Tiết 37: Dòng điện xoay chiều Ngày soạn: Ngày giảng: Lớp: A. Mục tiêu: 1. Kiến thức: Nêu đợc sự phụ thuộc của chiều D.Đ cảm ứng vào sự biến đổi số đờng sức từ xuyên qua tiết diện S của cuận dây. Phát biểu đợc đặc điểm của D.ĐXC là dòng điện cảm ứng có chiều luân phiên thay đổi. Bố trí đợc TN tạo ra D.ĐXC trong cuận dây kín theo 2 cách: Cho nam châm quay, hoặc cho cuận dây quay. Dùng đèn LED để phát hiện sự đổi chiều của D.Đ. Dựa vào quan sát TN để rút ra điều kiện chung làm xuất hiện D.Đ cảm ứng xoay chiều. 2. Kỹ năng: Quan sát và mô tả chính xác hiện tợng xảy ra; Tổng hợp kiến thức cũ. 3. Thái độ: Nghiêm túc, trung thực trong học tập. Yêu thích môn học. B. Chuẩn bị: Đối với mỗi nhóm Học sinh Đối với giáo viên 1 cuận dây kín có 2 đèn LED đấu song song ngợc chiều; 1 NC; 1 mô hình cuận dây quay trong từ trờng. -1 Bộ TN cuận dây kín có 2 đèn LED (đấu // ngợc chiều) quay trong từ trờng . C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS Hoạt động của giáo viên Ghi bảng 1. Hoạt động 1: Phát hiện vấn đề mới cần nghiên cứu: Có 1 dòng điện khác với dòng điện một chiều không đổi do pin và ác quy tạo ra: - Quan sát GV làm TN. Trả lời câu hỏi của GV. - Phát hiện dòng điện trên lới điện trong nhà không phải là dòng điện một chiều + Đa ra cho HS quan sát 1 bộ pin hay ác quy 3V và một nguồn điện lấy từ lới điện sinh hoạt 3V. Lắp một bóng đèn vào các nguồn điện trên, đèn đều sáng, chứng tỏ hai nguồn đều cho dòng điện. - Mắc (V) 1 chiều vào hai cực pin, kim vôn kế quay. Vậy nếu mắc (V) này vào nguồn điện lấy từ lới điện trong nhà, kim (V) có quay không? (kim (V) không quay). Tại sao kim (V) không quay mặc dù vẫn có dòng điện? Hai dòng điện có giống nhau không? Dòng điện lấy từ mạng điện trong nhà có phải là dòng điện 1 chiều không? Giới thiệu dòng điện mới: Dòng điện xc Giáo án Vật Lí 9 năm học 2009-2010 GV: Bùi Thị Hạnh - THCS Đức Thắng 1 2. Hoạt động 2: Phát hiện DĐ cảm ứng có thể đổi chiều? Trong TH nào thì đổi chiều: - Làm TN theo nhóm. Thảo luận => NX; KL Khi số đ- ờng sức từ xuyên qua tiết diện S của cuận dây tăng thì dòng điện cảm ứng trong cuận dây có chiều ngợc với chiều dòng điện cảm ứng khi số đờng sức từ xuyên qua tiết diện đó giảm. + HDHS tiến hành TN: - Động tác đa N/c vào ống dây, rút N/c ra khỏi ống dây nhanh và dứt khoát. Có phải cứ mắc đèn LED vào nguồn điện là nó phát sáng hay không? Vì sao trong TN lại mắc 2 đèn LED song song và ngợc chiều? + Yêu cầu HS trình bầy lập luận, kết hợp hai nhận xét về sự tăng hay giảm của số dờng sức từ qua tiết diến của cuận dây và sự luân phiên bật sáng của 2 đèn LED để rút ra KL I. Chiều của dòng điện cảm ứng 1. Thí nghiệm: + Dụng cụ: 1 cuận dây, 2 đầu đợc nối với 2 đèn LED đấu song song ngợc chiều; 1thanh nam châm . + Tiến hành - Hiện tợng: - Đa N/c từ ngoài vào trong cuận dây. Đèn xanh sáng - Kéo N/c từ trong ra ngoài cuận dây. Đèn vàng sáng. + Nhận xét: DĐ cảm ứng xuất hiện trong 2 trờng hợp trên có chiều ng- ợc nhau. 2. Kết luận: Sgk-90 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu khái niệm mới: Dòng điện xoay chiều. - Cá nhân đọc mục 3 Sgk-90. - Trả lời câu hỏi của GV + Dòng điện xoay chiều có chiều biến đổi nh thế nào ? 