phòng gd & đt bảo thắng Nguyễn Văn Lập THCS số 3 Thái Niên Các dạng bài tập hóa học chơng trình lớp 8-THCS Chuyên đề 1. Bài tập về nguyên tử, nguyên tố hóa học 1. Nguyên tử (NT): - Hạt vô cùng nhỏ , trung hòa về điện, tạo nên các chất. Cấu tạo: + Hạt nhân mang điện tích (+)(Gồm: Proton(p) mang điện tích (+) và nơtron không mang điện ). Khối lợng hạt nhân đợc coi là khối lợng nguyên tử. + Vỏ nguyên tử chứa 1 hay nhiều electron (e) mang điện tích (-). Electron chuyển động rất nhanh quanh hạt nhân và sắp xếp theo lớp (thứ tự sắp xếp (e) tối đa trong từng lớp từ trong ra ngoài: STT ca lp : 1 2 3 S e ti a : 2e 8e 18e Trong nguyên tử: - S p = s e = s in tớch ht nhõn = số thứ tự của nguyên tố trong bảng hệ thống tuần hoàn các nguyên tố hóa học - Quan h gia s p v s n : p n 1,5p ( ỳng vi 83 nguyờn t ) - Khi lng tng i ca 1 nguyờn t ( nguyờn t khi ) NTK = s n + s p - Khi lng tuyt i ca mt nguyờn t ( tớnh theo gam ) + m T = m e + m p + m n + m P m n 1ĐVC 1.67.10 - 24 g, + m e 9.11.10 -28 g Nguyên tử có thể lên kết đợc với nhau nhờ e lớp ngoài cùng. 2/ Nguyên tố hóa học (NTHH): là tập hợp những nguyên tử cùng loại có cùng số p trong hạt nhân. - Số p là số đặc trng của một NTHH. - Mỗi NTHH đợc biểu diễn bằng một hay hai chữ cái. Chữ cái đầu viết dới dạng in hoa chữ cái thứ hai là chữ thờng. Đó là KHHH - Nguyên tử khối là khối lợng của nguyên tử tính bằng ĐVC. Mỗi nguyên tố có một NTK riêng. Khối lợng 1 nguyên tử = khối lợng 1đvc.NTK NTK = Khối lượng một nguyên tử khối lượng 1 đvC m a Nguyên tử = a.m 1đvc .NTK (1ĐVC = 1 12 KL của NT(C) (M C = 1.9926.10 - 23 g) = 1 12 1.9926.10 - 23 g= 1.66.10 - 24 g) * Bi tp vn dng: 1. Biết nguyên tử C có khối lợng bằng 1.9926.10 - 23 g. Tính khối lợng bằng gam của nguyên tử Natri. Biết NTK Na = 23. (Đáp số: 38.2.10 - 24 g) 2.NTK của nguyên tử C bằng 3/4 NTK của nguyên tử O, NTK của nguyên tử O bằng 1/2 NTK S. Tính khối lợng của nguyên tử O. (Đáp số:O= 32,S=16) 3. Biết rằng 4 nguyên tử Mage nặng bằng 3 nguyên tử nguyên tố X. Xác định tên,KHHH của nguyên tố X. (Đáp số:O= 32) 4.Nguyên tử X nặng gấp hai lần nguyên tử oxi . b)nguyên tử Y nhẹ hơn nguyên tử Magie 0,5 lần . c) nguyên tử Z nặng hơn nguyên tử Natri là 17 đvc . Hãy tính nguyên tử khối của X,Y, Z .tên nguyên tố, kí hiệu hoá học của nguyên tố đó ? 1 phßng gd & ®t b¶o th¾ng Ngun V¨n LËp THCS sè 3 Th¸i Niªn 5. Nguyªn tư M cã sè n nhiỊu h¬n sè p lµ 1 vµ sè h¹t mang ®iƯn nhiỊu h¬n sè h¹t kh«ng mang ®iƯn lµ 10. H·y x¸c ®Þnh M lµ nguyªn tè nµo? 6. Tỉng sè h¹t p, e, n trong nguyªn tư lµ 28, trong ®ã sè h¹t kh«ng mang ®iƯn chiÕm xÊp xØ 35% .TÝnh sè h¹t mçi lo .VÏ s¬ ®å cÊu t¹o nguyªn tư . 