B ộ G IÁ O DỤC VÀ ĐÀO TẠ O BỘ T PHÁP T R Ư Ờ N G ĐẠI H Ọ C L U Ậ T HÀ NỘI L Ê ĐÌNH LONG CHẾ ĐỊNH ĐÌNH CHỈ, TẠM ĐÌNH CHỈ vụ ÁN B * m m TRONG TƠ TỤNG HÌNH s ự■ VIỆT NAM ■ m C huyên ngành: Lu ật hình sự, tơ tụng hình M ã số: 5.05.14 LUẬ N VĂN T H Ạ C s ĩ L U Ậ T H ỌC N gư i h n g dẫn khoa học PG S-TS Nguyễn Đức Thuận TRUNG TÂM THÔNG TIN THƯ VIỆN I TRƯỜNG ĐẠI HỌC LU M HÀ NỘI ị PHÒNG ĐỌC ả ị ị L ẰL HÀ NỘI 2002 BẢNG TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN: Cấu thành tội phạm: CTTP Bộ luật hình sự: BLHS Bộ luật tố tụng hình sự: BLTTH S T ố tụng hình sự: TTHS Trách nhiệm hình sự: TNHS X ã hội chủ nghĩa: XHCN Tiến hành tố tụng: TH TT MỤC LỤC PHẨN MỞ ĐẦU T n g Chương : MỘT s ố VÂN ĐỂ CHUNG VỂ ĐÌNH CHỈ,TẠM ĐÌNH CHỈ VỤ ÁN HÌNH Sự 1.1 Khái niệm đình chỉ, tạm đình vụ án hình 1.1.1 Khái niệm đình vụ án hình 1.1.2 Khái niệm tạm đình vụ án hình 1.2 Cơ sở khoa học pháp lý sở thực tiễn ch ế định đình chỉ, tạm đình tố tụng hình Việt Nam 1.2.1 Cơ sở khoa học 1.2.2 Cơ sở pháp lý 14 1.2.3 Cơ sở thực tiễn 15 1.2.4 Đình chỉ, tạm đình tiến hành phục hồi tiến hành tố tụng 16 1.3 Những nguyên tắc tố tụng hình cần quán triệt trình đình chỉ, tạm đình vụ án hình 17 1.3.1 Nguyên tắc pháp ch ế XHCN trách nhiệm quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng 18 1.3.2 Nguyên tắc tôn trọng bảo vệ quyền cơng dân 19 1.3.3 Ngun tắc quyền bình đẳng công dân trước pháp luật 20 1.3.4 Nguyên tắc xác định thật vụ án 22 1.3.5 Nguyên tắc bảo đảm quyền bào chữa bị can, bị cáo 23 1.3.6 Nguyên tắc bảo đảm quyền khiếu nại, tố cáo công dân hoạt động quan tiến hành tố tụng 24 1.3.7 Nguyên tắc bảo đảm vô tư người tiến hành tố tụng 25 C h n g 2: CHÊ ĐỊNH ĐÌNH CHỈ, TẠM ĐÌNH CHỈ TRONG BỘ LUẬT TỐ TỤNG HÌNH s ự VIỆT NAM 27 2.1 Quy định Bộ luật tơ tụng hình đình chỉ, tạm định vụ án hình 2.1.1 Quy định Bộ luật tố tụng hình thẩm quyền Kiểm sát việc đình chỉ, tạm đình vụ án giai điều tra vụ án hình 12 27 Viện đoạn 1.2 Quy định Bộ luật tố tụng hình đình chỉ, tạm đình chi giai đoạn truy tố vụ án hình 1.2.1 Quy định Bộ luật tơ tụng hình vể đình giai đoạn truy tố vụ án hình 1.2.2 Quy định Bộ luật tố tụng hình vế tạm đình giai đoạn truy tố vụ án hình 45 1.3 Quy định Bộ luật tố tụng hình đình chỉ, tạm đình giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình 47 Quy định Bộ luật tố tụng hình đình giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình 48 2.1.3.2 Quy định Bộ luật hình tạm đình vụ án giai đoạn xét xử sơ thẩm 52 Chương 3: NHỮNG HẠN CHẾ, 64 T ổ N TẠ I, VƯỚNG MẮC TRONG THỰC TẾ DO QUY ĐỊNH CỦA BỘ LUẬT T ố TỤNG HÌNH Sự VỂ ĐÌNH CHỈ, TẠM ĐÌNH CHỈ v ụ ÁN VÀ GIẢI PHÁP KHẮC PHỤC K Thực tiễn áp dụng quy luật Bộ luật tố tụng hình đình chỉ, tạm đình vụ án 64 Jk ì 3,/i Thực tiễn áp dụng quy định Bộ luật tố tụng hình đình vụ án 3^ ^ a,Thực tiễn áp dụng quy định Bộ luật tố tụng hình tạm 69 đình vụ án Ầ Giai đoạn truy tố Viện Kiểm sát X 2 Giai đoạn xét xử 70 3*2^ Những hạn chế, tồn vướng mắc thực tế áp dụng quy định Bộ luật tố tụng hình đình chỉ, tạm đình vự án hình 71 n Những hạn ch ế tồn tại, vướng mắc việc đình vụ án theo chức Viện Kiểm sát Toà án 3.2.2 Những hạn chế, tồn tại, vướng mắc việc tạm đình vụ án 73 3.2.3 Nguyên nhân hạn chế, vướng mắc tồn đình chỉ, tạm đình vụ án 74 3.3 Một số giải pháp hạn chế, khắc phục hạn chế vướng mắc đình chỉ, tạm đình vụ án 80 3.3.1 Hồn thiện quy định pháp luật 3.3.2 Tăng cường nhận thức nâng cao hiệu áp dụng pháp luật 3.3.3 Nâng cao trình độ lực người tiến hành tô tụng 3.4 X lý nghiêm minh người vi phạm pháp luật đình chỉ, tạm đình vụ án 90 91 KẾT LUẬN 93 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 95 PHẦN MỞ ĐẦU Tính cấp thiết củ a việc nghiên cứu đề tài Kể lừ ban hành nay, BLTTH S cúa nước Cộng hồ XHCN Việt nam đóng vai trò quan trọng đấu tranh phòng, chống tội phạm “Thấu suốt tư tưởng lấy dân làm gốc, Bộ luật