3. Dòng điện xoay chiều: - Khi liên tục lần lợt đa N/c vào và kéo N/c ra khỏi cuận dây kín thì trong cuận dây suất hiện dòng điện luân phiên đổi chiều: Dòng điện xoay chiều. 4. Hoạt động 4: Tìm hiểu hai cách tạo ra dòng điện xoay chiều: - Thảo luận nhóm và nêu dự đoán: Khi cho N/c quay thì dòng điện cảm ứng trong cuận dây có chiều biến đổi nh thế nào? vì sao? Tiến hành TN kiểm tra. H33.2 + Quan sát TN H33.3 Sgk- 91. Thảo luận nhóm, phân tích xem số đờng sức từ xuyên qua tiết diện S của cuận dây biến đổi ntn khi cuận dây quay trong TT. Từ đó nêu lên dự đoán về chiều của dòng điện cảm ứng trong cuận dây - Quan sát GV tiên hành TN so sánh với dự đoán. - Rút ra KL những cách tạo ra dòng điện x. chiều? + Yêu cầu HS trình bầy lập luận. Nêu dự đoán Khi cho N/c quay thì dòng điện cảm ứng trong cuận dây có chiều biến đổi nh thế nào? vì sao?. + HDHS tiến hành TN Kiểm tra H33.2 Sgk-91. + Tiến hành TN H33.3 Sgk-91: Yêu cầu HS trình bầy điều quan sát đợc (Hai đèn vạch ra hai nửa vòng tròn sáng khi cho cuận dây quay trong từ trờng). - Hiện tợng đó chứng tỏ điều gì? (dòng điện trong cuân dây luân phiên đổi chiều) - TN có phù hợp với dự đoán không? + Yêu cầu HS trình bầy kết luận và giải thích lại vì sao khi cho N/c quay hoặc cho cuận dây quay thì trong cuận dây lại xuất hiện dòng điện cảm ứng xoay chiều ? II. Cách tạo ra dòng điện xoay chiều: 1. Cho nam châm quay trớc cuận dây dẫn kín: + Dụng cụ: 1 cuận dây, 2 đầu đợc nối với 2 đèn LED đấu song song ngợc chiều; 1thanh nam châm có thể quay quanh 1 trục . + Dự đoán: + Thí nghiệm kiểm tra: 2. Cho cuận dây dẫn quay trong từ trờng: + Dụng cụ: 1 cuận dây có thể quay quanh 1 trục ., 2 đầu đợc nối với 2 đèn LED đấu song song ngợc chiều; 1thanh nam châm + Dự đoán: + Thí nghiệm kiểm tra: 3. Kết luận: Trong cuộn dây dẫn kín, dòng điện cảm ứng xoay chiều xuất hiện khi: Cho nam châm quay trớc cuận dây hay cho cuận dây dẫn quay trong từ trờng. Giáo án Vật Lí 9 năm học 2009-2010 GV: Bùi Thị Hạnh - THCS Đức Thắng 2 5. Hoạt động 5: + Vận dụng - Trả lời câu hỏi của GV. + Củng cố: - Học bài nắm vững KL của bài. + Hớng dẫn về nhà: Chuẩn bị tiết 38 + Nêu câu hỏi củng cố: - Trờng hợp nào thì trong cuận dây kín xuất hiện dòng điện xoay chiều? - Vì sao khi cho N/c quay hoặc cho cuận dây quay thì trong cuận dây lại xuất hiện dòng điện cảm ứng xoay chiều ? + Yêu cầu HS nêu phần có thể em cha biết và ghi nhớ Sgk + áp dụng kiến thức về nhà Trả lời câu hỏi SBT; Chuẩn bị T38: Máy phát điện xoay chiều III. Vận dụng: Tiết 38: Máy phát điện xoay chiều Ngày soạn: Ngày giảng: Lớp: A. Mục tiêu: 1. Kiến thức :Nhận biết đợc hai bộ phận chính của một máy phát điện xoay chiều, chỉ ra đợc Rôto và Stato của mỗi loại máy. Trình bày đợc nguyên tắc hoạt động của máy phát điện xoay chiều. Nêu đợc cách làm cho máy phát điện có thể phát điện liên tục. 2. Kỹ năng: Quan sát và mô tả chính xác hiện tợng xảy ra; Tổng hợp kiến thức cũ. 3. Thái độ: Nghiêm túc, trung thực trong học tập. Yêu thích môn học. B. Chuẩn bị: Đối với mỗi nhóm Học sinh Đối với giáo viên Mô hình máy phát điện XC C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS Hoạt động của giáo viên Ghi bảng 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt vấn đề bài mới: HS trả lời các câu hỏi của GV: - Nêu điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng. - Nêu