Giáo án bồi dỡng Ngữ văn 8 Ngày 29 / 9/ 2009 Văn xuôi lãng mạn trớc cách mạng T8 - 1945. Văn bản: Tôi đi học (Thanh Tịnh) A. Mục tiêu cần đạt Giúp HS: - Củng cố lại kiến thức cơ bản và nâng cao năng lực cảm thụ cái hay của tác phẩm.Yêu thích phong cách văn chơng của nhà văn đặc biệt là các hình ảnh trữ tình mới mẽ và tràn đầy cảm xúc lãng mạn. - Rèn luyện năng lực cảm thụ thông qua một số bài tập. B. Nội dung cụ thể I. Vài nét về tác giả, tác phẩm Thanh Tịnh (1911 - 1988) tên khai sinh là Trần Văn Ninh, quê Thừa Thiên - Huế. Ông đã để lại một sự nghiệp khá phong phú cho nền VHVN. Thơ văn của ông đậm chất trữ tình đằm thắm, tình cảm êm dịu, trong trẻo. Truyện ngắn tôi đi học in trong tập Quê mẹ (1941). Bằng một ngòi bút giàu chất thơ, tác giả đã diễn tả những kỉ niệm của buổi tựu trờng đầu tiên trong đời. Đó là tâm trạng bỡ ngỡ và những cảm giác mới mẻ của nhân vật tôi ngày đầu tiên đi học. Truyện kết cấu theo theo dòng hồi tởng của nhân vật II. Đọc - hiểu văn bản III. Một số bài tập Câu 1: Hãy phân tích giá trị biểu đạt của nghệ thuật so sánh trong đoạn van sau: Tôi quên thể nào đợc những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi nh mấy cành hoa tơi mỉm cời giữa bầu trời quang đãng. Gợi ý: Chú ý đây là cách phân tích một phép tu từ so sánh: A nh B ( phân tích B để làm rõ A). - Hình ảnh cành hoa tơi biểu trng cho cái đẹp, cái tinh hoa tinh tuý, cái đáng yêu, đáng nâng nui của tạo hoá ban cho con ngời. Dùng hình ảnh cành hoa tơi tác giải nhằm diễn tả những cảm giác, những rung động trong buổi đầu tiên thật đẹp đẽ, đáng yêu, đáng nâng niu vô cùng. Vẻ đẹp ấy không chỉ sống mãi trong tiềm thức, kí ức mà luôn tơi mói vẹn nguyên. - Phép nhân hoá mỉm cời diễn tả niềm vui, niềm hạnh phúc tràn ngập rạo rực và cả một tơng lai đẹp đẽ đang chờ phía trớc. Rõ ràng những cảm giác, cảm nhận đầu tiên ấy sống mãi trong lòng ''tôi'' với bao tràn ngập hy vọng về tơng lai. * Nhận xét: Cách diễn tả thật hay, thật đặc sắc và giàu chất thơ. * Đánh giá: Ta cảm nhận đợc tấm lòng mãi mãi biết ơn, yêu quý thầy cô, mái trờng, bè bạn chủa nhà văn Thanh Tịnh. * Bài học khi phân tích giá trị biện pháp tu từ so sánh cần chú ý: + Phải phân tích kĩ hình ảnh đợc đem ra so sánh(B)( Hình ảnh này biểu trng cho điều gì? Gợi cho ta suy nghĩ liên tởng tới điều gì? Giúp ta hiểu gì về hình ảnh sánh (A). + Phải nhận xét, chỉ ra đợc cái hay của cách nói này(NT). + Phải đánh giá, nhận xét đợc thái độ, tình cảm, tâm hồn của tác giả. * Gợi ý cách viết mở đoạn: nên đi thẳng, trực tiếp vào vấn đề, không viết dài dòng, lan man và xa đề. VD: Trong truyện ngắn ''Tôi đi học'' của Thanh Tịnh có một so sánh thât hay đó là: '' Tôi quên thế nào GV: Hồ Thị Kim Hoa Trờng THCS Bình Thịnh Giáo án bồi dỡng Ngữ văn 8 Câu kết: Tấm lòng, tình yêu của nhà văn Thanh Tịnh với mái trờng, thầy cô, bạn bè, với kỉ niệm đầu tiên thiêng liêng sâu nặng đến chừng nào, bao nhiêu năm trôi qua mà vẫn t- ơi mới, vẹn nguyên. Câu 2: Hãy phân tích giá trị biểu đạt của nghệ thuật so sánh trong đoạn van sau: ''ý nghĩ ấy thoáng qua trong trí tôi nhẹ nhàng nh một làn mây lớt ngang trên ngọn núi'' Gợi ý: + Yêu cầu về hình thức phải viết thành một đoạn văn hoàn chỉnh + Yêu cầu về nội dung cần làm rõ các vấn đề sau: - Chỉ ra đợc vế so sánh - Hình ảnh làn mây diễn tả sự trong sáng, ngây thơ, dịu dàng đáng yêu của trẻ thơ. Chỉ một ý nghĩ thoáng qua thôi mà sống mãi, đọng mãi và lung linh trong kí ức. Khát vọng mãnh liệt vơn tới một đỉnh cao, - Qua đó thể hiện tâm hồn khát khao bay cao, bay xa, vơn tới những chân trời mới. * Viết thành đoạn văn: Trong truyện ngắn ''Tôi đi học'' của Thanh Tịnh có một so sánh rất hay đó là: ''ý nghĩ ấy thoáng qua trong trí tôi nhẹ nhàng nh một làn mây lớt ngang trên ngọn núi''. Đây là phép so sánh hay và rất đẹp. Hình ảnh làn mây diễn tả sự trong sáng, thơ ngây, dịu dàng và