đáp ứng yêu cầu bảo vệ c h ế độ Xã hội chủ nghĩa, phát triển dân chủ Xã hội chủ ìiiỊlìĩa, bảo vệ quvển lợi ích hợp pháp cơng dân, xử lý kiên ỉrìệt đ ể hành vi phạm lội ” [4, Tr.9] BL T T H S sở pháp lý quan cho hoạt động quan T H T T nhằm phát nhanh chỏng, xác, xử lv kịp thịi cơng minh hành vi phạm tội, không làm oan nuưởi vỏ tội, khổng để lọt tội phạm Từ ban hành cho đốn nav, B L T TH S qua lần sửa đổi bổ sung: Tháng năm 1990 sửa đổi 36 điều, iháng 12 năm 1992 sửa đổi điều, tháng năm 20 00 sửa đổi bổ sung 50 điều Những nội dung sửa đổi, bổ sung năm 0 nhằm mục đích bảo đảm phù hợp với BLH S năm 1999 Quốc hội thông qua ngày 21 /1 /1 9 có hiệu lực thi hành lừ ngày 1/7/2000 Tuy nhiên, trước yêu cẩu nghiệp đổi đất nước, sửa đổi nhiều lẩn nội đung BLTTH S hành vần bộc lộ sô hạn ch ế định, qui định liên quan đến vấn đề đình chỉ, lạm đình vụ án Cụ thể qui định cứ, thẩm quvền Ihú tục đình chỉ, tạm đình vụ án chưa phù hợp, chưa chặt chẽ dẫn đốn hiệu áp dụng thực tiễn chưa cao Bới vậy, việc tiếp tục nghicn cứu nhằm xây dựn^ BLTTH S đanỵ, mộl đòi hỏi cấp bách lình hình Đổ thực nhiệm vụ chung đó, việc nghiên cứu chế định đình chỉ, tạm đình chí vụ án Irong tố tụng hình cỏ ý nghía khoa học thực liễn quan Irọnụ, góp phần làm rõ chức nănụ, nhiệm vu quyền hạn quan Tí ITT Trong ihực tiền áp dụng pháp luậl nói chung quan TH TT điều tra xử lý người, đúny, lội đúny, pháp luật Tuy nhiên, hên cạnh cịn có địa phương có thời điểm đô xáy số trường hợp xử lý vụ án oan, sai áp dụng khổni; đúnu, qui định pháp luật đổ xử lý vụ án, dẫn đốn khiếu kiện kéo dài Từ lý luận thực tiền đật yêu cầu cần thiết phải nghiên cứu cách toàn diện qui định pháp luật đình chỉ, tạm đình vụ án hình sự, nhằm làm sáng tỏ mặt lý luận để áp dụng thực nghiêm chỉnh, thống nhấl BLHS BLTTHS thực tiễn, £Óp phần nânu cao hiệu điều tra xử lý vụ án hình chấm dứt tình trạng xứ lý oan, sai TTHS Với lý nêu trên, chọn đề tài: "C hếđịnh đỉnh chỉ, tạm đình ch ỉ vụ án tố tụng hình Việt Nam"âc nghiên cứu luận văn Thạc sĩ Luậl học M ục đích, nhiệm vụ phạm vi nghiên cứu Mục đích nghiên cứu luận văn nghiên cứu cách hệ thốnu qui định pháp luậl đình chí, tạm đình chí vụ án hình sự, chí mâu Ihuẫn, vướng mắc qui định pháp luật cũn^ trình áp dụng thực liễn Từ đề xuất giải pháp góp phần hoàn thiện quy định BLHS BLTTHS đình chí, lạm đình chí vụ án hình Để đạt mục đích trẽn, tác giả luận vãn thực nhiệm vụ cụ thể sau đây: - Nghiên cứu sơ vấn đề chung đình chỉ, tạm đình vụ án hình làm sở cho việc nghiên cứu quy định luật TTH S Việt nam vấn đề - Nghiên cứu, phàn tích làm rõ qui định LTTHS vấn đề đình chí tạm đình vụ án hình Đồng thời đối chiếu, so sánh với quv định pháp luật hành có liên quan đổ tìm nhữny, mâu thuẫn hất cập quv định - Nuhiên cứu, phán tích thực trang áp dụníi, pháp lt đình lạm đình chí vụ án hình Irong năm gần đế tìm khó khăn vướnu mác, tồn tại, bất cập vận dụnt; pháp luật Từ đỏ tìm nnuvên nhân đề xuất giải pháp hoàn thiện qui định pháp luật vồ vấn đồ - Do chế định đình chỉ, tạm đình vấn đề lớn, phạm vi luận văn nghiên cứu quy định cúa pháp luật hành việc đình chỉ, lạm đình vụ án thuộc thẩm quyền cúa Viện kiểm sát Tòa án cấp sơ thẩm Cơ sở lý luận phương pháp nghiên cứu Đề tài nghiên cứu sở lý luận phưưng pháp luận chủ nííhìa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh đường lối quan điểm Đảng Nhà nước ta xây dựng Nhà nước pháp quvền, cải cách lư pháp hành quốc gia, xây dựng xã hội cơng bằng, dân vãn minh theo định hướng Xã hội chủ nghĩa phù hựp với xu thố phái triổn thời đại Nội dunụ đề tài làm sáng tỏ dựa sở nghicn cứu văn hán pháp luật, văn hản hướng dần áp dụng pháp luật qui định đình chỉ, lạm đình chí vụ án hình Viên kiểm sát Tịa án cấp sơ thẩm hài viếl liên sách báo, tạp chí, lổng kết ngành Kiểm sát, Tịa án thực tiễn công tác hản thân tác giả Trong trình nghiên cứu, tác giả sử