chân thành cảm ơn Thầy Tiến sĩ Vũ Hữu Đức tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tơi suốt q trình thực luận văn Tơi gửi lời cảm ơn anh chị đồng nghiệp bạn bè thân thiết giúp đỡ q trình thu thập tài liệu có góp ý thiết thực Cuối cùng, xin cảm ơn Gia đình ln quan tâm, động viên tạo điều kiện cho tơi hồn thành tốt q trình học tập Xin chân thành cảm ơn! Tác giả luận văn Nguyễn Thị Hoàng Vân MỤC LỤC DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU VÀ SƠ ĐỒ LỜI MỞ ĐẦU: CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ QUY TRÌNH LẬP KẾ HOẠCH KIỂM TỐN TRONG KIỂM TỐN BÁO CÁO TÀI CHÍNH 1.1 Tầm quan trọng mục tiêu việc lập kế hoạch kiểm toán 1.1.1 Tầm quan trọng việc lập kế hoạch kiểm toán 1.1.2 Mục tiêu 1.2 Các giai đoạn quy trình lập kế hoạch kiểm tốn 1.2.1 Giai đoạn tiền kế hoạch 1.2.1.1 Tiếp cận khách hàng 1.2.1.2 Thỏa thuận sơ với khách hàng ký kết hợp đồng 1.2.2 Giai đoạn lập kế hoạch chiến lược 1.2.2.1 Khái niệm 1.2.2.2 Các đặc điểm giai đoạn lập kế hoạch chiến lược 1.2.2.3 Những nội dung cần tìm hiểu giai đoạn lập kế hoạch chiến lược 1.2.3 Giai đoạn lập kế hoạch tổng thể 1.2.3.1 Khái niệm 1.2.3.2 Những vấn đề cần xem xét tìm hiểu giai đoạn lập kế hoạch tổng thể 1.2.3.2.1 Tìm hiểu thơng tin khách hàng 1.2.3.2.2 Hiểu biết hệ thống kế toán hệ thống kiểm soát nội 10 1.2.3.2.3 Đánh giá rủi ro kiểm toán 13 1.2.3.2.4 Xác lập mức trọng yếu 16 1.2.3.2.5 Nội dung, lịch trình phạm vi thủ tục kiểm toán 18 1.2.3.2.6 Phối hợp, đạo, giám sát kiểm tra 18 1.2.3.2.7 Một số vấn đề khác cần lưu ý kiểm toán 18 1.2.4 Giai đoạn lập kế hoạch chi tiết 18 1.3 Những quy định hành liên quan đến quy trình lập kế hoạch kiểm tốn kiểm tốn báo cáo tài 19 1.3.1 Chuẩn mực kiểm toán quốc tế 19 1.3.1.1 Sự tiến hóa quy trình lập kế hoạch kiểm tốn theo chuẩn mực kiểm toán quốc tế 19 1.3.1.1.1 Sự tiến hóa quy trình lập kế hoạch kiểm tốn 19 1.3.1.1.2 Mơ hình rủi ro kinh doanh 23 1.3.1.2 Các chuẩn mực kiểm toán quốc tế hành liên quan đến quy trình lập kế hoạch kiểm tốn kiểm tốn báo cáo tài 28 1.3.2 Quy trình lập kế hoạch kiểm tốn theo chuẩn mực kiểm toán Hoa Kỳ 34 1.3.3 Các chuẩn mực kiểm tốn Việt Nam liên quan đến quy trình lập kế hoạch kiểm toán kiểm toán báo cáo tài 35 1.4 Kết luận chương 38 CHƯƠNG 2: QUY TRÌNH LẬP KẾ HOẠCH KIỂM TỐN TRONG KIỂM TỐN BÁO CÁO TÀI CHÍNH ÁP DỤNG TẠI CÁC CƠNG TY KIỂM TỐN VIỆT NAM 2.1 Lịch sử q trình hình thành phát triển kiểm tốn độc lập Việt Nam 39 2.2 Thực trạng quy trình lập kế hoạch kiểm tốn kiểm tốn báo cáo tài áp dụng cơng ty kiểm toán Việt Nam 40 2.3 Đánh giá chung 38 2.3.1 Tại cơng ty kiểm tốn quốc tế 41 2.3.1.1 Tình hình chung 41 2.3.1.2 Tổng hợp kết khảo sát 42 2.3.1.3 Giai đoạn tiền kế hoạch 43 2.3.1.4 Giai đoạn lập kế hoạch 44 2.3.1.5 Đánh giá chung quy trình lập kế hoạch kiểm tốn cơng ty kiểm tốn quốc tế 47 2.3.1.5.1 Ưu điểm 47 2.3.1.5.2 Khuyết điểm 48 2.3.2 Tại cơng ty kiểm tốn Việt Nam tiền thân doanh nghiệp nhà nước 49 2.3.2.1 Tình hình chung 49 2.3.2.2 Tổng hợp kết khảo sát 50 2.3.2.3 Giai đoạn tiền kế hoạch 51 2.3.2.4 Giai đoạn lập kế hoạch 52 2.3.2.5 Đánh giá chung quy trình lập kế hoạch kiểm tốn cơng ty kiểm toán Việt Nam tiền thân doanh nghiệp nhà nước 55 2.3.2.5.1 Ưu điểm 55 2.3.2.5.2 Khuyết điểm 57 2.3.3 Tại công ty kiểm tốn Việt Nam có quy mơ nhỏ 59 2.3.3.1 Tình hình chung 59 2.3.3.2 Tổng hợp kết khảo sát 59 2.3.3.3 Giai đoạn tiền kế hoạch 61 2.3.3.4 Giai đoạn lập kế hoạch 61 2.3.3.5 Đánh giá chung quy trình lập kế hoạch kiểm tốn cơng ty kiểm tốn Việt Nam có quy mơ nhỏ 63 2.4 Kết luận chương 63 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUY TRÌNH LẬP KẾ HOẠCH KIỂM TỐN TRONG KIỂM TỐN BÁO CÁO TÀI CHÍNH ÁP DỤNG TẠI CÁC CƠNG TY KIỂM TOÁN VIỆT NAM 3.1 Giải pháp mặt kỹ thuật 66 3.1.1 Nghiên cứu, soạn thảo cập nhật Hệ thống chuẩn mực kiểm toán Việt Nam, có chuẩn mực liên quan đến lập kế hoạch kiểm toán 66 3.1.1.1 Cơ sở giải pháp 66 3.1.1.2 Nghiên cứu, soạn thảo cập nhật Hệ thống chuẩn mực kiểm toán Việt Nam, có chuẩn mực liên quan đến lập kế hoạch kiểm toán 67 3.1.1.2.1 Ban hành chuẩn mực VSA 315 thay VSA 310 VSA 400 67 3.1.1.2.2 Hiệu đính chuẩn mực VSA 240, VSA 320 70 3.1.2 Ban hành hướng dẫn cụ thể liên quan đến đánh giá rủi ro giai đoạn tiền kế hoạch lập kế hoạch kiểm toán 71 3.1.2.1 Cơ sở giải pháp 71 3.1.2.2 Hướng dẫn cụ thể liên quan đến đánh giá rủi ro giai đoạn tiền kế hoạch lập kế hoạch kiểm toán 72 3.1.2.3 Phát triển kỹ thuật phân tích tiến trình lập kế hoạch phục vụ đánh giá rủi ro 78 3.1.2.3.1 Phân tích rủi ro từ mơi trường bên ngồi (rủi ro kinh doanh) 78 3.1.2.3.2 Tăng cường đánh giá thông tin ban đầu doanh nghiệp thông qua việc tiếp cận thông tin tiêu báo cáo tài 86 3.1.2.3.3 Nhấn mạnh việc đánh giá rủi ro có gian lận, sai sót trọng yếu báo cáo tài 86 3.1.3 Giải pháp nhằm hoàn thiện quy trình vận dụng tính trọng yếu tiến trình lập kế hoạch 87 3.1.3.1 Cơ sở giải pháp 87 3.1.3.2 Quy trình vận dụng tính trọng yếu giai đoạn lập kế hoạch trải qua bước sau 88 3.2 Giải pháp mặt chế 91 3.2.1 Cơ sở để đưa giải pháp mặt chế 91 3.2.2 Giải pháp phía Nhà nước 93 3.2.2.1 Tiếp tục hoàn thiện hệ thống văn pháp luật kế tốn, kiểm tốn 93 3.2.2.2 Đơn đốc, kiểm tra cơng tác cập nhật, hồn thiện hệ thống chuẩn mực kiểm toán Việt Nam, đặc biệt chuẩn mực liên quan đến lập kế hoạch kiểm toán kiểm tốn báo cáo tài 96 3.2.2.3 Ban hành thông tư hướng dẫn chi tiết chuẩn mực kiểm toán Việt Nam 96 3.2.3 Giải pháp phía Hội kiểm toán viên hành nghề Việt Nam (VACPA) 96 3.2.3.1 Tiếp tục đổi tổ chức, phương thức hoạt động nội dung hoạt động Hội nghề nghiệp 97 3.2.3.2 Tăng cường vai trò hình ảnh Hội nghề nghiệp nước khu vực ảnh hưởng đến mục tiêu thừa nhận lẫn 98 3.2.3.3 Đổi nội dung, chương trình đào tạo thi tuyển kiểm tốn viên 98 3.2.4 Giải pháp phía cơng ty kiểm toán 98 3.2.4.1 Ban lãnh đạo Cơng ty phải có chiến lược phát triển dài hạn, có tầm nhìn phù hợp với phát triển kinh tế Việt Nam giới 99 3.2.4.2 Trở thành thành viên hãng kiểm toán quốc tế 99 3.2.4.3 Nâng cao chất lượng dịch vụ cung cấp 99 3.2.4.4 Tăng cường đào tạo, cập nhật kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ cho kiểm toán viên nhân viên 100 3.2.4.5 Phát triển nguồn nhân lực số lượng chất lượng 101 