7. Nguyªn tư s¾t cã 26p, 30n, 26e a. TÝnh khèi lỵng nguyªn tư s¾t b. TÝnh khèi lỵng e trong 1Kg s¾t 8.Nguyªn tư X cã tỉng c¸c h¹t lµ 52 trong ®ã sè h¹t mang ®iƯn nhiỊu h¬n sè h¹t kh«ng mang ®iƯn lµ 16 h¹t. a)H·y x¸c ®Þnh sè p, sè n vµ sè e trong nguyªn tư X. b) VÏ s¬ ®å nguyªn tư X. c) H·y viÕt tªn, kÝ hiƯu ho¸ häc vµ nguyªn tư khèi cđa nguyªn tè X. 9. Một ngun tử X có tổng số hạt e, p, n là 34. Số hạt mang điện nhiều hơn số hạt khơng mang điện là 10. Tìm tên ngun tử X. Vẽ sơ đồ cấu tạo của ngun tử X và ion được tạo ra từ ngun tử X 10.Tìm tên ngun tử Y có tổng số hạt trong ngun tử là 13. Tính khối lượng bằng gam của ngun tử. 11. Một ngun tử X có tổng số hạt là 46, số hạt khơng mang điện bằng 8 15 số hạt mang điện. Xác định ngun tử X thuộc ngun tố nào ? vẽ sơ đồ cấu tạo ngun tử X ? 12.Ngun tử Z có tổng số hạt bằng 58 và có ngun tử khối < 40 . Hỏi Z thuộc ngun tố hố học nào. Vẽ sơ đồ cấu tạo ngun tử của ngun tử Z ? Cho biết Z là gì (kim loại hay phi kim ?) (§¸p sè :Z thuộc ngun tố Kali ( K )) H ướ ng d ẫ ngi¶i : đề bài ⇒ 2p + n = 58 ⇔ n = 58 – 2p ( 1 ) Mặt khác : p ≤ n ≤ 1,5p ( 2 ) ⇒ p ≤ 58 – 2p ≤ 1,5p giải ra được 16,5 ≤ p ≤ 19,3 ( p : ngun ) Vậy p có thể nhận các giá trị : 17,18,19 P 17 18 19 N 24 22 20 NTK = n + p 41 40 39 Vậy ngun tử Z thuộc ngun tố Kali ( K ) 13.Tìm 2 ngun tố A, B trong các trường hợp sau đây : a) Biết A, B đứng kế tiếp trong một chu kỳ của bảng tuần hồn và có tổng số điện tích hạt nhân là 25. b) A, B thuộc 2 chu kỳ kế tiếp và cùng một phân nhóm chính trong bảng tuần hồn. Tổng số điện tích hạt nhân là 32. 14: Trong 1 tập hợp các phân tử đồng sunfat (CuSO 4 ) có khối lượng 160000 đvC. Cho biết tập hợp đó có bao nhiêu nguyên tử mỗi loại. 3. Sự tạo thành ion (dµnh cho HSG líp 9) Để đạt cấu trúc bão hòa ( 8e ở lớp ngồi cùng hoặc 2e đối với H ) thì các ngun tử có thể nhường hoặc nhận thêm electron tạo ra những phần mang điện - gọi là ion * Kim loại và Hiđro : nhường e để tạo ion dương ( cation) M – ne → M n + (Ca – 2e → Ca 2 + ) * Các phi kim nhận e để tạo ion âm (anion) X + ne → X n- ( Cl + 1e → Cl 1- ) 2 phòng gd & đt bảo thắng Nguyễn Văn Lập THCS số 3 Thái Niên * Bi tp vn dng: 1.Hp cht X c to thnh t cation M + v anion Y 2- . Mi ion u do 5 nguyờn t ca 2 nguyờn t to nờn. Tng s proton trong M + l 11 cũn tng s electron trong Y 2- l 50. Xỏc nh CTPT ca hp cht X v gi tờn ? ng dng ca cht ny trong nụng nghip . Bit rng 2 nguyờn t trong Y 2- thuc cựng phõn nhúm trong 2 chu k liờn tip ca bng tun hon cỏc ng.t. H ng d n giải : t CTTQ ca hp cht X l M 2 Y Gi s ion M + gm 2 nguyờn t A, B : ion M + dng : A x B y + cú : x + y = 5 ( 1 ) x.p A + y.p B = 11 ( 2) Gi s ion Y 2- gm 2 nguyờn t R, Q : ion Y 2- dng : R x Q y 2- cú : x + y = 5 (3) xp R + y.p Q = 48 (4 ) do s e > s p l 2 T ( 1 ) v (2) ta cú s proton trung bỡnh ca A v B : 11 2,2 5 p = = 1 trong A x B y + cú 1 nguyờn t cú p < 2,2 ( H hoc He ) v 1 nguyờn t cú p > 2,2 Vỡ He khụng to hp cht ( do tr ) nờn nguyờn t cú p < 2,2 l H ( gi s l B ) T ( 1 ) v ( 2) ta cú : x.p A + (5 x ).1 = 11 p A = 6 1 A p x = + ( 1 x < 5 ) X 1 2 3 4 p A 7(N) 4(B) 3(Li) 2,5 (loi) ion M + NH 4 + khụng