dụng phương pháp phân tích, tổnu hợp, đối chiếu, so sánh phương pháp Ihống kê Những kốl luận đề xuất nêu luận văn dựa sở phân tích lý luận, cư sở khoa học, đối chiếu với kết khảo sát thực tế, phân tích báo cáo tổ nu kếl ngành Kiểm sát số vụ án cụ thể có tính chất điển hình Ý nghĩa lý luận thực tiễn luận vãn Đây luận văn Thạc sĩ đầu liên nghiên cứu cách có hệ thống qui định BLTTHS hành đình chí, lạm đình chí vụ án hình Kết nghiên cứu luận văn dựa cư sở phân lích lý luận ihực liễn áp dụng, luận giải nhữn‘4 khoa học đánh giá thực trạng đình chí, tam đình vu án hình sưhiên nay.J ■lừ chí nhữnu khó khăn vướnu mắc, o nu uyên nhàn í’ iá I pháp hoàn thiên Do vậy, luân văn nàv có V nụhĩa cá lý luân lẫn thực liền, đỏng uỏp vào kho làng lý luận Luật TTHS Viêl o nam, tài liệu tham khảo bổ ích cho người làm cơng tác nghiên cứu, giảng dạy, đề xuất sửa đổi, bổ sung BLTTHS vấn đề Đồng thời luận văn tài liệu tham khảo người làm thực tế công tác kiểm sát, xét xử mà cịn người làm cơng tác điều tra tội phạm C cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận danh mục tài liệu tham khảo, nội dung luận văn bố cục thành ba chương: - Chương 1: Một số vấn đề chung đình chỉ, tạm đình vụ án hình - Chương 2: Chế định đình chỉ, tạm đình Bộ luật tố tụng hình Việt Nam - Chương 3: Những hạn chế, tồn tại, vướng mắc thực tế quy định Bộ luật tố tụng hình đình chỉ, tạm dinh vụ án giải pháp khắc phục luật có trường hợp bị can nhận tội thay người khác, cỏ thể lự nguyện dụ dỏ, ép buộc Trường hợp họ khỏnu thực hành vi phạm tội khơng phải họ có liên quan hành vi họ không cấu thành lội phạm Vì nơn hổ sung điểm Điều 89 "BỊ can người phạm tội” Tại điểm Điều 89 BLTTHS quy định "Người mà hành vi phạm tội họ có án định đình vụ án có hiệu lực pháp luật" Với nội dung nêu hành vi tội phạm bị xử lý lần Nếu trình điều tra, truy tố, xét xử mà phát hành vi bị xử lý phải đình Quyết định đình chí nêu khơng chí áp dụng Tịa án mà Cư quan điều tra Viện kiểm sát Khác với án, định đình chí có hiệu lực pháp luật từ ký định Vì điểm Điều 89 BLTTHS cần sửa đổi sau : "Người mà hành vi phạm tội họ có quyếl định đình chí vụ án có hản án có hiệu lực pháp luật” Như điểm điểm Điều 89 Bộ luậl TTHS cần sửa đổi lại sau: / Khơng có việc phạm tội bị can không phai người phạm lội Người mà hành vi pliạm lội họ đ ã cố quyêĩ định đình vụ án đỡ có án có hiệu lực pháp luật Thứ ba, cần sửa đổi bổ sung Điều 88 BLTTHS; Điều 88 BLTTHS quy định chí khởi tố vụ án hình theo yêu cầu người bị hại tội phạm quy định khoản Điều 104, Điều 105, Điều 106, Điều 108, Điều 109, Điều 111, Điều 113, Điều 121, Điều 122, Điều 131, Điều 171 Với nội dung nêu thực tiễn áp dụng pháp luật có nhiều vướng mắc số tội phạm định, đặc biệt tội xâm phạm đến sức khoe cúa người đòi hỏi phải có kết luận giám định tỷ lệ thươnẹ tật có sỏ để truv cứu hay khơng truy cứu trách nhiệm hình Đơi với tội xâm phạm đến nhàn phàm nuười cũnu đòi hỏi phái cỏ kết luận 84 giám định xác định hành vi đỏ phạm vào khoản hay khoản điều luật Song ý nụhĩa quan trọng liên quan đến giá trị nhân phẩm phong mỹ tục người nên đòi hỏi phải có u cầu người bị hại xử lý tội lại liên quan đến danh dự quyền lợi họ Vì Điều 88 B L T T H S cần tách làm khoản sửa đổi cho phù hợp với thực tiễn Cụ thể là: Điều 88 BLTTHS: Khởi tố, đình vụ án theo yêu cầu người bị hại: / Những vụ án vê' cúc tội phạm quy định khoản I Điều I I I , 113 121, ỉ 22 131 171 BLIỈS khởi tố có yêu cầu người bị hại Nếu người bị hại ríu đơn yêu cầu vụ án cỏ thể đình giai đoạn lốtụniị Những vụ án vê tội quy định khoản l Điều 104, 105 , 106, 108, 109, RLỈIS, tiíịười bị hại có đơn u cẩu vụ án đình Thứ lư, bổ sung vào cuối khoản Điều 143b cuối đoạn Điều 155 BLTTHS, thêm điều kiơn định đình chí vụ án cho phù hợp với quy định Điều 88 BLTTHS, cụ thể là: Điều 143b hổ sung thêm điều kiện đình vụ án sau: Đối với vụ Ún đ ã khởi tố theo yêu cầu người bị hại, Viện kiểm sat có th ể định đình vụ án người bị hại rút đơn yêu cầu giai đoạn truy tố Đối với vụ án vê tội quy đinh khoản ỉ Điều 104, 105, 106, 108, 109 BLIIS, Viện kiểm sát có th ể định đình vụ án liến cỏ đơn yêu cáu đình người bị hại Tươnu tự Điều 155 BLTTH S bổ sung điều kiện đình sau: Dối với cúc vụ ÚÌI dược khởi tố theo xêu cầu nạ ười bị liại thẩm phún phân cỏHiỊ chủ loạ phiên tồ cố th ể (Ịnyừì định đình clií vụ án người bị hại nì í dơn u cảu troỉiiỊ íịiai đoạn chuẩn bị XỚI xứ Hội đồng 85 xét xử có thê định đình vụ án phiên xét xử nạ ười bị hại rút đơn yêu cầu sau đ ã có định đưa vụ án xét xử Đối với vụ án tội quy định khoản Điều ỉ 04, 105 106, 108 , 109 BLHS, thẩm phán phân cơtĩí> chủ toạ phiên tồ có th ể định đình vụ án có đơn bị hại u cầu đình vụ án giai đoạn chuẩn bị xét xử; Hội đồng xét xử cố thể định đình vụ án phiên xét xử cố đơn nẹười bị hại yêu cầu đình vụ án sau đ ã có định đưa vụ án xét xử Thứ năm, sửa đổi Điều 156, BLTTHS việc Viện kiểm sát rút định truy tố Tại mục III Thông tư liên ngành số 01/TTLN ngày 8/12/1988 Tòa án nhân dân Tối cao, Viện kiểm sát nhân dân Tối cao hướng dẫn "trước mở phiên Viện kiểm sát rút toàn định truy tố Hội đồng xét xử định đình vụ án" Chúng tơi thấy theo quy định Điều 151 BLTTH S thời hạn chuẩn bị xét xử Thẩm phán ba định: đưa vụ án xét xử; trả hồ sơ để điều tra bổ sung; đình tạm đình vụ án Và theo quy định Điều 34 BLTTHS: "Bị can người bị khởi tố hình sự, bị cáo người bị Tòa án định đưa xét xử" Như theo hướng dẫn Thông tư liên ngành Điều 156 B L T T H S trường hợp Viện kiểm sát rút định truy tố trước mở phiên có định đưa vụ án xét xử Như hướng dẫn mâu thuẫn với Điều 151 BLTTHS bị cáo khơng đồng thời nhận định mà định đưa vụ án xét xử định đình vụ án Khi có định đưa vụ án xét xử việc rút đơn truy tơ phải giải phiên Nếu việc rút toàn định truy tố mà không với quy định pháp luật Tịa án kiến nghị lên Viện kiểm sát cấp Vì Điều 156 BLTTHS cần sửa đổi bổ sung theo hướng 86 Nếu xé ỉ ilỉăv cố (/li V định lụi Diêu 89 Bộ luật Iià\' có đ ế miên trách nhiệm hình cho bị can, Viện kiểm sút rúl dinh truy tố trước có định đưa vụ án xét xứ đ ề Hiịhị Tịa Ún đình vụ Ún Trong trường hợp Tòa án xét thấy việc rút định truy tố không với quy định pháp luật chuyển tồn hồ sơ bán kiến ìuịhi lên \'iện kiểm sát cấp xem xét Thứ sáu, sửa đổi khoản Điều 25 BLHS Tại Thông tư liên ngành số 05/TTLN ngày -6 -1 9 Bộ Nội vụ, Viện kiểm sát nhân dân Tối cao, Tòa án nhân dân Tối cao, Bộ Tư pháp hướnụ dẫn thi hành sách người phạm tội tự thú: "Những người Ihực hành vi phạm tội chưa bị phát giác bị phát giác mà Irước có lệnh truy nã, người bị dẫn giải, lạm giữ, tạm giam mà bỏ trốn tự thú miễn trách nhiệm hình sự, giảm nhẹ hình phạt miễn trách nhiệm hình tội trốn khỏi nơi giam" kết luận Chánh án Tịa án nhân dàn Tơi cao báo cáo tổng kết ngành năm 1990 có đề cập đến vấn đề đầu thú Song chưa phân hiệt đầu thú tự thú Thông tư liên ngành phân biệt trách nhiệm người tự thú trước sau có lệnh truy nã Trong thực tiễn áp dụng pháp luật có nhiều quan điểm khác đầu thú tự thú theo quan điểm trường hợp người phạm tội bị phát giác bị truy nã mà tự nguyện trình diện khai báo hành vi phạm tội gọi đầu thú Để nhận thức áp dụng pháp luật thốn^ nhấl cần bổ sung khoản Điều 25 BLHS sau: Trong trường hợp trước hành vi phạm tội bị phát giác, nụỉời pliạm lội đ ã tự thú, khai rõ việc ỊỊÓp phần cỏ hiệu vào việc phá! điêu ira lội phạm, cỏ íỊẩiỉi> hạn c h ế đến mức thấp hậu tội phạm, ríuiiị ró thể miễn trách nhiệm hình 87 'l'rườm> hợp HÌỊƯỜÌ phạm lội dã bị phái ỳ ác dan í> bị truy nã mù ru đầu thú góp phần có hiệu vào việc phái điểu tra tội phạm miễn liình phạt giảm nhẹ hình phạt Thứ háy, bổ sung Điều 19 BLHS: Tự ý nửa chừng chấm dứl việc phạm tội người đồng thực hành người đồng phạm theo hướng Tự V nửa chừng chấm