3.2.4.6 Trang bị phương tiện làm việc cho kiểm toán viên trợ lý kiểm toán 102 3.2.4.7 Quy định văn hướng dẫn công tác lập kế hoạch kiểm toán tăng cường kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán 102 3.3 Kết luận chương 103 KẾT LUẬN 104 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU VÀ SƠ ĐỒ Bảng 1.1 Mối quan hệ rủi ro 15 Bảng 1.2 Mối quan hệ trọng yếu rủi ro kiểm toán 17 Bảng 1.3 Tổng hợp chuẩn mực kiểm toán quốc tế, chuẩn mực kiểm toán Hoa Kỳ chuẩn mực kiểm tốn Việt Nam liên quan đến quy trình lập kế hoạch kiểm toán 36 Bảng 2.1 Tổng hợp kết khảo sát quy trình lập kế hoạch kiểm tốn cơng ty kiểm tốn quốc tế 42 Bảng 2.2 Tổng hợp kết khảo sát quy trình lập kế hoạch kiểm tốn cơng ty kiểm tốn Việt Nam tiền thân doanh nghiệp nhà nước 50 Bảng 2.3 Chỉ tiêu lựa chọn mức trọng yếu cơng ty kiểm tốn Việt Nam tiền thân doanh nghiệp nhà nước .55 Bảng 2.4 Tổng hợp kết khảo sát quy trình lập kế hoạch kiểm tốn cơng ty kiểm tốn Việt Nam có quy mơ nhỏ 59 Sơ đồ 1.1 Nguyên tắc đánh giá rủi ro kinh doanh 24 Sơ đồ 1.2 Mơ hình rủi ro kinh doanh 25 Sơ đồ 1.3 Các chuẩn mực kiểm toán Việt Nam liên quan đến quy trình lập kế hoạch kiểm toán .35 Sơ đồ 3.1 Sơ đồ tổng quát ghi nhớ hiểu biết tình hình kinh doanh doanh khách hàng .75 Sơ đồ 3.2 Sơ đồ tổng quát phận hệ thống kiểm soát nội đánh giá rủi ro kiểm soát 76 Sơ đồ 3.3 Mơ hình “PEST” 78 Sơ đồ 3.4 Mơ hình “5 Forces” .82 Thông tin truyền thơng Kiểm sốt mức độ tổng thể liên quan Thực đầy đủ? đến trình kiểm tốn Doanh nghiệp có kiểm sốt vật chất Có … đầy đủ hay khơng? Khơng … Doanh nghiệp có phương pháp để xem xét Có … hoạt động thực tế với ngân sách, dự báo với tình hình năm trước? Khơng … Doanh nghiệp có hệ thống lập báo cáo Có … lên kế hoạch khơng? Khơng … Doanh nghiệp có phân cơng nhiệm vụ Có … đầy đủ hay khơng? Khơng … Doanh nghiệp lập BCTC lúc Có … xác hay không, kể báo cáo niên độ? Khơng … Có hợp tác mức phịng kế Có … tốn phịng cơng nghệ thơng tin hay khơng? Khơng … Phịng kế tốn phịng cơng nghệ thơng Có … tin có số lượng nhân viên hợp lý, có kinh nghiệm lực? Khơng … Có sách thủ tục phù hợp Có … cho việc phát triển, điều chỉnh hệ thống kế tốn thủ tục kiểm sốt? Khơng … Sự hồn thiện phần mềm kế tốn Có … hệ thống thông tin phục vụ hoạt động kinh doanh? Không … Doanh nghiệp có phương pháp để xem xét Có … hoạt động thực tế với ngân sách, dự báo với tình hình năm trước? Khơng … Giám sát Các quy trình/Kiểm sốt mức độ tổng Thi hành đầy đủ? thể quan trọng với q trình kiểm tốn Ban giám đốc có phản ứng phù hợp Có … lúc trước kết luận hệ thống kiểm soát nội từ kiểm toán nội KTV độc lập? Khơng … Doanh nghiệp có phương pháp để xem xét Có … hoạt động thực tế với ngân sách, dự báo với tình hình năm trước? Khơng … Cơng ty mẹ có giám sát chặt chẽ hoạt Có … động thành viên khơng? Khơng … Kiểm tốn nội có đủ nhân viên, nhân Có … viên có huấn luyện đầy đủ với kỹ đặc biệt bao gồm công nghệ thơng tin, có hiểu rõ chất, quy mơ, tính phức tạp doanh nghiệp mơi trường hoạt động doanh nghiệp không? Không … Bộ phận kiểm tốn nội có độc lập Có … khơng, có tiếp cận với Ủy ban kiểm tốn (hay