cách tạo ra dòng điện cảm ứng Yêu cầu HS trả lời các câu hỏi: + Dòng điện cảm ứng xoay chiều xuất hiện khi nào? Nêu cách tạo ra dòng điện xoay chiều? + Dòng điện dùng cho sinh hoạt là do các nhà máy phát điện rất lớn tạo ra, dòng điện dùng để thắp sáng đèn xe đạp lại do Đinamô tạo ra. Vậy Đinamô xe đạp và MPĐ khổng lồ trong các nhà máy có gì giống và khác nhau? Giáo án Vật Lí 9 năm học 2009-2010 GV: Bùi Thị Hạnh - THCS Đức Thắng 3 2. HĐ 2: Tìm hiểu các bộ phận chính của MPĐ xoay chiều và hoạt động của chúng khi phát điện: a. Quan sát hai loại MPĐ trả lời C1, C2 Sgk-93. b. Thảo luận chung cả lớp: - Nêu đợc sự giống nhau của hai loại máy: Cấu tạo gồn 2 bộ phận chính: là N/c và cuộn dây. Khác nhau: 1 máy Rôto là cuận dây, 1 máy Rôto là nam châm. c. Rút ra KL về cất tạo. NTHĐ của MPĐ xoay chiều ? Các máy phát điện xoay chiều có hai bộ phận chính là nam châm và cuộn dây dẫn. + Yêu cầu HS quan sát H 34.1 và H34.2 Sgk-93. - Quan sát MPĐ xoay chiều nêu tên các bộ phận chính và hoạt động của MPĐ xoay chiều ? + Tổ chức cho HS thảo luận: - Vì sao không coi bộ góp điện là bộ phận chính? - Vì sao các cuận dây của MPĐ lại đợc cuấn quanh lõi sắt? - Hai loại MPĐ có cấu tạo và hoạt động giống nhau (khác nhau) nh thế nào ? I. Cấu tạo và hoạt động của máy phát điện xoay chiều: 1. Quan sát: a. Cấu tạo: - Có 2 bộ phận chính là nam châm và cuận dây dẫn. b. Nguyên tắc hoạt động của máy phát điện xoay chiều: Khi cho N/c (hoặc cuận dây) quay thì số đờng sức từ suyên qua tiết diện S của cuận dây biến thiên => Nếu nối hai đầu của cuận dây dẫn với các thiết bị tiêu thụ điện tạo thành mạch kín thì trong mạch xuất hiện dòng điện xoay chiều 2. Kết luận: 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu một số đặc điểm của MPĐ trong kỹ thuật và trong sản xuất: a. Làm việc cá nhân trả lời câu hỏi của GV. b. Tự đọc mục II Sgk-94 để tìm hiểu một số đặc điểm kỹ thuật : - Cờng độ dòng điện: I - Hiệu điện thế: U - Kích thớc của máy - Stato: Các cuận dây Roto: nam châm điện. - Tần số: f = 50Hz. - Cách làm quay máy phát điện + Yêu cầu HS nghiên cứu mục II Sgk-94. Nêu một số đặc điểm kỹ thuật của MPĐ xoay chiều : - Cờng độ dòng điện: I? - Hiệu điện thế: U? - Kích thớc của máy? - Stato: ? Roto: ?. - Tần số: ? - Cách làm quay máy phát điện? II. máy phát điện xoay chiều trong kỹ thuật: 1. Đặc tính kĩ thuật: - Cờng độ dòng điện: I= 2000A. - Hiệu điện thế: U = 25.000V. - Đờng kính tiết diện ngang:d= 4m - Chiều dài của máy: l = 20m. - Các cuận dây là Stato. Roto là nam châm điện. - Tần số: f = 50Hz. 2. Cách làm quay máy phát điện: - Dùng động cơ nổ - Dùng tuabin nớc. - Dùng cánh quạt gió. Giáo án Vật Lí 9 năm học 2009-2010 GV: Bùi Thị Hạnh - THCS Đức Thắng 4 4. Hoạt động 4: + Vận dụng: - Làm việc cá nhân trả lời C3 Sgk-94. - Thảo luận chung cả lớp Củng cố: - Tự đọc phần ghi nhớ Sgk- 94. - Trả lời câu hỏi của GV + Về nhà: - áp dụng kiến thức về nhà Trả lời câu hỏi SBT. - Chuẩn bị T39: Các tác dụng của dòng điện xoay chiều. Đo Cờng độ dòng điện và Hiệu điện thế xoay chiều + Yêu cầu HS đối chiếu từng bộ phận của Đinamô xe đạp với các bộ phận tơng ứng của MPĐ trong kỹ thuật, các thông số kĩ thuật t- ơng ứng? + Yêu cầu HS trả lời các câu hỏi củng cố: - Trong 2 loại MPĐ xoay chiều loại nào cần có cổ góp điện? Nêu vai trò của nó? - Trong mỗi loại MPĐ xoay chiều Rôto là bộ phận nào? Stato là bộ phận nào? - Vì sao bắt buộc phải có một bộ phận quay thì máy mới phát điện đợc ? - Tại sao máy lại phát ra dòng điện xoay chiều ? + áp dụng kiến thức về nhà Trả lời câu hỏi SBT. Chuẩn bị T39: Các tác dụng của dòng điện xoay chiều. Đo Cờng độ dòng điện và Hiệu điện thế xoay chiều III. Vận dụng: C3 Sgk- 94: Tiết 39: Các tác dụng của dòng điện xoay chiều. đo Cờng độ dòng điện và Hiệu điện thế xoay chiều Ngày soạn: Ngày giảng: Lớp: A. Mục tiêu: + Nhận biết đợc các tác dụng nhiệt, quang, từ của dòng điện xoay chiều. + Bố trí đợc thí nghiệm chứng tỏ lực từ đổi chiều khi có dòng điện đổi chiều + Nhận biết đợc kí hiệu Ampe kế và Vôn kế xoay chiều, sử dụng đợc chúng để đo Cờng độ dòng điện và Hiệu điện thế hiệu dụng của dòng điện xoay chiều. B. Chuẩn bị: Đối với mỗi nhóm Học sinh Đối với giáo viên - 1 N/c điện; 1 N/c vĩnh cửu; 1 bộ đổi nguồn 1 Bộ đổi nguồn; 1(A), 1(V) xoay chiều ; 1 đèn 3V; 1 khóa; 8 sợi dây nối Giáo án Vật Lí 9 năm học 2009-2010 GV: Bùi Thị Hạnh - THCS Đức Thắng 5 C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS Hoạt động của giáo viên Ghi bảng 1. Hoạt động 1: Phát hiện dòng điện xoay chiều có cả tác dụng giống và tác dụng khác với dòng điện một chều: - Cá nhân suy nghĩ trả lời câu hỏi của GV. Nêu lại các tác dụng của dòng điện một chiều và nêu các TD của dòng điện xoay chiều + Trong các bài học trớc đã biết một số T/c của dòng điện một chiều và dòng điện xoay chiều, hãy nêu những tác dụng giống nhau, khác nhau của hai dòng điện trên? 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu những tác dụng của dòng điện xoay chiều : - Quan sát GV tiến hành 3 TN Trả lời câu hỏi của GV và C1 Sgk - Nêu lên những thông tin biết đợc về hiện tợng bị điện giật khi sử dụng điện sinh hoạt. - Nghe thông báo của GV + Lần lợt biểu diễn 3 TN: - TN1: Đèn 220V sáng khi cho dòng điện xoay chiều ở mạng sinh hoạt chạy qua. - TN2: Dùng bút thử điện kiểm tra mạng điện sinh hoạt. - TN3: Cho dòng điện xoay chiều chạy qua một cuận dây có lõi sắt. + Yêu cầu HS quan sát và nêu mỗi Tn chứng tỏ dòng điện xoay chiều có những TD gì? + Ngoài 3 TD trên nh ta đã biết dòng điện một chiều có TD sinh lí, vậy dòng điện xoay chiều có TD sinh lí không? Nêu thông báo về sự nguy hiểm của dòng điện xoay chiều ở mạng điện sinh hoạt: Gây giật, có thể dẫn đến chết ngời. I. tác dụng của dòng điện xoay chiều: - Tác dụng nhiệt: Khi cho dòng điện xoay chiều chạy qua sợi đốt của đèn thì sợi đốt nóng đến phát sáng. - Tác dụng quang: Khi dòng điện xoay chiều phóng giữa hai cực của đèn bút thử điện => Đèn sáng - Tác dụng từ: 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu TD từ của dòng điện xoay chiều . + Làm việc theo nhóm: - Căn cứ vào những kiến thức đã học nêu dự đoán. - Khi đổi chiều dòng điện thì lực từ của DĐ TD lên N/c có thay đổi? + Tự đề xuất phơng án TN H35.3 Sgk. Rút ra KL về sự phụ thuộc của lực từ vào chiều dòng điện. + Làm việc theo nhóm: Nêu dự đoán và làm TN kiểm tra H35.3 Sgk. + ở TN trên, khi cho DĐ xc vào N/c điện thì N/c điện cũng hút đinh sắt giống nh klhi cho DĐ một chiều vào N/c. Vậy có phải tác dụng