xỏc nh ion Tng t: s proton trung bỡnh ca R v Q l : 48 9,6 5 p = = cú 1 nguyờn t cú s p < 9,6 ( gi s l R ) Vỡ Q v R liờn tip trong nhúm nờn : p Q = p R + 8 ( 5 ) T (3) ,(4) , ( 5) ta cú : xp R + (5- x)( p R + 8) = 48 5p R 8x = 8 8 8 ' 5 R x p + = x 1 2 3 4 p R 3,2 4,8 6,4 8 (O) p Q khụng xỏc nh ion 16 (S) Vy CTPT ca hp cht X l (NH 4 ) 2 SO 4 Chuyên đề II. Bài tập về công thức hóa học : a.Tính theo CTHH: 1: Tỡm TP% cỏc nguyờn t theo khi lng. * Cách gii: CTHH có dạng AxBy - Tỡm khi lng mol ca hp cht. M AxBy = x.M A + y. M B - Tỡm s mol nguyờn t mi nguyờn t trong 1 mol hp cht : x, y (chỉ số số nguyên tử của các nguyên tố trong CTHH) - Tớnh thnh phn % mi nguyờn t theo cụng thc: %A = .100% mA MAxBy = . .100% x MA MAxBy 3 Vy ion Y 2- l SO 4 2- phßng gd & ®t b¶o th¾ng Ngun V¨n LËp THCS sè 3 Th¸i Niªn VÝ dơ: T×m TP % cđa S vµ O trong hỵp chÊt SO 2 - Tìm khối lượng mol của hợp chất : M SO2 = 1.M S + 2. M O = 1.32 + 2.16 = 64(g) - Trong 1 mol SO 2 cã 1 mol ngun tử S (32g), 2 mol nguyªn tư O (64g) - TÝnh th nh phà ần %: %S = 2 .100% mS MSO = 1.32 64 .100% = 50% %O = 2 .100% mO MSO = 2.16 64 .100% = 50% (hay 100%- 50% = 50%) * Bài tập vận dụng: 1 : Tính thành phần % theo khối lượng các nguyên tố trong các hợp chất : a/ H 2 O b/ H 2 SO 4 c/ Ca 3 (PO 4 ) 2 2: Tính thành phần phần trăm về khối lượng của các nguyên tố có trong các hợp chất sau: a) CO; FeS 2 ; MgCl 2 ; Cu 2 O; CO 2 ; C 2 H 4 ; C 6 H 6 . b) FeO; Fe 3 O 4 ; Fe 2 O 3 ; Fe(OH) 2 ; Fe(OH) 3 . c) CuSO 4 ; CaCO 3 ; K 3 PO 4 ; H 2 SO 4 . HNO 3 ; Na 2 CO 3 . d) Zn(OH) 2 ; Al 2 (SO 4 ) 3 ; Fe(NO 3 ) 3 . (NH 4 ) 2 SO 4 ; Fe 2 (SO 4 ) 3 . 3: Trong các hợp chất sau, hợp chất nào có hàm lượng Fe cao nhất: FeO ; Fe 2 O 3 ; Fe 3 O 4 ; Fe(OH) 3 ; FeCl 2 ; Fe SO 4 .5H 2 O ? 4: Trong các loại phân bón sau, loại phân bón nào có hàm lượng N cao nhất: NH 4 NO 3 ; NH 4 Cl; (NH 4 ) 2 SO 4 ; KNO 3 ; (NH 2 ) 2 CO? 2: Tìm khối lượng ngun tố trong một lượng hợp chất. * C¸ch giải: CTHH cã d¹ng AxBy - TÝnh khèi lỵng mol của hợp chất. M AxBy = x.M A + y. M B - T×m khèi lỵng mol cđa từng nguyªn tố trong 1 mol hợp chất: m A = x.M A , mB = y. M B - TÝnh khối lượng từng nguyªn tố trong lỵng hỵp chÊt ®· cho. m A = .mA mAxBy MAxBy = . .x MA mAxBy MAxBy , m B = .mB mAxBy MAxBy = . .y MB mAxBy MAxBy VÝ dơ: T×m khèi lỵng cđa C¸c bon trong 22g CO 2 Gi¶i: - TÝnh khèi lỵng mol của hợp chất. M CO2 = 1.M c + 2. M O = 1.12 + 2. 16 = 44(g) - T×m khèi lỵng mol cđa từng nguyªn tố trong 1 mol hợp chất: m C = 1.M c = 1.12 = 12 (g) - TÝnh khối lượng từng nguyªn tố trong lỵng hỵp chÊt ®· cho. m C = . 2 2 mC mCO MCO = 1.12.22 44 = 6(g) * Bài tập vận dụng: 1: Tính khối lượng mỗi nguyên tố có trong các lượng chất sau: a) 26g BaCl 2 ; 8g Fe 2 O 3 ; 4,4g CO 2 ; 7,56g MnCl 2 ; 5,6g NO. b) 12,6g HNO 3 ; 6,36g Na 2 CO 3 ; 24g CuSO 4 ; 105,4g AgNO 3 ; 6g CaCO 3 . c) 37,8g Zn(NO 3 ) 2 ; 10,74g Fe 3 (PO4) 2 ; 34,2g Al 2 (SO4) 3 ; 75,6g Zn(NO 3 ) 2 . 