đáng yêu của trẻ thơ. Kỉ niệm về ngày khai trờng đầu tiên sức sống thật kì diệu, thật mãnh liệt. Chỉ một ý nghĩ thoáng qua thôi má sống mãi, đọng mãi trong kí ức. Bao nhiêu năm tháng qua rồi vẫn sống dậy lung linh. Ta thấy nh đâu đó ánh lên một khát vọng mãnh liệt vơn tới một đỉnh cao. Cách diễn tả thật hay, thật đặc sắc và thám đẫm chất trữ tình. Qua đó, ta cảm nhận đợc một tâm hồn khát khao bay cao, bay xa, vơn tới những chân trời mới. Ước mơ, khát vọng ấy của nhà văn thật cao đẹp, đáng trân trọng biết những nào. Câu 3 : Hãy phân tích giá trị biểu đạt của nghệ thuật so sánh trong đoạn văn sau: '' Họ nh con chim con đứng bên bờ tổ nhìn quãng trời rông . '' Gợi ý: + Yêu cầu về hình thức phải viết thành một đoạn văn hoàn chỉnh + Yêu cầu về nội dung cần làm rõ các vấn đề sau: - Chỉ ra đợc vế so sánh - Hình ảnh chim con đợc để dùng để diễn tả tâm trạng của ''tôi'' và các cô cậu lần dầu tiên đến trờng. Mái trờng nh tổ ấm, mỗi cô cậu học trò nh cánh chim non đang ớc mơ đợc khám phá chân trời kiến thức, nhng cũng rất lo lắng trớc chân tròi kiến thức mênh mông, bao la bất tận ấy - Qua đó, ta cảm nhận đợc tấm lòng mãi mãi biết ơn, yêu quý mái trờng, thầy cô bèbạn của nhà văn. Câu 4: Hãy chỉ ra và phân tích cái hay của cách kết thúc thiên truyện ngắn Tôi đi học của nhà văn Thanh Tịnh ? Gợi ý: + Cách kết thúc: ''Bài viết tập : tôi đi học'' + Cách kết thúc rất tự nhiên và bất ngờ. Dòng chữ tôi đi học vừa khép lại bài văn, vừa mở ra một bầu trời mới, một thế giới mới; một không gian, thời gian mới; một tâm trạng, tình cảm mới trong cuộc đời của đứa bé tôi. Đó là thế giới của mái trờng, thầy cô, bè bạn, của kho tri thức, . + Dòng chữ này còn thể hiện chủ đề truyện ngắn. Câu 5: Hãy phân tích làm sáng tỏ chất thơ toát lên từ thiên truyện '' Tôi đi học''? Gợi ý: ( Chất thơ là gì? ở đâu? Thể hiện nh thế nào?) GV: Hồ Thị Kim Hoa Trờng THCS Bình Thịnh Giáo án bồi dỡng Ngữ văn 8 + Chất thơ là một nét đẹp tạo nên giá trị t tởng và nghệ thuật của truyện ngắn này, thể hiện ở những vấn đề sau: - Trớc hết, chất thơ thể hiện ở chổ: truyện ngắn không có cốt truyện mà chỉ là dòng chảy cảm xúc, là những tâm t tình cảm của một tâm hồn trẻ dại trong buổi khai trờng đầu tiên. Những cảm xúc êm dịu ngọt ngào, man mác buồn, thơ ngây trong sáng làm lòng ta rung lên những cảm xúc. - Chất thơ toát lên từ những tình tiết sự việc dào dạt cảm xúc( mẹ âu yếm dẫn đi ., các cậu học trò ., con đờng tới trờng ). - Chất thơ toát lên từ cảnh sắc thiên nhiên rất thơ mộng và nên thơ trong trẻo. - Chất thơ còn toả ra từ giọng nói ân cần, cặp mắt hiền từ của ông đốc và khuôn mặt tời cời của thấy giáo. - Chất thơ còn toả ra từ tấm lòng yêu thơng con hết mực ( 4 lần Thanh Tịnh nói về bàn tay mẹ). Hình tợng bàn tay mẹ thể hiện một cách tinh tế và biểu cảm, tình thơng con bao la vô bờ của mẹ. - Chất thơ còn thể hiện ở các hình ảnh so sánh đầy thú vị, ở giọng văn nhẹ nhàng, trong sáng gợi cảm ở âm điệu tha thiết. - Chất thơ còn thể hiện ở chổ tạo đợc sự đồng cảm, đồng điệu của mọi ngời (kỉ niện tuổi thơ cắp sách tới trờng, hình ảnh mùa thu yên lặng quê Việt. Câu 6: Hãy chỉ ra 3 hình ảnh so sánh đặc sắc và phân tích hiệu quả nghệ thuật của 3 hình ảnh đó trong truyện ngắn Tôi đi học của Thanh Tịnh ? Gợi ý: + Phải chỉ ra đợc 3 hình ảnh đặc sắc đó + Ba hình ảnh này xuất hiện trong 3 thời điểm khác nhau: (chỉ rõ 3 thời điểm) + Hiệu quả nghệ thuật: - Các hình ảnh so sánh trên diễn tả rất rõ nét sự vận động tâm trạng của nhân vật tôi. ( làm rõ ý này) - Những hình ảnh so sánh này giúp ta hiểu rõ hơn tâm lí của các em nhỏ lần đầu đến tr- ờng. - Các hình ảnh thật tơi sáng, nhẹ nhàng tăng thêm màu sắc trữ tình cho tác phẩm. * Đánh giá: Hẳn phải có một ngòi bút tài hoa, phải có một tâm hồn nhạy cảm Thanh Tịnh mới có thể viết lên những hình sánh so sánh hay đến vậy * Viết thành đoạn: Trong