từ của DĐ xc giống nh DĐ một chiều không? Hãy nêu dự đoán? (Hãy QS TN H24.4 Sgk, khi ta đổi chiều dòng điện vào ống dây thì kim N/c có chiều nh thế nào ? - Hãy bố trí TN để chứng tỏ khi DĐ đổi chiều thì lực từ cũng đổi chiều? (H35.3 Sgk) + Vậy HT gì sẽ sảy ra khi cho dòng điện xc chạy qua cuận dây của N/c điện?. Hãy nêu dự đoán, tiến hành TN KT. II. tác dụng từ của dòng điện xoay chiều 1. Thí nghiệm: + Dụng cụ: + Tiến hành: 2. Kết luận: Khi dòng điện đổi chiều thì lực từ tác dụng lên nam châm cũng đổi chiều. Giáo án Vật Lí 9 năm học 2009-2010 GV: Bùi Thị Hạnh - THCS Đức Thắng 6 4. Hoạt động 4: Tìm hiểu các dụng cụ đo, cách đo Cờng độ dòng điện và Hiệu điện thế xoay chiều: + Làm việc cá nhân, trả lời câu hỏi của GV. Nêu dự đoán, khi cho dòng điện đổi chiều thì kim của điện kế sẽ thế nào? + Quan sát GV tiến hành TN, rút ra NX sem có phù hợp với dự đoán không? - Đo CĐDĐ và HĐT một chiều bằng Ampe kế và Vôn kế một chiều (DC). Có thể dùng các dụng cụ này để đo CĐDĐ và HĐT của mạch điện xoay chiều đợc không? Nếu dùng thì sẽ có hiện tợng gì xảy ra với kim của các dụng cụ đó? + Biểu diễn TN, mắc Vôn kế một chiều vào chốt lấy điện xoay chiều. Yêu cầu HS quan sát rút ra NX sem có phù hợp với dự đoán không + GT một loại V khác AC (~). - Kim của vôn kế chỉ bao nhiêu khi mắc vào chốt lấy điện xoay chiều 6V. Nếu đổi chiều cắm vào chốt lấy điện thì kim của vôn kế có quay nợc lại không? Số chỉ? + Cách mắc Vôn kế, Ampe kế xoay chiều vào mạch điện có gì khác với cách mắc V, A một chiều? III. Đo Cờng độ dòng điện và Hiệu điện thế của mạch điện xoay chiều: 1. Quan sát thí nghiệm: + Dụng cụ: + Tiến hành: 2. Kết luận: - Đo Cờng độ dòng điện và Hiệu điện thế bằng Ampe kế và Vôn kế xoay chiều (ký hiệu AC hoặc ~) - Kết quả đo không thay đổi khi ta đổi chỗ hai chốt của phích cắm vào ổ lấy điện. - Các giá trị đo này chỉ : Giá trị hiệu dụng của Hiệu điện thế và Cờng độ dòng điện xoay chiều. - Cờng độ dòng điện và Hiệu điện thế của dòng điện xoay chiều gọi tắt là Cờng độ dòng điện và Hiệu điện thế của dòng điện xoay chiều. 5. Hoạt động 5: + Vận dụng - Củng cố: - Trả lời câu hỏi C3Sgk-96 - Trả lời câu hỏi C4Sgk-97 - Nêu kết luận của bài; Phần có thể em cha biết + Về nhà:áp dụng kiến thức về nhà Trả lời câu hỏi SBT. Chuẩn bị T40: Truyền tải điện năng đi xa + Yêu cầu HS làm C 3; C4 Sgk- 96-97 + Yêu cầu HS nêu kết luận của bài; Phần có thể em cha biết. + HDVN: áp dụng kiến thức về nhà Trả lời câu hỏi SBT. Chuẩn bị T40: Truyền tải điện năng đi xa IV. Vận dụng: C3 Sgk-96: - Độ sáng của đèn nh nhau vì HĐT Hiệu dụng của dòng điện xoay chiều tơng đơng HĐT của dòng điện một chiều. Giáo án Vật Lí 9 năm học 2009-2010 GV: Bùi Thị Hạnh - THCS Đức Thắng 7 Tiết 40: Truyền tải điện năng đi xa Ngày soạn: Ngày giảng: Lớp: A. Mục tiêu: 1. Kiến thức:Lập đợc công thức tính năng lợng hao phí do toả nhiệt trên đờng dây tải điện.Nêu đợc hai cách làm giảm hao phí trên đờng dây tải điện và giải thích đợc tại sao lại chọn cách làm tăng Hiệu điện thế ở hai đầu đờng dây. 2. Kỹ năng: Quan sát và mô tả chính xác hiện tợng xảy ra; Tổng hợp kiến thức cũ. 3. Thái độ: Nghiêm túc, trung thực trong học tập. Yêu thích môn học. B. Chuẩn bị: Đối với mỗi nhóm Học sinh Đối với giáo viên - Ôn tập công thức về công suất, Điện trở dây dẫn C. Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS Hoạt động của giáo viên Ghi bảng 1. Hoạt động 1: Nhận biết sự cần thiết phải có máy biến thế để truyền tải điện năng, đặt trong trạm biến thế ở khu dân c: - Cá nhân suy nghĩ trả lời câu hỏi của GV. - Dự đoán đợc chắc chắn phải có lợi ích to lớn của các trạm biến thế (cha chỉ rõ đợc lợi ích nh thế nào ). - Để vận chuyển điện năng từ nhà máy điện đến nơi tiêu thụ ngời ta sử dụng các phơng tiện gì ? (Đ- ờng dây tải điện ). Ngoài đờng dây điện, ở mỗi khu dân c còn có các trạm phân phối điện: Trạm biến thế . - Trong mỗi trạm biến thế đều có cảnh báo nguy hiểm. Điện áp đa vào trạm rất lớn (hàng chục nghìn vôn). Làm nh thế vừa nguy hiểm, vừa tốn kém, vậy các trạm biến thế có lợi gì?. I. Sự hao phí điện năng trên đờng dây truyền tải điện: * Nhận xét: - Truyền tải điện năng từ nhà máy phát điện đến nơi tiêu thụ bằng: Dây dẫn điện; Trạm biến thế; - Truyền tải điện năng bằng dây dẫn thuận tiện hơn so với việc vận chuyển các nhiên liệu dự trữ: Than đá, dầu hỏa . - Tuy nhiên khi truyền tải điện năng bằng dây dẫn có một phần điện năng => Nhiệt trên dây dẫn (Hao phí trên đờng dây tải điện). Giáo án Vật Lí 9 năm học 2009-2010 GV: Bùi Thị Hạnh - THCS Đức Thắng 8 2. Hoạt động 2: Phát hiện sự hao phí điện năng vì tỏa nhiệt trên đờng dây tải điện. Lập công thức tính công suất hao phí P hp khi truyền tải một công suất điện P bằng một đ- ờng dây có Điện trở R mà Hiệu điện thế đặt vào hai đầu đờng dây là U: - Làm việc theo nhóm thảo luận để tìm ra công thức tính cồn suất hao phí - Thảo luận toàn lớp tìm ra công thức tính P hp - Truyền tải điện năng bằng dây dẫn có thuận tiện gì hơn so với vận chuyển các nhiên liệu dự trữ năng lợng khác nh than đá, dầu lửa? - Liệu truyền tải điện bằng dây dẫn nh thế có bị hao hụt, mất mát năng lợng điện không?. - Yêu cầu HS đọc mục 1 SGK- 98. - Tổ chức HS hoạt động theo nhóm. - Đại diện nhóm trình bày quá trình lập luận để tìm công thức tính công suất hao phí. - Tổ chức HS thảo luận tìm ra công thức tính công suất hao phí: 1. Tính điện năng hao phí trên đờng dây tải điện: - Giả sử truyền tải điện năng: Công suất điện: P Đờng dây có Điện trở: R. Hiệu điện thế đặt vào 2 đầu dây: U Công suất hao phí: P hp Ta có: Công suất của dòng điện: P = U.I Công suất tỏa nhiệt : P hp =I 2 .R. Vậy công suất hao phí do tỏa nhiệt là: P hp = R U P . 2 2 3. Hoạt động 3: Căn cứ vào công thức tính công suất hao phí do tỏa nhiệt, đề suất các biện pháp làm giảm công suất hao phí và lựa chọn cách nào có lợi nhất: - Làm việc theo nhóm trả lời các câu hỏi C1,C2,C3. + Đại diện nhóm trình bầy KQ làm việc của nhóm. - Thảo luận chung cả lớp. Rút ra KL: Lựa chọn cách làm giảm hao phí trên đờng dây tải điện + HD HS : - Hãy dựa vào công thức tính Điện trở để tìm xem muốn giảm Điện trở của dây dẫn thì phải làm gì? Và làm nh vậy có khó khăn gì? - So sánh hai cách làm giảm hao phí trên đờng dây tải điện (Giản R, tăng U) cách nào có thể làm giảm nhiều hơn?: Từ công thức: R = S l . . Vậy để giảm Điện trở cần làm gì? => cách này có hiệu quả không? 2. Cách làm giảm hao phí: - Từ công thức: P hp = R U P . 