díũ việc phạm tội tự khơng thực lội đến cùng, khơng có m>ăn cản Người tựV nửa chừng châmdứt phạm việc phạm tội miễn trách nhiệm hình tội định phạm Nếu hành vi thực t ế đ ã thực có đủ yếu tơ cấu thành tội khác người đỏ phải chịu trách nhiệm hình tội Người đồng thực hành miễn írách nhiệm hình họ đ ã khơng làm ỊỊÌ nhữnq việc mù họ làm Ịrước lừ bỏ ý định phạm tội không giúp ỳ cho đồ/iiị phạm khác Đổi với nqười lổ chức, nạười xúi dục nẹười giúp sức miễn trách nhiệm hình họ ngán chặn lội phạm, hậu khỏ ì Vị xây Trườìiíị hợp họ đ ã ngán chặn tội phạm mà hậu vẩn xảy ra, họ tự thú khai báo trước hành vi phạm tội bị phái giác miễn trách nhiệm hình theo khoản Điều 25 BLHS Thứ tám, sửa đổi, bổ sung Điều 12 khoản Điều 69 BLHS luổi chịu trách nhiệm hình người chưa thành niên sau: Điều 12: Tuổi chịu trách nhiệm hình ì Nẹười từ đủ 16 tuổi trở lên, chưa đủ 18 tuổi cỏ thể chiu trách nhiệm hình lội phạm nạìiiêm ỉrọniị tội phạm nghiêm trọng Người từ đủ 14 tuổi trỏ lên, nhiùiẹ chưa đủ 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình tội phạm nghiêm trọng c ố ỷ tội phạm đặc biệt nghiêm Irọiiíị Diều 69: Nquyền tắc xứ lý dơi với )iụ(ời chưa thành niên phạm tội / 88 Niịười chưa íhàiih niên lừđủ Ịó tuổi trơlên, chưa ăủ luổi cỏ th ể miễn trách nhiệm hình Iiíịười dỏ phạm lội Íí nghiêm ỉrọtiỉị tội tiiỊÌiiêm irọìiỊị, lịáy hại khơng lớn, có nhiều tình tiết giảm nhẹ ỳ a dinh quan, lổ chức nhận giám sát, giáo dục Thứ chín, bổ sung thêm điều luật quy định việc phục hồi vụ án Viện kiểm sát thẩm quyền Viện kiểm sát cấp định Viện kiểm sát cấp Ở giai đoạn truy tố, Viện kiểm sát có quyền đình chí tạm đình vụ án bị can Khi lý đình tạm đình khơng cịn vụ án phục hồi, quy định đề cập Quy chế số 02/1998-Q C -K SĐ T ngày 24/9/1998 Viện kiểm sát nhân dân Tối cao, song quy chế quy định chưa rõ ràng, chưa chặt chẽ Đình tạm đình vụ án thủ tục tố lụng nên việc phục hồi phải quv định tố tụng hình Theo quan điểm chúng tơi nên bổ sung điều luật sau: Điều : Phục hồi vụ án: / Khi có lý đ ể huy bỏ định đình tạm đình vụ án Viện kiếm sát định phục hồi vụ án chưa hết thời hiệu truy cím trách nhiệm hình Đối với bị can bỏ trốn khơng áp dụng thời hiệu truy cíni trách nhiệm hình Viện kiểm sát cấp có quyền huỷ bỏ định trái pháp luật Viện kiểm sát cấp Thứ mười, bổ sung thẩm quyền đình Viện kiểm sát: Theo quy định Điều 143b BLTTHS Viện kiểm sát có quyền đình vụ án quy định Điều 89 BLTTHS, Điều 19, Điều 25 khoản Điều 69 BLHS Trong BLHS cịn có trường hợp quy định đình vụ án miễn trách nhiệm hình Điều 289, Điều 80 Điều 314 BLHS Trong thực tiền áp dụng pháp luật, Viện kiểm sát thường vận dụng điều luật nêu Irên đổ đình chí miễn trách nhiệm hình cho bị can Chúng tịi thây rằny, khốn Điều 80 đoạn khoán Điều 289 BLHS Viện kiểm sát có ihê vân durm khoản Điều 25 BLHS đc đình chí vu án theo Điổu 89 143b B L T ĨH S , song khoản Điều 314 BLH S chưa quy định Ihấm quyền đình Viện kiểm sát Vì ngồi nội dung cần hổ sung vào Điều 143b BL T T H S đề xuất Irong phần thứ tư đây, chúng tòi đề xuất cần phải bổ sung cụm từ "khoản Điều BLHS" vào khoản Điều 143b BLTTH S Cụ thể khoản Điều 143b B L T T H S sau Viện kiểm sút định đình vụ Ún có quy định Điều 89 Bộ luật Diều 19, Điều 25, khoản Điểu 69 khoản Diều 314 BLHS Thứ mười một, thủ tục đình vụ án: Trong giai đoạn điều tra, Kiểm sát viên phân công kiểm sát điều tra vụ án Viện trưởng, Phó Viện trưởng Irực tiếp kiểm sát điều tra vụ án kiểm sát viên phải theo dõi tiến trình hoạt động điều tra đề xuất Viện trưởng, Phó Viện trưởng ký định theo trình tự tố lụng, giai đoạn xét xử vụ án, kiểm sát viên phận kiểm sát xét xử có trách nhiệm theo dõi Ở giai đoạn nhấl định, Kiểm sát viên xét thây cỏ để đình vụ án đình chí vụ án bị can đề nghị Viện trương, Phó Viện trưởng xcm xét định V iệc ký định thú tục, song Viện trưởng, Phó Viện trưởng khơng phải người trực tiếp kiểm