tương đương) khơng? Khơng … Kiểm tốn nội có dành hết thời gian Có … lực việc đánh giá thiết kế thực hệ thống kiểm sốt nội khơng? Khơng … Phạm vi hoạt động kiểm tốn nội Có … có phù hợp với chất, quy mơ, tính phức tạp môi trường hoạt động doanh nghiệp không? Không … Kiểm tốn nội có quyền kiểm tra tất Có … lĩnh vực hoạt động doanh nghiệp không, bao gồm giám sát Ban giám đốc? Khơng … Kiểm tốn nội có tn thủ chuẩn Có … mực nghề nghiệp khơng? Khơng … PHẦN 2: NHẬN DIỆN RỦI RO TIỀM TÀNG LIÊN QUAN ĐẾN GIAN LẬN TRÊN BÁO CÁO TÀI CHÍNH Nhận diện rủi ro tiềm tàng liên quan đến gian lận BCTC Z Các động cơ/ Áp lực: - Mức độ cạnh tranh cao, bão hòa thị trường kèm theo giảm sút mạnh lợi nhuận - Rủi ro cao có thay đổi nhanh (kỹ thuật, sản phẩm lỗi thời…) - Sự giảm sút mạnh cầu hay thất bại đáng kể doanh nghiệp - Các khoản lỗ dẫn đến phá sản, bị tịch thu tài sản để nợ - Sự tăng trưởng nhanh chóng hay khả lợi nhuận khơng bình thường đặc biệt so sánh với công ty ngành - Các quy định, điều lệ, chuẩn mực kế toán - Áp lực lớn phải thỏa mãn yêu cầu, kỳ vọng bên liên quan - Các thu nhập, lợi ích ban lãnh đạo phụ thuộc vào Báo cáo tài cơng ty - Những áp lực cho giám đốc hay phận doanh nghiệp phải đạt mục tiêu đề ban lãnh đạo hay Hội đồng quản trị Chỉ rõ nhân tố rủi ro liên quan đến rủi ro hay nhân tố rủi ro khác cân nhắc liên quan đến gian lận Báo cáo tài chính: Z Các hội: - Các nghiệp vụ quan trọng với bên liên quan không nằm nghiệp vụ thông thường doanh nghiệp hay với các doanh nghiệp liên quan khơng kiểm tốn hay kiểm tốn công ty khác - Tài sản, Nợ phải trả, thu nhập hay chi phí ước đốn đánh giá chủ quan hay không chắn - Các nghiệp vụ quan trọng, bất thường hay có tính phức tạp cao, gần thời điểm kết thúc niên độ - Sự không hữu hiệu giám sát do: chi phối ban quản lý tập trung vào hay vài cá nhân, không hữu hiệu ban quản lý hay hội đồng kiểm toán kiểm sốt q trình Báo cáo tài kiểm sốt nội bộ… - Sự phức tạp hay khơng ổn định máy tổ chức - Sự thiếu hụt phận kiểm soát nội như: thiếu hụt giám sát, thiếu hụt phân quyền, khơng hiệu hệ thống kế tốn & thông tin quản lý Chỉ rõ nhân tố rủi ro liên quan đến rủi ro hay nhân tố rủi ro khác cân nhắc liên quan đến gian lận BCTC: PHỤ LỤC ĐÁNH GIÁ CHUNG RỦI RO Sau đánh giá rủi ro tiềm tàng rủi ro kiểm soát, Kiểm toán viên tiến hành tổng hợp đánh giá vận dụng ma trận rủi ro để đánh giá rủi ro kết hợp (kết hợp rủi ro tiềm tàng rủi ro kiểm soát) cho sở dẫn liệu báo cáo tài tài khoản hay nhóm tài khoản trọng yếu Tài khoản Cơ sở dẫn liệu Khoản phải thu Hiện hữu Đầy đủ Quyền, nghĩa vụ Đánh giá Hàng tồn kho Hiện hữu Đầy đủ Quyền, nghĩa vụ Đánh giá Dự phòng cho hàng tồn kho Hiện hữu Tài sản cố định hữu hình Hiện hữu Đánh giá Trình bày, cơng bố Quyền, nghĩa vụ Đánh giá Khoản phải trả Trình bày, cơng bố Đầy đủ Quyền, nghĩa vụ Các khoản trích trước phải trả khác Hiện hữu Đầy đủ Quyền, nghĩa vụ Đánh giá Doanh thu Chính xác Phát sinh Đầy đủ Giá vốn hàng bán Chính xác Phát sinh Rủi to tiềm tàng Rủi ro kiểm soát Rủi ro kết hợp Đầy đủ Chi phí bán hàng Chính xác Phát sinh Đầy đủ Chi phí quản lý doanh nghiệp