truyện ngắn '' Tôi đi học '' Thanh Tịnh đã sử dụng 3 hình ảnh so sánh rất hay và đầy thú vị. Ba hình ảnh đợc xuất hiện ở ba thời điểm khác nhau. Khi nhớ về ngày đầu tiên đến trờng nhà văn đã so sánh '' những cảm giác trong sáng ấy . bầu trời quang đãng''. Lúc cùng mẹ trên đờng tới trờng, Thanh Tịnh lại so sánh '' ý nghĩ ấy thoáng qua . lớt ngang trên ngọn núi'' và khi đứng trên sân trờng tác giả lại so sánh '' Họ nh con chim ngập ngừng e sợ''. Những hình ảnh này đã diễn tả rất rõ sự vận động tâm trạng của tôi: từ nao nao nhớ về ngày đầu tiên đến trờng đến nhớ những cảm giác, ý nghĩ non nớt thơ ngây và cuối cùng là những tâm trạng rụt rè, e sợ của tôi và các cô cậu học trò khác. Các hình ảnh so sánh này đã giúp ta hiểu rõ hơn tâm lí của những em bé lần đầu tiên tới trờng. Những hình ảnh so sánh này thật tơi sáng, nhẹ nhàng làm tăng thêm màu sắc trữ tình cho tác phẩm. Hẳn phải là một ngòi bút tài hoa, phải có một tâm hồn nhạy cảm, Thanh Tịnh mới có thể viết lên những hình ảnh so sánh hay đến vậy. Câu 7: Nhận xét đặc sắc nghệ thuật của truyện ngắn Tôi đi học. Theo em, sức cuốn hút của tác phẩm đợc tạo nên từ đâu? Gợi ý: GV: Hồ Thị Kim Hoa Trờng THCS Bình Thịnh Giáo án bồi dỡng Ngữ văn 8 + Đặc sắc nghệ thuật của truyện ngắn Tôi đi học là: - Truyện ngắn đựơc bố cục theo dòng hồi tởng, cảm nghĩa của nhân vật ''tôi'', theo trình tự thời gian của một buổi tựu trờng. - Sự kết hợp hài hoà giữa kể, miêu tả với bộ lộ tâm trạng cảm xúc. - Sử dụng những hình ảnh so sánh mới mẻ, độc đáo giàu cảm xúc trữ tình. Chính các đặc sắc nghệ thuật trên góp phần quan trọng tạo nên chất trữ tình của tác phẩm. + Sức cuốn hút của tác phẩm đợc tạo nên từ: - Bản thân tình huống truyện (buổi tựu trờng đầu tiên trong đời đã chắ đựng cảm xúc thiết tha, mang bao kỉ niệm mới lạ, '' mơn man'' của nhân vật ''tôi'). - Tình cảm ấm ấp, triìu mến của những ngời lớn đối với các em nhỏ lần đầu tiên đến tr- ờng. - Hình ảnh thiên nhiên, ngôi trờng và các so sánh giàu sức gợi cảm của tác giả. Toàn bộ truyện ngắn toát lên chất trữ tình thiết tha, êm dịu. Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ I. Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ chính là sự khái quát về nghĩa từ ngữ theo những cấp độ khác nhau ( rộng - hẹp) - Xét mối quan hệ nghĩa của từ ngữ chỉ khi chúng cùng trờng nghĩa - Tính chất rộng hẹp của từ ngữ chỉ là tơng đối mà thôi - Các từ ngữ có nghĩa hẹp thờng có tính chất gợi hình cụ thể hơn từ ngữ có nghĩa rộng II. Luyện tập 1. Lập sơ đồ thể hiện cấp độ khái quát và cụ thể của các nhóm từ sau đây a. Phơng tiện vận tải: xe, xe máy, xe hơi, thuyền, thuyền thúng, thuyền buồm b. Tính cách: hiền, ác, hiền lành, hiền hậu, ác tâm, ác ý 2. Tìm các từ ngữ có nghĩa hẹp nằm trong các từ : hoa, chim, chạy, sạch 3. Tìm từ ngữ có nghĩa khái quát cho các nhóm từ sau: - Ghì, nắm, ôm - Lội, đi, bơi 4. Giải thích sự khác nhau về phạm vi nghĩa của các cặp từ sau: - Bàn và bàn gỗ - Đánh và cắn Bài làm 1. Sơ đồ thể hiện cấp độ khái quát của các nhóm từ ngữ a. Phơng tiện vận tải Xe Thuyền Xe máy Xe hơi Thuyền thúng Thuyền buồm b. Tính cách Hiền ác GV: Hồ Thị Kim Hoa Trờng THCS Bình Thịnh Giáo án bồi dỡng Ngữ văn 8 Hiền lành Hiền hậu ác tâm ác ý 2 .Các từ ngữ có nghĩa hẹp hơn nằm trong các từ ngữ đã cho là hoahồng sáo a. Hoa hoa huệ b. Chim tu hú hoa lan sẻ chạy nhanh sạch tinh c. Chạy đều d. Sạch sạch sẽ bền sạch đẹp 3. Từ ngữ có nghĩa khái quát cho các nhóm từ đã cho là: a. Ghì, nắm, ôm là từ giữ b. Lội, đi, bơi là từ di chuyển 4. Sự khác nhau về phạm vi nghĩa a. Bàn và bàn gỗ Bàn chỉ chung các loại đồ dùng đợc làm bằng gỗ, nhựa, sắt, đácó mặt phẳng và chân đứng, để bày đồ đạc, thức ăn, để làm việc Còn bàn gỗ chỉ loại bàn làm từ chất liệu gỗ b. Đánh và cắn Bài: 3 Ngày 14 / 10 / 2007 Trong lòng mẹ Nguyên Hồng I. Vài nét về cuộc đời và sự nghiệp - Nguyên Hồng ( 1918 - 1982), tên khai sinh Nguyễn Nguyên Hồng. - Quê: ở thành phố Nam Định. - Ông là ngời có cuộc sống cùng khổ và gần gủi với ngời nghèo khổ nên đợc mệnh danh là nhà văn của trẻ em và nhi đồng. Khi viết về họ, ông tỏ niềm yêu thơng sâu sắc mãnh liệt,lòng trân trọng. - Ông là cây bút của ''chủ nghĩa nhân đạo thống thiết'', có trái tim nhạy cảm, dễ bị tổn th- ơng, dễ rung động với nỗi đau và niềm hạnh phúc con ngời. - Là nhà văn hiện thực xuất sắc, tự học mà thành tài. - Phong cách: Giàu chất trữ tình, cảm xúc thiết tha chân thành. II. Xuất xứ và tóm tắt 1. Xuất xứ: Đoạn trích Trong lòng mẹ là chơng 4 của tập hồi kí Những ngày thơ ấu. Tác phẩm gồm 9 chơng , chơng nào cũng chất chứa đầy kỉ niệm tuổi thơ và đầy nớc mắt. 2. Tóm tắt: GV: Hồ Thị Kim Hoa Trờng THCS Bình Thịnh Giáo án bồi dỡng Ngữ văn 8 Gần đến ngày giổ đầu bố, mẹ của bé Hồng ở Thanh Hoá vẫn cha về. Một hôm ngời cô gọi bé Hồng đến bên cời và hỏi Hồng có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ không. Biết đó là những lời rắp tâm tanh bẩn của ngời cô, bé Hồng đã từ chối và nói thế nào cuối năm mẹ cháu cũng về. Cô lại cời nói và hứa sẽ cho tiền tàu vào thăm mẹ và em bé. Nhắc đến mẹ Hồng rất buồn và thơng mẹ vô cùng. Biết Hồng buồn, ngời cô độc ác đã kể hết sự tình của mẹ cho đứa cháu đáng thơng. Khi nghe kể về mẹ Hồng vừa khóc vừa căm tức những cổ tục đã đày đoạ mẹ mình. Trớc thái độ buồn tức của Hồng ngời cô nghiêm nghị đổi giọng bảo bé Hồng đánh giấy cho mẹ về làm giổ bố. Bé Hồng chẳng phải viết th cho mẹ mà đến ngày giổ đầu của bố, mẹ cậu đã về một mình và mua cho Hồng và em Quế rất nhiều quà. Chiều tan học, ở trờng ra cậu bé xồng xộc chạy theo chiếc xe và đợc gặp lại mẹ. Lúc ấy Hồng rất vui sớng hạnh phúc vì đựơc gặp lại mẹ, đợc ngã đầu vào cánh tay mẹ thơng yêu để đợc mẹ âu yếm. 3. Đặc điểm nhân vật + Bà cô: Thiếu lòng nhân ái độ lợng, hay có những thành kiến dành cho chị dâu goá bụa trẻ trung. Lí do bà cô khinh mịêt ruồng rẫy mẹ Hồng: goá chồng, nợ nàn cùng túng, bỏ con cái đi tha phơng cầu thực''. Có bản chất lạnh lùng độc ác, thâm hiểm. Là hình ảnhmang ý nghĩa tố cáo hạng ngời sống tàn nhẫn, khô héo cả tình máu mũ, ruột rà trong cái xã hội thực dân nửa phong kiến lúc bấy giờ.(Dĩ nhiên, tínhcách tàn nhẫn đó là sản phẩm của những định kiến đối với phụ nữ trong xã hội cũ) + Bé Hồng: Lên 3 tuổi côi cha, ngời mẹ vì cùng túng quá phải tha phơng cầu thực. Cậu bé phải xa mẹ sống với họ hàng bên nội. Nhng cậu không hề đợc ai yêu thơng. Cậu phải sống trong sự ghẻ lạnh và cay nghiệt của những ngời thân thích. Xa mẹ nhng cậu luôn nhớ mẹ, yêu mẹ, khao khát ngày gặp mẹ. Càng nhận ra sự thâm độc của ngời cô, Hồng càng đau đớn uất hận và càng dâng trào cảm xúc yêu thơng mãnh liệt đối với ngời mẹ bất hạnh của mình. Một số câu hỏi 1. So sánh bố cục, mạch truyện, cách kể chuyện của VB Trong lòng mẹ và VB Tôi đi học Giống : Kể và tả theo trình tự thời gian trong dòng hồi tởng nhớ lại kí ức tuổi thơ Tự sự kết hợp nhuần nhuyễn với yếu tố miêu tả và biểu cảm Khác : Văn bản Tôi đi học chuyện kể liền mạch trong một khoảng thời gian ngắn không bị ngắt quảng về buổi sáng đầu tiên đến trờng đi học Trong lòng mẹ câu chuyện không thật liền mạch, có một chỗ gạch nối nhỏ ngắt quảng về thời gian trớc khi gặp 2. Chất trữ tình trong tác phẩm * Chất trữ tình thể hiện ở tình huống và nội dung tác phẩm: Đó là hoàn cảnh đáng thơng của chú bé Hồng , đó là câu chuyện ngời mẹ âm thầm nhiều đắng cay, nhiều thành kiến cổ hủ, lác hậu, tàn ác đó là sự yêu thơng và tin cậy của chú bé Hồng dành cho mẹ . Chất trữ tình còn thể hiện ở dòng cảm xúc phong phú của chú bé Hồng . Trong dòng cảm xúc đó ngời đọc bắt gặp niềm xót xa tủi nhục lòng căm giận sâu sắc quyết liệt , tình yêu thơng nồng nàn, mãnh liệt *Cách thể hiện của tác giả cũng góp phần tạo nên chất hồi kí. Đó là: Sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa kể, tả và biểu cảm GV: Hồ Thị Kim Hoa Trờng THCS Bình Thịnh Giáo án bồi dỡng Ngữ văn 8 Các hình ảnh thể hiện tâm trạng, các ss đều gây ấn tợnh, giàu sức biểu cảm Lời văn nhiều khi mê say nh đợc viết trong dòng chảy cảm xúc mơn man, dạt dào 3. Thế nào là hồi kí? Vì sao có thể xếp Tôi đi học và Những ngày thơ ấu là hồi kí tự truyện ? Hồi kí là một thể kí, ở đó ngời viết kể lại những câu chuyện, những điều mình đã chứng kiến hoặc đã trải qua Tôi đi học và Những ngày thơ ấu đều làhồi kí tự truyện vì hai tác giả đã kể lại thời thơ ấu của mình một cách chân thực và xúc động 4. Rất kịch nghĩa là thế nào? Chỉ rõ và phân tích những biểu hiện này trong đoạn trích Rất kịch nghĩa là rất giống với ngời đóng kịch trên sân khấu, phải nhập vai, phải thuộc lời thoại. Có nghĩa là giả dối Bà cô có vẻ bề ngoài ngọt ngào nhng không hề có ý định tốt đẹp gì với đứa cháu mà bắt đầu một trò chơi tai ác độc địa với đứa cháu ruột nhỏ nhoi, côi cút, đáng thơng của mình . Đó là hành động săm soi, độc địa, hành hạ nhục mạ đứa cháu ngây thơ bằng cách xoáy vào nỗi đau, nỗi khổ tâm của nó. Ngời cô mang nặng t tởng cổ hủ phong kiến cho nên trở thành ngời lạnh lùng , vô cảm . 5. Phân tích những so sánh hay trong đoạn trích So sánh 1: Giá những cổ tục đã đày đoạ mẹ tôi là một vật nh hòn đá hay cục thuỷ tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn, mà nhai, mà nghiến cho kì vụn nát mới thôi. Là một câu văn biểu cảm dài , nhịp văn dồn dập với liên tiếp nhiều động từ mạnh Thể hiện một ý nghĩa táo tợn , bất cần đầy phấn nộ đang trào sôi nh một cơn dông tố trong lòng cậu bé . Tâm trạng đau đớn, uất ức căm tức đến tột cùng . Các từ cắn, nhai, nghiến, nằm trong 1 trờng nghĩa đặc tả tâm trạng uất ức của nhân vật Càng căm giận bao nhiêu càng tin yêu, thơng mẹ bấy nhiêu Đặc biệt tình yêu thơng và niềm tin yêuvới mẹ đã khiến ngời con hiếu thảo ấy đã suy nghĩ sâu sắc hơn. Từ cảnh ngộ bi thơng của ngời mẹ, từ những lời nói kích động của ngời cô, bé Hồng nghĩ tới những cổ tục, căm giận cái xã hội đầy đố kị và độc ác ấy với những ngời phụ nữ gặp hoàn cảnh éo le. Bé Hồng đã truyền tới ngời đọc những nội dung mang ý nghĩa xã hội bằng một câu văn giàu cảm xúc và hình ảnh Chúng ta cảm thông với nỗi đau đớn xót xa, nỗi căm giận tột cùng của bé Hồng đồng thời rất trân trọng một bản lĩnh cứng cỏi, một tấm lòng rất mực yêu thơng và tin tởng mẹ. Vẻ ngoài thì nhẫn nhục nhng bên trong thì sôi sục một niềm căm giận muốn gồng lên chống trả lại mọi sự xúc phạm. So sánh 2. Nếu ngời quay lại ấy là ngời khác .khác gì cái ảo ảnh của một dòng nớc trong suốt chảy dới bóng râm đã hiện ra trớc con mắt gần rạn nứt của ngời bộ hành ngã gục giữa sa mạc. GV: Hồ Thị Kim Hoa Trờng THCS Bình Thịnh Giáo án bồi dỡng Ngữ văn 8 Bóng dáng ngời mẹ xuất hiện trớc cặp mắt trông đợi mỏi mòn của đứa con giống nh dòng suối trong suốt chảy dới bóng râm đã hiện ra trớc con mắt gần rạn nứt của ngời bộ hành ngã gục giữa sa mạc. So sánh nhằm diễn tả nỗi khao khát gặp mẹ mãnh liệt và tột bậc. Nỗi khao khát tình mẹ đang cháy sôi trong tâm hồn non nớt của đứa trẻ mồ côi . Cũng nh ngời bộ hành kia, nếu đó không phải là mẹ thì đứa con tội nghiệp ấy sẻ gục ngã, quị xuống kiệt sức trong nỗi khát thèm, trong sự tuyệt vọng đến tột cùng Cái hay và hấp dẫn của hình ảnh so sánh là những giả thiết tác giả tự đặt ra nhằm cực tả nỗi xúc động của tâm trạng trong tình huống cụ thể. Đây là một so sánh giả định, độc đáo, mới lạ và phù hợp với việc bộc lộ tâm trạng từ hi vọng tột cùng đến tuyệt vọng tột cùng . 