2: Một người làm vườn đã dùng 500g (NH 4 ) 2 SO 4 để bón rau. Tính khối lượng N đã bón cho rau? B/ LËp CTHH dùa vµo CÊu t¹o nguyªn tư: KiÕn thøc c¬ b¶n ë phÇn 1 * Bài tập vận dụng: 1.Hợp chất A có cơng thức dạng MX y trong đó M chiếm 46,67% về khối lượng. M là kim loại, X là phi kim có 3 lớp e trong ngun tử. Hạt nhân M có n – p = 4. Hạt nhân X có n’= p’ ( n, p, n’, p’ là số nơtron và proton của ngun tử M và X ). Tổng số proton trong MX y là 58. Xác định các ngun tử M và X (§¸p sè : M có p = 26 ( Fe ), X có số proton = 16 ( S ) ) 4 phòng gd & đt bảo thắng Nguyễn Văn Lập THCS số 3 Thái Niên 2. Nguyờn t A cú n p = 1, nguyờn t B cú n=p. Trong phõn t A y B cú tng s proton l 30, khi lng ca nguyờn t A chim 74,19% .Tỡm tờn ca nguyờn t A, B v vit CTHH ca hp cht A y B ? Vit PTHH xy ra khi cho A y B v nc ri bm t t khớ CO 2 vo dung dch thu c 3. Tổng số hạt tronghợp chất AB 2 = 64. Số hạt mang điện trong hạt nhân nguyên tử A nhiều hơn số hạt mang điện trong hạt nhân nguyên tử B là 8. Viết công thức phân tử hợp chất trên. Hng d n bài1 : Nguyờn t M cú : n p = 4 n = 4 + p NTK = n + p = 4 + 2p Nguyờn t X cú : n = p NTK = 2p Trong MX y cú 46,67% khi lng l M nờn ta cú : 4 2 46,67 7 .2 ' 53,33 8 p y p + = (1) Mt khỏc : p + y.p = 58 yp = 58 p ( 2) Thay ( 2) vo (1) ta cú : 4 + 2p = 7 8 . 2 (58 p ) gii ra p = 26 v yp = 32 M cú p = 26 ( Fe ) X thừa món hm s : p = 32 y ( 1 y 3 ) y 1 2 3 P 32(loi) 16 10,6 ( loi) Vy X cú s proton = 16 (S) C/ lập CTHH dựa vào Thành phần phân tử,CTHH tổng quát : Chất (Do nguyên tố tạo nên) Đơn chất Hợp chất (Do 1 ng.tố tạo nên) (Do 2 ng.tố trở lên tạo nên) CTHH: A X AxBy + x=1 (gồm các đơn chất kim loại, S, C, Si ) (Qui tắc hóa trị: a.x = b.y) + x= 2(gồm : O 2 , H 2, , Cl 2, , N 2 , Br 2 , I 2 ) Oxit Axit Bazơ Muối ( M 2 O y ) ( H x A ) ( M(OH) y ) (M x A y ) 1.Lập CTHH hợp chất khi biết thành phần nguyên tố và biết hóa trị của chúng Cách giải: - CTHH có dạng chung : AxBy (Bao gồm: ( M 2 O y , H x A, M(OH) y , M x A y ) Vận dụng Qui tắc hóa trị đối với hợp chất 2 nguyên tố A, B (B có thể là nhóm nguyên tố:gốc axít,nhóm OH) : a.x = b.y x y = b a (tối giản) thay x= a, y = b vào CT chung ta có CTHH cần lập. 5 phßng gd & ®t b¶o th¾ng Ngun V¨n LËp THCS sè 3 Th¸i Niªn VÝ dơ LËp CTHH cđa hỵp chÊt nh«m oxÝt a b Gi¶i: CTHH cã d¹ng chung Al x O y Ta biÕt hãa trÞ cđa Al=III,O=II ⇒ a.x = b.y ⇒ III.x= II. y ⇒ x y = II III ⇒ thay x= 2, y = 3 ta cã CTHH lµ: Al 2 O 3 * Bài tập vận dụng: 1.LËp c«ng thøc hãa häc hỵp chÊt ®ỵc t¹o bëi lÇn lỵt tõ c¸c nguyªn tè Na, Ca, Al víi (=O , ; -Cl; = S; - OH; = SO 4 ; - NO 3 ; =SO 3 ; = CO 3 ; - HS; - HSO 3 ;- HSO 4 ; - HCO 3 ; =HPO 4 ; -H 2 PO 4 ) 2. Cho c¸c nguyªn tè: Na, C, S, O, H. H·y viÕt c¸c c«ng thøc ho¸ häc cđa c¸c hỵp chÊt v« c¬ cã thĨ ®ỵc t¹o thµnh c¸c nguyªn tè trªn? 3. Cho c¸c nguyªn tè: Ca, C, S, O, H. H·y viÕt c¸c c«ng thøc ho¸ häc cđa c¸c hỵp chÊt v« c¬ cã thĨ ®ỵc t¹o thµnh c¸c nguyªn tè trªn? 2.LËp CTHH hỵp chÊt khi biÕt thµnh phÇn khèi l ỵng nguyªn tè . 