;■.ẳ£i *i.Uị '%ÍỊT ”H \y Ấịị ■ U M V ì* *••: ‘f 'Ỵ , /ặ,?■ \ ‘.:-V\ rí T PIĨẤ P - U ‘v _ ,- k ĩẢ i '•& J L _\ ~-*r5:=-S y , y ;-Ị: ' , ■- ••: % V -V" ;| i t e ẫ i ^ ầ i Ế Ểã»i | ẩ % t ; BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ T PHÁP TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI • • • • NGUYỄN MINH ĐOAN NÂNG CAO HIỆU QUẢ CỦA PHÁP LUẬT VIỆT NAM TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY C huyên ngành: Lý luận nhà nước v pháp luật Mã số: 50501 TR Ư G K G t' LIJẠT M M iỌ I ĩHƯVtÊN GiÁO VIẺH i! ± ễ íA LUẬN ÁN TIẾN Sĩ LUẬT HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS - TS Lê Minh Tâm TS Trần Minh Hương HÀ NỘI - 2001 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu riêng tơi Các số liệu, kết nêu luận án trung thực chưa công bố cơng trình khác M ỤC LỤC / ra/iỊỉ M ó ĐẨU Chương NHŨNG VẤN ĐỂ LÝ LUẬN VỀ HIỆU QUẢ CỬA PHÁP LUẬT 1.1 Khái niệm hiệu pháp luậtK 1.2 Các liêu chí đổ đánh giá hiệu pháp luật 23 1.3 Những điều kiện đám bảo hiệu pháp luật 4V Chương 2.1 TH Ụ t TRẠNG HIỆU QUẢ CỬA PHÁP LUẬT VIỆT NAM THỜI KỲ ĐỔI MỚI 74 ’ỉlì ực trạng quan hệ kinlì tế - xã hội pháp luật 74 Việt Nam trước thịi kỳ đổi 2.2 Những mục đích, u cầu định hướng hán S3 pháp luật Việl Nam thời kỳ đổi 2.3 Chấl lượng pháp luật Việt Nam thời kỳ đổi ười đại biểu nhân dân, Văn phòng Ọuốc hội, (10/1997), tr 19- 20 35 Nguyễn Văn Động (1997), Hoàn thiện mối quan hệ pháp lý bán nhà nước công dân điều kiện đổi Việt nam nay, Nxh Chính trị quốc gia, Hà Nội 36 Trương Thanh Đức (1999), “Những bất cập việc xây dựng ban hành văn quy phạm pháp luật”, Nlìà nước pháp luật, (2/1999), tr.22- 30 37 Trần Ngọc Đường, Dương Thanh Mai (1995), Bàn vê ẹiáo dục pháp luật, Hà Nội 38 Trán Ngọc Đường (1995), “Văn hoá pháp lý với nghiệp đổi nước ta”, Luật học, (4/1995), tr 8-11 39 Trần Ngọc Đường, Chu Văn Thành (1994), Mối quan hệ pháp lý cá nhân cơng dân với nhà nước, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 40 Nguyễn Duy Gia (1995), Cải cách bước máy nhà nước nước ta nay, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 41 Lê Hồng Hạnh (1992), “Hệ thống pháp luật xã hội chủ nghĩa”, Giáo trình lý luận chung Nhà nước pháp luật, Nxb Pháp lý, Hà Nội, tr.257274 42 Hoàng Văn Hảo (1996), “Tiếp tục xây dựng hước hoàn thiện Nhà nước pháp quyền Việt Nam”, Luật học, (3/1996), tr.26-32 43 Hoàng Văn Hảo (1988), “Dân chủ pháp chế”, Pháp chế xã hội chủ nghĩa, (5+6/1988), tr 14-17 44 Học viện trị quốc gia Hồ Chí Minh, Viện khoa học trị (1993), Chinh trị học, Đồ cương hài giản", Hà Nội 45 Học viện hành quốc gia (1997), Quản lý ìiììà nước, (3/97) 46 Lê Mạnh Hùng, Trần Hoàng Kim, Nguyền Sinh Cúc, Vũ Văn Tuấn, Lý Minh Khải, Trần Tùng, Tăng Văn Khiên, Nguyễn Thế Lộc, Chu Thái Thành, HCru Hạnh (1996), Kinh tế- xã hội Việt Nam: thực trạng, xu th ế ịịiải pháp, Nxb Thống kê, Hà Nội 47 Trần