sát vụ án nên nội dung vụ án không nắm rõ kiểm sát viên iheo dõi vụ án Từ Ihực tiễn cho thấy, khối lượng công việc ngày nhiều, nội ngành kiểm sát phân định quyền hạn tố tụng Viện trưởng, Phó Viện trưởng, Trưởng phòng nghiệp vụ Kiểm sát viên theo xu hướng lăng quyền hạn cho Kiểm sát viên nhằm đáp ứng yêu cầu công việc nâng cao trách nhiệm cá nhân phát huy tính chủ động tích cực Kiểm sát viên hoạt động thực tế Vì đê có sở quy trách nhiệm cá nhân định sai trái mình, chúng, lơi đề xuất nên có quy định giao thẩm quyền ký qut định đình chí vụ án cho Kiếm sál viên Thứ mười hai, đổ nghị sứa đổi, bổ sung số nội dung Điều 162 BLTTHS có ỉiên quan đến chế định đình chỉ, tạm đình chí vụ án 90 Theo đoạn khoản Điều 162 BLTTH S quy định trường hợp bị cáo bị bệnh tâm thần hệnh hiểm nghèo khác Hội đồng xét xử tạm đình chí vụ án bị cáo khỏi bệnh, lức quy định trường hựp vụ án có bị cáo Vậy trường hợp vụ án cổ nhiều bị cáo mà chí có bị cáo bị bệnh tâm thần xử lý vụ án cần phải quy định liếp 3.3.2 Tăng cường nhận thức nâng cao hiệu áp dụng pháp luật Mộl số quy định pháp luật đình chỉ, tạm đình chí vụ án quy định BLHS, BLTTHS chưa thống nhất, rõ ràng đầy đủ nguyên nhân kỹ thuật lập pháp nên nhiều ảnh hưởng đốn việc nhận thức áp dụng pháp luật Để khắc phục vướng mắc nêu cần phải tăng cường hướng dẫn áp dụng pháp luật đình chí tạm đình chí giai đoạn truy tố xét xử, xác định rõ thẩm quvền đình uiữa Cơ quan điều tra Viện kiểm sát Có để đình quy định, song chưa quy định thẩm quyền đình nên q Irình áp dụnu cịn vướng mắc Nyoài việc hướng dẫn áp dụng pháp luật, cần phải lăng cường kiểm tra, giám sát lạp huấn, tổng hối hàng năm đưa số liệu, so sánh đánh giá tìm nguyên nhàn hạn chế, để từ làm sở cho việc nhận thức áp dụng pháp luật hoàn thiện 3.3.3 Nâng cao trình độ lực người tiến hành tơ tụng Tội phạm hình ngày gia tăng diễn biến phức tạp địi hỏi việc nâng cao trình độ lực cho người áp dụng pháp luật vấn đề thường xuyên liên tục để đáp ứng yêu cầu thực tiễn đặt Kiểm sát hoạt động tư pháp chức quan trọng xuyên suốt trình giải quyốl vụ án Nếu thực tốt khâu kiểm sát điều tra han đầu tiền đề cho việc giải tiếp theo, tránh dược nhữni; oan sai sót lọt Vì địi hỏi Kiểm sát viên phải cỏ trình độ nghiệp vụ định đáp ứng yêu cầu Bên cạnh việc nâng cao trình độ thường xuyên đào tạo bồi dưỡng đội nỵũ kiểm sát viên chun mơn nghiệp vụ, trình độ trị, bước hoàn thiện quy chế Kiếm sál viên, đồng thời Kiểm 91 sát viên phải tự rèn luyện phẩm chất đạo đức đức tính người cán hộ Kiểm sát Trong giai đoạn xét xử, Thẩm phán người đưực giao nhiệm vụ nghiên cứu xéi xử vụ án Để hạn chế đưực oan sai, địi hỏi phải nâng cao trình độ cho đội ngũ Thẩm phán, có quy chế chặt chẽ công tác tuyển chọn bổ nhiệm Thẩm phán có đủ phẩm chất đạo đức lực cơng tác đáp ứng u cầu thực tiễn đặt Như Kiểm sát viên Thẩm phán phải có trình độ, nãng lực định hạn ch ế sai sót thực nhiệm vụ, bên cạnh trình độ lực địi hỏi cần phải có tư cách đạo đức lương tâm nghề nghiệp, đặc biệt Thẩm phán người cầm cân công lý phải khách quan vơ tư đảm bảo cơng xã hội 3.3.4 X lý nghiêm minh đôi với người có hành vi vi phạm pháp luật đình chỉ, tạm định vụ án Kiểm sát viên, Viện Irương, Phó Viện trưởng, Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân thực chức nhiệm vụ có vi phạm pháp luật luỳ theo tính chất, mức độ vi phạm phải chịu trách nhiệm kỷ luật, hình bồi thường thiệt hại + Xử lý kỷ luật: Người vi phạm bị khiển trách, cảnh cáo, hạ cấp bậc chức vụ, miễn nhiệm chuyển công tác khác Tuy nhiên theo chúng tơi cần có quy định cụ thể cho hình thức kỷ luật + Xử lý hình sự: Vấn đề đình chỉ, tạm đình chí giai đoạn truy tố xét xử không với quy định pháp luật có nhiều nguyên nhân khác Theo quan điểm chúng tơi việc đình lợi ích cá nhân mà trái với quy định pháp luật bị xử lý hình Theo Điều 296 BLHS tội định trái pháp luật + Bồi