6. Nguyên Hồng là nhà văn của phụ nữ và trẻ em Mở bài: Giới thiệu chung về tác giả , dẫn dắt vào vấn đề Thân bài: a. Giải thích nhận định : Phụ nữ và nhi đồng xuất hiện rất nhiều trong tác phẩm của Nguyên Hồng. Các nhân vật ấy hiện lên rất rõ nét và sống động, đầy ấn tợng trên trang viết của ông Hơn nữa nhà văn đã dành cho phụ nữ và nhi đồng một tấm lòng chan chứa yêu th- ơng và một thái độ nâng niu trân trọng đến tột cùng b. Chứng minh nhận định Nguyên Hồng là nhà văn của phụ nữ : Ngời phụ nữ trong trang viết của ông là những ngời PNLĐ nghèo khổ, cần cù, tần tảo cả cuộc đời nuôi chồng, nuôi con Họ là những ngời rất khổ sở vì những tập tục phong kiến cổ hủ lạc hậu: bị ép duyên, bị chồng đối xử thô bạo, tệ bạc, bị thành kiến nặng nề vì những cổ tục lạcc hậu ( cuộc hôn nhân của mẹ bé Hồng không có tình yêu, khi cha đoạn tang chồng mà đi bớc nữa, chửa đẻ với ngời khác nên bị họ hàng nhà chồng khinh miệt, ruồng rẫy) Thế nhng họ có vẻ đẹp tâm hồn rất cao quí : yêu thơng con hết mực, có tấm lòng ân nghĩa thuỷ chung. Mẹ bé Hồng vẫn trở về làm giổ cho chồng khi bị họ hàng nhà chồng khinh miệt Tác giả cảm thông sâu sắc với những đau khổ, những khát vọng hạnh phúc thầm kín của ngời phụ nữ . Tác giả bày tỏ một quan điểm tiến bộ về ngời phụ nữ, trớc hết là trong lĩnh vực hôn nhân gia đình (cảm thông với mẹ bé Hồng phải sống khô héo, không có hạnh phúc bên ngời chồng nghiện ngập : cảm thông với trái tim khao khát tình yêu) Nhà văn thẳng thắn bênh vực cho những ngời phụ nữ khi tìm đến với niềm hạnh phúc mới khi cha đoạn tang chồng (muốn cắn, nhai, nghiến những hủ tục) Nguyên Hồng là nhà văn của trẻ em Đó là những đứa trẻ ngèo với những nỗi khổ những mặt trong c/s lầm than của chúng. Đặc biệt là những nỗi đau đớn xót xa trong trái tim non nớt, nhạy cảm, dễ tỗn thơng (tuổi thơ cay đắng của tác giả ;12 tuổi mồ côi cha, mẹ, sống với ngời cô cay nghiệt, khổ đau đói rét, bị vứt ra lề đờng kiếm sống, phải làm đủ mọi nghề kiếm sống . Đặc biệt phải sống trong sự cay nghiệt của họ hàng . GV: Hồ Thị Kim Hoa Trờng THCS Bình Thịnh Giáo án bồi dỡng Ngữ văn 8 Nhà văn đã phát hiện và miêu tả đợc nét đẹp trong sáng cảm động trong tâm hồn non trẻ ấy ; nhẫn nhục chịu đựng, gan góc, cứng cỏi có bản lĩnh, dạt dào một tình thơng mẹ Thông qua 2 tầng lớp này tác giả lên án, tố cáo xã hội cũ, đòi quyền sống, quyền hạnh phúc cho họ Kết luận: Một trong những cái làm nên thành công của Nguyên Hồng là ông đã viết tác phẩm bằng những rung động cực điểm của một tâm hồn trẻ thơ bé dại. Ông đã viết về tuổi thơ của chính mình, về bao số phận cực khổ mà ông đã gặp trên đờng đời Bài viết Nguyên Hồng là nhà văn có một tuổi thơ cay đắng, không tình thơng yêu của cha mẹ . Ông rất thấu hiểu nỗi đau của những con ngời trong xã hội cũ bởi vậy mà đối t- ợng chủ yếu trong tác phẩm của ông là phụ nữ và nhi đồng, ông đợc mệnh danh là nhà văn của họ Chúng ta dễ dàng nhận thấy rằng, Nguyên Hồng viết rất nhiều về phụ nữ *************************** Bài: 4 Ngày 21 / 10/ 2009 Trờng Từ Vựng . 1. Cho các đoạn văn sau : a. Nớc mắt tôi ròng ròng rớt xuống hai bên mép rồi chan hoà đầm đìa ở cằm và ở cổ. Nhng không phải vì thấy mợ tôi cha đoạn tang thầy tôi mà chữa đẻ với ngời khác mà tôi có cản giác đau đớn ấy. Chỉ vì tôi thơng mẹ, tôi căm tức sao mẹ tôi lại vì sợ hãi những thành kiến tàn ác mà xa lìa anh em tôi để sinh nở một cách dấu diếm. Tìm các từ cùng trờng nghiã với từ đau đớn. Gọi tên cho những từ này. b. Cuộc sống quê tôi gắn bó với cây cọ. Cha làm cho tôi chiếc chổi cọ để quét nhà quét sân. Mẹ lại đựng hạt giống đầy nón lá cọ treo lên gác bếp để gieo cấy mùa sau. Chị tôi đan nón lá cọ, lại đan cả mành cọ và bán cọ xuất khẩu. Chiều chiều chăn trâu chúng tôi rủ nhau đi nhặt những trái cọ rơi đầy quanh gốc cọ về om. Tìm các từ ngữ thuộc hai trờng nghĩa : cây cọ và vật dụng làm từ cây cọ. c. Càng đến gần, những đàn chim đen bay kín trời, cuốn theo sau những luồng gió buốt làm tôi rối lên hoa cả mắt. Mỗi lúc lại nghe rõ từng tiếng chim kêu náo động nh tiếng xóc những rổ tiền đồng. Chim đậu chen nhau trắng xoá trên những cây chà là chim cồng cộc đứng trong tổ vơn cánh, chim