1: BiÕt tØ lƯ khèi l ỵng c¸c nguyªn tè trong hỵp chÊt. C¸ch gi¶i: - §Ỉt c«ng thøc tỉng qu¸t: A x B y - Ta cã tØ lƯ khèi lỵng c¸c nguyªn tè: . . MA x MB y = mA mB - T×m ®ỵc tØ lƯ : x y = . . mA MB mB MA = a b (tØ lƯ c¸c sè nguyªn d¬ng, tối giản) - Thay x= a, y = b - Viết thành CTHH. VÝ dơ:: Lập CTHH của sắt và oxi, biết cứ 7 phần khối lượng sắt thì kết hợp với 3 phần khối lượng oxi. Gi¶i: - §Ỉt c«ng thøc tỉng qu¸t: Fe x O y - Ta cã tØ lƯ khèi lỵng c¸c nguyªn tè: . . MFe x MO y = mFe mO = 7 3 - T×m ®ỵc tØ lƯ : x y = . . mFe MO mO MFe = 7.16 3.56 = 112 168 = 2 3 - Thay x= 2, y = 3 - Viết thành CTHH. Fe 2 O 3 * Bài tập vận dụng: 1: Lập CTHH của sắt và oxi, biết cứ 7 phần khối lượng sắt thì kết hợp với 3 phần khối lượng oxi. 2: Hỵp chÊt B (hỵp chÊt khÝ ) biÕt tØ lƯ vỊ khèi lỵng c¸c nguyªn tè t¹o thµnh: m C : m H = 6:1, mét lÝt khÝ B (®ktc) nỈng 1,25g. 3: Hỵp chÊt C, biÕt tØ lƯ vỊ khèi lỵng c¸c nguyªn tè lµ : m Ca : m N : m O = 10:7:24 vµ 0,2 mol hỵp chÊt C nỈng 32,8 gam. 4: Hỵp chÊt D biÕt: 0,2 mol hỵp chÊt D cã chøa 9,2g Na, 2,4g C vµ 9,6g O 5: Phân tử khối của đồng sunfat là 160 đvC. Trong đó có một nguyên tử Cu có nguyên tử khối là 64, một nguyên tử S có nguyên tử khối là 32, còn lại là nguyên tử oxi. Công thức phân của hợp chất là như thế nào? 6:X¸c ®Þnh c«ng thøc ph©n tư cđa Cu x O y , biÕt tØ lƯ khèi lỵng gi÷a ®ång vµ oxi trong oxit lµ 4 : 1? 7: Trong 1 tập hợp các phân tử đồng sunfat (CuSO 4 ) có khối lượng 160000 đvC. Cho biết tập hợp đó có bao nhiêu nguyên tử mỗi loại. 8 : Phân tử khối của đồng oxit (có thành phần gồm đồng và oxi)và đồng sunfat có tỉ lệ 1/2. Biết khối lượng của phân tử đồng sunfat là 160 đvC. Xác đònh công thức phân tử đồng oxit? 6 phßng gd & ®t b¶o th¾ng Ngun V¨n LËp THCS sè 3 Th¸i Niªn 9. Một nhôm oxit có tỉ số khối lượng của 2 nguyên tố nhôm và oxi bằng 4,5:4. Công thức hoá học của nhôm oxit đó là gì? 2. BiÕt khèi l ỵng c¸c nguyªn tè trong mét l ỵng hỵp chÊt, BiÕt ph©n tư khèi hỵp chÊt hc ch a biÕt PTK(bµi to¸n ®èt ch¸y) Bµi to¸n cã d¹ng : tõ m (g)A x B y Cz §èt ch¸y m’(g) c¸c hỵp chÊt chøa A,B,C +Trêng hỵp biÕt PTK ⇒ T×m ®ỵc CTHH ®óng +Trêng hỵp cha biÕt PTK ⇒ T×m ®ỵc CTHH ®¬n gi¶n C¸ch gi¶i: - T×m mA, mB, mC trong m‘(g) c¸c hợp chất chøa c¸c nguyªn tè A,B,C. + NÕu (mA + m B) = m (g)A x B y Cz ⇒ Trong h/c kh«ng cã nguyªn tè C Tõ ®ã : x : y = MA mA : MB mB = a:b (tØ lƯ c¸c sè nguyªn d¬ng, tối giản) ⇒ CTHH: A a B b + NÕu (mA + m B) ≤ m (g)A x B y Cz ⇒ Trong h/c cã nguyªn tè C ⇒ m C = m (g)A x B y Cz - (mA + m B) Tõ ®ã : x : y : z = MA mA : MB mB : mc Mc = a:b:c (tØ lƯ c¸c sè nguyªn d¬ng, tối giản) ⇒ CTHH: A a B b C c C¸ch gi¶i kh¸c: Dùa vµo ph¬ng tr×nh ph¶n øng ch¸y tỉng qu¸t C x H y + 0 2 00 4 222 H y xC y x +→       + C x H y 0 z + 0 2 00 24 222 H y xC z y x +→       −+ - LËp tû lƯ sè mol theo PTHH vµ sè mol theo d÷ kiƯn bµi to¸n suy ra x, y, z. VÝ dơ: §èt ch¸y 4,5 g hỵp chÊt h÷u c¬ A. BiÕt A chøa C, H, 0 vµ thu ®ỵc 9,9g khÝ C0 2 vµ 5,4g H 2 0. LËp c«ng thøc ph©n tư cđa A. BiÕt kh«Ý lỵng ph©n tư A b»ng 60. Gi¶i: - Theo bµi ra: moln A 075,0 60 5,4 == , moln C 225,0 44 9,9 2 0 == , moln H 3,0 18 4,5 0 2 == - Ph¬ng tr×nh ph¶n øng : C x H y 0 z + 0 2 00 24 222 H y xC z y x +→       −+ 1mol .…       −+ 24 z y x (mol) . x (mol) … … )( 2 mol y Suy ra : 8 2.3,0075,0 1 3 225,0075,0 1 =→= =→= y y x x MỈt kh¸c;MC 3 H 8 0 z = 60 Hay : 36 + 8 + 16z =60 –> z = 1 VËy c«ng thøc cđa A lµ C 3 H 8 0 7 phßng gd & ®t b¶o th¾ng Ngun V¨n LËp THCS sè 3 Th¸i Niªn * Bài tập vận dụng: +Trêng hỵp cha biÕt PTK ⇒ T×m ®ỵc CTHH ®¬n gi¶n 1: §èt ch¸y hoµn toµn 13,6g hỵp chÊt A,th× thu ®ỵc 25,6g SO 2 vµ 7,2g H 2 O. X¸c ®Þnh c«ng thøc cđa A 2: Đốt cháy hoàn toàn m gam chất A cần dùng hết 5,824 dm 3 O 2 (đktc). Sản phẩm có CO 2 và H 2 O được chia đôi. Phần 1 cho đi qua P 2 O 5 thấy lượng P 2 O 5 tăng 1,8 gam. Phần 2 cho đi qua CaO thấy lượng CaO tăng 5,32 gam. Tìm m và công thức đơn giản A. Tìm công thức phân tử A và biết A ở thể khí (đk thường) có số C ≤ 4. 3: §èt ch¸y hoµn toµn 13,6g hỵp chÊt A, th× thu ®ỵc 25,6 g S0 2 vµ 7,2g H 2 0. X¸c ®Þnh c«ng thøc A +Trêng hỵp biÕt PTK ⇒ T×m ®ỵc CTHH ®óng 1: §èt ch¸y hoµn toµn 4,5g hỵp chÊt h÷u c¬ A .BiÕt A chøa C, H, O vµ thu ®ỵc 9,9g khÝ CO 2 vµ 5,4g H 2 O. lËp c«ng thøc ph©n tư cđa A. BiÕt ph©n tư khèi A lµ 60. 2: §èt ch¸y hoµn toµn 7,5g hy®roc¸cbon A ta thu ®ỵc 22g CO 2 vµ 13,5g H 2 O. BiÕt tû khèi h¬I so víi hy®r« b»ng 15. LËp c«ng thøc ph©n tư cđa A. 3: : §èt ch¸y hoµn toµn 0,3g hỵp chÊt h÷u c¬ A . BiÕt A chøa C, H, O vµ thu ®ỵc 224cm 3 khÝ CO 2 (®ktc) vµ 0,18g H 2 O. lËp c«ng thøc ph©n tư cđa A.BiÕt tØ khèi cđa A ®èi víi hi®ro b»ng 30. 4:§èt ch¸y 2,25g hỵp chÊt h÷u c¬ A chøa C, H, O ph¶i cÇn 3,08 lÝt oxy (®ktc) vµ thu ®ỵc V H2O =5\4 V CO2 .BiÕt tû khèi h¬i cđa A ®èi víi H 2 lµ 45. X¸c ®Þnh c«ng thøc cđa A 5: Hy®ro A lµ chÊt láng , cã tû khèi h¬i so víi kh«ng khÝ b»ng 27. §èt ch¸y A thu ®ỵc CO 2 vµ H 2 O theo tû lƯ khèi lỵng 4,9 :1 . t×m c«ng thøc cđa A ĐS: A là C 4 H 10 3: BiÕt thµnh phÇn phÇn tr¨m vỊ khèi l ỵng c¸c nguyªn tè, cho biÕt NTK, ph©n tư khèi. C¸ch gi¶i: - Tính khối lượng từng ngun tố trong 1 mol hợp chất. - Tính số mol ngun tử từng ngun tố trong 1 mol hợp chất. - Viết thành CTHH. Hc: - §Ỉt c«ng thøc tỉng qu¸t: A x B y - Ta cã tØ lƯ khèi lỵng c¸c nguyªn tè: yMB xMA . . = B A % % - Rút ra tỉ lệ x: y = MA A% : MB B% (tối giản) - Viết thành CTHH ®¬n gi¶n: (A a B b )n = M AxBy ⇒ n = MAxBy MAaBb ⇒ nh©n n vµo hƯ sè a,b cđa c«ng thøc A a B b ta ®ỵc CTHH cÇn lËp. Vi dơ. Một hợp chất khí Y có phân tử khối là 58 đvC, cấu tạo từ 2 nguyên tố C và H trong đó nguyên tố C chiếm 82,76% khối lượng