thường thiệt hại: 92 Vấn đề khôi phục danh dự, quyền lợi bồi thường thiệt hại cho bị can tố tụng hình quy định Điều 24 BLTTHS, Điều 24 BLT T H S chưa áp dụng phổ biến chưa cụ thể hố, chưa có chế bồi thường chưa có quy định mức độ oan sai, mặt khác chưa xác định rõ trách nhiệm làm sai thuộc quan cá nhân Chẳng hạn, tạm giam Cơ quan điều tra Viện kiểm sát phê chuẩn phát oan sai quan chịu trách nhiệm BLTTH S chưa quy định rõ Điều lOa BLTTHS quy định chung trách nhiệm quan THTT, người THTT Tại Điều 264 Bộ luật Dân quy định việc bồi thường thiệt hại người có thẩm quyền quan T H TT gây Tuy nhiên để thực cần phải có quy định chi tiết cụ thể kinh phí, cụ thể hố trách nhiệm cư quan T H ÍT , chế độ hoàn trả số tiền mà quan bồi thường Theo quan điểm cần phải có quy định cụ thể trường hựp quan phải bồi thường hay cá nhân người TH TT phải hồi thưừng, có nêu cao ý thức trách nhiệm cá nhân Cần phải coi việc bồi thường thiệt hại vật chất, khôi phục danh dự cho người bị oan sai tố tụng hình nguyên tắc khơng chí có tác dụng bảo đảm quyền lợi người bị oan sai mà nhắc nhở quan người TH TT tuân thủ quy định pháp luật I 93 KẾT LUẬN • Luận vãn cịng trình nghiên cứu khoa học đầu liên vồ chế định đình chí, tạm đình chí vụ án tố tụng hình Việt Nam Xuâì phái lừ tình hình thực liền việc đình chỉ, lạm đình trái với quy định pháp luật đane phổ biến không đảm hảo công bằng, quyền lợi ích hợp pháp cơng dân bị xâm hại, ảnh hưởng đến việc đấu tranh chống phòng ngừa tội phạm Lần nghiên cứu vấn đề phức tạp, với năn£ lực nghiên cứu hạn chế, cố gắng thực đề tài dạt kết khiêm tốn Kết thể số điểm sau đây: Trong giai đoạn truy tố xét thấy có để đình lạm đình vụ án có để miễn trách nhiệm hình cho bị can Viện kiểm sát quvốt định đình chí, tạm đình vụ án bị can Việc thực kịp thời có ý nghĩa quan trọng đảm bảo quyền lợi ích hợp pháp cúa cơng dân, tránh sót lọt oan sai, nâng cao uy lín cúa quan Nhà nước nói chung, cúa quan bảo vệ pháp luật nói riêng, cúng lịng tin nhân dân vào tính nghiêm minh cơng pháp luật Trong giai đoạn chuẩn bị xét xử có đổ đình chí, lạm dinh chí vụ án Thẩm phán phân cơng chủ toạ phiên tồ định đình chỉ, tạm đình vụ án Để đảm bảo việc truy cứu trách nhiệm hình người tội, pháp luật, Viện kiểm sát quan buộc tội, song theo quy định pháp luật xét thấy việc truy tố chưa pháp luật Viện kiểm sát có quyền rút phần toàn hộ định truy tố trước mở phiên phiên Như để xác định người có phải người phạm tội hay khơng, tơ tụng hình quy định chặt chẽ ihủ tục từ giai đoạn điều tra đến giai đoạn xét xử nhằm Iránh đưực oan sai, sót lọt Trong thực liễn áp dụnu việc đình chí tạm đình cịn nhiều sai sót, có irường hợp có lội đình chí dạng khổng có tội, có Irường hợp khơng có tội lại bị đình dạng có tội để tránh việc giải hậu pháp lý Qua sơ liệu ihơne, kê thực tiễn đình chí vụ án cho thấy sơ lượng 94 án đình Toà xét xử oan sai chiếm tỷ lệ nhỏ việc khiếu nại tố cáo hàng năm với số lượng ngày nhiều, làm giảm lòng Ún quần chúng nhân dân quan Nhà nước nói chung, quan bảo vệ pháp luật nói riêng Việc giải hậu pháp lý đình chỉ, tạm đình trái với quy định pháp luật quy định lại Điều BLHS, Điều 24 Bộ luật Dân sự, Nghị định số 47/CP ngày 3/5/1997 Chính phủ Song nhìn chung việc áp dụng điều luật cịn bị hạn chế tố tụng hình chưa quy định cụ thể trách nhiệm người làm oan sai Để khắc phục hạn chế nêu cần phải hoàn thiện pháp luật cứ, thẩm quyền, thủ tục chế tài đình chỉ, tạm đình vụ án hình sự, từ có sở để quy định trách nhiệm cá nhân vi phạm pháp luật, đảm bảo công xã hội Trên sở kết nghiên cứu, luận văn đề xuất mộl giải pháp góp phần khắc phục hạn chế, nhứng tồn tại, vưởng mắc thực tế quy định BLHS BLTTHS đình chí, lạm đình vụ án nhấl giải pháp hồn thiện quy định pháp luật góp phần làm hồn chỉnh thèm khác phục tình trạng thiếu đồng bộ, thống điều luật BLTTHS 95 DANH MỤC TAI LIÊU THAM KHAO 