Chính xác Phát sinh Đầy đủ PHỤ LỤC ƯỚC TÍNH MỨC TRỌNG YẾU Chỉ tiêu Số tiền Lợi nhuận trước thuế Lãi gộp Doanh thu Tổng tài sản Mức trọng yếu kế hoạch chọn là: Lý lựa chọn mức trọng yếu: % Mức trọng yếu PHỤ LỤC BẢNG GHI NHỚ KẾ HOẠCH KIỂM TOÁN TỔNG THỂ Khách hàng: Người lập: Ngày Năm tài chính: Người kiểm tra Ngày Người phê duyệt Ngày Thông tin hoạt động khách hàng: ▪ Tên khách hàng: ▪ Năm đầu: † Thường xuyên: † Năm thứ: † ▪ Trụ sở chính: ▪ Chi nhánh: (tên địa điểm (các) chi nhánh) ▪ Điện thoại: Fax: Email ▪ Mã số thuế ▪ Số ngày Giấy phép hoạt động: ▪ Lĩnh vực hoạt động: (sản xuất thép, du lịch khách sạn, sân gôn…): ▪ Địa bàn hoạt động: (cả nước, có chi nhánh nước ngồi, ) ▪ Tổng số vốn pháp định: Vốn đầu tư: ▪ Thời gian hoạt động: (từ đến , khơng có thời hạn) ▪ Hội đồng quản trị: (số lượng thành viên, danh sách người chủ chốt): [Nguyễn Văn A] [Chủ tịch] ▪ Ban Giám đốc: (số lượng thành viên, danh sách) [Nguyễn Văn A] [Giám đốc] ▪ Kế toán trưởng: (họ tên, số năm làm việc Công ty): ▪ Tên Công ty mẹ, đối tác (liên doanh): ▪ Tóm tắt quy chế kiểm sốt nội khách hàng: ▪ Năng lực quản lý Ban Giám đốc: Tốt: † Trung bình: † Thấp: † ▪ Hiểu biết chung kinh tế có ảnh hưởng đến hoạt động khách hàng: ▪ Môi trường lĩnh vực hoạt động khách hàng: + Yêu cầu môi trường: + Thị trường cạnh tranh: ▪ Đặc điểm hoạt động kinh doanh biến đổi công nghệ SXKD: + Rủi ro kinh doanh: + Thay đổi quy mô kinh doanh điều kiện bất lợi: + Khác: ▪ Tình hình kinh doanh khách hàng (sản phẩm, thị trường, nhà cung cấp, chi phí, hoạt động nghiệp vụ): + Những thay đổi việc áp dụng tiến khoa học kỹ thuật hay kỹ thuật để sản xuất sản phẩm: + Mở rộng hình thức bán hàng (chi nhánh bán hàng): + Khác: Hiểu biết hệ thống kế toán hệ thống kiểm soát nội bộ: Căn vào kết phân tích, sốt xét sơ báo cáo tài tìm hiểu hoạt động kinh doanh khách hàng để xem xét trình bày mức độ ảnh hưởng tới việc lập Báo cáo tài góc độ sau: ƒ Các sách kế toán khách hàng áp dụng thay đổi sách đó: ƒ Ảnh hưởng cơng nghệ thơng tin hệ thống máy vi tính: ƒ Ảnh hưởng sách kế tốn kiểm toán: ƒ Đội ngũ nhân viên kế toán: ƒ Yêu cầu báo cáo: Kết luận đánh giá chung mơi trường kiểm sốt, hệ thống kế toán, hệ thống kiểm soát nội bộ: Cao: † Trung bình: † Thấp: † Đánh giá rủi ro xác định mức độ trọng yếu ƒ Đánh giá rủi ro: + Đánh giá rủi ro tiềm tàng: Cao: † Trung bình: † Thấp: † + Đánh giá rủi ro kiểm sốt: Cao: † Trung bình: † Thấp: † + Tóm tắt, đánh giá kết hệ thống kiểm soát nội bộ: ƒ Xác định mức độ trọng yếu: Chỉ tiêu chủ yếu để xác định mức độ trọng yếu là: Số tiền - Doanh thu - Chi phí - Lợi nhuận sau thuế - Tài sản ngắn hạn đầu tư lưu động - Tài sản cố định đầu tư dài hạn - Nguồn vốn - Chỉ tiêu khác Lý lựa chọn mức độ trọng yếu: Xác định mức trọng yếu cho mục tiêu kiểm tốn: % Mức trọng yếu ƒ Khả có sai sót trọng yếu theo kinh nghiệm năm trước rút từ gian lận sai sót phổ biến Xác định nghiệp vụ kiện kiểm toán phức tạp bao gồm kiểm toán ước tính kế tốn: ƒ Phương pháp kiểm tốn khoản mục: + Kiểm tra chọn mẫu: [khoản mục nào] + Kiểm tra khoản mục chủ yếu: [khoản mục nào] + Kiểm tra toàn 100%: [khoản