Minh Hương (1998), “Quá trình xem xét giải khiếu nại, tố cáo công dân”, Luật học, (2/1998), tr 25- 30 48 Trần Trọng Hưu (1995), “Nhà nước, pháp luật sách xã hội”, Luật học, (2/1995), tr 8-14 49 Phan Văn Khải (1995), “Mấy ý kiến xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam”, Tham luận Hội nghị lần thứ VIII Ban chấp hành trung ương khoá VII Đảng Cộng sản Việt Nam 21/4/1994 (lun hành nội bộ) 50 V.I Lênin (1978), Lênin toàn tập, tập 33, Nxb Tiến bộ, Matxcơva V.I Lênin (1978), Lênin tồn tập, tập 44, Nxb Tiến bơ, Matxcơva 52 Hồng Thế Liên (1997), Vai trị pháp luật kinh tế luận cử khoa học cho việc xây dựng pháp luật kinh tế nước ta nay, Tài liệu nghiên cứu khoa học 53 Nguyễn Đình Lộc (2000), “Bộ luật hình (năm 1999) số vấn đề cần quan tâm”, Dân chủ pháp luật, (3/2000) tr 15-30 54 Phan Trung Lý (1997), “Một số vấn đề đổi nâng cao chất lượng hoạt động lập pháp Quốc hội”, Nhà nước pháp luật, (3/1997), tr.3-10 55 Dương Thị Thanh Mai (1996), Giáo dục pháp luật qua hoạt động tư pháp Việt Nam, Luận án PTS luật học, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh 56 Hổ Chí Minh (1985), Nhà nước vờ plìáp luật, Nxb Pháp lý, Hà Nội 51 Hồ Chí Minh (1995), Hồ Chí Minh tồn tập, tập 4, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 58 Đõ Mười (1995), Thư gửi cán bộ, nhân viên ngành tư pháp 50 năm thành lập ngành, Dân chủ pháp luật số 12/1995, tr 59 Ngân hàng giới (1998), Nhà nước th ế giới âatiỊị chuyển đổi, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 60 Thái Ninh, Hồng Chí Bảo (1991), Dân chủ tư sản dân chủ xã hội chủ nghĩa, Nxb Sự thật, Hà Nội 61 Hoàng Kim Quế (1999), “Một số suy nghĩ mối quan hệ pháp luật đạo đức hệ thống điều chỉnh xã hội”, Nhà nước pháp luật, (7/1999), tr 9-19 62 Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Văn phòng Quốc hội (1996), Kỷ yếu Quốc hội khoá IXcác tập I, UI, IV, V, Hà Nội 63 Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Văn phòng Quốc hội (1997), Kỷ yếu Quốc hội khoá IX- kỳ họp XI, tập Xỉ, Hà Nội 64 Sở Lao động- thương binh xã hội thành phố Hổ Chí Minh (2000), Báo cáo tỉìKc Bộ luật Lao động 1995-1999 65 Sở Tư pháp Hà Nội (1993), Giáo dục nâng cao hiểu biết pháp luật thủ dô - thực trạng giải pháp 66 Lê Minh Tãm (1998), “Vấn đề tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa”, Giáo trình lý luận nhà nước pháp luật, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội, tr 506- 512 67 Lê Minh Tâm (1998), “Những tiêu chuẩn để xác định mức độ hoàn thiện hệ thống pháp luật”, Giáo trình lý luận nhà nước pháp luật, Nxh Công an nhân dân, Hà Nội, tr 396-399 Ivo 68 Lê Minh Tâm (1992), Một số vấn đề lý luận thực tiễn xây (lựng hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam, Luận án PTS luật học, Viện nghiên cứu nhà nước pháp luật, Hà Nội 69 Lê Minh Tâm (1998), “Vấn đề văn hoá pháp luật nước ta giai