gà đẩy đầu hói nh những ông thầy tu trầm t rụt cổ nhìn xuống chân .nhiều con chim lạ rất to đậu đến quằn nhánh cây . Tìm các từ thuộc trờng nghĩa chỉ hoạt động của chim. Bài làm 1.Tìm các từ cùng trờng nghĩa a. Các từ cùng trờng nghĩa với từ đau đớn là: sợ hãi, thơng, căm tức - trờng tâm trạng, tình cảm của con ngời . b. Các từ cùng trờng nghĩa cây cọ là: Chổi cọ, nón lá cọ, mành cọ, lán cọ GV: Hồ Thị Kim Hoa Trờng THCS Bình Thịnh Giáo án bồi dỡng Ngữ văn 8 c. Các từ thuộc trờng nghĩa hoạt động của loài chim là: Bay, kêu, đậu, chen, vơn, rụt cổ, nhìn, đứng 2. Đặt tên cho các trờng từ vựng sau: - sách, vở, bút, giấy, mực, thớc, com-pa, êke, - hiền, lành, hiền lanh, độ lợng, tốt, tốt bụng, ác, ác độc, hẹp hòi, ích kỉ, xấu, xấu bụng, ***************************** Ngày 28 / 10/ 2007 Bài 5 Văn bản Tức nớc vỡ bờ Trích Tắt Đèn của Ngô Tất Tố I. Sơ l ợc về tác giả 1. Tác giả: - Ngô Tất Tố sinh năm 1893 mất năm 1954. - Quê huyện Từ Sơn - Bắc Ninh ( nay thuộc Đông Anh, ngoại thành Hà Nội). - Xuất thân trong một gia đình nhà nho gốc nông dân. - Là nhà văn xuất sắc, nhà báo tiến bộ, đồng thời là một học giả có nhiều công trình khảo cứu về triết học. - Năm 1996 ông đợc Nhà nớc truy tặng Giải thởng HCM về Văn học nghệ thuật. - Tác phẩm chính : các tiểu thuyết Tắt đèn (1939), Lều chõng (1940); các phóng sự Tập án cái đình (1939), Việc làng (1940). 2. Tác phẩm : Ra đời 1939, trích trong chơng 18 của tiểu thuyết Tắt đèn. - Tắt đèn là tác phẩm có giá trị tiêu biểu trong sáng tác của ông. Tắt đèn là một bức tranhchân thực về cuộc sống cùng quẩn, thê thảm của ngời nông dân bị áp bức bóc lột nặng nề; là một bản án đanh thép đối với xã hội thực dân phong kiến đầy rẫy cái ác, cái xấu. Giá trị nhân đạo đặc sắc của tác phẩm là khẳng định, ca ngợi phẩ chất đẹp đẽ của ngời phụ nữ nông dân. đặc sắc nghệ thuật Tắt đèn là đã xây dựng đựơc nhiều tính cách điển hình trong hoàn cảnh điển hình. Tức nớc vỡ bờ là đoạn trích trong chơng XVIII của tiểu thuyết Tắt đèn, kể lại việc chị Dậu chống trả quyết liệt tên cai lệ và ng/ời nhà lí trởng để bảo vệ chồng. II.tóm tắt tác phẩm ''Tắt Đèn'' Bối cảnh của truyện là làng quê Đông Xá trong không khí căng thẳng của những ngày su thuế. Bọn hào lí trong làng ra sức sùng lục, tra khảo những ngời nông dân nghèo thiếu thuế. Gia đình chị Dậu thuộc loại nghèo nhất làng, phải chạy vạy ngợc xuôi đẻ có tiền nộp su. Anh Dậu đang ốm nặng vẫn bị đánh trói và cụm kẹp ở ngoài đình làng. Chị Dậu đành phải dứt ruột đem cái Tí, đứa con gái lớn 7 tuổi của chị, bán cho nhà Nghị Quế. Lợi dụng tình cảnhcủa chị, vợ chồng nhà Nghị Quế keo kiệt, độc ác đã ép chị bán cái Tí và bán cả ổ chó mới đẻ của chị với giá rẻ mạt. Cộng với mấy hào bán mấy gánh khoai, chị Dậu vừa đủ tiền để đóng suất su cho chồng. Không ngờ, bọn hào lí lại bắt chị phải nộp cả suất su của ngời em chồng đã chết từ năm ngoái. Anh Dậu không đợc tha về; nhng vì đang ốm nặng mà bị cùm trói hành hạ đến mức rũ ra nh xác chết nên đợc khiêng trả về nhà. Sáng hôm sau, khi anh vừa mới tỉnh lại thì cai lệ và ngời nhà lí trởng xông vào định trói bắt mang đi lần nữa. Chị Dậu cố van xin thảm thiết nhng không đợc, nên đã liều mạng chống trả quyết liệt, quật ngã hai tên tay GV: Hồ Thị Kim Hoa Trờng THCS Bình Thịnh [...]... các văn bản truyện ký đã Văn bản Thể Nội dung chủ yếu loại Tôi đi học Truyện - Những kĩ niệm trong sáng 1941 ngắn về ngày đầu tiên đợc đến trThanh Tịnh ờng đi học 1911 - 1 988 ) GV: Hồ Thị Kim Hoa học ở học kỳ I lớp Đặc sắc nghệ thuật - Tự sự kết hợp với trữ tình kể chuyện, kết hợp với miêu tả, biểu cảm, đánh giá Những hình ảnh so sánh mới mẻ và gợi cảm Trờng THCS Bình Thịnh Giáo án bồi dỡng Ngữ văn 8. .. Thịnh Giáo án bồi dỡng Ngữ văn 8 - Nhà văn đã dồn tụ bao nhiêu tình thơng và nỗi xót xa lên ngòi bút khi miêu tả những lần em quẹt diêm Ngời đọc chắc có lẽ không