2 2 => Khi truyền tải một công suất điện P xác định mà muốn giảm hao phí do tỏa nhiệt trên đờng dây có 2 cách: a. Giảm điện trở của dây dẫn: Từ công thức: R= S l . . Vậy để giảm Điện trở cần thay bằng dây có điện trở suất nhỏ (Bạc); Hoặc tăng tiết diện của dây=> Tốn kém, không hiệu quả. b. Tăng HĐT giữa hai đầu dây dẫn. Vì P hp tỉ lệ với bình phơng HĐT nên có thể làm giảm hao phí nhiều hơn cách làm giảm điện trở của dây. Vậy cần phải chế tạo máy tăng HĐT: Rễ thực hiện, hiệu quả cao. * Kết luận: - Để giảm hao phí điện năng do tỏa nhiệt trên đờng dây tải điện thì cách tốt nhất là tăng hiệu điện thế đặt vào hai đầu dây dẫn Giáo án Vật Lí 9 năm học 2009-2010 GV: Bùi Thị Hạnh - THCS Đức Thắng 9 4. Hoạt động 4: a. Vận dụng: + Trả lời câu hỏi của GV: - áp dụng giải C4 Sgk-99. b. Củng cố: + Nêu kết luận của bài: c. Hớng dẫn về nhà: - Học bài chuẩn bị tiết 41 - Vì sao có sự hao phí trên đờng dây tải điện? - Nêu công thức tính điện năng hao phí trên đờng dây tải điện?. - Sử dụng biện pháp nào có lợi nhất để giảm công suất hao phí trên đờng dây tải điện? Vì sao - áp dụng giải C4 Sgk-99. P hp1 =? P hp2 =?=> = 2 1 hp hp P P ? + áp dụng kiến thức về nhà Trả lời câu hỏi SBT. - Chuẩn bị tiết 41: Máy biến thế II. Vận dụng: C4 Sgk-99: U 1 = 500.000V; U 2 = 100.000V So sánh: P hp1 và P hp2 Ta có 25 1 500000 100000 2 2 2 1 2 2 2 1 === U U P P hp hp =>P hp2 = 25 P hp1 Vậy khi dùng ở HĐT 500000V thì hao phí giảm 25 lần so với dùng ở HĐT 100000V. Tiết 41: Máy biến thế Ngày soạn: Ngày giảng: Lớp: A. Mục tiêu: - Nêu đợc các bộ phận chính của máy biến thế: Gồm 2 cuận dây dẫn có số vòng khác nhau đợc cuấn quanh một lõi sắt chung. Nêu đợc công dụng chính của MBT là làm tăng hay giảm Hiệu điện thế hiệu dụng theo công thức 2 1 2 n n U U = . Giải thích đợc vì sao MBT lại hoạt động đợc với dòng điện xoay chiều mà không hoạt động đợc với dòng điện một chiều B. Chuẩn bị: Đối với mỗi nhóm Học sinh Đối với giáo viên -1 Máy biến thế, 1 nguồn xoay chiều, 1 vôn kế xoay chiều , dây nối Giáo án Vật Lí 9 năm học 2009-2010 GV: Bùi Thị Hạnh - THCS Đức Thắng 10 [...]... truyền thẳng của ánh sáng đợc phát biểu ntn? - Có thể nhận biết đợc đờng truyền của tia sáng bằng những cách nào? + Tiến hành TN H40.1Sgk-1 08 + Tổ chức cho HS trả lời CH mở bài Giáo án Vật Lí 9 năm học 2009-2010 18 GV: Bùi Thị Hạnh - THCS Đức Thắng 2 Hoạt động 2: Tìm hiểu sự khúc xạ ánh sáng từ không khí sang nớc: + Từng HS quan sát H40.2 để rút ra NX + Nêu đợc KL về hiện tợng khúc xạ ánh sáng + Từng HS... xạ ánh sáng - Mô tả đợc TN thể hiện mối quan hệ giữa góc tới và góc khúc xạ B Chuẩn bị: Đối với mỗi nhóm Học sinh Đối với giáo viên -1 miếng thủy tinh hình bán nguyệt C Các hoạt động dạy học: Hoạt động của hS 1 Hoạt động 1: Ôn tập những kiến thức có liên quan đến bài mới: + Từng HS trả lời CH của GV Hoạt động của giáo viên - Hiện tợng khúc sạ ánh sáng là gì? Nêu KL về sự khúc xạ ánh sáng khi ánh sáng... hỏi: - Khi tia sáng truyền từ KK sang nớc, tia khúc xạ nằm trong mp nào? - So sánh góc tới và góc khúc xạ? Giáo án Vật Lí 9 năm học 2009-2010 19 I Hiện tợng khúc xạ ánh sáng: 1 Quan sát: + Chiếu một tia sáng hẹp S từ không khí vào nớc: + Nhận xét: Đờng truyền của tia sáng: - Từ S đến I: Đờng thẳng - Từ I đến K: Đờng thẳng - Từ S đến K: Đờng gấp khúc tại bề mặt phân cách 2 Kết luận: Tia