đoạn nay”, Luật học, (5/1998), tr 17- 24 70 Lê Minh Tâm (2000), “Về khái niệm hiệu pháp luật tiêu chí xác định hiệu pháp luật”, Nhà nước pháp luật (11/2000), tr 46-51 Thanh tra Nhà nước (1998), Báo cáo kết tổng rà sốt hệ thốnẹ Ììtìá văn quy phạm pháp luật vê tra, 22/10/1998 72 Thái Vĩnh Thắng (1997), Lịch sử lập hiển Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 73 Lê Minh Thông (1988), “Mấy vấn đề lý luận chung pháp luật thời kỳ độ Việt Nam”, Nhà nước pháp luật, (4/1988), tr 31-36 74 Toà án nhân dân tối cao (1999), Báo cáo Chánh ớn Toà án nhởn (lân tối cao kỳ liọp thứ Quốc hội khố X cơng tác tồ án năm 1999 75 Tổng cục Địa (1997), Báo cáo sơ kết ba năm hành luật đất dai, 13/1/1997, Hà Nội 76 Trung tâm khoa học xã hội nhân văn quốc gia, Viện nghiên cứu nhà nước pháp luật (2000), Những luận khoa học việc hoàn thiện máy IIhà nước CHXHCN Việt Nam thời kỳ cơng nghiệp hố- liiện dại hố đất nước, Kỷ yếu hội thảo khoa học 77 Trường Đại học luật Hà Nội (1997), Giáo trìnli lý luận Nhủ nước pháp luật, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội 78 Trường Đại học khoa học xã hội nhân văn, Đại học quốc gia Hà Nội, Khoa luật (1998), Giáo trình lý luận chung Nhà nước pliáp luật, Nxb Đại học quốc gia Hà Nội, Hà Nội 79 Đào Trí ú c (1993), Những vốn đê lý luận pháp luật, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội 80 Đào Trí ú c (1990), “Nhà nước ta 45 tuổi”, Nhà nước pháp luật, (3/1990), tr 3-7 Đào Trí ú c (1997), Nhà nước pháp luật nghiệp đổi mới, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội 82 Uỷ han Khoa học xã hội Việt Nam, Viện Nhà nước pháp luật (1988), Nhà nước pháp luật, (3/1988) 83 Uỷ ban Khoa học xã hội Việt Nam, Viện Nhà nước pháp luật (1998), Nhà Iiước pháp luật, (4/1988) 84 Uý han thường vụ Quốc hội, Tờ trình Quốc hội vê dự kiến chương trình xâv dựng pháp luật UBTVQH tháng 10 năm 1995 % 85 Ưỷ ban thường vụ Quốc hội, Tờ trình Quốc hội dự kiến chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm ì 998, số 16/UBTVQH 86 Uỷ han thường vụ Quốc hội (1994), Báo cáo vê tình hình đơn thư kết cơng tác dân nguyện năm ỉ 994, Kỷ yếu Quốc hội số VI 87 Ưỷ ban nhân dân thành phố Hà Nội (1999), Các văn vé quy ch ế dân chủ sở, Nxb Thống kê, Hà Nội 88 Văn phòng Quốc hội (1997), Báo cáo cônq tác Quốc hội (ỊIKIIÌ cùa Quốc hội nhiệm kỳ khố IX (1992 - 1997), Hà Nội, tháng 9/1997 Vãn plinnu ( )U(V IHM vãn p h ò ng C hinh phu lỉị 'lai ( W c>7) 1)11 kiến phân bổ kinh phí hỗ trợ thực chương trình xây dựng pháp luật năm Ịw 90 Nguyễn Cửu Việt (1996), Những vấn đê lý luận bàn quản lý nhà nước, tập giảng, Khoa luậl Đại hoc quốc gia Hà Nội 91 Nguyễn Cửu Việt (1997), “Hệ thống ngành luật hành Việt Nam” Giáo trình luậỊ hành Việt Nam Nxb Đại hoc quốc íĩia Hà Nội 92 Viện kiểm sát nhân dân tối cao (1999), Báo cóng tác Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao kỳ họp thứ i Quốc hội khoá X năm 1999 93 Viện nghiên cứu Nhà nước pháp luậl (1994), Xã hội pháp luật Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 94 Viện nghiên cứu nhà nước pháp luậl (1995), Những vấn dê lý luận nhà nước pháp luật, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 95 Võ Khánh Vinh (1995), Những sở khoa học hoạt động xây dìỊhĩg pháp luật nước ta, Hà Nội 96 ẢKazieMHfl HayK C C C P , H h c t h t ỵ t rocy/iapCTBa H npaBa (1 7 ) , MapKCUcmcKo - HenuhiCKoe yHCHue tì pocyờapcnme u npuae (ucmopuH pưìmumiH II coepeAienocmb), n3AaTejibCTBO "HayKa", Mockbỉi 97.AjieKceeBa CoaemcK J1.E., JlapHH A yponotíHtì-npoiịeccycLibHbiù M„ CrporoBHM 3ŨKOỈI 11 M c npoỗMMbi (1979), CPO 'j(ị)(ị)eKmumiocmu, H3.aaTe.nbCT BO “ HayKa'\ MơCKBa 98 AneKceeB c c (1979), ÍIpõ.ie.Mbi mcopuu pocvỏapctnaa II npaaa, H3jiaTe.nbCTB0 “K)pH,AHHCKafl ■nHTepaTypa’', MocKBa 9 EejTHKOBa.A M ByHTOB c /Ị, B ỵ t A.A BbiKOB A r rpnõaHOR B n ryốHH E n , 3eHHH H A , KoBaneHKQ H M, KyjiarHHa E B JlcBM6 HK0 H 11, ] lyĩHHCKHH b.H, CaBejibeBa lllepcTÕHTOB H B AJK.( 1984) CaBMMeB 1.11, CyxaHOB ìcịuịìeKimtKiiocmh Jt A, rncuicỏancKOPo 3aKOHaòamejibcmea, H3,zi,aTejibCTBO MocKOBCKơro yHHBspcHTCTa, MơCKBa 100 BeconoBCKHH Bj!OiiHMe (1 ), K naccbi, C.ĨỈOU u e iơ c m b HiAaxejibCTBO "llp o rp e cc', MocKBa l()l rjia3bipHHB.B.(l997),“ 3(Ị)(ị)eKTHBH0crbpeajin3auHH3aK0H0/iaTe^bCT Ba o TpyỊie B Herocy/iapcTBeHHbix opraHH3au,HJL\’\ DcỊxpeKmuGiiocnib 3aKC)iia, HHCTHTyT 3aKOHaAaTejTCTBa H cn p a B H T ejib H o ro npaB O B eaeH H íi npn npaBHTejibCTBe PyccKOỈí OeaepauHH, MocKBa 102.rpaÕHHa A A.,KaiuenoBB.n.,Coenox B.M.(1997),“3(Ị)ộeKTHBHOCTb 3aKOHO,aaTe;ĩbCTBa cy,nenpncfl>KHbix”, D(Ị)(pcKniMnocnib 3dK()na, HHCTHTyT 3aKOHa,a,aTejicTBa H cnpaBHTejibHơro npaBOBeaeHHH npH npaBHTejibCTBe PyccKOH OeaepaựHH, MơCKBa 103 3aMOHCKHH H E (1982), DỘỘeKìnuanocmb xo3Hùcmfíenno- npaaaaó pãombi, H3/j.aTejibCTBO “HayKOBa ayMKa”, KHeB 104 MHCTHTyT 3aK0H0^aTejibCTBa H cpaBHHMejiboe npaBOBe/ieHHA npH ripaBHTe^bCTBe PyccKOH (MemoòonocuH u O e/iep au n H KOHKpecnuibie (1 9 ) D (p ( p e K ìm iR iỉo c n ib ucaieờoeaHm), Tnnorpa(Ị)Hfl 3ƠK01IŨ AO, “ MocKơBCKne yMeÕHHKH yKapmnHTorpaỘHA”, MơCKBa 105 KepHMOB /Ị A ( ), coiịiicuiucmimecKOM uiecnme, ( 'tìõa, npcmo u 3ũKOHHOcmb H H3/iaTejibCTB0 ‘YocyxiapcTBO H npaBơ”, MocKBa 106 KyApaBựeB B.H., Hhkhthhckhh B.H., CaMomeHKo H.C., r.na3binnH B B (1 ) (Ị)(Ị)(iK m m n o c m b n p a a o e b ix nop.M, H3,aaTejibCTBO “ iopnAM>iecKaM jiHTepaTypa’\ MocKBa 107 /lanaeBa B B ,“ 3(Ị)(ị)eKTMBHOCTb 3aKOHa H Mero/Ibi eẻ n'3yMeHH5i” iộ(pcK m u«Ịị()cnib lũKia, HHCTHTVT ?aKOHa/uTrejiCTBe,nepaLi,nH, MocKBa JIc c;icb M II ( ), () ->(ỊyỊK’K!iììi(iii()L'ìì'i )ciicmK C o e e m c K o e p o c y ò a p c m a u u n p c itio /1 111 riaiiiKOB A E., HeTOT /Ị M.