mục nào] Nội dung, lịch trình phạm vi thủ tục kiểm toán: ƒ Đánh giá thay đổi quan trọng vùng kiểm toán: ƒ Ảnh hưởng công nghệ thông tin: ƒ Công việc kiểm toán nội bộ: Phối hợp đạo, giám sát, kiểm tra: ƒ Sự tham gia kiểm toán viên khác: ƒ Sự tham gia chuyên gia tư vấn pháp luật chuyên gia thuộc lĩnh vực khác: ƒ Số lượng đơn vị trực thuộc phải kiểm toán: ƒ Kế hoạch thời gian: ƒ Yêu cầu nhân sự: + Tên Giám đốc nghiệp vụ phụ trách: + Tên trưởng phòng phụ trách: + Tên trưởng nhóm kiểm tốn: + Tên trợ lý kiểm tốn: + Nhân khác: Các vấn đề khác ƒ Thời gian kiểm toán niên độ ƒ Thời gian kiểm kê hàng tồn kho: ƒ Khả liên tục hoạt động kinh doanh đơn vị: ƒ Những vấn đề đặc biệt phải quan tâm: ƒ Điều khoản hợp đồng kiểm toán trách nhiệm pháp lý khác: ƒ Nội dung thời hạn lập báo cáo kiểm tốn thơng báo khác dự định gửi cho khách hàng: Tổng hợp kế hoạch kiểm toán tổng thể: Thứ tự Yếu tố khoản mục quan trọng Rủi ro tiềm tàng Rủi ro kiểm soát Mức trọng yếu Phương pháp kiểm toán Thủ tục kiểm toán Quan trọng † Bình ƒ Phân loại chung khách hàng: Rất quan trọng † thường † ƒ Khác: Tham chiếu PHỤ LỤC CHIẾN LƯỢC KIỂM TỐN Tên khách hàng: [CƠNG TY ABC] Niên độ kết thúc vào: GIỚI THIỆU ▪ Những thông tin sở cho hợp đồng Tài liệu chiến lược kiểm toán đề cập đến kiểm toán báo cáo tài [cơng ty ABC] cuối năm tài khóa kết thúc vào 31/12/200x ▪ Người nhận tài liệu chiến lược Tài liệu tài liệu sử dụng tất nhân viên tham gia vào hợp đồng kiểm toán 31/12/200x Đây tài liệu mật lưu hành Cơng ty kiểm tốn DTL; thông tin tài liệu cung cấp cho [Công ty ABC] bên thứ ba đồng ý Giám đốc nghiệp vụ chịu trách nhiệm hợp đồng (Giám đốc nghiệp vụ) ▪ Mục đích tài liệu chiến lược Tài liệu xác định vấn đề dự tính nảy sinh suốt thời gian tiến hành hợp đồng Tài liệu nhằm giúp lập kế hoạch hiệu cho hợp đồng kiểm toán cung cấp thơng tin sở cho kiểm tốn viên trước tiến hành hợp đồng kiểm toán Tài liệu dùng làm hướng dẫn trình xem xét chứng kiểm toán thu Nếu qua chứng kiểm toán thu ta thấy cần phải xem xét tới vấn đề khác, cần phải xem lại tài liệu chiến lược cần thiết phải sửa đổi lại HỌAT ĐỘNG KINH DOANH CỦA KHÁCH HÀNG ▪ Những hoạt động ▪ Những thay đổi dự tính tương lai [Cơng ty ABC] triển khai loại sản phẩm, dựa vào kiểu dáng xe xích lơ, sử dụng vùng nông thôn Sản phẩm sửa đưa thị trường [CƠNG TY ABC] tìm cách sản xuất xe máy không dừng lại việc lắp ráp ▪ Tình hình tài hoạt động [CƠNG TY ABC] liên doanh cơng ty tư nhân Đài Loan công ty Việt Nam Phía Đài Loan nắm giữ 50% cổ phần [CÔNG TY ABC] trả lại khoản vốn công ty vay ban đầu Công ty dựa vào công ty mẹ để trang trải cho khoản tài tương lai [CƠNG TY ABC] hàng năm tăng suất tăng số lượng xe đạp, xe máy sản xuất ▪ Điểm mạnh điểm yếu Điểm mạnh bao gồm: + Danh tiếng chất lượng tốt, nhờ có đầu tư tăng cường máy móc trang thiết bị + Phân phối hợp lý, cung cấp sản phẩm tồn Việt Nam Những điểm yếu bao gồm: + Những khó khăn vấn đề vay vốn ▪ Mơi trường kinh doanh Mức tăng trưởng gần thị trường xe đạp nước thực chậm lại [CƠNG TY ABC] dự tính doanh thu giảm xuống đôi chút vào năm 200X Ngân sách năm 200X dự tính