sáng truyền từ... Trả lời C3 Sgk-109 Khi tia sáng truyền từ không khí sang nớc thì: - Tia khúc xạ nằm trong mp tới - Góc tới lớn hơn góc khúc xạ: + Yêu cầu HS thực hiện mục 1 Phần I Sgk-1 08: - ánh sáng truyền trong không khí và trong nớc tuân theo Định luật nào? - Hiện tợng ánh sáng truyền từ không khí sang nớc có tuân theo Định luật truyền thẳng của ánh sáng không? - Hiện tợng khúc xạ áng sáng là gì? - Yêu cầu HS đọc... mở rộng Sgk-112: + Yêu cầu HS nêu KL về hiện tợng khúc xạ ánh sáng khi chiếu tia sáng từ không khí vào thủy tinh: + GV thông báo phần mở rộng Sgk-112: - Làm TN tơng tự về hiện tợng khúc xạ ánh sáng Khi chiếu tia sáng từ không khí sang các môi trờng trong suốt rắn, lỏng khác nhau nh Thạch Anh, Nớc đá, Rợu; Dầu thì kết luận trên vẫn đúng Giáo án Vật Lí 9 năm học 2009-2010 22 I sự thay đổi của góc khúc... TKHT - ảnh đó cùng chiều với vật Vậy có khi nào ảnh của vật tạo bởi TKHT ngợc chiều với vật? Giáo án Vật Lí 9 năm học 2009-2010 26 Ghi bảng GV: Bùi Thị Hạnh - THCS Đức Thắng 2 Hoạt động 2: Tìm hiểu đặc điểm đối với ảnh của một vật tạo bởi TKHT: + Các nhóm bố trí TN, đặt vật ngoài khoảng tiêu cự, thực hiện C1, C2 Ghi đặc điểm của ảnh vào bảng 1 + Các nhóm bố trí TN, đặt vật trong khoảng tiêu cự, thảo... điểm ảnh của một vật tạo bởi TKHT: 1 Thí nghiệm: + Dụng cụ: 1TKHT;1cây nến;1 giá quang học; 1 màn hứng ảnh + Tiến hành: a Đặt vật ở ngoài tiêu cự: - Dịch chuyển màn ra xa TK Thu đợc ảnh thật ngợc chiều với vật - Dịch vật vào gần TK hơn Vẫn thu đợc ảnh thật ngợc chiều với vật b Đặt vật ở trong khoảng tiêu cự: - Không hứng đợc ảnh trên màn Đó là ảnh ảo 2 Bảng nhận xét: L T N 1 2 3 4 Giáo án Vật Lí 9 năm... ảo? Giáo án Vật Lí 9 năm học 2009-2010 33 I Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi TK phân kỳ: 1 Thí nghiệm: + Dụng cụ: - 1 giá TN; 1 vật sáng; 1 TKPK có tiêu cự f = 12cm + Tiến hành: - Quan sát ảnh của một vật tạo bởi TKPK - Đặt mà sát TK Đặt vật ở vị trí bất kỳ trên trục chính của TK và vuông góc với trục chính - Từ từ dịch chuyển màn ra xa TK + Nhận xét: - Qua TKPK ta luôn nhìn thấy ảnh của một vật. .. góc khúc xạ: 4 Hoạt động 4: + Vận dụng - Củng cố: -Trả lời câu hỏi C7, C8 + Về nhà: áp dụng kiến thức về nhà Trả lời câu hỏi SBT - Chuẩn bị tiết 45 Yêu cầu HS trả lời C4 Sgk-109 Gợi ý HS phân tích tính khả thi của từng phơng án đã nêu ra: - Để nguồn sáng trong nớc, chiếu ánh sáng từ đáy bình lên - Để nguồn sáng ở ngoài , chiếu ánh sáng qua đáy bình lên qua nớc rồi ra không khí - Dùng phơng pháp che khuất:... Quang học Tiết 44: Hiện tợng khúc xạ ánh sáng Ngày soạn: Ngày giảng: Lớp: A Mục tiêu: - Nhậnbiết đợc hiện tợng khúc xạ ánh sáng Mô tả đợc TN quan sát đờng truyền của tia sáng từ không khí sang nớc và ngợc lại Phân biệt đợc hiện tợng khúc xạ với hiện tợng phản xạ ánh sáng Vận dụng đợc kiến thức đã học để giải thích một số hiện tợng đơn giản do sự đổi hớng của tia sáng khi truyền qua mặt phân cách giữa . khúc xạ ánh sánG Giáo án Vật Lí 9 năm học 2009-2010 GV: Bùi Thị Hạnh - THCS Đức Thắng 17 Chơng III: Quang học Tiết 44: Hiện tợng khúc xạ ánh sáng Ngày. khả thi của từng phơng án đã nêu ra: - Để nguồn sáng trong nớc, chiếu ánh sáng từ đáy bình lên. - Để nguồn sáng ở ngoài , chiếu ánh sáng qua đáy bình lên