(1965), "3(ịxị)eKTHBHOCTb npaBơBoro peryjinpoBaHHíi H MeTOAbi eẽ BbiflB.neHHfl” >K C o a em cK o e P tìc y a p c m so u npaeo 8/1965, 112.HeTpyxHHM.Jl, TeopenmecKue ocHOỡbi EaTypoB r n, DỘậ>eKmutìn()cmh MopmaxoBa npaGocux, T r (1979), H3iiaTejibCTBO “HayKa”, MơCKBa I 13 C bip bix B M ( 9 ) , “ HCTHHHOCTb H npaBHJIbHOCTb KaK KpHTepHH TCOpCTMGCKOH 3Ộ(Ị)eKTHBHOCTH HOpM npaBa”, 3(p(peKtnU6HOCmb 3ƠKOHƠ, HHCTHTyT 3aKOHOziaTejibCTBa H cnpaB H T ejibH oe npaBOBeaeHHH npn HpaBHTe.il bCTBe PyccKí Oe/iepauHH, MocKBa 1 C b ip b ix B M ,I ilK a T y jijia B H (1 9 ),“ 3cỊ)(Ị)eKTHBHOCTb3aKOHO/iaTejibc TBennbix HopM B cộepe oỗmero Õpai0 BaHHfl" HHCTHTyT cnpaBHTenbHoro 3aKOHa^aTejĩCTBa H ■)(Ị)(Ị)CKninuiiocnib 3CIKOHCÌ, npcìBOBe/iCHH5i npn ripaBHTejibCTBe PyccKí Oeiiepaunn, Mockbh 115 (1976), ('oiỊiia jTHTepaTypa”, MơCKBa 116 (t>aTKyjuiHH H HyjiK)KMH Jl Ị\ (1977), C.oiịucuibHH lịeiuiocnib u or/)fpeKnnifíii()cmb n p a a od bix nopM Ka:3an DANH MỤC NHŨNG CƠNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ Đà CƠNG BỐ CĨ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN I Nguyễn Minh Đoan (1995), “Pháp luật từ góc độ hiệu quả”, Luật học số (10/1995), tr 3-6 Nguyễn Minh Đoan (1996), “Những yêu cầu việc xây dựng hoàn thiện hệ thống pháp luật”, Luật học số (2/1996), tr 6-11 Nguyễn Minh Đoan (1996), “áp dụng pháp luật- số vấn đề cần quan tâm”, Luật học sô (6/1996), tr 14-18 Nguyễn Minh Đoan (1995), “Hệ thống pháp luật Việt Nam”, Tìm hiểu ngành luật Việt Nam, Nxb Hồ Chí Minh, tr 7-14 Nguyễn Minh Đoan (1997), “Giải thích pháp luật vấn đề cần quan tâm”, Luật hực số Tháng 5/1997 ,tr 3- 6 Nguyễn Minh Đoan (1997), “Giáo dục nhân cách cho luật gia tương lai”, Nẹười đại biểu nhân dân, Văn phòng Quốc hội, số 10 (10/1997), tr 19-20 Nguyễn Minh Đoan (1998), “Giải thích Hiến pháp- vấn đề cần trọng”, Luật học số (2/1998), tr 3-5 Nguyễn Minh Đoan (2000), “Bàn thêm cấu quy phạm pháp luật”, Luật học số (3/2000), tr 11-16 Nguyễn Minh Đoan (2001), “Vấn đề hiệu pháp luật”, Nhà nước pháp luật số 3/ 2001, tr 35- 41 10 Nguyễn minh Đoan (2001), “Góp phần nhận thức quyền lực nhà nước ”, Luật học số (1/2001), tr 14-18 11 Nguyễn Minh Đoan (2001), "Quốc sách tiết kiệm hoạt động quản lý nhà nước", Quản lý nhà nước số 2, tr 17-20 ... VÀ ĐÀO TẠO BỘ T PHÁP TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI • • • • NGUYỄN MINH ĐOAN NÂNG CAO HIỆU QUẢ CỦA PHÁP LUẬT VIỆT NAM TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY C huyên ngành: Lý luận nhà nước v pháp luật Mã số: 50501... lý đó, vấn đề nâng cao hiệu pháp luật Việt Nam giai đoạn chọn làm đề tài nghiên cứu luận án tiến sĩ luật học Tình hình nghiên cứu đề tài Hiệu pháp luật vấn đề nâng cao hiệu pháp luật nhiều nhà... VỀ HIỆU QUẢ CỬA PHÁP LUẬT 1.1 Khái niệm hiệu pháp luậtK 1.2 Các liêu chí đổ đánh giá hiệu pháp luật 23 1.3 Những điều kiện đám bảo hiệu pháp luật 4V Chương 2.1 TH Ụ t TRẠNG HIỆU QUẢ CỬA PHÁP LUẬT