của hợp chất. Tìm công thức phân tử của hợp chất. Gi¶i : - §Ỉt c«ng thøc tỉng qu¸t: C x H y - Ta cã tØ lƯ khèi lỵng c¸c nguyªn tè: . . MC x MH y = % % C H - Rút ra tỉ lệ x: y = %C MC : %H MH = 82,76 12 : 17,24 1 = 1:2 - Thay x= 1,y = 2 vµo C x H y ta ®ỵc CTHH ®¬n gi¶n: CH 2 - Theo bµi ra ta cã : (CH 2 )n = 58 ⇒ n = 58 14 = 5 ⇒ Ta cã CTHH cÇn lËp : C 5 H 8 * Bài tập vận dụng: 8 phßng gd & ®t b¶o th¾ng Ngun V¨n LËp THCS sè 3 Th¸i Niªn 1: Hỵp chÊt X cã ph©n tư khèi b»ng 62 ®vC. Trong ph©n tư cđa hỵp chÊt nguyªn tè oxi chiÕm 25,8% theo khèi lỵng, cßn l¹i lµ nguyªn tè Na. Sè nguyªn tư cđa nguyªn tè O vµ Na trong ph©n tư hỵp chÊt lµ bao nhiªu ? 2: Một hợp chất X có thành phần % về khối lượng là :40%Ca, 12%C và 48% O . Xác đònh CTHH của X. Biết khối lượng mol của X là 100g. 3:T×m c«ng thøc ho¸ häc cđa c¸c hỵp chÊt sau. a) Mét chÊt láng dƠ bay h¬i, thµnh ph©n tư cã 23,8% C, 5,9%H, 70,3%Cl vµ cã PTK b»ng 50,5. b ) Mét hỵp chÊt rÊn mµu tr¾ng, thµnh ph©n tư cã 4o% C, 6,7%H, 53,3% O vµ cã PTK b»ng 180. 4:Mi ¨n gåm 2 nguyªn tè ho¸ häc lµ Na vµ Cl Trong ®ã Na chiÕm 39,3% theo khèi lỵng . H·y t×m c«ng thøc ho¸ häc cđa mi ¨n, biÕt ph©n tư khèi cđa nã gÊp 29,25 lÇn PTK H 2 . 5: Xác đònh công thức của các hợp chất sau: a) Hợp chất tạo thành bởi magie và oxi có phân tử khối là 40, trong đó phần trăm về khối lượng của chúng lần lượt là 60% và 40%. b) Hợp chất tạo thành bởi lưu huỳnh và oxi có phân tử khối là 64, trong đó phần trăm về khối lượng của oxi là 50%. c) Hợp chất của đồng, lưu huỳnh và oxi có phân tử khối là 160, có phần trăm của đồng và lưu huỳnh lần lượt là 40% và 20%. d) Hợp chất tạo thành bởi sắt và oxi có khối lượng phân tử là 160, trong đó phần trăm về khối lượng của oxi là 70%. e) Hợp chất của đồng và oxi có phân tử khối là 114, phần trăm về khối lượng của đồng là 88,89%. f) Hợp chất của canxi và cacbon có phân tử khối là 64, phần trăm về khối lượng của cacbon là 37,5%. g) A có khối lượng mol phân tử là 58,5g; thành phần % về khối lượng nguyên tố: 60,68% Cl còn lại là Na. h) B có khối lượng mol phân tử là 106g; thành phần % về khối lượng của các nguyên tố: 43,4% Na; 11,3% C còn lại là của O. i) C có khối lượng mol phân tử là 101g; thành phần phần trăm về khối lượng các nguyên tố: 38,61% K; 13,86% N còn lại là O. j) D có khối lượng mol phân tử là 126g; thành phần % về khối lượng của các nguyên tố: 36,508% Na; 25,4% S còn lại là O. k) E có 24,68% K; 34,81% Mn; 40,51%O. E nặng hơn NaNO3 1,86 lần. l) F chứa 5,88% về khối lượng là H còn lại là của S. F nặng hơn khí hiđro 17 lần. m) G có 3,7% H; 44,44% C; 51,86% O. G có khối lượng mol phân tử bằng Al. n) H có 28,57% Mg; 14,285% C; 57,145% O. Khối lượng mol phân tử của H là 84g. 6 . Phân tử canxi cacbonat có phân tử khối là 100 đvC , trong đó nguyên tử canxi chiếm 40% khối lượng, nguyên tố cacbon chiếm 12% khối lượng. Khối lượng còn lại là oxi. Xác đònh công thức phân tử của hợp chất canxi cacbonat? 