tiếp tục tăng phục vụ cho thị trường xuất Thị trường xe máy nước dự tính tăng gấp bốn năm tới [CÔNG TY ABC] cho cơng ty thực có hội dẫn đầu thị trường Ngân sách năm 200X có giảm xuống đôi chút hai loại sản phẩm Tuy nhiên, lợi nhuận hoạt động tăng nhờ có việc tăng suất tăng số lượng bán ▪ Ban quản lý đội ngũ nhân viên Chủ tịch Giám đốc Tài người Đài Loan; Tất nhân viên khác người Việt Nam RỦI RO KINH DOANH [CÔNG TY ABC] mở rộng hai thị trường - xuất sản phẩm xe đạp Lợi nhuận mà hai thị trường đem lại không ổn định; nguồn tài trợ từ công ty mẹ bấp bênh, nên điều làm nảy sinh vấn đề thuộc tính liên tục hoạt động Sản phẩm [CÔNG TY ABC] sẵn sàng gia nhập thị trường Việc thành công sản phẩm có ảnh hưởng lớn tới danh tiếng cơng ty [CƠNG TY ABC] phụ thuộc chủ yếu vào bốn khách hàng lớn mua xe đạp (40% tổng số xe đạp bán ra) Nếu bốn khách hàng có vấn đề trục trặc kinh doanh, [CÔNG TY ABC] phải chịu thiệt hại mắc nợ nhiều Ban quản lý khơng có hình thức bảo hiểm rủi ro hối đối Ban quản lý khơng coi rủi ro nghiêm trọng thời gian ngắn hạn MỤC TIÊU KIỂM TỐN TRỌNG TÂM ▪ Trình bày báo cáo tài + Đã có nhiều thay đổi chuẩn mực kế toán quy định Việt Nam vào năm ngoái Nhưng chưa rõ thay đổi ứng dụng có ảnh hưởng + Những ý tưởng dùng cho kiểm toán Xác định vấn đề gây tranh cãi thời điểm bắt đầu hợp đồng Những vấn đề cần phải thảo luận Ban quản lý Giám đốc Nếu cần thiết, gặp Bộ Tài Chính để thảo luận để đưa phương pháp tiếp cận phù hợp Nếu nghi ngờ, cần bảo đảm tất chi tiết liên quan đến vấn đề công bố đầy đủ ▪ Hạch tốn chi phí nghiên cứu triển khai - sản phẩm + [CÔNG TY ABC] sửa tung thị trường sản phẩm dựa kiểu dáng xe xích lơ Mặc dù chi phí cho việc nghiên cứu sản phẩm hạch toán chi tiêu q khứ, cơng ty vốn hóa chi phí nghiên cứu triển khai năm năm + Những ý tưởng dùng cho kiểm tốn Hỏi ban quản lý chi phí hạch toán Nếu chi phí vốn hóa, phải thu lượm xem xét xác nhận ban quản lý cách hạch toán ▪ Phụ thuộc vào khách hàng - giá trị khoản phải thu + Như nói trên, [CƠNG TY ABC] phụ thuộc chủ yếu vào bốn khách hàng mua xe đạp Mối quan hệ với khách hàng người quản lý lâu năm trực tiếp điều hành + Những ý tưởng cho kiểm toán Xem xét thủ tục cấp tín dụng, xem xét thời hạn tín dụng thu khoản tốn q hạn Kiểm tra xem phịng kế tốn có đưa thơng tin gần vào báo cáo kế tốn đưa khoản dự phịng hay khơng xem xét thông tin bốn khách hàng NHỮNG RỦI RO KIỂM TỐN KHÁC ▪ Những vấn đề thuộc tính liên tục hoạt động + Ngành cơng nghiệp xe đạp nước phát triển Vì khó tăng số lượng xe đạp bán mà không giảm giá Tuy nhiên lãi biên cịn thấp gần khó giảm giá thành sản xuất Thị trường xe máy nước tăng trưởng tương đối nhanh hoạt động [CÔNG TY ABC] thị trường cịn + Những ý tưởng cho kiểm tốn Cơ sở cho tính liên tục hoạt động cịn thích hợp tương lai trước mắt Tuy nhiên, sở cần phải xem xét lại vào cuối năm Đặc biệt, cần phải hỏi Ban Giám đốc để đảm bảo chắn họ nhận báo cáo cần thiết ▪ Rủi ro mát - hàng tồn kho + Hàng tồn kho dễ dàng di chuyển (xét tính chất, hàng thành phẩm di chuyển dễ đem bán Mất mát dẫn tới rủi ro kinh doanh dẫn tới sai sót đáng kể + Những