cầm đợc nớc mắt - Nhà văn thấu hiểu lòng con trẻ nghèo khổ, cô đơn, đói khát tình thơng, ánh sáng niềm tin, hạnh phúc gia đình nhng em không đợc - Em quẹt diêm để tìm h/p trong mộng ảo nhng những điều ấy vụt sáng rồi vụt tắt theo ánh lửa... gian bao la và ánh sáng mở ra trớc mắt bọn trẻ cho ngời kể và bọn trẻ ngây ngất GV: Hồ Thị Kim Hoa Trờng THCS Bình Thịnh Giáo án bồi dỡng Ngữ văn 8 - Hai cây phong đợc phác thảo đôi ba nét, đúng là những nét phác thảo của một hoạ sỹ: Hai cây phong " Khổng lồ" với các " Mắt mẫu" các cành cây cao ngất, cao đến ngang tầm cánh chim, với bóng râm mát rợi, với động tác nghiêng ngả đung đa, lại có thêm " Hàng... không chịu nỗi cảnh nghèo hèn - Sau khi bán chó, lão Hạc ăn năn, day dứt vì nghĩ rằng mình đã đánh lừa một con chó Cả đời lão Hạc sống nhân hậu, lơng thiện, không lừa dối ai Đối với lão, việc đánh lừa một con chó cũng là một việc làm đáng hổ thẹn với lơng tâm 2 Nguyên nhân cái chết của lão Hạc GV: Hồ Thị Kim Hoa Trờng THCS Bình Thịnh Giáo án bồi dỡng Ngữ văn 8 - Tình cảnh nghèo khổ, đói rách, túng... Bình Thịnh Giáo án bồi dỡng Ngữ văn 8 1, Tự sự: a, Là yếu tố chính, quyết định cho sự của một truyện ngắn b, Gồm: Sự việc chính và nhân vật chính * Ngoài ra còn có các sự việc và nhân vật phụ 2, Miêu tả, biểu cảm, đánh giá - Là các yếu tố hổ trợ, giúp cho truyện ngắn sinh động, hấp dẫn - Thờng đan xen vào các yếu tố tự sự 3, Bố cục, lời văn, chi tiết - Bố cục chặt chẽ, hợp lý - Lời văn trong sáng, giàu... đợcnữa, tôi chỉ buồn chứ không nỡ giận 1 Đóng vai ông giáo kể lại giây phút Lão Hạc sang báo bán chó GV nêu y/cầu của nhiệm vụ cho HS theo tình huống sự việc và nhân vật đã cho trong SGK GV: Hồ Thị Kim Hoa Trờng THCS Bình Thịnh Giáo án bồi dỡng Ngữ văn 8 ? Y/cầu miêu tả và biểu cảm thể hiện ở chổ nào? Vẽ mặt tâm trạng rất đau khổ HS viết đoạn văn 15 - Tôi đang say sa đọc sách thì Lão Hạc sang nhà... Cao thể hiện đợc điều gì? Hạc khốn khổ đặc biệt thể hiện phải bán Đoạn văn của em đã kết hợp đợc các y/tố chó m/tả và biểu cảm cha? GV nxét đánh giá làm rõ y/cầu đoạn văn tự sự có kết hợp mtả trong biểu cảm ******************************** Ngày 8 / 12/ 20 08 Chiếc lá cuối cùng 1/ Tác giả: O Hen- ri là ngời Mỹ ( 186 2 - 1910) - Ông là nhà văn chyên viết truyện ngắn (600 truyện) viết từ lúc còn trẻ và... ta thấy đợc tấm lòng nhân đạo của nhà văn Nam Cao: thơng cảm, xót xa và thật sự trân trong những ngờionong dân nghèo khó Lòng nhân ái đó dựa trên sự chân tình và đồng cảm sâu sắc ********************* Ngày 18 / 11/ 20 08 Từ ngữ địa phơng và biệt ngữ xã hội 1.Từ ngữ dịa phơng Là từ ngữ chỉ đợc dùng ở một số (hoặc một số ) địa phơng nhất định Phạm vi sử dụng của từ ngữ địa phơng rất hạn chế Nói chung,... Thịnh Giáo án bồi dỡng Ngữ văn 8 Ví dụ: Đứng bên ni đồng, ngó bên tê đồng, mênh mông bát ngát (Ca dao) Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng (Hồ Chí Minh) Tất nhiên, nếu dung không đúng lúc và đúng chỗ, từ ngữ địa phơng sẽ có tác dụng tiêu cực, gây trở ngại trong giao tiếp vì có thể nhầm lẫn hoặc không hiểu Lu ý: Ngôn ngữ của các dân tộc thiểu số ở nớc ta không phải là Tiếng Việt Tuy nhiên , một số từ ngữ trong... hắn nh một hung thần ác sát, tha hồ đánh, trói, bắt bớ, tha hồ tác oai, tác quái, làm ma làm gió Cai lệ là tên tay sai chuyên nghiệp mạt hạng của quan huyện, quan phủ Nhờ bóng chủ, hắn tha hồ tác oai tác quái, hắn vô lơng tâm đến nỗi chỉ làm theo lệnh quan thầy Đánh trói, bắt là nghề của hắn GV: Hồ Thị Kim Hoa Trờng THCS Bình Thịnh Giáo án bồi dỡng Ngữ văn 8 Ngôn ngữ cửa miệng của hắn là quát, thét, . Giáo án bồi dỡng Ngữ văn 8 Ngày 29 / 9/ 2009 Văn xuôi lãng mạn trớc cách mạng T8 - 1945. Văn bản: Tôi đi học (Thanh Tịnh). Trờng THCS Bình Thịnh Giáo án bồi dỡng Ngữ văn 8 Hiền lành Hiền hậu ác tâm ác ý 2 .Các từ ngữ có nghĩa hẹp hơn nằm trong các từ ngữ đã cho là hoahồng sáo