7. Một hợp chất có phân tử khối bằng 62 đvC. trong phân tử của hợp chất nguyên tố oxi chiếm 25,8% theo khối lượng, còn lại là nguyên tố Na. Xác đònh về tỉ lệ số nguyên tử của O và số nguyên tử Na trong hợp chất. 9 phßng gd & ®t b¶o th¾ng Ngun V¨n LËp THCS sè 3 Th¸i Niªn 8: Trong hợp chất XH n có chứa 17,65% là hidro. Biết hợp chất này có tỷ khối so với khí Metan CH 4 là 1,0625. X là nguyên tố nào ? 4: BiÕt thµnh phÇn phÇn tr¨m vỊ khèi l ỵng c¸c nguyªn tè mµ ®Ị bµi kh«ng cho biÕt NTK,ph©n tư khèi. C¸ch gi¶i: - §Ỉt c«ng thøc tỉng qu¸t: A x B y - Ta cã tØ lƯ khèi lỵng c¸c nguyªn tè: yMB xMA . . = B A % % - Rút ra tỉ lệ x: y = MA A% : MB B% (tối giản) - Viết thành CTHH. VÝ dơ: H·y x¸c ®Þnh c«ng thøc hỵp chÊt A biÕt thµnh phÇn % vỊ khèi lỵng c¸c nguyªn tè lµ: 40%Cu. 20%S vµ 40% O. Gi¶i: - §Ỉt c«ng thøc tỉng qu¸t: Cu x S y O z - Rút ra tỉ lệ x: y:z = %Cu MCu : %S Ms : %O Mo = 40 64 : 20 32 : 40 16 = 0.625 : 0.625 : 2.5 = 1:1:4 - Thay x = 1, y = 1, z = 4 vµo CTHH Cu x S y O z , viết th nh CTHH: CuS 4 * Bài tập vận dụng: 1: Hai nguyªn tư X kÕt hỵp víi 1 nguyªn tư oxi t¹o ra ph©n tư oxit . Trong ph©n tư, nguyªn tè oxi chiÕm 25,8% vỊ khèi lỵng .T×m nguyªn tè X (§s: Na) 2:Nung 2,45 gam mét chÊt hãa häc A thÊy tho¸t ra 672 ml khÝ O 2 (®ktc). PhÇn r¾n cßn l¹i chøa 52,35% kali vµ 47,65% clo (vỊ khèi lỵng). T×m c«ng thøc hãa häc cđa A. 3 : Hai nguyên tử X kết hợp với 1 nguyên tử O tạo ra phân tử oxit. Trong phân tử, nguyên tử oxi chiếm 25,8% về khối lượng. Hỏi nguyên tố X là nguyên tố nào? 4: Một nguyên tử M kết hợp với 3 nguyên tử H tạo thành hợp chất với hy®ro. Trong phân tử, khối lượng H chiếm 17,65%. Hỏi nguyên tố M là gì? 5 : Hai nguyên tử Y kết hợp với 3 nguyên tử O tạo ra phân tử oxit. Trong phân tử, nguyên tử oxi chiếm 30% về khối lượng. Hỏi nguyên tố X là nguyên tố nào? 6. Một hợp chất có thành phần gồm 2 nguyên tố C và O. Thành phần của hợp chất có 42,6% là nguyên tố C, còn lại là nguyên tố oxi. Xác đònh về tỉ lệ số nguyên tử của C và số nguyên tử oxi trong hợp chất. 7 : LËp c«ng thøc ph©n tư cđa A .BiÕt ®em nung 4,9 gam mét mi v« c¬ A th× thu ®ỵc 1344 ml khÝ O 2 (ë ®ktc), phÇn chÊt r¾n cßn l¹i chøa 52,35% K vµ 47,65% Cl. H íng dÉn gi¶i: n 2 O = 4,22 344,1 = 0,06 (mol) ⇒ m 2 O = 0,06 . 32 =1,92 (g) ⇒ ¸p dơng §LBT khèi lỵng ta cã: m chÊt r¾n = 4,9 – 1,92 = 2,98 (g) ⇒ m K = 100 98,235,52 × =1,56 (g) → n K = 39 56,1 = 0,04 (mol) m Cl = 2,98 – 1,56 = 1,42 (g) → n Cl = 5,35 42,1 = 0,04 (mol) Gäi c«ng thøc tỉng qu¸t cđa B lµ: K x Cl y O z ta cã: x : y : z = 0,04 : 0,04 : 0,06 × 2 = 1 : 1 : 3 V× ®èi víi hỵp chÊt v« c¬ chØ sè cđa c¸c nguyªn tè lµ tèi gi¶n nªn c«ng thøc ho¸ häc cđa A lµ KClO 3 . 10 . Mỗi NTHH đợc biểu diễn bằng một hay hai chữ cái. Chữ cái đầu viết dới dạng in hoa chữ cái thứ hai là chữ thờng. Đó là KHHH - Nguyên tử khối là khối lợng của