1- Báo cáo tổng kết công tác kiểm sát năm 1998, 1999, 2000, 2001 2- Bộ luật hình nước cộng hồ xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 1985 3- Bộ luật hình nước cộng hồ xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 1999 4- Bộ luật tố tụng hình nước cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam 5- Bộ luật dân nước cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam 6- Đảng cộng sản Việt Nam ( 1987 ), Văn kiện đại hội đại biểu loàn quốc lần thứ VI, N X B Sư thật, Hà Nội, Tr 121 7- Đại từ điển tiếng Việt ( ỉ 999 ), NXB Văn hố thơng tin 8- Đinh Văn Quế ( 1999), bình luận khoa học Bộ luật hình phẩn chung, N X B T P Hồ Chí Minh, Tr.81 9- Đinh Văn Quế ( 1997 ), " Thực tiễn áp dụníỊ pháp luật: vấn đ ề đình điều tra quan điều tra ", lạp chí kiểm sát ( 10 ), Tr.28 10- Hiến pháp Việt Nam ( năm 1946, 1959, 1980, 1992 ) 11- Lê Thị Sơn ( 1997 ), " Trách nhiệm hình miễntrách nhiệm hình Sỉ/', tạp ch í luật học ( ), Tr 18 -22 12- Luật tổ chức Viện kiểm sát hướng dẫn thi hành (1995 ), N XB trị quốc gia, Hà Nội 13- Luật tổ chức Toà án nhân dân ( 1992 ), N X B pháp lý 14- Mai Bộ ( 1999 ), " Một số ý kiến quyền đình vụ án", tạp chí kiểm sát ( 10 ), Tr.25 15- Nguyễn Ngọc Hoà ( 1991), Tội phạm luật hình Việt Nam , NXB Cơng an nhân dân, Tr.166 16- Nguyễn Văn Cần ( 1994 ), " quyền hạn Viện kiểm sái cấp đinh tố lụng hình Viện kiểm sát cấp dưới", tạp chí kiểm sát ( ), Tr 14 17- Ngơ Quang Chính ( 1994 ) " Đình điểu tra vù đình vụ án", tạp ch í kiểm sál ( ) Tr 13 96 18- T oà án nhân dân tối cao ( 1976 ), Tập hệ thống hoú luậl lệ vê lớ' tụ/iíỊ hình sự, Hà Nội, Tr.9 19- T o án nhân dân tối cao ( 1992 ), Cúc văn bdti hình sự, dân lố tụng , Tập 2, Tr.33-34-136-137 20- Từ điển tiếng Việt ( 1997 ), N XB Đà Nẵng 21- Từ điẻn bách khoa Công an nhân dân Việt Nam ( 0 ), N XB Công an nhân dân, Hà Nội 22- Trường Đại học Luật Hà Nội ( 2000 ), Giáo trình luật hình Việt Nam , N XB Công an nhân dân, Hà Nội, Tr -9 -9 -1 -1 23- Trường Đại học Luật Hà Nội ( 2001 ), Giáo trình luậl tố tụng hình Việt Nam, Hà Nội, Tr 8-219 24- Trường Đại học Luật Hà Nội ( 1997 ), Luật hình Việt Nam nhữngvấn đ ề ỉý luận thực liễn, NXB Công an nhân dân, Hà Nội, Tr.50 25- Trường Đại học Luật Hà Nội ( 2001 ), Trách nhiệm hình hình phạt , N XB Công an nhân dân, Hà Nội, Tr 33 26- Trường đại học Luật Hà Nội ( 1999 ), Những nguyên lắc Luật tố tụng hình Việt Nam , N XB Cơng an nhân dân, Hà Nội 27- Trường Đại học Luật Hà Nội ( 1998 ), Giáo trình tội phạm học, NXB Công an nhân dân, Hà Nội 28- Triết học Mác- Lê nin ( 00 ), Chương trình cao cấp tập //, NXB trị quốc gia, Hà Nội, Tr.219- 220 -Võ Khánh Vinh ( 1996 ), Tìm hiểu trách nhiệm hình lội phạm chức vụ, NXB trị quốc gia, Hà Nội, Tr 115- 118 30- Viện nghiên cứu khoa học pháp lý ( 1992 ), Bình luận khoa học Bộ ỉuậl hình sự, phẩn tội phạm NXB pháp lý 31- Viện nghiên cứu khoa học pháp lý ( 1994 ), Bình luận khoa học Bộ luậl tỏ lụiii> hình sự, NXB TP Hồ Chí Minh, Tr.62-282 32- Viện kiểm sát nhân dân tối cao ( 1991 ), l ỉệ thốnq hơá ván cần thiết cho công tác kiểm sát tập ỉ hình sự, Tr 157- -1 0-1 97 -3 7-33 33- Viện nghiên cứu Nhà nước pháp luật ( 1995 ), Tội phạm học, Luật hình tơ tụng hình Việt Nam , N X B trị quốc gia, Hà Nội ... hành tố tụng 25 C h n g 2: CHÊ ĐỊNH ĐÌNH CHỈ, TẠM ĐÌNH CHỈ TRONG BỘ LUẬT TỐ TỤNG HÌNH s ự VIỆT NAM 27 2.1 Quy định Bộ luật tơ tụng hình đình chỉ, tạm định vụ án hình 2.1.1 Quy định Bộ luật tố tụng. .. chung đình chỉ, tạm đình vụ án hình - Chương 2: Chế định đình chỉ, tạm đình Bộ luật tố tụng hình Việt Nam - Chương 3: Những hạn chế, tồn tại, vướng mắc thực tế quy định Bộ luật tố tụng hình đình chỉ, . .. MỘT s ố VÂN ĐỂ CHUNG VỂ ĐÌNH CHỈ,TẠM ĐÌNH CHỈ VỤ ÁN HÌNH Sự 1.1 Khái niệm đình chỉ, tạm đình vụ án hình 1.1.1 Khái niệm đình vụ án hình 1.1.2 Khái niệm tạm đình vụ án hình 1.2 Cơ sở khoa học