SỞ Y TẾ KHÁNH HOÀ TRUNG TÂM Y TẾ VẠN NINH PHÁC ĐỒ ĐIỀU TRỊ NGOẠI KHOA (Ban hành kèm theo Quyết định số 290 /QĐ-YTVN ngày 17 tháng năm 2019 Giám đốc Trung tâm Y tế Vạn Ninh) Vạn Ninh, năm 2019 CHƯƠNG I: PHÁC ĐỒ ĐIỀU TRỊ BỎNG – TẠO HÌNH Phác đồ điều trị Ngoại khoa Trung tâm Y tế Vạn Ninh PHÁC ĐỒ ĐIỀU TRỊ BỆNH BỎNG ĐẠI CƯƠNG Bỏng tai nạn hay gặp đời sống ngày, cấp cứu ngoại khoa Bỏng nhiều nguyên nhân Xử lý sau bỏng làm giảm nhẹ diện tích độ sâu bỏng, làm diễn tiến bệnh nhẹ hơn, giảm tỷ lệ tử vong, hạn chế di chứng Điều trị bỏng nặng kéo dài, chi phí tốn kém, tỷ lệ tử vong cao, để lại hậu di chứng sẹo bỏng nặng nề gây gánh nặng cho xã hội NGUYÊN NHÂN Các nguyên nhân hay gặp: 2.1 Bỏng sức nhiệt Thường chia làm nhóm: a Bỏng sức nhiệt ướt: Nước sơi, thức ăn nóng lỏng, dầu mỡ nóng sơi, nước nóng… b Bỏng sức nhiệt khô: Bỏng lửa xăng, dầu, tia lửa điện, bỏng tiếp xúc vật rắn nóng thép, bàn ủi, ống pơ xe máy, chất dính nóng nhựa đường nóng chảy… 2.2 Bỏng dòng điện dẫn truyền qua thể Chia làm loại: a Bỏng điện hạ thế: Điện hạ thế, hiệu điện 1000 V b Bỏng điện cao thế: Hiệu điện 1000 V 2.3 Bỏng hóa chất Có loại tác nhân chính: a Axít mạnh chất tương tự: H2SO4, HCL, HF… b Bazơ mạnh chất tương tự: NaOH, KOH, tinh thể Na, K … c Muối kim loại nặng chất tương tự KMnO4… 2.4 Bỏng bức xạ Tia hồng ngoại, tử ngoại, tia X, tia laser, tia gamma, hạt beta… CHẨN ĐOÁN 3.1 Chẩn đoán độ sâu bỏng Hiện Viện bỏng Quốc gia áp dụng cách chia độ sâu bỏng làm độ Lê Thế Trung Bỏng độ I: Viêm da cấp sau bỏng, da đỏ nề, đau rát sau 2-3 ngày tự khỏi Bỏng đợ II: Bỏng biểu bì, đặc trưng nốt phổng nước vòm mỏng, chứa dịch vàng nhạt, nốt phổng hình thành muộn 12-24giờ sau bỏng Vết bỏng độ II đau rát Bỏng độ III: Bỏng trung bì, chia làm loại: Phác đồ điều trị Ngoại khoa Trung tâm Y tế Vạn Ninh - Bỏng đợ III A (Bỏng trung bì nơng): Hoại tử tồn lớp biểu bì, đến phần trung bì, vẫn cịn ngun vẹn phần phụ da tuyến mồ hôi, gốc lông - Bỏng độ III B (Bỏng trung bì sâu): Tổn thương lớp sâu trung bì, cịn phần sâu tuyến mồ hôi Biểu lâm sàng bỏng độ III nốt phổng vòm dầy chứa dịch đục, hồng máu, đám da hoại tử Bỏng đô III A phân biệt với độ IV cảm giác đau, khơng có hình lưới mao mạch bị huyết tắc Vết bỏng độ III đau vừa Bỏng đợ IV: Bỏng tồn lớp da, đến lớp mỡ hạ bì.Biểu lâm sàng đám da hoại tử ướt hoại tử khô màu trắn xám, đen, vàng… Vết bỏng độ IV cảm giác đau chạm vào Bỏng độ V: Bỏng sâu đến lớp cân cơ, xương, mạch máu thần kinh 3.2 Chẩn đoán diện tích bỏng 3.2.1 Phương pháp số Walace - Đầu mặt cổ: % - Một chi trên: % - Thân trước: 18 % - Thân sau: 18 % - Một chi dưới: 18 % - Sinh dục ngoài: % 3.2.2 Phương pháp số 1,3, 6, Lê Trung - Diện tích 1% gồm cổ trước, gáy, gan bàn tay, mu bàn tay, sinh dục ngồi - Diện tích 3% gồm da đầu có tóc, mặt, cánh tay, cẳng tay, bàn chân - Diện tích 6% gồm hai mơng, cẳng chân - Diện tích 9% gồm, đầu mặt cổ, chi trên, đùi 3.2.3 Chẩn đoán diện tích bỏng trẻ em: Dựa theo bảng tính Lê Thế Trung Vùng tuổi tuổi 10 tuổi 15 tuổi Đầu mặt 17 % 13 % 10 % 8% Hai đùi 13% 16% 19% 19% Hai cẳng chân 10% 11% 12% 13% Hai bàn chân 5% 5% 5% 5% 3.2.4 Chẩn đốn sốc bỏng - Bỏng 10% gây sốc bỏng - Bỏng 10% tỷ lệ sốc bỏng 44% - Nguy cao sốc bỏng: Bỏng 10% trẻ em 20% bỏng người lớn Lâm sàng sốc bỏng: Phác đồ điều trị Ngoại khoa Trung tâm Y tế Vạn Ninh - Sốc cương: Kích thích vật vả, thở nhanh sâu, mạch nhanh, huyết áp CVP tăng thời - Xuất sớm đầu sau bỏng (5-6g) Nếu bỏng diện rộng điều trị khơng kịp thời sốc cương dần chuyển sang sốc nhược - Sốc nhược: Xuất thứ 5-6 sau bỏng, biểu lâm sàng: - Kích thích lo lắng, vật vả, kêu đau, kêu lạnh, rung cơ,rét run, sau vài (1-2giờ) chuyển sang trạng thái ức chế, thờ ơ, gọi hỏi đáp ứng chậm, vã mồ hôi, chân tay lạnh, hôn mê, đồng tử giãn.Trẻ em co giật tím tái, sùi bọt mép -Thân nhiệt hạ, mạch nhanh, yếu, huyết áp giảm, CVP giảm, suy hô hấp - Buồn nôn nôn, chướng bụng, xuất huyết tiêu hóa… - Thiểu niệu, vơ niệu, màu sắc nước tiểu vàng đậm, đỏ, nâu sẩm… - Máu cô đặc : Hồng cầu, Hb tăng, Hct tăng - Tan máu: Hồng cầu bình thường giảm, Hb giảm, xuất HC nhỏ, Hb tự (+) - Rối loạn điện giải: Natri, Clo máu giảm Kali tăng - Rối loạn kiềm toan: Toan chuyển hóa, PCO2, pH,HCO3 giảm - Rối loạn niệu: Ni tơ máu, axit lactic, ure, creatinin máu tăng - Rối loạn chuyển hóa: Protit máu giảm, đường máu tăng, đường niệu (+) - Rối loạn đơng máu: Có thể gặp CIVD, Nước tiểu có protein, HC,BC,,Hb, Uroblin biểu tan máu mức nặng nguy suy thận cấp cao ĐIỀU TRỊ 4.1 Nguyên tắc điều trị Điều trị theo chế bệnh sinh: Gỉam đau sớm tốt, bổ sung khối lượng máu lưu hành, chống rối loạn nước điện giãi, cân kiềm toan, chống suy thận cấp, chống nhiễm độc, dự phòng nhiễm trùng, điều trị kịp thời biến chứng, lưu ý rối loạn hô hấp tiêu hóa Điều trị thay băng cắt lọc ngày, điều trị phẫu thuật cắt lọc hoại tử bỏng sâu Phẫu thuật ghép da mô hạt Điều trị chấn thương phối hợp bệnh lý kèm theo 4.2 Điều trị cu thể 4.2.1 Thay băng xử lý kỳ đầu tổn thương bỏng, đắp thuốc điều trị - Silvirin1%, băng gạc tiên tiến có chứa bạc khơng như: Urgotul, Urgo SSD, Urgosorb Silver, Aquacel Bạc Băng kín vết bỏng trừ vùng mặt tầng sinh môn băng bán hở để hở bôi thuốc - Công tác thay băng kỳ đầu không cầu kỳ phức tạp tiến hành bệnh nhân thoát sốc số sinh tồn, hô hấp ổn định Nếu bệnh nhân bỏng nặng cần phải gây mê thay băng Phác đồ điều trị Ngoại khoa Trung tâm Y tế Vạn Ninh