ý tưởng cho kiểm toán Tham dự kiểm kê vào cuối năm xem xét hình thức kiểm sốt thủ tục kiểm kê [CÔNG TY ABC] Cũng cần xem xét mức độ điều chỉnh cần thiết sau kiểm kê kho NHỮNG VẤN ĐỀ RÚT RA TỪ KIỂM TOÁN NĂM: ĐÁNH GIÁ SƠ BỘ VỀ KIỂM SỐT NỘI BỘ ▪ Những q trình đánh giá rủi ro + Quá trình nhìn chung tốt Tuy nhiên, cần bảo đảm tất rủi ro đáng kể hoạt động quản lý xác định + Những ý tưởng cho kiểm toán Xem xét biên họp Giám đốc thảo luận rủi ro xác định trình lập chiến lược với Ban quản lý [CƠNG TY ABC] Xem xét ý tưởng dùng cho kiểm toán (bao gồm điểm cần xem xét quản lý) bảo đảm tất ý tưởng lưu vào hồ sơ Điều cung cấp chứng hữu ích lĩnh vực đánh giá hội cung cấp thêm dịch vụ cho khách hàng ▪ Mơi trường kiểm sốt Chúng ta cần xem xét mối quan hệ [CÔNG TY ABC] cơng ty mẹ - có cần báo cáo mối quan hệ hay không? Ban quản lý định khơng có hình thức bảo hiểm rủi ro hối đoái Chúng ta cần thảo luận điều với ban quản lý xem xét liệu định có đắn hay khơng có phải cách xử lý nói chung với rủi ro Hàng tháng quản lý nhận báo cáo cần đánh giá việc sử dụng báo cáo ▪ Kiểm sốt Hệ thống Cơng nghệ Thơng tin [CƠNG TY ABC] dùng hệ thống vi tính để kiểm sốt chu trình mua bán Vì cần đánh giá hình thức kiểm sốt áp dụng định xem liệu hình thức kiểm sốt có đáng tin cậy hay khơng Và nhóm kiểm tốn cần có kiểm tốn viên có hiểu biết hệ thống công nghệ thông tin Chúng ta phải cử chuyên gia thông tin tới để hỗ trợ họ để tiến hành xem xét liệu có hội để cung cấp thêm dịch vụ cho khách hàng hay không ▪ Những hệ thống Những hệ thống quan trọng là: + bán thu tiền mặt + mua di chuyển hàng tồn kho + bảng lương ▪ Những số dư tài khoản quan trọng là: + tài khoản phải trả thương mại + hàng tồn kho + tài sản cố định + tài khoản phải thu thương mại ▪ Kiểm tốn nội Khơng áp dụng CƠ HỘI CUNG CẤP DỊCH VỤ KHÁC [CÔNG TY ABC] đồng ý gặp chuyên gia tài để thảo luận biện pháp kiểm sốt rủi ro hối đối [CƠNG TY ABC] yêu cầu giúp đánh giá hậu ảnh hưởng thay đổi gần chuẩn mực quy định kế toán Chúng ta cần xem xét khả hỗ trợ về: ▪ Những vấn đề hệ thống công nghệ thông tin ▪ Tài trợ cho kinh doanh BỐ TRÍ NHÂN VIÊN VÀ LỊCH KIỂM TỐN ▪ Nhân viên kiểm tốn: ▪ Nhân viên kiểm tra dịch thuật: ▪ Chuyên gia + Những chuyên gia thông tin sẽ: * hỗ trợ việc đánh giá rủi ro kiểm soát * hỗ trợ phương pháp tiếp cận kiểm toán hệ thống * soạn điểm báo cáo quản lý liên quan đến hệ thống công nghệ thông tin * xem xét phạm vi cung cấp thêm dịch vụ cho khách hàng + Những chuyên gia tài cung cấp lời tư vấn cho cơng ty [CƠNG TY ABC] vấn đề kiểm soát rủi ro hối đoái ▪ Họp đánh giá Tất thành viên nhóm kiểm tốn tham gia vào hợp đồng phải tham dự họp nhóm tổ chức [trước lên kế hoạch kiểm toán] Vì thế, họp nhóm cần phải tổ chức trường hợp phải tổ chức tối thiểu tuần lần ▪ Lịch kiểm toán [Ghi lịch kiểm toán cụ thể] 10 BÁO CÁO TIẾN ĐỘ CƠNG VIỆC Tổ trưởng kiểm tốn có trách nhiệm báo cáo tiến độ cơng việc cho Trưởng phịng/Phó phịng nghiệp vụ; Giám đốc Nghiệp vụ tối thiểu tuần/lần về: ▪ Tiến độ hợp đồng, đặc biệt vấn đề trọng tâm ▪ Chi phí phát sinh bất thường ảnh hưởng đến hiệu tài hợp đồng ▪ Khác